Produkt (wyrób lub usługa) projektowanie, jakość, niezawodność, konkurencja, prognozowanie popytu, wybór i projektowanie procesu technologicznego prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik Łódź 2015 www.gen-prof.pl 1
Produkt: Produkt w marketingu, to każdy obiekt rynkowej wymiany oraz wszystko co może być oferowane na rynku. Produktem może być dobro materialne, usługa, miejsce, organizacja bądź wiedza. 2
Podział ze względu na wykorzystanie i przeznaczenia: 1. Konsumpcyjne: powszednie: podstawowe, impulsywne, nagłej potrzeby; wybieralne: homogeniczne (jednolite), heterogeniczne; luksusowe; sporadyczne (epizodyczne); niepostrzegalne. 3
c.d. Podział ze względu na wykorzystanie i przeznaczenia: 2. Przemysłowe: dobra inwestycyjne; produkty wyposażenia dodatkowego; surowce i materiały; półprodukty i produkty zaopatrzeniowe; usługi profesjonalne. 4
Podział ze względu ze względu na stopień materialności: czyste produkty materialne; produkty materialne z towarzyszącymi usługami; hybrydy (pół na pół); usługi z towarzyszącymi produktami materialnymi; czyste usługi. 5
Struktura produktu: (zaproponowana przez Levitta w latach 80.) rdzeń - istota produktu; produkt rzeczywisty; produkt poszerzony; 6
c.d. Struktura produktu: (opisana przez Kotlera) podstawowy pożytek; produkt podstawowy; produkt oczekiwany; produkt rozszerzony; produkt potencjalny. 7
Funkcje produktu: zaspokojenie potrzeby nabywcy; użyteczność produktu; łatwość użytkowania produktu; kształt i kolorystyka produktów. 8
Cykl życia produktu: Istotne czasy w konkurowaniu: Pierwszy - szybkie produkowanie (fast to product). Drugi - szybkie wchodzenie na rynek (fast to market). 9
Dane podstawowe wyrobu 10
Dane identyfikujące: indeks wyrobu, elementu, materiału; nazwa wyrobu; kod kreskowy; itd. 11
kod analizy ABC; Dane klasyfikujące: klasyfikacja techniczna (wózki do transportu magazynowego) ; kod grupy technologiczne podobnej (np. komputery stacjonarne i przenośne); grupa sprzedażowa (np. dla systemu DIY); branża zakupowa (np. sprzęt elektroniczny); itd. 12
Dane konstrukcyjne: numer rysunku i jego wersja; wymiary; gabaryty; niezawodność; masa; model 3D; rysunek; itd. 13
Dane wytwarzania: wielkość partii produkcyjnej (jednostkowa, seryjna, masowa); warianty i procesy wytwarzania (ubytkowawiórowa, ścierna, erozyjna, strumieniem energii, bezubytkowa plastyczna, odlewnictwo oraz przyrostowa np. drukarki 3D); zasoby produkcyjne; itd. 14
Dane o zapasach: stan magazynowy; obroty magazynowe; stany minimalne; wielkości zamówień; itd. 15
Dane sprzedaży: cena sprzedaży; rabaty; pakowanie; odbiorcy; transport; itd. 16
Dane zaopatrzenia: cena zakupu; dostawcy okres zamawiania; terminy i warunki dostawy; itd. 17
Dane kalkulacyjne - koszty: materiałów; robocizny; magazynowania; zużycia zasobów; utraconej sprzedaży. 18
Zadanie dla studenta: Z punktu widzenia użytkownika sprzętu AGD pralki automatycznej, które dane (nie więcej niż 5) o wyrobie są najistotniejsze i dlaczego? 19
cd. Cykl życia produktu 20
Cykl życia produktu marketing wprowadzenia produktu na rynek, sprzedaż niska; wzrost; dojrzałość, czyli nasycenie produktem; spadek (schyłek). 21
Cykl życia produktu marketing 22
Strategie produktu: kształtowanie funkcji produktu; kształtowanie struktury asortymentowej firmy; planowanie cyklu życia produktu; kreowanie nowych potrzeb i produktów ich zaspokajających; 23
