4. Technologie informatyczne, multimedialne i kształcenia na odległość

4. Technologie informatyczne, multimedialne i kształcenia na odległość 3.1. Technologie informatyczne w kształceniu zawodowym (Symulacje, animacje, diagnozowanie) 3.2. Modele stosowania technologii informatycznych i multimedialnych 3.3. Strategie, metody i techniki kształcenia interaktywnego, hipermedia Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 1

KOMUNIKACYJNE I CYBERNETYCZNE UJĘCIE PROCESU KSZTAŁCENIA Elementy procesu komunikacji TOR (KANAŁ) KOMUNIKACJI NADAWCA ODBIORCA Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 2

KOMUNIKACYJNE I CYBERNETYCZNE UJĘCIE PROCESU KSZTAŁCENIA Cybernetyczne ujęcie procesu kształcenia układ tradycyjny ZAKŁÓCENIA Nauczyciel NAUCZANIE Uczeń KONTROLA Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 3

KOMUNIKACYJNE I CYBERNETYCZNE UJĘCIE PROCESU KSZTAŁCENIA Cybernetyczne ujęcie procesu kształcenia układ audiowizualny NAUCZANIE TRADYCYJNE Nauczyciel AV Uczeń KONTROLA TRADYCYJNA Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 4

KOMUNIKACYJNE I CYBERNETYCZNE UJĘCIE PROCESU KSZTAŁCENIA Kształcenie wspomagane komputerem NAUCZANIE TRADYCYJNE Nauczyciel Komputer Uczeń KONTROLA TRADYCYJNA Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 5

WYKORZYSTANIE SZTUCZNEJ INTELIGENCJI W EDUKACJI (SYSTEMY DORADCZE, EKSPERCKIE, INTELIGENTNE PROGRAMY UCZĄCE) INTERFEJS UŻYTKOWNIKA obsługa dialogu z komputerem ANALIZATOR BAZY WIEDZY moduł wnioskujący MODUŁ OBSŁUGI BAZY WIEDZY BAZA WIEDZY Baza tekstowa Opis Interpretacje słowne Objaśnienia Baza danych Wyniki badań Opis obiektów Baza reguł typu: IF THEN ELSE Baza modeli modele matematyczne Struktury Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 6

TAKSONOMIA SZKOLNYCH ZASTOSOWAŃ KOMPUTERÓW Zastosowanie komputerów w szkolnictwie mieści się w ramach czterech grup zaproponowanych przez amerykańskiego naukowca R. Taylora: TUTOR (system nauczający) TUTEE (programowanie) TOOL (narzędzie) TOY (zabawka, gry) (The computer in the school: tutor, tool, totee. [Red.:] R. Taylor. New York 1980. Teachers College Press) Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 7

TAKSONOMIA SZKOLNYCH ZASTOSOWAŃ KOMPUTERÓW Przepływ informacji w zastosowaniu typu TUTOR KOMPUTER wiedza interakcja UCZEŃ Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 8

TAKSONOMIA SZKOLNYCH ZASTOSOWAŃ KOMPUTERÓW Przepływ informacji w zastosowaniu typu TOTEE KOMPUTER wiedza interakcja UCZEŃ Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 9

TAKSONOMIA SZKOLNYCH ZASTOSOWAŃ KOMPUTERÓW Przepływ informacji w zastosowaniu typu TOOL informacja (co zrobić?) Wiedza zawarta w programie (jak zrobić?) UŻYTKOWNIK KOMPUTER PRODUKT interakcja Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 10

TAKSONOMIA SZKOLNYCH ZASTOSOWAŃ KOMPUTERÓW Przepływ informacji w zastosowaniu typu TOY KOMPUTER wiedza strategia gry UCZEŃ Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 11

KOMPUTERY OSOBISTE W KSZTAŁCENIU Komputer to najpotężniejsze narzędzie intelektualne, jakim dysponuje człowiek od czasu wynalezienia języka, udoskonalonego następnie przez alfabet i druk. Roger Sperry 1982, noblista Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 12

KOMPUTERY OSOBISTE W KSZTAŁCENIU Zalety komputerów osobistych wynikające z możliwości przetwarzania danych: możliwość łatwego wprowadzania danych do komputera; przechowywanie w pamięci komputera danych w sposób wierny, tzn. bez utraty jakości przechowywanych informacji; łatwe operowanie liczbami, symbolami, a czasami nawet znakami ikonicznymi; szybkie (natychmiastowe) uzyskiwanie informacji z komputera; Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 13

KOMPUTERY OSOBISTE W KSZTAŁCENIU Zalety komputerów osobistych wynikające z możliwości przetwarzania danych: precyzyjne manipulowanie informacjami i przeprowadzanie operacji opracowywania informacji; zapewnianie dostępności do informacji dzięki łatwemu i szybkiemu powielaniu danych (drukarki komputerowe, dyski magnetyczne i optyczne, pamięci elektroniczne flash, sieci komputerowe); szybkie i łatwe przekazywanie informacji z komputera do innych środków elektronicznych (telewizja, fax, krótkofalówki, telefony) i odwrotnie z różnych elektronicznych mediów do komputera i sieci komputerowych (internet i intranet); utworzenie globalnej sieci informatycznej (INTERNET), co dało podstawy do myślenia o globalnej wiosce i społeczeństwie informacyjnym. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 14

OGÓLNY SPOSÓB ZASTOSOWANIA KOMPUTERA W EDUKACJI 1. Komputer dokonuje rozpoznania (diagnozy) i określenia charakterystyki uczącego się przez wyodrębnienie takich danych, jak: płeć, wiek, zdolności, zainteresowania, style poznawcze, preferencje w uczeniu się, poprzednie doświadczenia. 2. W etapie diagnozy komputer prowadzi także wstępny test wiadomości i umiejętności, potrzebny do prawidłowego doboru strategii uczenia się z komputerem etap zalecania odpowiedniego dla danego uczącego się sposobu postępowania, w skład którego wchodzą: zalecone cele dydaktyczne oraz treści dydaktyczne podane w trybie konwersatoryjnym. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 15

OGÓLNY SPOSÓB ZASTOSOWANIA KOMPUTERA W EDUKACJI 3. Komputer prezentuje treści dzięki ikoniczno-symbolicznym systemom znakowym bezpośrednio na ekranie monitora, a także w postaci wydruku komputerowego. 4. Na zakończenie danej sekwencji uczenia się komputer przeprowadza test weryfikując jakość osiągniętych celów dydaktycznych. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 16

