SOCJOLOGIA dr Jagoda Mrzygłocka- Chojnacka
DANE KONTAKTOWE Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka e-mail: jagoda.mrzyglocka-chojnacka@pwr.wroc.pl www: http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/mrzyglocka/ Konsultacje: wtorek: 11-13 czwartek: 15-17 pokój 407 w B1
WARUNKI ZALICZENIA Test zaliczeniowy: pytania zamknięte jednokrotnego wyboru, pytania typu prawda-fałsz, możliwe pytania otwarte. (ilość pytań ok. 25- do zaliczenia niezbędne udzielenie prawidłowej) odpowiedzi na ponad połowę pytań Możliwość zdobycia ekstra punktów za przeczytanie jednego z tekstów które zamieszczone zostaną na mojej stronie internetowej i omówienie go podczas konsultacji.
PLAN WYKŁADÓW Zagadnienia wstępne przykład eksperyment więzienny ; przedmiot i zarys wykładu, organizacja zajęć, sposób zaliczenia Rzeczywistość społeczna (I) socjalizacja, role społeczne i kontrola społeczna. Mechanizmy procesu socjalizacji. Pozycje i role społeczne. Instytucje i mechanizmy kontroli społecznej. Systemy normatywne, sankcje, konformizm. Stabilność i zmiana w porządku społecznym. Rzeczywistość społeczna (II) - grupa społeczna i kapitał społeczny. Pojęcie grupy i więzi społecznej. Zbiorowość a grupa społeczna. Typy i odmiany grup społecznych. Społeczność lokalna. Kapitał społeczny. Rzeczywistość społeczna (III) kultura: wartości, normy, symbole. Rozumienie kultury. Pojęcie i sfery kultury. Kategorie kultury, kultura masowa i popularna. Kultura symboliczna - wartości, normy i symbole. Wartości materialistyczne i post-materialistyczne.
PLAN WYKŁADÓW Organizacje i instytucje społeczne (model biurokracji ). Instytucja a organizacja. Socjologiczne rozumienie instytucji, typy i rodzaje instytucji. Podejście instytucjonalne w socjologii. Teoria biurokracji. Socjologia organizacji Nowoczesność i rozwój społeczny. Klasyczne socjologiczne teorie rozwoju i zmiany społecznej Kryteria rozwoju społecznego. Nowoczesność w ujęciu socjologicznym. Globalizacja i późna nowoczesność. Globalizacja i procesy globalizacji w różnych dziedzinach. Pojęcie nowej lokalności. Koncepcje społeczeństwa ponowoczesnego: późna i płynna nowoczesność, społeczeństwo ryzyka i społeczeństwo sieciowe. Podsumowanie wykładu
WPROWADZENIE DO WYKŁADU-,,EKSPERYMENT WIĘZIENNY Stanfordzki eksperyment więzienny (Stanford Prison Experiment SPE), zbadanie psychologicznych skutków symulacji życia więziennego (grupa psychologów uniwersytetu Stanford pod kierownictwem Philipa Zimbardo w 1971 roku),,eksperyment Milgrama - badający posłuszeństwo wobec autorytetu https://www.youtube.com/watch?v=7r7nkddmqjk https://www.youtube.com/watch?v=xzqk3qbjerq
WPROWADZENIE DO WYKŁADU-,,EKSPERYMENT WIĘZIENNY Stanfordzki eksperyment więzienny (Stanford Prison Experiment SPE), zbadanie psychologicznych skutków symulacji życia więziennego (grupa psychologów uniwersytetu Stanford pod kierownictwem Philipa Zimbardo w 1971 roku) jednostkowe charaktery (strażników i więźniów) Co jest ważniejsze oczekiwania dotyczące ról społecznych (wpływ sytuacji więziennej ) wnioski: ludzie (zdrowi psychicznie) w specyficznych warunkach mogą wcielać się w role oprawców i ofiar odgrywanie ról społecznych może wpływać na kształtowanie się zachowanie (i osobowości) jednostki, zwłaszcza wtedy, gdy nie ma ona możliwości porzucenia roli lub gdy rola społeczna nie pozwala jej na swobodę postępowania.