cd. Strategie produktu: jakość i reklama; wzór i cechy; marka i znak firmowy; opakowanie i rozmiary; serwis i gwarancja. 24
Przykładowe strategie produktu: strategia utrzymywania konkurencyjności oferty; strategia pełnego asortymentu produktu; strategia ograniczonego asortymentu produktu; 25
cd. Przykładowe strategie produktu: strategia rozszerzania linii produktów; strategia uzupełniania linii produktów; strategia oczyszczania linii produktów. 26
Def. Baza danych: to zbiór wzajemnie powiązanych ze sobą i zintegrowanych z pewnej dziedziny danych lub to zbiór danych zapisanych w ściśle określony sposób w strukturach odpowiadających założonemu modelowi danych 27
Rodzaje baz danych: proste : bazy kartotekowe; hierarchiczne bazy danych. 28
Rodzaje baz danych: relacyjne (powiązane); obiektowe; relacyjno-obiektowe; strumieniowe bazy danych; temporalne bazy danych. 29
Zasady w relacyjnej bazie danych: każda relacja ma unikatową nazwę, każda kolumna w relacji musi mieć unikatową nazwę w ramach relacji; wszystkie zapisy tego samego typu; uporządkowanie kolumn w relacji nie ma znaczenia; każdy wiersz w relacji musi być unikatowy; uporządkowanie wierszy nie ma znaczenia. 30
Przykładowa struktura danych indeks materiałowy: Indeks Gatunek Nazwa Jedn. miary Z27111100007 St3S Z27111100009 St3S Blacha grubość 8 Blacha grubość 12 kg kg 31
Przykładowa struktura danych indeks materiałowy: Indeks J.m. Ilość Cena Wartość Typ dokumentu Z27111100007 kg 10 2.00 20 RW Z27111100009 kg 20 3.00 60 RW 32
Zadanie dla studenta: Wymień cechy dobrego (złego) wyrobu uwzględniając jego cykl życia. 33
Def. usługa Działanie podejmowane zwykle w celach zarobkowych w celu zaspokojenia potrzeb innego człowieka lub organizacji. 34
cd. def usługa O. Lange (1967) - to czynności związane z zaspokojeniem potrzeb ludzkich, nie służą one do bezpośredniej produkcji dóbr materialnych. Cz. Niewadzi (1975) - to czynności zaspokajające potrzeby ludzkie. K. Polarczyk (1971)- to praca wytwórcza. 35
cd. def usługa J.B. Qeen (1988) - przedmiot wymiany między ludźmi, którego nie można sobie upuścić na nogi. J. Chmielewski (2001) wyodrębniający się sektor aktywności gospodarczej. Celem usług jest zaspokajanie rosnących materialnych i niematerialnych potrzeb. 36
Podział usług: 1. Dla konsumentów: materialne: transport pasażerski i łączność; usługi osobiste i działalność komunalna; handel i naprawy, hotele i restauracje; niematerialne edukacja oraz ochrona zdrowia i opieka społeczna; działalność związana z rekreacją, kulturą. 37
cd. Podział usług: 2. Dla producentów i biznesu: transport i gospodarka magazynowa; pośrednictwo finansowe; obsługa nieruchomości; wynajem maszyn i sprzętu; informatyka i działalność pokrewna; prace badawczo-rozwojowych; działalność związana z biznesem; 38
cd. Podział usług: 3. Usługi ogólnospołeczne: administracja publiczna i obrona narodowa; działalność organizacji członkowskich; organizacje i zespoły narodowe. 39
Porównanie: 40
Projektowanie 41
42
Projektowanie - ogólnie: 1. Koncepcja - określone są wstępne parametry użytkowe wyrobu lub usługi, uwzględniające wymagania przyszłego użytkownika. 2. Akceptacja - ustalenie, czy planowane parametry są możliwe do osiągnięcia. Następuje ostateczne zatwierdzenie parametrów będących kompromisem pomiędzy wymaganiami a możliwościami. 43