ZASADNICZE MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KOMPUTERÓW OSOBISTYCH W EDUKACJI 1. Komputery osobiste jako narzędzia intelektualne redagowanie tekstów rozwiązywanie testów dydaktycznych gry dydaktyczne programy symulacyjne użycie programów kalkulacyjnych użycie programów do obróbki danych statystycznych korzystanie z komputerowych programów graficznych syntetyzowanie dźwięku posiłkowanie się językami programowania komputerów korzystanie z pakietów programów wspomagających badania pedagogiczne Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 17

ZASADNICZE MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KOMPUTERÓW OSOBISTYCH W EDUKACJI 2. Komputer w procesie uczenia się nauczanie wspomagane komputerowo uczenie się z komputerem sprawdzanie wyników uczenia się 3. Komputerowe systemy kierowania edukacją programy usługowe dla administracji szkolnej (księgowość i inne) programy dla nauczycieli i uczniów (testowanie, obróbka wyników, wytwarzanie materiałów dydaktycznych, sporządzanie ankiet i obróbka wyników ankietowania) programy usprawniające zarządzanie szkołą (układanie planu zajęć, przechowywanie i opracowywanie danych dotyczących kierowania szkołą) Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 18

STRATEGIE DYDAKTYCZNE WYKORZYSTANIA KOMPUTERÓW 1. Strategia mechanicznego kształtowania nawyków najpowszechniej stosowane, ale o najmniejszej wartości dydaktycznej rozłożenie przyswajania umiejętności na drobne kroki ćwiczeniowe (BEHAWIORYZM) uczenie się zgodnie z założonym algorytmem opartym o pamięciowe uczenie się dychotomia odpowiedzi uczącego się (dobrze źle) jednostką interakcji jest wiązka: pytanie odpowiedź najlepszym sposobem sprzężenia zwrotnego jest natychmiastowe sprawdzenie odpowiedzi i ewentualna korekta odpowiedzi błędnej deterministyczny, behawioralny przejaw technologii kształcenia stosowanie uzasadnione jedynie w rozwijaniu umiejętności charakterystycznych dla nauczania początkowego Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 19

STRATEGIE DYDAKTYCZNE WYKORZYSTANIA KOMPUTERÓW 2. Strategia tutorialna zawiera możliwość inicjowania dialogu stosowanie testów on-line dostarczających ciągłej diagnozy zachowań uczącego się wprowadzanie dialogów usprawniających, inicjowanych przez komputer, gdy zachowania uczącego się nie pokrywają się z założonymi kryteriami dialog z komputerem oparty jest na założeniu, że uczący się posługuje się danymi, regułami, symbolami celem przetwarzania informacji mimo wszystko programy tutorialne oparte są ciągle na sztywnych algorytmach i nadają się do przyswajania stosunkowo wąskiego zakresu umiejętności uczenie się zostaje sprowadzone do instruktażu Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 20

STRATEGIE DYDAKTYCZNE WYKORZYSTANIA KOMPUTERÓW 3. Strategia symulacyjno-programowana. komputer jako narzędzie intelektualne pomagające w rozwiązywaniu problemów komputer jako przedmiot, z którym myślimy komputer zmusza uczącego się do przetwarzania informacji zgodnie z przyjętymi regułami i do interpretowania myślenia jako poznawczego rozwiązywania problemów bazujących na formalnym obliczaniu i racjonalnej analizie komputer jako narzędzie intelektualne kształtuje w uczącym się umiejętność prognozowania, obliczania i sterowania programowanie i algorytmizacja rzeczywistości staje się paradygmatem myślenia, jest jednym a najlepszych sposobów kształtowania rozwoju poznawczego dziecka algorytmiczna logika symulacji jest analogiczna do tej, jaka ma miejsce w pewnych przedmiotach nauczania (np. w matematyce) uczący się staje się autonomicznym odkrywcą w bezpiecznej i uproszczonej wizji rzeczywistości zdobyte dzięki symulacji komputerowej umiejętności mogą być zastosowane w życiu Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 21

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO Dydaktyczna koncepcja kształcenia multimedialnego kładzie nacisk na wielozmysłowe i wielostronne zdobywanie wiedzy, realizowane w oparciu o wzajemnie uzupełniające się źródła informacji (porównaj zasady kształcenia wielostronnego). Definicja (Dictionary of Education): Kształcenie multimedialne zastosowanie różnorodnych, specjalnie dobranych materiałów audiowizualnych w celu zapewnienia uczniom wzajemnie uzupełniających się źródeł wiedzy. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 22

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO Multimedia - wg Strykowskiego to różnego rodzaju przedmioty i urządzenia (radio, telewizja, magnetowid, komputer) przekazujące odbiorcom informacje poprzez słowa, dźwięki, obrazy, a także umożliwiające im wykonywanie określonych czynności intelektualnych i manualnych. Multimedia - połączenie różnych sposobów przekazywania informacji (tekst, grafika, dźwięk, animacja, wideo) i stworzenie nowej jakościowo formy przekazu. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 23

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO W nauczaniu-uczeniu się za pomocą środków dydaktycznych rozróżniamy trzy główne podejścia: 1. Monomedialne 2. Multimedialne 3. Hipermedialne Koncepcja kształcenia multimedialnego zakłada kompleksowe stosowanie prostych i zaawansowanych technicznie środków dydaktycznych oraz ich funkcjonalny dobór uwzględniający: właściwości uczniów, zadania dydaktyczne, cechy i możliwości mediów. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 24

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO Kształcenie multimedialne jest nauczaniem: wielokodowym, wielozmysłowym, wszechstronnie aktywizującym słuchaczy. Przekazywanie informacji uczącym odbywa się za pomocą systemu znaków : werbalnych, obrazowych, dźwiękowych, czynnościowych. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 25

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO Badania nad efektywnością nauczania przy zastosowaniu multimedialnych form przekazu dowodzą, że zwiększa się stopień: przyswojenia wiedzy od 50% - 400% oszczędność czasu 38-70% tempo uczenia się szybsze o 60% zakres wiedzy wyższy o 25-50% Bronisław Siemieniecki - Komputery i hipermedia w procesie edukacji dorosłych. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 26

KONCEPCJA KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO PRZYGOTOWANIE MATERIAŁÓW 1. Metoda pakietu multimedialnego projektowanego z myślą o konkretnym odbiorcy, uczącej się jednostce. 2. Metoda podręcznika audiowizualnego adresowanego głównie do odbiorcy uczącego się samodzielnie 3. Metoda scenariusza zajęć multimedialnych (obudowanych) służąca przede wszystkim nauczycielowi jako organizatorowi nauczania multimedialnego. Techniki przekazu: 1. Książka elektroniczna 2. Komputerowy program multimedialny 3. Komputerowy program hipermedialny Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 27