WPROWADZENIE DO WYKŁADU-,,EKSPERYMENT WIĘZIENNY problemy etyczne: czy uczestnicy byli poinformowania o wszystkich celach badania brak reprezentatywności próby (tylko mężczyźni) sztuczny charakter sytuacji badania; duże znaczenie tego eksperymentu? (warunki instytucjonalne wpływają na relacje społeczne) m.in. dla funkcjonowania domów opieki dla starszych lub niepełnosprawnych itp.;
ROLE SPOŁECZNE I KONTROLA SPOŁECZNA - CZY JESTEŚMY WOLNI W SPOŁECZEŃSTWIE? kontrola społeczna - termin pierwotny w socjologii (stosuje się go do wyjaśniania zjawisk społecznych, ale się go nie definiuje) ogólnie to mechanizmy wymuszające współdziałanie, utrzymujące i stabilizujące porządek społeczny; jedno z najstarszych pojęć w socjologii ewolucja znaczenia pojęcia kontroli społecznej przed II WŚ społeczeństwo dominuje nad jednostką, kontrola społeczna ma charakter zamierzony, normy społeczne stanowią szkielet społeczeństwa, celem kontroli jest harmonijne funkcjonowanie społeczeństwa, a nie przywracanie ładu społecznego po II WŚ rola jednostki, nacisk na mechanizmy, które przywracają ład społeczny a nie go kreują, kontrola jako reakcja na zachowania odbiegające od norm, przeciwdziałanie dewiacjom (akcent na kontrolującą / opresywną rolę instytucji).
KONTROLA SPOŁECZNA A KONFORMIZM (DOSTOSOWANIE SIĘ DO INNYCH) dostosowywanie własnego zachowania i myślenia do zachowania i myślenia innych (grupy, społeczeństwa); dlaczego jesteśmy konformistyczni (dlaczego zachowujemy się tak jak inni): naśladowanie (imitowanie) innych; obawa kary (głównie ze względu na świadomość jej nieuchronności); dążenie do akceptacji (uznania) przez innych - dlaczego?: gdyż jest to związane z naszą samooceną, budową i funkcjonowaniem naszej tożsamości społecznej; a także związane jest z głęboką potrzebą bycia z innymi
PO CO NAM SOCJOLOGIA? Z kim kojarzy się socjolognajczęściej z gadającą głową w serwisach informacyjnych, komentująca z miną mędrca ostatnie wydarzenia. Kim zatem jest socjolog? Socjolog jest w [pewnym] sensie szpiegiem. Jego zadanie stanowi jak najściślejsze meldowanie o pewnym społecznym terenie. To inni bądź on sam, lecz już nie w roli socjologa będą musieli decydować, jakich posunięć należy na tym terenie dokonać. [Berger 1997: 15]
PO CO NAM SOCJOLOGIA? Socjolog ma w sobie wrodzoną nieufność do tego, co widać na pierwszy rzut oka. patrzy na ludzi. Co jest głównym zadaniem socjologii? nieustanne dziwienie się światu i pytanie dlaczego? nie uznawanie za wystarczającej odpowiedzi bo tak to już po prostu jest. nie zadowalanie się oczywistym. i widzi jednostki, grupy społeczne, procesy, mechanizmy i zależności.
PO CO NAM SOCJOLOGIA? Co daje nam socjologia? Pozwala patrzeć na społeczeństwo z innych punktów widzenia niż nasz własny, a tym samym mieć świadomość występujących różnic Pozwala ocenić efekty działań, zawsze biorąc pod uwagę fakt, iż każda zmiana społeczna może się powieść, ale może też wywołać skutki niepożądane. Uczy krytycznego myślenia Pełni także rolę praktyczną: edukacyjną i instrumentalną rola w rozwiązywaniu problemów
PRZEDMIOT SOCJOLOGII Socjologia zajmuje się badaniem ludzi. Konkretnie badaniem interakcji i relacji jakie zachodzą między nimi Nie jest psychologią. O ile psychologia stawia w centrum jednostkę i jej przeżycia o tyle socjologia pyta o to co dzieje się między ludźmi.
