Dokładajcie wszelkich starań kształcąc serce cnotami, umysł naukami, ciało ćwiczeniami! ks. Stanisław Konarski ZAGADNIENIA OGÓLNE I. Kim jest uczeń zdolny? UCZEŃ ZDOLNY to każdy uczeń, przejawiający wysoki poziom zdolności ogólnych lub specjalnych, ciekawość poznawczą i motywację twórczą, wyróżniający się nieprzeciętnymi osiągnięciami lub potencjalnymi zdolnościami do takich osiągnięć. UCZEŃ ZDOLNY to każdy uczeń, który: wyróżnia się wysokimi możliwościami intelektualnymi, artystycznymi, organizatorskimi lub sportowymi; odznacza się dużą ciekawością poznawczą i łatwością uczenia się, a operacje myślowe przebiegają u niego niezmiernie szybko; ma różnorodne zainteresowania; posiada zdolność samodzielnej i skutecznej pracy; jest doskonałym obserwatorem; podejmuje różne inicjatywy, które z powodzeniem realizuje, bądź pilotuje ich wykonanie; czuje się doskonale w świecie problemów; błyskawicznie kojarzy potrzebne wiadomości. UCZEŃ ZDOLNY swoje nieprzeciętne możliwości może rozwijać w różnych obszarach: 1
humanistycznych, matematycznych, artystycznych, przyrodniczo-ekologicznych, organizacyjnych, sportowych. II. Jakie są cele programu? 3. Cel główny: Celem przewodnim programu jest rozpoznawanie i wspieranie zainteresowań i uzdolnień wszystkich uczniów oraz promowanie ich na terenie szkoły i w środowisku lokalnym. 4. Cele szczegółowe: pomoc uczniom w odkrywaniu ich uzdolnień i zainteresowań, rozwijanie zainteresowań, uzdolnień, wiedzy i umiejętności uczniów, umożliwienie uczniom uzyskania wiedzy o wyższym poziomie trudności, zgodnie z poziomem ich uzdolnień i rozwoju intelektualnego, motywowanie do samokształcenia poprzez stwarzanie odpowiednich warunków i sytuacji, uczenie skutecznych technik i metod samokształcenia, zachęcanie do samodzielnej i twórczej pracy, poprzez umożliwienie uczestnictwa w konkursach różnego szczebla, rozwijanie umiejętności samooceny i planowania własnego rozwoju, kształtowanie poprawnych relacji interpersonalnych, rozwijanie umiejętności współpracy i współdziałania w grupie, rozwijanie wyobraźni i twórczego myślenia poprzez różnorodne działania artystyczne, promowanie osiągnięć uczniów w środowisku lokalnym, systematyczne dokumentowanie postępów rozwoju uzdolnień. 3. Jakie są procedury wyłaniania uczniów zdolnych? 2
obserwacja ucznia, w jakich rolach czuje się najlepiej, gromadzenie opinii i spostrzeżeń nauczycieli uczących, ankieta dla rodzica i ucznia na temat jego zainteresowań, przeprowadzanie ankiet lub testów rozpoznawania wybranych uzdolnień: ogólnych, językowych, matematycznych, artystycznych, sportowych, organizacyjnych, analiza osiągnięć i dokumentacji szkolnej ucznia tabela w dzienniku, organizowanie konkursów i zawodów wewnątrzszkolnych, rozmowy z uczniem i jego rodzicami, konsultacja ze specjalistami z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. 4. Kto uczestniczy w programie i jakie ma obowiązki? Dyrektor szkoły, Nauczyciele, Pedagog szkolny, Nauczyciel biblioteki szkolnej. a) Zadania dyrekcji: o stwarzanie nauczycielowi możliwości pogłębiania swej wiedzy w zakresie pracy z uczniem uzdolnionym, o zapewnianie optymalnych warunków pracy z uczniami zdolnymi, o pozyskiwanie funduszy na podejmowane zadania, o promowanie nauczycieli podejmujących pracę z uczniami uzdolnionymi i osiągającymi wyróżniające efekty swojego działania np. przez nagrody i listy gratulacyjne o wzbogacanie oferty zajęć pozalekcyjnych - tworzenie kół zainteresowań, rozwijających poszczególne uzdolnienia, zgodnych z zapotrzebowaniem uczniów i rodziców, o podejmowanie prób utworzenia klasy sportowej, o współpraca z organizacjami wspomagającymi szkołę w działaniach skierowanych na wspieranie uzdolnień i zainteresowań, o organizowanie warunków do udziału w konkursach i koordynowanie pracy z uczniem, którego nieobecność na zajęciach miała związek z udziałem w konkursach, zawodach, itp. 3
