Tabela 1. Wspieranie realizacji edukacji zdrowotnej (EZ) w szkołach wszystkich typów

Transkrypt

1 Tabela 1. Wspieranie realizacji edukacji zdrowotnej (EZ) w szkołach wszystkich typów 1.Kształcenie przeddyplomowe nauczycieli wszystkich przedmiotów w zakresie podstaw EZ 2. Doskonalenie nauczycieli w zakresie EZ, ze szczególnym uwzględnieniem nauczycieli WF 1. Włączenie EZ do standardów (programów kształcenia) na wszystkich kierunkach nauczycielskich 2. Rozszerzenie zakresu i wymiaru zajęć w przedmiocie edukacja zdrowotna" w szkołach wyższych kształcących nauczycieli WF 3. Przygotowanie nauczycieli akademickich w szkołach wyższych kształcących nauczycieli WF do realizacji EZ zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego 4. Opracowanie podręcznika akademickiego dostosowanego do potrzeb kształcenia nauczycieli w zakresie EZ 1. Opracowanie programów kursów doskonalących i kwalifikacyjnych dla nauczycieli WF w zakresie EZ 2. Organizacja szkoleń dla osób organizujących te kursy oraz opracowanie dla nich poradnika 3. Organizacja szkoleń dla dyrektorów szkół w zakresie EZ i powiązania jej z programem wychowawczym i profilaktycznym szkoły 4. Zachęcanie szkół wyższych do organizacji studiów podyplomowych w zakresie EZ w szkole Załącznik nr 1 Obecne standardy kształcenia nauczycieli (z 2004 r.) nie uwzględniają EZ ani innych treści dotyczących zdrowia W standardach kształcenia na kierunku wychowanie fizyczne" jest przedmiot edukacja zdrowotna", ale w praktyce wymiar zajęć jest niewielki, a ich treści niedostosowane do zapisu podstawy programowej. Kadra nauczycieli akademickich jest bardzo zróżnicowana pod względem kompetencji do prowadzenia EZ Przygotowanie nauczycieli WF do realizacji EZ, zgodnie z nowa podstawa programową jest nowym zadaniem. Bez wprowadzenia zmian w kształceniu przeddyplomowym nauczycieli WF oraz doskonalenia nauczycieli już pracujących, zwłaszcza w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych nie ma szans na skuteczną realizację EZ. Realizacja EZ zależy w znacznym stopniu od zrozumienia i kompetencji dyrektorów szkół

2 3. Wsparcie metodyczne szkół i nauczycieli WF w zakresie realizacji EZ 1. Organizacja szkoleń dla nauczycieli konsultantów i metodyków w zakresie EZ 2. Opracowanie podręcznika Edukacja zdrowotna w szkole" dla nauczycieli WF w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych 3. Upowszechnianie przykładów dobrej praktyki 4. Inicjowanie prac i badań naukowych dotyczących metodyki i skuteczności EZ w szkole 5. Przygotowanie pielęgniarek szkolnych do współpracy w realizacji EZ w szkole Przygotowanie metodyków i konsultantów oraz opracowanie podręcznika dla nauczycieli WF w zakresie EZ jest pilnym i priorytetowym zadaniem. Szkoły i nauczyciele nie mogą być pozostawieni sami sobie. Dla zapewnienia odpowiedniej jakości EZ niezbędne jest wsparcie praktyków przez ośrodki naukowe, w tym opracowanie wskaźników i narzędzi do ewaluacji wyników EZ Tabela 2a. Wspieranie rozwoju sieci i działań szkól promujących zdrowie (SzPZ) 1. Rozwijanie infrastruktury dla wspierania działań SzPZ 1. Zapewnienie warunków do działań krajowego koordynatora i zespołu ds. promocji zdrowia w szkole oraz prowadzenia współpracy międzynarodowej 2. Tworzenie warunków do funkcjonowania wojewódzkich koordynatorów oraz zespołów wspierających SzPZ 3. Stymulowanie rozwoju powiatowych i miejskich sieci SzPZ 4. Organizacja szkoleń dla nowych koordynatorów i członków zespołów wspierających (wojewódzkich i powiatowych) 5. Organizacja systematycznych spotkań roboczych koordynatorów wojewódzkich (2 razy w roku) 6. Inicjowanie badań naukowych dotyczących efektów działań SzPZ Polska należy do krajów do najlepiej rozwiniętej infrastrukturze wspierającej rozwój oddolnego ruchu SzPZ w Europie. Utrzymanie tej infrastruktury i tworzenie warunków do jej funkcjonowania jest niezbędne dla skuteczności działań i dalszego upowszechniania tego programu. Pilna sprawą jest zwrócenie się w tej sprawie do kuratorów oświaty w związku ze zmianami w organizacji nadzoru pedagogicznego. Niezbędna jest ścisła współpraca instytucji resortu edukacji i zdrowia na wszystkich poziomach oraz wsparcie działań praktycznych przez ośrodki naukowe