cd. Projektowanie ogólnie: 3. Wykonanie - przygotowanie modeli nowych produktów do testowania, dotyczy to zarówno produktów jak i usług. 4. Przetworzenie - projekt jest przetwarzany w taką postać, jaka jest możliwa do realizacji w danej organizacji, a jednocześnie uwzględnia parametry przyjęte podczas etapu drugiego. 44
cd. Projektowanie ogólnie: 5. Czynności pilotowe - wytworzona zostaje pewna liczba usług, które są potrzebne do sprawdzenia poprawności projektu, przyjętych parametrów i umiejętności personelu. 45
Projektowanie produktu - proces rozwoju (wariant ): Dział marketingu przekazuje wymagania projektantom. Projektanci uważają wymagania za nierealne w stosunku do dysponowanych technologii i środków oraz projektują produkt spełniający nowe warunki, odpowiadające skorygowanym analizom rynku. 46
cd. Projektowanie produktu - proces rozwoju (wariant): Projektanci przekazują projekt wyrobu lub usługi działom organizacji produkcji i zaopatrzenia. 47
cd. Projektowanie produktu - proces rozwoju (wariant): Dział organizacji produkcji uważa projekt za nierealny i wprowadza własne zmiany. Dział organizacji produkcji przekazuje projekt wyrobu wraz z projektem procesu produkcji do działu produkcji. 48
cd. Projektowanie produktu - proces rozwoju (wariant ): Dział zaopatrzenia wraz z dostawcami wprowadza własne poprawki do projektu. Dostawcy otrzymują zamówienie na dostarczenie materiałów według nowego projektu. 49
cd. Projektowanie produktu - proces rozwoju (wariant): Dział operacyjny otrzymuje materiały oraz projekt procesu produkcyjnego, który trzeba ponownie rozpatrzyć. Dział operacyjny zmienia wyniki analizy rynku i projekt produktu i jest zmuszony rozpocząć produkcję nadal wprowadzając zmiany. 50
Sterowanie projektem - uogólnienia: 1. Żaden projekt nigdy nie będzie ostateczny, tzn. taki do którego nie można wprowadzić poprawek lub modyfikacji. 51
cd. Sterowanie projektem- uogólnienia: 2. Niewiele projektów jest całkowicie oryginalnych. Zbadanie nowego produktu ujawni że większość technik, części lub systemów było już wykorzystywanych wcześniej. 52
cd. Sterowanie projektem- uogólnienia: 3. W czasie projektowania występuje ciekawe zjawisko: im więcej czasu poświęca się na wykonanie jednego projektu, tym mniejszy jest wzrost jego wartości, jeżeli nie nastąpi odkrycie lub wprowadzenie nowej technologii. 53
cd. Sterowanie projektem- uogólnienia: 4. Warunki wewnętrzne i/lub zewnętrzne narzucają ograniczenia na czas wykonywania projektu i jego koszt. 54
Sposoby redukcji kosztów projektowania: korzystanie z usług specjalistów z zewnątrz; projektowanie wspomagane komputerowo; specjalizacja projektantów; 55
cd. Sposoby redukcji kosztów projektowania: rodzime wyroby lub usługi; system klasyfikacji i kodowania; biblioteki i usługi informacyjne. 56
JAKOŚĆ 57
UKAZ W sprawie jakości Właściciela Tulskiej Fabryki, Korniła Biełogłazowa bić batem i zesłać na roboty do Monastyru, ponieważ podlec ośmielił się dostarczyć Wojsku Ruskiemu muszkiety kiepskiej jakości. Starszego nadzorcę Wojskowego, Frola Fuksa bić batem i zesłać go do Azowa, za stawianie pieczęci na złą broń. 58
cd. UKAZ W sprawie jakości Nakazuję Kancelarii Zbrojeniowej w Petersburgu delegować przedstawiciela do Tuły by dzień i noc pilnował jakości broni. Niech Nadzorcy Wojskowi i ich pomocnicy pilnie baczą, jak kontrola pieczęcie stawia. Jeśli będą mieli wątpliwości, sami niech sprawdzają przez przegląd i strzelanie z dwóch muszkietów co miesiąc. Strzelać mają dopóki się nie zepsują. 59