PRZEDMIOT SOCJOLOGII Socjologia bada i proste interakcje między ludźmi (rozmowa, zachowanie na randce czy sytuację w której studenci proszą o przesunięcie terminu egzaminu;-) i te bardziej złożone, jak: analizowanie organizacji, funkcjonowania społeczeństw i relacji między społeczeństwami. Socjologowie skupiają się na tym jak ludzie razem żyją. Socjologia- nauka badająca reguły wspólnego życia. ich tworzenie, przekazywanie, trwanie ich łamanie
NAUKA O SPOŁECZEŃSTWIE Nie prezentuje ona poglądów, jak rzeczy powinny wyglądać, lecz zajmuje się stanem zastanym. Co więcej, jest czymś wykraczającym poza opinię na temat tego stanu. Socjologia jest nauką o życiu społecznym i podobnie jak inne dziedziny wiedzy ma swoje logiczno-empiryczne podstawy. Znaczy to, że przyjmowane przez nią twierdzenia muszą być (1) zrozumiale i (2) zgodne ze stanem faktycznym Jako nauka posiada: przedmiot swoich dociekań, badań, opisu adekwatne do jego badania narzędzia sposób w jaki podchodzi do opisu badanych zjawisk - metodologię.
SOCJOLOGIA A WIEDZA POTOCZNA Każdy człowiek ma pewną wiedzą o tym jak jest skonstruowany świat społeczny go otaczający Na świat społeczny patrzymy z perspektywy małego wycinka rzeczywistości, z jakim mamy bezpośrednio do czynienia Wiedza potoczna tworzy się poprzez wymianę doświadczeń Cechy wiedzy potocznej nabywamy ją samoistnie wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem ludzkiej obserwacji jej elementem jest nie tylko rozum, ale i emocje i, w związku z tym, rzadko jest neutralna zawiązana jest z wartościowaniem; mówi, co dobre, a co złe ma tendencja do uogólniania cała dzisiejsza młodzież przesiąknięta jest stereotypami, upraszcza, jest sztywna i odporna na zmiany
MĄDROŚCI LUDOWE W SŁUŻBIE SOCJOLOGII Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał. Jednostka w chwili narodzin jest nie wie nic o normach, wartościach, jak trzeba się zachowywać, nie zna języka i nie wie do czego służy klamka. Tego wszystkiego musi się nauczyć. Ten proces przyswajania wiedzy niezbędnej do funkcjonowania w ramach społeczeństwa nazywamy socjalizacją. Kruk krukowi oka nie wykole. przyjmuje się, że socjologia zajmuje się grupami społecznymi, czyli zbiorowościami ludzi, połączonych więzią, mających poczucie tożsamości, kontaktujących się z członkami grupy częściej niż ze światem zewnętrznym. Każdy przynależy do różnych grup, a socjologia dzieli te grupy według rozmaitych kryteriów. Jednym z najważniejszych jest przynależność (własne-obce). Stosunek do grup własnej i obcej jest łatwy do przewidzenia. Przysłowiowe kruki zapewne należą do jednej grupy, stąd ich sympatia i lojalność wobec siebie.
MĄDROŚCI LUDOWE W SŁUŻBIE SOCJOLOGII Teoria socjalizacji i teoria kapitału społeczno-kulturowego ''Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość traci'',,niedaleko pada jabłko od jabłoni O walce o władze małych grupach ''Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść'' O kluczowej roli konsensusu społecznego,,zgoda buduje, niezgoda rujnuje'' O rolach społecznych i relacjach między płciami,,baba bez brzucha jak garnek bez ucha ''Dobra zona tym się chlubi, ze gotuje, co maż lubi''. Na co on się rewanżuje:,,gdy mąż zony nie bije, to jej wątroba gnije'' O nierównościach społecznych,,bieda temu dokuczy, kto się za młodu nie uczy,,bieda biedę rodzi
MĄDROŚCI LUDOWE A WIEDZA SOCJOLOGICZNA Polacy to malkontenci Diagnoza Społeczna 2015 r. 84 % Polaków uznaje, że miniony rok w ich życiu był udany, zaś odsetek pozytywnie oceniających całe swoje dotychczasowe życie sięgnął 81,2%. Polacy nie oszczędzają Diagnoza Społeczna 2015 r. Dziś oszczędza 45% Polaków. 15 lat temu 24%