3 2. Upowszechnianie koncepcj i promocji i zdrowia w szkole 3. Wspieranie działań SzPZ i poprawa jakości oraz skuteczności tych działań 4. Wspieranie rozwoju sieci przedszkoli promujących zdrowie (PPZ) 1. Utworzenie w ORE strony internetowej SzPZ 2. Opracowanie broszury na temat koncepcji i zasad tworzenia SzPZ 3. Prezentowanie koncepcji SzPZ i przykładów dobrych praktyk w czasopismach dla dyrektorów szkół i nauczycieli; wprowadzenie stałej wkładki w wybranym ogólnodostępnym czasopiśmie (np. Lider lub Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne) 4. Organizacja krajowych konferencji SzPZ (co 3 lata), zachęcanie i wspieranie organizacji konferencji wojewódzkich 1. Utrzymanie Polskiego Certyfikatu Szkoła Promująca Zdrowie, z przeniesieniem zadań związanych z jego przyznawaniem na poziom wojewódzki 2. Organizacja szkoleń (warsztatów) dla szkolnych koordynatorów promocji zdrowia w ośrodkach doskonalenia nauczycieli 3. Opracowanie poradnika dla szkolnych koordynatorów 4. Włączenie do działań SzPZ promocji zdrowia pracowników szkoły 5. Zachęcanie wojewódzkich koordynatorów do pozyskania do współpracy szkoły wyższej istniejącej na terenie województwa 6. Inicjowanie wymiany doświadczeń ze szkołami z innych krajów 1. Opracowanie koncepcji i standardów PPZ oraz wskaźników i narzędzi do ich pomiaru 2. Opracowanie poradnika dla koordynatorów promocji zdrowia w przedszkolach 3. Tworzenie warunków do utworzenia sieci PPP Podstawowym warunkiem dalszego rozwoju SzPZ oraz zrozumienia koncepcji promocji zdrowia i podejmowania działań w tym zakresie przez szkoły nie należące do sieci jest systematyczne upowszechnianie informacji na ten temat Niezbędna jest także systematyczna wymiana doświadczeń i przykładów dobrych praktyk szkół w Polsce i w innych krajach sieci Szkoły dla Zdrowia w Europie Nadawanie certyfikatu wiąże się z obowiązkiem dokonania autoewaluacji (stopnia osiągania standardów SzPZ). Sprzyja to poprawie jakości działań i zachowaniu jej specyfiki. Podstawowym warunkiem wdrażania programu SzPZ jest odpowiednie przygotowanie szkolnych koordynatorów promocji zdrowia. Istnieje potrzeba nasilenia działań w zakresie promocji zdrowia pracowników szkoły i nawiązania współpracy z Krajowym Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy. Współpraca ze szkołą wyższą (ośrodkiem naukowym) sprzyja dobrej jakości działań i ewaluacji ich wyników (powiązaniu praktyki i nauki) Wiele przedszkoli jest zainteresowanych tworzeniem PPP. Zgromadzono już wiele doświadczeń. Założenia i standardy SzPZ i narzędzia do autoewaluacji wymagają dostosowania do specyfiki przedszkoli. Niezbędne jest wsparcie ośrodka naukowego i skorzystania z doświadczeń innych krajów (np. Czech)