b) Zadania wychowawcy: o zebranie informacji (wywiad, ankieta) na temat zainteresowań i osiągnięć uczniów rozpoczynających naukę w szkole, o gromadzenie dokumentacji o sukcesach szkolnych i pozaszkolnych ucznia w trakcie nauki w szkole, o stały kontakt z pedagogiem szkolnym, jeśli wymaga tego sytuacja ucznia, o wskazywanie pozaszkolnych miejsc pogłębiania wiedzy i rozwoju zainteresowań. c) Zadania nauczycieli przedmiotów: o realizacja na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych indywidualnego programu pracy z uczniem zdolnym, o aktywne poszukiwanie najskuteczniejszych form i metod pracy z uczniem zdolnym, możliwych do zastosowania w warunkach funkcjonowania szkoły, o umożliwienie uzupełnienia zaległości z przedmiotu wynikłych z przyczyn niezależnych od ucznia takich, jak: udział w konkursach, zawodach, itp. o przekazywanie na bieżąco informacji o sukcesach uczniów w jego przedmiocie wychowawcy klasy, o zgłaszanie ucznia wyróżniającego się na tle klasy wychowawcy, o diagnozowanie zespołów klasowych dokonywane pod kątem uzdolnień uczniów i przekazywanie ich wyników wychowawcy klasy, o utrzymywanie wysokiego poziomu wymagań, wskazywanie dodatkowych źródeł wiedzy; o zachęcanie do udziału w konkursach, zawodach, turniejach, itp., d) Zadania pedagoga: o współpraca z PPP oraz z nauczycielami, o rozpoznawanie warunków życia i nauki uczniów, 4
o stwarzanie wszystkim uczniom warunków do korzystania ze zorganizowanych form pomocy pedagogicznej i psychologicznej, o udzielania porad i pomocy uczniom posiadającym trudności w kontaktach rówieśniczych i środowiskowych, o współpraca z opiekunami kół zainteresowań w celu wspólnego oddziaływania na uczniów, o organizowanie opieki i pomocy materialnej- żywienie. e) Zadania nauczyciela bibliotekarza: o gromadzenie i eksponowanie księgozbioru dotyczącego pracy z uczniem uzdolnionym, o rozbudowywanie kącika metodycznego dla nauczycieli, uczniów, rodziców, o wzbogacanie zbiorów biblioteki dla uczniów, o gromadzenie programów i materiałów własnych nauczycieli, o przygotowanie uczniów do umiejętnego i krytycznego wykorzystywania źródeł informacyjnych, o zabezpieczenie niezbędnej literatury oraz innych materiałów uczniom biorącym udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, o organizowanie oraz zachęcanie do udziału w imprezach, konkursach bibliotecznych, o informowanie o konkursach różnego szczebla organizowanych przez inne placówki ogłoszenia, reklama, pomoc w przygotowaniu. 5. Jak współpracujemy z rodzicami w zakresie wspierania uzdolnień i zainteresowań? Informowanie (wychowawca oraz nauczyciel przedmiotu) na bieżąco rodziców o postępach dziecka (zebrania z rodzicami oraz konsultacje wg harmonogramu pierwszy wtorek miesiąca). Opieka rodziców w czasie wyjazdów na zajęcia organizowane z uczniami przez szkołę. 5
Udział rodziców w imprezach prezentujących osiągnięcia i umiejętności uczniów. Organizacja spotkań z rodzicami, podczas których dzieci prezentują swoje osiągnięcia i umiejętności. Zachęcanie rodziców do wspólnego analizowania osiągnięć uczniów i planowania dalszego ich rozwoju. Współpraca z Radą Rodziców polegająca na wspieraniu działań szkoły na rzecz rozwoju ucznia uzdolnionego. 6. Jakie mamy sposoby promocji uczniów i nauczycieli? a) Promocja uczniów: o Informowanie na bieżąco szkolnej społeczności o sukcesach ich koleżanek i kolegów na lekcji wychowawczej oraz na apelach. o Nagradzanie uczniów zgodnie z Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania. o Publikowanie nazwisk laureatów konkursów w lokalnej prasie i na stronie internetowej szkoły. o Prezentacja dorobku uczniowskiego na wystawach z okazji obchodów Dni Patrona Szkoły, podczas spotkań z rodzicami oraz przy innych okazjach. o Informacja o osiągnięciach, wyjazdach, imprezach szkolnych na stronie internetowej szkoły. o Współudział w organizowaniu szkolnych i międzyszkolnych konkursów oraz zawodów sportowych. o Podejmowanie prób publikacji prac uczniowskich. o Prowadzenie,,Kroniki Szkoły, dokumentującej najważniejsze wydarzenia z życia placówki. o Wybór najlepszego ucznia szkoły oraz sportowca szkoły. o Galeria najlepszych uczniów na szkolnej stronie internetowej. o Prezentacja sukcesów sportowych uczniów w gablotach umieszczonych na korytarzu szkolnym - dyplomy, nagrody i puchary. 6