CECHY KSZTAŁCENIA MULTIMEDIALNEGO Aktywizacja uczącego się poprzez interakcyjność i konwersacyjność materiałów oraz wykorzystanie wielu różnorodnych bodźców. 1. Współwystępowanie wielu języków przekazu: 2. język działań stosowanie naturalnych przedmiotów i modeli, 3. język ikoniczny materiały wizualne i audiowizualne, 4. język symboliczny materiały słowne i graficzne. 5. Usprawnianie procesów przetwarzania informacji i komunikowania. 6. zapewnienie możliwości znacznej indywidualizacji procesu kształcenia. 7. Zapewnienie pozytywnego nastawienia do procesu kształcenia związane z dostępem do najatrakcyjniejszych źródeł wiedzy. 8. Zapewnienie możliwości znacznej indywidualizacji procesu kształcenia. 9. Zapewnienie pozytywnego nastawienia do procesu kształcenia związane z dostępem do najatrakcyjniejszych źródeł wiedzy. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 28

Wady kształcenia multimedialnego: ciągle zbyt wysokie koszty sprzętu i oprogramowania, kompletna nieprzydatność w sferze wychowawczej uczniów (kontakt z nauczycielem nadal niezastąpiony). Trudności w odnalezieniu granicy miedzy rzeczywistością a fantastyką. Rezygnowania z wysiłku intelektualnego (czytanie książek, odrabianie lekcji, odpowiadanie na pytania całym zdaniem). Preferowanie odbioru informacji krótkich, przekazywanych szybko i obrazowo wielu uczniów nie potrafi czytać płynnie i ze zrozumieniem. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 29

KSZTAŁCENIE OTWARTE NA ODLEGŁOŚĆ open and distance learning; e-learning Oprócz powszechnie stosowanych pojęć dla określania edukacji otwartej i zdalnej, często używa się określeń pokrewnych: kształcenie korespondencyjne (correspondence education), nauka własna (home study), studia niezależne (independent study), studia zaoczne (external studies), nauczanie ciągłe (continuing education), nauczanie na odległość (distance teaching), samokształcenie (self-instruction), kształcenie dorosłych (adult education), edukacja oparta na współczesnych technologiach i mediach (technologybased or mediated education), indywidualna edukacja (learner-centred education), kształcenie otwarte (open learning), otwarty dostęp (open access), nauczanie elastyczne (flexible learning), nauczanie ukierunkowane (distributed learning). Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 30

KSZTAŁCENIE OTWARTE NA ODLEGŁOŚĆ open and distance learning; e-learning "Nauczanie na odległość jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciele i uczniowie (studenci) są od siebie oddaleni (czasami znacznie) i nie znajdują się w tym samym miejscu, stosując do przekazywania informacji - oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się - również współczesne, bardzo nowoczesne technologie telekomunikacyjne, przesyłając: głos, obraz wideo, komputerowe dane oraz materiały drukowane. Współczesne technologie umożliwiają również bezpośredni kontakt w czasie rzeczywistym pomiędzy nauczycielem a uczniem za pomocą audio- lub wideokonferencji, niezależnie od odległości, jak ich dzieli." (Mirosław J. Kubiak: Wirtualna edukacja, s. 11. Warszawa 2000. Wydawnictwo "MIKOM"). Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 31

KSZTAŁCENIE OTWARTE NA ODLEGŁOŚĆ open and distance learning; e-learning Według Desmonda Keegana edukację na odległość określają następujące cechy: Nauczyciel i uczniowie są od siebie odseparowani. Stosowane są media. Zapewniona jest dwustronna komunikacja. Nad całością czuwa edukacyjny system. Zapewnione jest odpowiednie zaplecze technologiczne i zespoły ludzkie. Desmond Keegan, The future of learning: From elearning to mlearning, http://learning.ericsson.net/leonardo/book.html. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 32

KSZTAŁCENIE OTWARTE NA ODLEGŁOŚĆ open and distance learning; e-learning Kształcenie otwarte na odległość (Open and Distance Learning) jest technologią nauczania wolną od ograniczeń związanych z miejscem oraz czasem uczenia się i nauczania. Cechy zdalnego interaktywnego nauczania: są zorientowane na potrzeby indywidualnego odbiorcy, indywidualizują tempo uczenia się, nie wymagają czasu podróży, nauczanie przebiega w przyjaznych warunkach środowiskowych, Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 33

open and distance learning; e-learning zapewniają wysoki poziom merytoryczny przekazywanych treści nauczania (w odniesieniu do indywidualnych potrzeb odbiorcy), realizują stały postęp w przyswajaniu wiedzy, rozwijają zainteresowania i motywację uczącego się (dzięki pomysłowości, oryginalności i atrakcyjności realizacji materiałów dydaktycznych), zapewniają dostęp do najnowszych osiągnięć w danej dziedzinie nauczania. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 34

open and distance learning; e-learning KSZTAŁCENIE KORESPONDENCYJNE Kształcenie na odległość jest znane od ponad trzystu lat. Początki nauczania na odległość sięgają roku 1700, kiedy to w Stanach Zjednoczonych pojawiło się w prasie ogłoszenie o nauczaniu korespondencyjnym. Materiały szkoleniowe były pierwotnie przesyłane studentom w formie drukowanej za pośrednictwem poczty. Obecnie ten sposób uczenia się nadal funkcjonuje. Materiały drukowane zostały uzupełnione o kasety audio i wideo, a także płyty CD i DVD. Jako prekursorów kształcenia korespondencyjnego wymienia się Jamesa Stewarda oraz Isaaca Pitmana, którzy przesyłali materiały do nauki pocztą. W 1883 r. w Nowym Jorku powstał uniwersytet nauki korespondencyjnej, a w 1890 - Międzynarodowa Szkoła Korespondencyjna. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 35

open and distance learning; e-learning RADIOWE PROGRAMY EDUKACYJNE Powstają na Uniwersytecie Stanu Iowa w 1925 r. wraz z upowszechnianiem się radia. FILM I TELEWIZJA EDUKACYJNA Wynalezienie filmu sprawiło, że już w 1910 roku w USA pojawił się pierwszy katalog filmów instruktażowych. Telewizja edukacyjna powstała z inicjatywy Uniwersytetu Stanu Iowa w USA w 1940 roku. W 1948 roku w USA istniało już pięć instytucji edukacyjnych z powodzeniem wykorzystujących sposób przekazu w nauczaniu na odległość, w którym student mógł zobaczyć swojego nauczyciela na żywo" na ekranie telewizora. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 36