4 Tabela 2b. Wdrażanie w szkołach polityki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej jako elementu profilaktyki otyłości u dzieci i -CT młodzieży 1. Realizacja w Polsce projektu HEPS 1. Przetłumaczenie, adaptacja i upowszechnienie w Polsce materiałów dla szkół opracowanych w ramach projektu HEPS (5 broszur) 2. Uczestnictwo nauczycieli z Polski w szkoleniu w ramach projektu HEPS i uruchomienie kaskadowych szkoleń w zakresie tworzenia w szkołach polityki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej 3. Przeprowadzenie badań ankietowych wśród dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjów (próba reprezentatywna dla Polski oraz SzPZ) dotyczących aktualnego stanu w zakresie żywienia i aktywności fizycznej w szkole 4. Stworzenie bazy realizowanych w Polsce programów dotyczących zdrowego żywienia i aktywności fizycznej, adresowanych do dzieci i młodzieży 5. Podjęcie działań dla powiązania realizacji projektu HEPS z innymi programami profilaktyki otyłości w Polsce 6. Opracowanie materiałów dla pielęgniarek szkolnych, wychowawców klas i nauczycieli WF dotyczących wspierania uczniów z nadwagą w celu jej eliminowania lub zmniejszenia 7. Opracowanie i opublikowanie w dużym nakładzie poradników dla pracowników stołówek szkolnych Projekt HEPS (Healthy Eating and Physical Activity) dotyczy wdrażania w szkołach polityki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej. Jest on realizowany w latach we wszystkich krajach UE w ramach sieci Szkoły dla Zdrowia w Europie". Polska jest zobowiązana do realizacji tego projektu. Jego istotą jest podejście całościowe (whole school approach), a nie tylko wdrażanie programów edukacyjnych, których w Polsce jest obecnie dość dużo, w tym zwłaszcza program Trzymaj formę". Istotnym elementem będzie szkolenie nauczycieli prowadzone w ramach projektu HEPS (2 nauczycieli z każdego kraju UE). Umożliwi to uruchomienie szkoleń kaskadowych, w pierwszej kolejności w szkołach należących do sieci SzPZ. Podjęcie badań ankietowych przed rozpoczęciem programu umożliwi diagnozę sytuacji i będzie punktem odniesienia do ewaluacji wyników podjętych działań Dla skuteczności podejmowanych działań niezbędne jest ich powiązanie z działaniami podejmowanymi w Polsce przez Radę do spraw Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia powołaną Zarządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 listopada 2007 r. Ważnym elementem polityki szkoły w zakresie zdrowego żywienia będą także programy Agencji Rynku Rolnego Szklanka mleka" oraz Owoce w szkole"

5 Tabela 2c. Wspieranie realizacji programów profilaktyki zachowań ryzykownych u dzieci i młodzieży Zwiększenie skuteczności programów profilaktyki problemów dzieci i młodzieży 1. Systematyczne monitorowanie zmian zachowań zdrowotnych młodzieży, w tym szczególnie zachowań ryzykownych (używanie substancji psychoaktywnych, przemoc międzyrówieśnicza). Upowszechnianie wyników tych badań 2. Wdrażanie w szkołach programów rozwijania umiejętności życiowych. Organizacja szkoleń dla pedagogów i wychowawców klas. Opracowanie poradnika do ich użytku 3. Wspieranie szkół w planowaniu i ewaluacji programów profilaktycznych Dane o zachowaniach zdrowotnych realizowane w reprezentatywnych próbach młodzieży (HBSC i ESPAD) stanowią podstawę do programowania działań edukacyjnych i profilaktycznych oraz ewaluacji ich wyników Rozwijanie umiejętności życiowych (psychospołecznych) stanowi obecnie podstawę programów profilaktycznych. Jest zalecane przez WHO i UNICEF Analiza wyników badań wykonanych na świecie w latach wskazuje na małą skuteczność programów profilaktyki używania substancji psychoaktywnych i innych zachowań ryzykownych jeśli są one niepowiązane z zagadnieniami zdrowia psychicznego i przeprowadzane akcyjnie