b) Promocja nauczycieli: o Publikowanie nazwisk nauczycieli- opiekunów obok nazwisk uczniówlaureatów w lokalnych mediach oraz na stronie internetowej szkoły. o Pochwała dyrektora na Radzie Pedagogicznej. o Wręczenie listu gratulacyjnego wobec uczniów, rodziców i innych nauczycieli. o Wyróżnienie nagrodą dyrektora szkoły oraz nominowanie do nagród wyższych szczebli. 7. Spodziewane efekty Wzrost liczby uczniów uczestniczących w zajęciach pozalekcyjnych. Prezentacja wyników pracy twórczej przez uczniów (udział w różnego rodzaju konkursach przedmiotowych, artystycznych, sportowych, redagowanie gazetki szkolnej, praca w Samorządzie Uczniowskim itp.). Wzrost poczucia własnej wartości uczniów. Promocja uczniów w szkole i środowisku lokalnym. Wzrost liczby laureatów i finalistów konkursów przedmiotowych i zawodach sportowych. Integracja środowiska lokalnego ze środowiskiem szkolnym. Współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym. Zwiększenie udziału rodziców w konkursach, zawodach, imprezach prezentujących osiągnięcia i umiejętności uczniów. 8. Jak doskonalimy swoje umiejętności w zakresie wspierania uzdolnień? Korzystanie z literatury metodycznej. Wymiana doświadczeń nauczycieli Współpraca ze szkołami oraz instytucjami zainteresowanymi rozwijaniem uzdolnień uczniów. 9. Jakie wykorzystujemy formy i metody pracy z uczniem uzdolnionym? 7
Podczas lekcji (L) indywidualizacja pracy podczas lekcji, stosowanie aktywizujących metod nauczania, poszerzanie treści programowych i pozaprogramowych, przygotowywanie dodatkowych zadań dla uczniów zdolnych lub szczególnie zainteresowanych, przygotowywanie dodatkowych zadań, ćwiczeń, projektów (trudniejszych) jako pracę lub zadanie domowe, przygotowanie przez ucznia referatów po przeczytaniu odpowiedniej literatury, Podczas zajęć pozalekcyjnych (PL) uczestnictwo w zajęciach doskonalących wiedzę i umiejętności znacznie wykraczających poza program nauczania, wykorzystanie technologii informacyjnych oraz szczególnych zainteresowań uczniów w dziedzinie informatyki do przygotowania pomocy dydaktycznych dla nauczycieli oraz różnych opracowań dotyczących życia szkoły, kontaktowanie się z osobami lub instytucjami wspierającymi rozwój ucznia zdolnego Podczas konkursów (K) organizowanie konkursów i zawodów wewnątrzszkolnych, opieka nad uczniami przygotowującymi się do zawodów, przeglądów i konkursów pozaszkolnych Wspólne realizacja projektów edukacyjnych (L + PL) kształcenie wielopoziomowe w codziennej praktyce szkolnej (L+ PL) wykorzystywanie w pracy indywidualnej pomocy dydaktycznych i publikacji naukowych dostosowanych do poziomu zainteresowań ucznia (L + PL + przygotowanie do K) przygotowywanie dodatkowych zadań dla uczniów 8
zdolnych wycieczki, wyjazdy (L + PL) w miarę możliwości spotkania z osobowościami świata nauki, polityki, sportu. (L + PL) 10. Współpraca z podmiotami pozaszkolnymi: Współpraca z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Wyrzysku w celu diagnozowania uzdolnień, Współpraca z organami samorządu terytorialnego; Współpraca z Ośrodkiem Upowszechniania Kultury w Wysokiej w zakresie organizacji imprez i uroczystości okolicznościowych, Współpraca z odziałem PTTK w Pile. 11. Ewaluacja programu: Diagnoza zespołów klasowych w okresie poprzedzającym koniec roku szkolnego przeprowadzana przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów. Narzędzia wypracowywane przez Radę Pedagogiczną. Osiągnięcia uczniów w różnego rodzaju konkursach i zawodach różnego szczebla, wzrost liczby laureatów i finalistów konkursów przedmiotowych. Gromadzenie opinii uczniów, rodziców i nauczycieli realizujących program ankiety. Dokumentacja gromadzona przez wychowawców klas. 12. Wykaz obecnie obowiązujących aktów prawnych dotyczących kształcenia uczniów uzdolnionych oraz form udzielania im pomocy. Art. I pkt. 6 Ustawy o systemie oświaty z dn. 07.09.1991 r. z późniejszymi zmianami (tekst ujednolicony w Dz. U. nr 111, poz. 1194 z 2001) Rozporządzenie MEN z dn. 04.08.1993 r. w sprawie warunków, form, trybu przyznawania i wypłacania pomocy materialnej dla uczniów ( Dz. U. nr 74, poz. 350, zmiana: Dz. U. nr 51 z 1997 r) 9
Zarządzenie MEN z 30.06.1993 r. w sprawie zasad i warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentacyjnej przez szkoły i placówki (Dz. U. MEN nr 6, poz. 20) Zarządzenie MEN z dn. 27.04.1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizowanie indywidualnego programu lub toku nauki (MP nr 23, poz. 92) Rozporządzenie MEN z dn. 21.05.2001 r. w sprawie ramowego statutu publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( Dz. U. nr 6, poz. 624) Zarządzenie nr 28 MEN z dn. 15.01.2001 r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. nr 13, poz. 110) 10