open and distance learning; e-learning KOMPUTEROWE PROGRAMY EDUKACYJNE Pojawiły się jako wynik współpracy Uniwersytetu Standford z firmą IBM. WIDEOKONFERENCJE, KSZTAŁCENIE PRZEZ INTERNET Rozpoczyna się w latach dziewięćdziesiątych XX stulecia. Wiąże się z upowszechnieniem Internetu. Obecnie jest to sposób kształcenia na odległość dający obu stronom procesu kształcenia największe możliwości i przynoszący największe efekty. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 37

open and distance learning; e-learning W Polsce nauczanie na odległość ma już ponad 200 letnią tradycję. W 1776 roku Uniwersytet Krakowski podejmował pierwsze próby prowadzenia wykładów dla osób spoza uczelni metodami nauczania korespondencyjnego. Były to kursy adresowane głównie do rzemieślników. W 1779 roku uruchomiono w Warszawie wykłady z fizyki dla zainteresowanych osób spoza uczelni. Na przełomie XIX i XX wieku powstało wiele towarzystw zajmujących się edukacją otwartą, na przykład Towarzystwo Kursów Akademickich dla Kobiet, Powszechne Wykłady Uniwersyteckie i in. Próby nauczania otwartego podejmowano również w XIX w., kiedy to w 1886 r., na przekór zaborcom utworzono Uniwersytet Latający w Warszawie, przekształcony dwadzieścia lat później w Towarzystwo Wyższych Kursów Naukowych. W latach 1966-1971 funkcjonowała w Polsce Politechnika Telewizyjna, która wykorzystywała w procesie nauczania metody nauczania na odległość oraz NURT Nauczycielski Uniwersytet Radiowo-Telewizyjny (1974 1991). Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 38

open and distance learning; e-learning Poczta Radio TV Trochę historii 1830 1920 1930 1980 Komputer 1840 Pierwsze korespondecyjne kursy stenografii: Izaak Pitman Pierwsze kursy radiowe: 1925 Uniwersytet stanu Iowa 1940 1980 Pierwsza telewizja edukacyjna Edukacja komputerowa: multimedia 1990 Internet 1990 E - learning Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 39

Mechanizm zdalnego nauczania Jak się uczymy? Drogi realizacja w środowisku zdalnym Słuchając Internetowy przekaz audio i video; audio i videokonferencje on-line; kursy e-learning; nagrania z konferencji i seminariów; Szukając porady Zdalny mentoring (e Czytając Zdalny mentoring (e-mentoring); grupy dyskusyjne, listy e-mailowe, chaty oraz inne mechanizmy budowy wirtualnej społeczności; samodzielne poszukiwanie w Internecie; Kursy e-learning; powiązane przez hiperlinki zasoby tekstowe; wirtualne biblioteki; Internet jako zasób treści tekstowej; Oglądając Internetowy przekaz audio i video; kursy e-learning; nagrania z konferencji i seminariów; współdzielenie ekranu oraz wirtualna tablica; Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 40

Mechanizm zdalnego nauczania cd. Jak się uczymy? Drogi realizacja w środowisku zdalnym Badając przykłady Wirtualne muzea; analizy przypadków; wirtualne laboratoria; przykłady jako elementy kursów e-learning; Będąc krytykowanym Modelując zachowanie swoje lub innych Próbując Grupy dyskusyjne, listy e-mailowe, chaty oraz inne mechanizmy budowy wirtualnej społeczności; zdalny mentoring (e-mentoring); Zdalny mentoring (e-mentoring); komunikacja z zaproszonym ekspertem jako element lekcji; analizy przypadków; odgrywanie ról, symulacje i gry; testy; Symulacje; wirtualne laboratoria; zadania domowe; burze mózgów; instrukcje obsługi; Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 41

Mechanizm zdalnego nauczania cd. Jak się uczymy? Drogi realizacja w środowisku zdalnym Dyskutując Ćwicząc Zapamiętując Grupy dyskusyjne, listy e-mailowe, chaty oraz inne mechanizmy budowy wirtualnej społeczności; e-mentoring; Symulacje i gry; Ćwiczenia i testy; Ćwiczenia powiązane z praktyką; odgrywanie ról; wirtualne laboratoria; zadania domowe; Ćwiczenia powiązane z praktyką; kursy e-learning; Prowadząc badania Samodzielne poszukiwanie w Internecie; nadzorowana analiza zasobów sieciowych; analiza przypadków; Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 42

@learning nowoczesna udoskonalona metoda realizacji edukacji na odległość Samokształcenie kierowane (mentor) program scenariusz Nauczanie wspomagane przez komputer Wykorzystanie Internetu jako medium komunikacyjnego System sprawdzania i rejestracji postępów nauczania Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 43

E-mentoring - polega na zdalnym wsparciu osoby szkolonej w aspektach merytorycznych przez osobę bardziej doświadczoną, pełniącą rolę nauczyciela. Wsparcie realizowane przy wykorzystaniu różnych dróg komunikacji: e-mail, lista dyskusyjna, chat, telefon, konferencje internetowe, indeks najczęściej zadawanych pytań tzw. FAQ Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 44

Platforma e-learningowa to nie tylko treści kursu, które trzeba przeczytać i potem wykazać się ich znajomością, ale to przede wszystkim: - forum dyskusyjne uczniów z nauczycielem, kolegami, - CHAT pisemna forma komunikacji w tym samym czasie;, - dyskusje w czasie rzeczywistym komunikatory; telefonia IP - kalendarz wydarzeń i spotkań @tablica ogłoszeń; - serwer pobierania i wymiany plików; - testy, ćwiczenia interaktywne; - elektroniczny indeks; - wiadomości czy magazyn; - czasem połączenia telebimowe, - filmy i prezentacje, Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 45

Elementy kursu e-learningowego Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 46

System zarządzania e-szkoleniami (platforma) WBT Materiały Nauczania w WWW WEB Basic Treaning LCMS System zarządzania nauką Learning Content Menagment System Dydaktyk medialny Narzędzia autorskie Administrowanie nauczaniem Administrator Baza treści i scenariuszy (repozytorium) Baza uczestników (postępy, raporty), Baza konsultantów, rozliczenia. Komunikacja z uczącymi się: dostarczanie materiałów i testów, odbiór wyników. Szkoleni Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 47

Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 48

open and distance learning; e-learning W Polsce znajdują się cztery najstarsze ośrodki zajmujące się nauczaniem na odległość. Są to: Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej Kursy na odległość od 1997 Centrum Kształcenia Ustawicznego (Ośrodek Edukacji Niestacjonarnej) w Kielcach Kursy na odległość od 1993 Studia Podyplomowe Podstawy Nauczania na Odległość przy Uniwersytecie Łódzkim Roczne Studia Podyplomowe od 1997 Uniwersytet Wirtualny przy Instytucie Kształcenia Zawodowego w Warszawie Studia inżynierskie, studium policealne, szkolenie internetowe od 1997 Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 54

open and distance learning; e-learning NOWE OŚRODKI ZAJMUJĄCE SIĘ NAUCZANIEM NA ODLEGŁOŚĆ W POLSCE: Ośrodek Kształcenia na Odległość OKNO i Politechnika Warszawska Zaoczne Studia Inżynierskie na Odległość przy Politechnice Warszawskiej w specjalnościach: Informatyka przemysłowa, Inżynieria komputerowa, Technika multimedialna, Mechatronika, Studia Podyplomowe "Informatyka i techniki Internetu", Stosowane technologie kształcenia: Podręczniki multimedialne na CD-ROM, Portal edukacyjny WWW, E-mail, Sesje laboratoryjne zjazdowe, Konsultacje, Zjazdy egzaminacyjne. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 55

open and distance learning; e-learning Ośrodek Edukacji Niestacjonarnej AGH Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie Wszechnica Telewizyjna Centrum Kształcenia Ustawicznego w Gdańsku Akademia Wirtualna LOGON S.A. Wyższa Szkoła Języków Obcych i Ekonomii w Częstochowie Centrum Otwartej i Multimedialnej Edukacji UW Krakowska Szkoła Zarzadzania i Administracji - Internet Collage Mila College EDUSAT Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 56

open and distance learning; e-learning Kolejne generacje technik kształcenia na odległość I Generacja MODEL KORESPONDENCYJNY II Generacja MODEL MULTIMEDIALNY materiały drukowane, podręczniki, instrukcje lekcje nadawane przez radio i telewizję materiały drukowane lekcje na taśmach audio i wideo dyskietki komputerowe z programami dydaktycznymi interaktywne taśmy i dyski wideo Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 57

open and distance learning; e-learning III Generacja MODEL TELEEDUKACYJNY IV Generacja MODEL WIRTUALNY audiotelekonferencje wideotelekonferencje lekcje przez radio i telewizję i audiotelekonferencje interaktywne multimedia materiały prezentowane w sieciach INTERNET i INTRANET teleedukacja z komputerem jako medium Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 58

open and distance learning; e-learning; m-learning Zalety: MODEL SYNCHRONICZNY W ŚRODOWISKU INTERNETU żywej interakcji w czasie rzeczywistym, możliwość indywidualnej i grupowej pracy w czasie rzeczywistym, prezentacji materiałów, zarówno podczas dyskusji jak i również podczas prowadzenia wykładów, prowadzenia dyskusji - proces nauczania i uczenia odbywa się zarówno od strony nauczyciela (wykład) jak i uczniów (studentów), dostępu do materiałów źródłowych i narzędzi, które mogą być w zależności od potrzeby wprowadzane, prezentowane, współdzielone, archiwizowane lub usuwane, monitorowania - każda aktywność ucznia (lub studenta) może być w łatwy sposób monitorowana. Edukacja synchroniczna w Internecie jest ukierunkowana głównie na audiokonferencje, telekonferencje i wideokonferencje. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 59

open and distance learning; e-learning; m-learning Zalety: MODEL ASYNCHRONICZNY W ŚRODOWISKU INTERNETU elastyczność - stały dostęp do materiałów edukacyjnych znajdujących się na stronach WWW lub na serwerach FTP w Internecie z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie poprzez 24 godziny na dobę i przez 7 dni w tygodniu, czas na przemyślenie - w trybie synchronicznym jest on raczej niewielki, nauczanie z dowolnego miejsca - tradycyjne nauczanie odbywa się wyłącznie w budynku szkolnym, współczesne nowoczesne technologie umożliwiają dostęp do źródeł wiedzy bezpośrednio z domu lub z miejsca pracy, niskie koszty - przesyłanie informacji opartej na tekście nie wymaga zbyt wysokich kosztów. Edukacja asynchroniczna w Internecie jest ukierunkowana głównie na: tekst drukowany, systemy asynchronicznych tekstowych konferencji komputerowych, hipertekst na stronach WWW, materiały zawarte na CD, pocztę elektroniczną, listy dyskusyjne oraz multimedia. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 60

open and distance learning; e-learning; m-learning Komunikowanie się i przepływ informacji Interaktywne nauczanie on-line opiera się na założeniu, że komunikowanie się i przepływ informacji są kluczem do całego procesu, gdziekolwiek i kiedykolwiek proces ten by się odbywał. Interaktywne kształcenie on-line jest tworzone w oparciu o trzy typy przepływu informacji i interakcji: 1) pomiędzy instytucją edukacyjną i studentami, 2) pomiędzy studentami, 3) pomiędzy studentami a bogatą ofertą multimedialną oraz innymi zasobami edukacyjnymi. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 61

open and distance learning; e-learning; m-learning 1) Komunikowanie się i przepływ informacji pomiędzy instytucją edukacyjną i studentami Ten rodzaj komunikowania i wymiany informacji (dialogu) może odbywać się na wiele sposobów, np.: może on odbywać się do wielu miejsc poprzez dwukierunkową (two-way) interaktywną transmisję internetową audio/wideo, poprzez synchroniczne (w czasie rzeczywistym) lub asynchroniczne wykłady, do których studenci mogą mieć dostęp z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie, poprzez elektroniczną dyskusję w czasie rzeczywistym w układzie: jedna osoba rozmawia z jedną osobą (one-on-one) lub jedna osoba rozmawia z wieloma osobami (one-to-many), intensywne synchroniczne seminaria. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 62