cd. UKAZ W sprawie jakości Jeżeli pomimo tego wojsko dostanie złą broń psującą się podczas bitwy nie oszczędzając bić batami: Właścicielowi fabryki 25 batów i karę pieniężną po jednym czerwieńcu od każdej sztuki. Starszego Kontrolera Wojskowego bić do nieprzytomności. 60
cd. UKAZ W sprawie jakości Starszego nadzorcę przenieść do podoficerów. Nadzorcę uczynić pisarzem, a jego pomocnika pozbawić niedzielnej porcji wódki na okres jednego roku. Nowemu właścicielowi Fabryki Broni, Demidowowi nakazuję urządzić nadzorcom i ich pomocnikom pomieszczenia nie gorsze, niż jemu samemu. Jeżeli będą gorsze niech Demidow nie obraża się każę obciąć mu głowę. 61
UKAZ W sprawie jakości Dane w Piotrogrodzie 1773 r. Piotr Wielki Car Wszechrusi 62
JAKOŚĆ Def.: ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi wymaganych do zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywanych potrzeb ISO 8402. 63
Jakość Koszty: strat na brakach wewnętrznych; strat na brakach zewnętrznych; kontroli jakościowej {odbioru jakościowego}; działalności zapobiegawczej. 64
Koszty - jakość 65
Koszty - jakość 66
Gdzie spoczywa odpowiedzialność za jakość: najwyższe kierownictwo; marketing; funkcje badawczo-rozwojowe, projektowe i zarządzania; funkcje zarządzania działalnością podstawową. 67
cd. Gdzie spoczywa odpowiedzialność za jakość: zaopatrzenie; obsługa techniczna i posprzedażna; magazynowanie, transport i dystrybucja. zapewnienie jakości. 68
Zadanie dla studenta - wyjaśni istotę rysunku: 69
Przykład - General Motors: najnowsza akcja naprawcza dotyczy nowych modeli samochodów, w tym Chevroletów: Spark, Impala i Silverado; to już 60. akcja serwisowa GM od początku tego roku.; GM wezwał do warsztatów blisko 29 mln samochodów i zapłacił ponad 20 mld dolarów. falę akcji przywoławczych rozpoczęły problemy z wyłącznikiem zapłonu, usterka ta była przyczyną wielu wypadków, w których zginęło co najmniej 13 osób. 70
Zadanie dla studenta - wyjaśni istotę rysunku: 71
NIEZAWODNOŚĆ 72
Niezawodność to: zespół właściwości, które opisują gotowość obiektu i wpływają na nieuszkadzalność oraz podatność obsługową lub prawdopodobieństwo bezusterkowego funkcjonowania przez określony czas 73
Niezawodność w fazach cyklu życia produktu Niezawodność 74
NIEZAWODNOŚĆ 1. Uszkodzenia: całkowite, częściowe, stopniowe nagłe. 2. Analiza niezawodności: symptom uszkodzenia, skutek uszkodzenia, waga skutków uszkodzenia. 75
Zadanie dla studenta: Opracowanie diagramu przyczynowoskutkowego (na trzech poziomach) i planu działania nt: Proces Total Preventive Maintenance maszyn na linii produkcyjnej w firmie XYZ 76
Diagram przyczynowo-skutkowy Metoda Materiały Człowiek Ograniczenia prawne I normatywne Niepowodzenie wdrażania TPM Częste awarie Zarządzanie Maszyny 77/29
??? RYZYKO -co mam robić? 78
Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu prawdopodobieństwo konsekwencji/skutku nieosiągnięcia rezultatu 79
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM Poszukiwanie i podejmowanie działań, które powinny zabezpieczyć decydenta przed poniesieniem strat większych niż te, które dopuszcza przyjęty przez niego poziom bezpieczeństwa. 80
Zarządzanie ryzykiem obejmuje: identyfikację analizę (procesy, wyroby, dostawcy), planowanie, redukowanie, monitorowanie, kontrolowanie, dokumentowanie. 81
Klasyfikacja ryzyka zlecenie produkcyjne: zawarcia umowy; zasobów; dostawców; logistyki; produktu; procesu; serwisu. 82