open and distance learning; e-learning; m-learning Rodzaj komunikowania się i przepływu informacji Przepływ informacji odbywa się pomiędzy instytucją edukacyjną i studentami. Model tradycyjnej klasy Wykład jest podstawowym źródłem uzyskiwania informacji, która jest następnie rozprzestrzeniana wśród studentów, Poczta elektroniczna jest używana do komunikowania się i wymiany informacji pomiędzy dwoma osobami lub małą grupą, Klasa jest najważniejszym miejscem do bezpośrednich kontaktów, realizacji ćwiczeń i rozwiązywania problemów. Model klasy opartej na interaktywnym środowisku WWW Wykład, jako składnik kursu, zostaje zredukowany i staje się on drogą do synchronicznych spotkań grupowych, Wykład może odbywać się w trybie synchronicznym, ale również, po zamianie do postaci cyfrowej, może zostać przekazany studentom w trybie asynchronicznym poprzez sieć lub CD-ROM-y, Realizowanie ćwiczeń oraz rozwiązywanie problemów odbywa się w trybie asynchronicznym poprzez pocztę elektroniczną i interaktywne strony WWW. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 63

open and distance learning; e-learning; m-learning 2) Komunikowanie się i przepływ informacji pomiędzy studentami może odbywać się poprzez dwukierunkowe audiokonferencje lub wideokonferencje, poprzez synchroniczną (w czasie rzeczywistym) lub asynchroniczną pracę grupową na projektem, poprzez elektroniczną dyskusję w czasie rzeczywistym w układzie: jedna osoba rozmawia z jedną osobą lub jedna osoba rozmawia z wieloma osobami, poprzez intensywną dyskusję w tzw. "pokojach spotkań", poprzez współpracę w grupach roboczych podczas rozwiązywania prawdziwych problemów. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 64

open and distance learning; e-learning; m-learning Rodzaj komunikowania się i przepływu informacji Model tradycyjnej klasy Model klasy opartej na interaktywnym środowisku WWW Przepływ informacji odbywa się pomiędzy studentami Studenci wymieniają pomiędzy sobą informacje zarówno w klasie jak i poza klasą; łączą się również w małe grupy, Mogą powstawać małe grupy tematyczne, pracujące w trybie asynchronicznym, rozwiązujące określone ćwiczenia i problemy. Dialog pomiędzy studentami może odbywać się podczas seminariów i może być następnie monitorowany i zrecenzowany. Mogą powstawać małe grupy tematyczne, pracujące w trybie asynchronicznym, rozwiązujące określone ćwiczenia i problemy. Dialog pomiędzy studentami może odbywać się podczas seminariów. Ten dialog może być następnie monitorowany i zrecenzowany. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 65

open and distance learning; e-learning; m-learning 3) Komunikowanie się i przepływ informacji pomiędzy studentami, a bogatą ofertą multimedialną oraz innymi zasobami edukacyjnymi korzystanie z elektronicznych zasobów takich jak World Wide Web, uwzględniając dostęp w czasie rzeczywistym do globalnych materiałów, korzystanie z zamienionych na postać cyfrową wykładów, dyskusji, filmów, książek lub muzyki, zarejestrowanych wcześniej wywiadów, zdarzeń i wydarzeń oraz dostęp do baz danych, rozwiązywanie określonych, realnych problemów, dołączanie do projektów badawczych i wdrażanie. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 66

open and distance learning; e-learning; m-learning Rodzaj komunikowania się i przepływu informacji Model tradycyjnej klasy Model klasy opartej na interaktywnym środowisku WWW Przepływ informacji odbywa się pomiędzy studentami, a bogatą ofertą multimedialną oraz innymi zasobami edukacyjnymi Studenci mają dostęp do multimedialnych baz danych, który umożliwia im przeprowadzenie badań oraz zrealizowanie kompletnego projektu, Studenci mają dostęp, po uzyskaniu odpowiedniej zgody, do cennych materiałów, znajdujących się w postaci drukowanej w archiwach bibliotek, Studenci muszą pamiętać o prawach autorskich. Cyfrowe zasoby środowiska WWW są dostępne dla studentów, Tworząc swoje projekty studenci muszą pamiętać o podaniu w referencjach informacji o źródłach, skąd czerpali informacje, Studenci muszą pamiętać o prawach autorskich. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 67

open and distance learning; e-learning Platforma edukacyjna: to specjalne oprogramowanie, stanowiące połączenie: bazy danych zawierającej materiały szkoleniowe, modułu komunikacji (poczta elektroniczna, czat, forum), modułu rejestrującego postępy uczestników szkoleń, mechanizmu logowania się studentów i wykładowców. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 68

open and distance learning; e-learning Schemat kształcenia przez Internet: Student Uczelnia Komunikacja Student Serwer Baza danych Procedury Student Wykładowca Źródło: T. Komorowski, Modele nauczania, http://www.cnz.univ.szczecin.pl/_elearning/learn_4.php Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 69

open and distance learning; e-learning Zalety kształcenia przez Internet: dostępność do treści szkoleniowych, nieograniczona czasem i przestrzenią, rozwijanie nawyków systematycznej nauki, indywidualny charakter procesu kształcenia, interaktywny przekaz treści szkoleniowych, możliwość multimedialnych symulacji zjawisk i procesów, dogodna metoda kształcenia dla osób niepełnosprawnych, Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 70

open and distance learning; e-learning Wady kształcenia przez Internet: konieczność posiadania dostępu do Internetu, problemy z motywacją i samodyscypliną kursantów, mniejsze możliwości interakcji z innymi uczestnikami szkolenia, kontakt z wykładowcami tylko za pośrednictwem Internetu, Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 71

open and distance learning; e-learning Blended learning (kształcenie mieszane, kształcenie hybrydowe) to metoda połączenia edukacji zdalnej z edukacją tradycyjną. Kształcenie prowadzone jest w formie stacjonarnej oraz w formie zajęć realizowanych za pośrednictwem Internetu. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 72

open and distance learning; e-learning Schemat kształcenia metodą blended learning Student Uczelnia Komunikacja Studenci Serwer Baza danych Procedury Student Sala wykładowa (zajęcia stacjonarne) Wykładowca Źródło: T. Komorowski, Modele nauczania, http://www.cnz.univ.szczecin.pl/_elearning/learn_4.php Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 73

open and distance learning; e-learning Powody wyboru metody blended learning: połączenie zajęć stacjonarnych z zajęciami w przestrzeni wirtualnej, możliwość wyrównania poziomu wiedzy uczestników, interaktywność procesu nauczania, dogodna metoda do kształcenia osób niepełnosprawnych, możliwość monitorowania pracy każdego kursanta, Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 74

open and distance learning; e-learning Powody wyboru metody blended learning: elastyczność procesu nauczania, stosowanie multimedialnych form przekazywania wiedzy, zwiększenie skali kształcenia, podwyższanie umiejętności obsługi komputera, możliwość symulacji różnych zjawisk i procesów. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 75

open and distance learning; e-learning; m-learning STRATEGIE KSZTAŁCENIA DLA EDUKACJI OPARTEJ NA INTERNECIE Przyjmuje się, że edukację opartą na Internecie uważa się za efektywną, jeśli zawiera następujące cztery elementy: 1) prezentację informacji (Information presentation), 2) informację dla pobierającego naukę (Learner Guidance), 3) ćwiczenia połączone z udzielaniem odpowiedzi (Practice with Feeback) 4) ocenianie (Learning Assessment). Wymienione wyżej elementy powinny być spełnione podczas trwania kursu na poziomie modułu i lekcji. Natomiast Internet jest tylko medium wspomagającym cały proces edukacyjny. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 76

open and distance learning; e-learning; m-learning STRATEGIE KSZTAŁCENIA DLA EDUKACJI OPARTEJ NA INTERNECIE Przykład 1. W Internecie znajdują się różnorodne tematycznie materiały w postaci tekstu, grafiki, krótkich sekwencji wideo itd. wspomagające proces edukacyjny w klasach. Jest to typowy przykład zastosowania Internetu w edukacji, a ostatnio stał się on nawet bardzo popularny. Umieszczona w Internecie informacja pełni tylko pomocniczą funkcję prezentacji w efektywnym nauczaniu. Takie podejście różni się tradycyjnej edukacji "krok - po - kroku" i od edukacji na odległość, gdzie prezentację informacji zawarto w podręcznikach itd. Informacja dla pobierającego naukę, ćwiczenia połączone z udzielaniem odpowiedzi oraz ocenianie stopnia przyswojonej wiedzy pozostawiono w klasie. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 77

open and distance learning; e-learning; m-learning STRATEGIE KSZTAŁCENIA DLA EDUKACJI OPARTEJ NA INTERNECIE Przykład 2. W Internecie znajdują się materiały edukacyjne opisane w Przykładzie 1. Dodatkowo do asynchronicznego komunikowania się pomiędzy sobą oraz do kontaktów z nauczycielem uruchomiono grupy dyskusyjne, pocztę elektroniczną i listy dyskusyjne. Nauczyciel może w tym trybie pracy udzielać wszelkich porad związanych z procesem edukacyjnym. Dodatkowo w trybie on-line nauczyciel może uczestniczyć w procesie oceniania prac studentów. W tym przykładzie rola nauczyciela jest ukierunkowana na efektywne nauczanie poprzez Internet z elementami informacji dla pobierającego naukę oraz oceniania. Jednakże główny proces nauczania pozostaje w klasie. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 78

open and distance learning; e-learning; m-learning STRATEGIE KSZTAŁCENIA DLA EDUKACJI OPARTEJ NA INTERNECIE Przykład 3. Nauczyciel (wraz z osobami tworzącymi kurs od strony programowej) przygotował szereg kursów i umieścił je w Internecie. Materiały kursu zawierają proste symulacje, krótkie sekwencje wideo, zawierają również interaktywne sekwencje przykładów oraz materiały prowadzące studentów poprzez cały kurs. Dodatkowo zawierają one zestawy pytań, komputerowe testy oraz zestawy testów on-line dla poszczególnych modułów, które umożliwiają nauczycielowi śledzenie i raportowanie poprzez Internet osiągnięć poszczególnych studentów. W tym przykładzie wszystkie cztery elementy efektywnego nauczania zostały przesunięte do środowiska internetowego. Moduły edukacyjne są całkowicie samokształceniowe i nie zawierają elementów do wymiany informacji (np. przy pomocy poczty elektronicznej) lub pracy w grupie. Takie podejście wywodzi się z tradycyjnej metody samokształceniowej opartej o nauczanie z wykorzystaniem komputerów (computer-based training). W tym procesie pewne elementy nauczania mogą być wykorzystywane również w klasie. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 79

open and distance learning; e-learning; m-learning STRATEGIE KSZTAŁCENIA DLA EDUKACJI OPARTEJ NA INTERNECIE Przykład 4. Nauczyciel (wraz z osobami tworzącymi kurs od strony programowej) przygotowali, w oparciu o środowisko internetowe, kurs edukacji na odległość dla studentów znajdujących się w różnych miejscach. Podstawowe informacje zostały zawarte na stronach WWW, na których osadzono inne media takie jak grafika, proste animacje, krótkie sekwencje audio i wideo. Kurs wyposażono również w tradycyjne materiały drukowane - podręczniki. Ponadto w procesie edukacyjnym dodatkowo do przekazywania wiedzy, porozumiewania się oraz do ćwiczeń zastosowano asynchroniczne narzędzia komunikacyjne (grupy dyskusyjne, pocztę elektroniczną i listy dyskusyjne), a do synchronicznej komunikacji udostępniono programy typu chat, programy do pracy grupowej itd. Dodatkowo nauczyciel dołączył kilka multimedialnych programów nauczających, które dodatkowo zwierały zestawy ćwiczeń do samodzielnej realizacji, sprawdzających dotychczas przyswojoną wiedzę na poziomie jednostki lekcyjnej lub całego modułu. W tym przykładzie Internet został ponownie wykorzystany jako wirtualne medium transmisyjne do wspomożenia wszystkich czterech elementów efektywnego nauczania. Ten rodzaj nauczania wywodzi się z edukacji tradycyjnej opartej na współpracy i pozwala się rozciągnąć na elektroniczne (wirtualne) środowisko. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 80

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Monitor komputera (jego powierzchnia) wyznacza obszar studiowania, imitując salę wykładową, klasę lub laboratorium praktycznej nauki, jakie znamy z edukacji tradycyjnej. Do monitora docierają materiały edukacyjne, informacje wspomagające proces uczenia. Poprzez monitor osoba ucząca się może komunikować się z nauczycielem lub z innymi osobami uczestniczącymi w procesie nauczania, zaliczać wymagane ćwiczenia itd. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 81

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Dostęp do edukacyjnych zasobów odbywa się poprzez Internet lub CD-ROM-y, dyskietki, odpowiednio przygotowane materiały audio i wideo. Do komunikowania się osoba ucząca się otrzymała pocztę elektroniczną, tablicę ogłoszeń i pogawędki (chat rooms). Najczęściej stosowane w e-learningu metody komunikacji i przekazu treści szkoleniowych to: treść na żądanie, transmisja rozsiewcza wideo wirtualna klasa. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 82