Zadanie dla studenta: Wymienić rodzaje ryzyka w przedsiębiorstwie produkcyjnym 83
Normalizacja 84
Normalizacja def. (I): działalność zmierzająca do uzyskania optymalnego, w danych okolicznościach, stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów. 85
Normalizacja def. (II): Działalność polegająca na analizowaniu wyrobów, usług i procesów w celu zapewnienia: funkcjonalności i użyteczności, zgodności (kompatybilności) i zamienności, bezpieczeństwa użytkowania, ograniczenia (zbędnej) różnorodności. 86
Etapy normalizacji: klasyfikacja, czyli grupowanie według podobieństwa cech charakterystycznych dla produktu; unifikacja, czyli ujednolicanie cech konstrukcyjnych i wymiarowych części maszyn w celu umożliwienia ich zamienności; typizacja, czyli ujednolicenie konstrukcji w celu uproszczenia produkcji (i obniżenia kosztów) oraz ułatwienia eksploatacji. 87
Cel norm: racjonalizacja produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych; usuwanie barier technicznych w handlu i zapobieganie ich powstawaniu; Ustawa z dn. 12 września 2002 r. o normalizacji 88
cd. Cel norm: zapewnienie ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy; poprawa funkcjonalności, kompatybilności i zamienności wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich różnorodności; Ustawa z dn. 12 września 2002 r. o normalizacji 89
cd. Cel norm: zapewnienie jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług, działanie na rzecz uwzględnienia interesów krajowych w normalizacji europejskiej i międzynarodowej, ułatwienie porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania. Ustawa z dn. 12 września 2002 r. o normalizacji 90
Rodzaje norm: normy podstawowe, które obejmują ogólne postanowienia dotyczące określonej dziedziny; normy terminologiczne obejmujące definicje terminów wraz z objaśnieniami; normy badań, w których zawarte są metody prowadzenia określonych badań; 91
cd. Rodzaje norm: normy wyrobu lub usługi określające wymagania odnośnie konkretnego rodzaju wyrobu; normy procesu opisujące wymagania, które zapewnić mają funkcjonalność procesu; 92
Rodzaje norm: normy interfejsu, które określają wymagania odnośnie kompatybilności wyrobów w miejscach ich łączenia; normy danych, które zawierają wykazy cech, właściwości, które powinny zostać sparametryzowane w celu określenia wyrobu lub usługi. 93
Konkurencja 94
Przewaga konkurencyjna organizacji to: wykonywane zadania lub wytwarzane produkty, które stawiają daną organizację w lepszej pozycji niż konkurencję. 95
Czynniki mające wpływ na przewagę konkurencyjną: produkt (wyraźne funkcje i unikatowe cechy użytkowe), personel (umiejętności i wyszkolenie), przedsiębiorstwo (określone funkcje/ operacje i technologia), 96
cd. Czynniki mające wpływ na przewagę konkurencyjną: programy/plany (szybkość i dokładność dostaw oraz zaopatrzenia); procesy (określone sposoby organizacji pracy). 97
Kierunki osiągania przewagi konkurencyjnej: rozpoznanie czynników konkurencyjności przedsiębiorstwa; powiązanie poziomu technologicznego produktów z efektami na rynku; 98
cd. Kierunki osiągania przewagi konkurencyjnej: uzyskanie jakościowego podejścia do tworzenia przewagi konkurencyjnej; umiejętność formułowania strategii konkurencyjnej firmy. 99
Rodzaje konkurencji: w ramach marki; w ramach formy produktu (wśród wyrobów służących temu samemu celowi); 100