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Treść na żądanie (content on demand lub video on demand) stanowią w dużej organizacji około 80% wszystkich szkoleń. Najczęściej realizowane są w formie wideo na żądanie (video on demand). Ten rodzaj szkolenia jest często "zabójczy" dla sieci korporacyjnej, gdyż każdy użytkownik oglądający szkolenie wymaga oddzielnego strumienia wideo. Powstała niedawno technologia wcześniejszej dystrybucji treści (Content Delivery Networking - CDN) umożliwia zminimalizowanie wymaganego w sieci pasma. Ogólna zasada działania CDN polega na rozmieszczeniu w sieci, możliwie blisko użytkownika końcowego, specjalnych urządzeń przechowujących i podających treść, zwanych content engines. Zainteresowana osoba, która poszukuje danego szkolenia zwykle odwołując się do strony WWW, nie jest wcale świadoma istnienia sieci CDN. W momencie sięgnięcia po szkolenie, które zostało wcześniej rozesłane po sieci w procesie dystrybucji treści, użytkownik zostanie automatycznie przekierowany do urządzenia zwanego content routerem (Cisco CR - 4430). Zadaniem content routera jest znalezienie najbliższego użytkownikowi urządzenia typu content engine (Cisco CE - 560 lub CE - 507), który przechowuje żądaną treść. Następny etap to przekazanie użytkownikowi żądanego szkolenia i zakończenie zadania. Cały proces jest niewidoczny dla użytkownika. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 83

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Transmisja rozsiewcza wideo (video broadcast) wymaga zebrania w jednym czasie prowadzącego szkolenie i audytorium. Ten rodzaj szkolenia ma największe wymagania ze wszystkich form przekazu ze względu na infrastrukturę, ponieważ nie jest możliwa wcześniejsza dystrybucja całej treści szkolenia. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 84

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Wirtualna klasa (virtual classroom) to rodzaj szkoleń najbardziej zbliżony do tradycyjnej klasy. Poprzez wykorzystanie wielu nowoczesnych narzędzi szkoleniowych, takich jak przewodnik studenta, notatnik, forum dyskusyjne, konsultacje on-line z instruktorem, interaktywną, multimedialną bibliotekę kursów, powstaje środowisko o niespotykanej dotychczas sile oddziaływania. Narzędzia te przeznaczone są nie tylko dla kursantów, ale także dla administratorów i kadry zarządzającej. Wirtualna klasa ma zalety klasy tradycyjnej, równocześnie pozwalając na wykorzystanie przewagi szkoleń dostarczanych przez Internet, w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 85

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Rodzaje e-learningu bazy danych to najprostsza forma e-learningu, dotycząca indeksowanych baz danych, które często zawierają wyjaśnienia problemów związanych z oprogramowaniem, wraz z instrukcjami, pozwalającymi, krok po kroku, zrealizować określone zadania. Można je nazwać umiarkowanie interaktywnymi, co oznacza, że można samodzielnie wpisać poszukiwane słowo kluczowe lub dokonać wyboru z alfabetycznego spisu. Online support to także forma e-learningu, która funkcjonuje w podobny sposób jak bazy danych. Działanie tej formy jest oparte o różnego rodzaju forum, chat rooms, biuletyny, pocztę elektroniczną lub system komunikatów informacyjnych. online support jest bardziej interaktywny niż bazy danych, gdyż oferuje możliwość uzyskania bardziej specjalistycznych informacji w znacznie krótszym czasie. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 86

open and distance learning; e-learning; m-learning e l e a r n i n g Rodzaje e-learningu szkolenia asynchroniczne to najbardziej znana forma e-learningu. Niezależnie od sposobu dostępu, pozwala na naukę w tempie indywidualnym. Pozwala na kontakt z instruktorami poprzez grupy dyskusyjne, pocztę elektroniczną, biuletyny lub może być od nich całkowicie niezależna, zawierając odwołania do materiałów źródłowych. szkolenia synchroniczne to szkolenia prowadzone w czasie rzeczywistym przez instruktora. Każdy uczestnik dołącza do wybranej formy szkolenia o określonej porze i komunikuje się z instruktorem oraz innymi uczestnikami szkolenia. Można podnieść ''wirtualną'' rękę i spytać lub odpowiedzieć, cały czas widząc ''wirtualną'' tablicę. Szkolenie może trwać od pojedynczej sesji do kilku tygodni, miesięcy a nawet lat. Ten rodzaj szkolenia przeprowadza się zazwyczaj przez Internet, wideo-konferencję lub ewentualnie dwukierunkową transmisję radiową między instruktorem a klasami. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 87

open and distance learning; e-learning; m-learning m l e a r n i n g m-learning - najnowszy paradygmat kształcenia, Mirosław J. Kubiak, Wirtualna Edukacja, http://lttf.ieee.org/we/a033.html Wraz z rozwojem bezprzewodowych urządzeń mobilnych pojawił się nowy model kształcenia - nauczanie mobilne (ang. mobile learning - m-learning). Model ten wyznacza nowe i bardzo nowoczesne edukacyjne środowisko przyszłości. Bezprzewodowe wirtualne edukacyjne środowisko przyszłości Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 88

open and distance learning; e-learning; m-learning m l e a r n i n g Model kształcenia oparty o technologię i środowisko m-learning powstał na bazie mobilnych technologii oraz dwóch istniejących już modeli kształcenia: edukacji na odległość (ang. distance education - d-education), e-learning oraz technologii bezprzewodowych Model ten wyraźnie określa nowy paradygmat kształcenia, mocno osadzając go w Bezprzewodowym Społeczeństwie przyszłości. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 89

open and distance learning; e-learning; m-learning m l e a r n i n g Telefonia komórkowa trzeciej generacji Telefonia komórkowa trzeciej generacji, Marek Korniluk, Bartosz Kubiak, Politechnika Koszalińska, http://lttf.ieee.org/we/a026.html UMTS (Universal Mobile Telecommunications System) jest to system komunikacji ruchomej i bezprzewodowej trzeciej generacji i podobnie jak GSM, będzie wdrażany stopniowo. UMTS zaprojektowano jako ewolucyjny i otwarty system, co pozwoli na wykorzystanie nowych możliwości technicznych także GSM. Technologia kształcenia zawodowego 4. Technologie informatyczne 90