cd. Rodzaje konkurencji: w ramach gałęzi (obejmuje wszystkie przedsiębiorstwa wytwarzające ten sam produkt); ogólna. 101
Bariery wejścia i wyjścia: określają przeszkody, jakie firmy konkurencyjne napotykają wchodząc na dany segment rynku, bądź chcąc go opuścić. 102
Wysokość bariery wejścia zależy wielu zmiennych: ekonomii skali produkcji (w połączeniu z krzywą doświadczenia); koszty zamiany - czyli ile kosztuje rezygnacja z jednego dostawcy i wybór innego - na rynku dóbr przemysłowych są to wysokie koszty, a na rynku dóbr konsumpcyjnych niewielkie; 103
cd. Wysokość bariery wejścia zależy od wielu zmiennych: wymogi kapitałowe; regulacje rządowe, np. kontyngenty (ograniczenia ilościowe); 104
cd. Wysokość bariery wejścia zależy od wielu zmiennych: dostęp do kanałów dystrybucji; dostęp do technologii; oczekiwane działania odwetowe - przekonanie o silnym odwecie może odstraszać;. 105
cd. Wysokość bariery wejścia zależy od wielu zmiennych: siła marek produktów; cena zapobiegająca wejściu; doświadczenie; polityka rządowa. 106
Prognozowanie 107
Prognozowanie (predykcja) def.: Naukowy sposób przewidywania, w jaki sposób będą kształtowały się w przyszłości procesy lub zdarzenia mające wpływ na produkcje. 108
cd. Prognozowanie def.: Sztuka przewidywania zachowania się nabywców, przyszłego stanu rynku, relacji podaży i popytu oraz spodziewanej koniunktury gospodarczej na obszarach działania przedsiębiorstwa. 109
Czynniki wpływające na prognozowanie: czynniki zewnętrzne (inaczej egzogeniczne), czynniki wewnętrzne (inaczej endogeniczne). 110
Proces prognozowania etapy: definiowania problemu (określenie zjawiska, celu i okresu prognozy); zebrania danych i ich analiza (znalezienie czynników mających wpływ na prognozę); 111
cd. Proces prognozowania etapy: wyboru metody i budowy modelu prognostycznego; postawienia prognozy; oceny jakości prognozy. 112
Kryteria klasyfikacji: 1. Okres: krótkoterminowe - do 12 miesięcy, średnioterminowe - od 1 do 5 lat, długoterminowe - powyżej 5 lat. 113
cd. Kryteria klasyfikacji: 2. Charakter: ilościowe: punktowe (liczba), przedziałowe (przedział liczbowy), jakościowe (wynik prognozy wyrażony słownie). 114
cd. Kryteria klasyfikacji: Cel: prognozy badawcze, prognozy ostrzegawcze, prognozy normatywne. 115
Metody prognozowania def. Sposób przetwarzania informacji opisujących sytuację prognostyczną w prognozę, dostosowany do przyjętej zasady prognozowania. 116
Prognozowanie na podstawie szeregów czasowych bez tendencji: metoda naiwna; metoda średniej ruchomej prostej; metoda średniej ruchomej ważonej; prosty model wyrównywania wykładniczego; 117
Prognozowanie ilościowe: Metody matematyczne i statystyczne: 1. zmienna ciągła: modele trendu; analizę harmoniczną; analizę regresji; metodę najmniejszych kwadratów; 118
cd. Prognozowanie ilościowe: Metody matematyczne i statystyczne: 2. zmienna dyskretna: modele probitowe; modele logitowe; analiza dyskryminacyjna; 119
Prognozowanie jakościowe (heurystyczne) Wyróżnia się: metody bezpośrednie, wykorzystujące dane nt. dotychczasowego przebiegu procesu, 120
cd. Prognozowanie jakościowe (heurystyczne): Wyróżnia się: metody pośrednie wykorzystujące dane, metody analogowe (prognozowanie analogowe). 121
Ocena dokładności prognozy: Dokładność prognozy można ocenić: ex post badając odchylenie prognozy od rzeczywistej wartości, ex ante wyznaczając możliwy błąd prognozy na etapie prognozowania. 122
Dziękuję za uwagę 123