AKTUALNOŚCI P O D A T K O W E

Listopad-Grudzień 2010 AKTUALNOŚCI P O D A T K O W E M A G A Z Y N K L I E N T Ó W E C D D P Zdrowych i wesołych Świąt Bożego Narodzenia, spokoju oraz wszelkiej pomyślności w życiu prywatnym, a także wielu sukcesów zawodowych w nadchodzącym 2011 roku życzy Grupa ECDDP opcje walutowe świąteczne paczki pracownicze ważne wyroki i interpretacje

ECDDP w Polsce Kraków siedziba spółki 31-351 Kraków, ul. Zielony Most 8 tel.: +48 12 622 86 00 fax: +48 12 622 86 66 email: biuro@ecddp.pl Warszawa 00-139 Warszawa, ul. Elektoralna 12A / 94 tel.: +48 22 826 92 00 fax: +48 22 826 88 22 email: biuro@ecddp.pl Gdańsk 80-437 Gdańsk, ul. Wajdeloty 28 tel.: +48 58 309 11 12 email: biuro@ecddp.pl Zabrze 41-800 Zabrze, ul. Wolności 299 tel.: +48 32 376 33 90 fax: +48 32 271 22 13 email: biuro@ecddp.pl ECDDP na Cyprze Nikozja ECDDP CYPRUS LTD. 9 Vasilissis Olgas Str. Office 101 2001 Nicosia, Cyprus Tel. +357 22 681 106 Fax. +357 22 681 107 ECDDP w Czechach Praga Višňová 4/331, 140 00 Praha 4 Krč, Česká Republika tel./fax: +420 241 407 524 recepce@ecddp.com, www.ecddp.com ECDDP na Ukrainie Kijów 03035 Kijów, ul. Georgija Kirpy, 2a, biuro 415 tel./fax: +38 (044) 246 31 56 Lwów 79007 Lwów, ul. Bogdana Lepkogo 12/6 tel.: +38 (0322) 42 47 41, fax: +38 (032) 299 60 06

Słowo wstępne W najnowszym numerze: Szanowni Państwo, Zbiorcze e-faktury korygujące str. 24 Rozliczanie opcji walutowych str. 30 Oddajemy w Państwa ręce świąteczny numer Aktualności Podatkowych dwumiesięcznika tworzonego w całości przez ekspertów ECDDP i przeznaczonego wyłącznie dla naszych Klientów. Powoli zbliża się koniec roku; zwłaszcza w sferze podatków dzieje się bardzo wiele, dlatego aby móc poświęcić im nieco więcej miejsca, zwiększyliśmy objętość naszego magazynu. Nasi eksperci omawiają szereg problemów podatkowych m.in. kontrowersje wokół określenia momentu, kiedy można skorzystać z ulgi za złe długi, kwestię rozliczania dochodów z pracy w Czechach, benefity dla pracowników w 2011 r. a także oceniają najnowszy projekt nowelizacji ukraińskiego prawa podatkowego. Jak zwykle całość uzupełniają wybrane orzeczenia i interpretacje z ostatnich dwóch miesięcy oraz kalendarz szkoleń prowadzonych przez naszych doradców podatkowych. Życzymy Państwu zdrowych i wesołych Świąt Bożego Narodzenia, wszelkiej pomyślności w życiu prywatnym oraz samych sukcesów na polu zawodowym w nadchodzącym 2011 roku. Krzysztof Komorniczak Prezes Zarządu Ewa Sokołowska-Strug Członek Zarządu Bogata oferta szkoleń ECDDP str. 34 3

Najnowsze wyroki i interpretacje Aby szybciej odzyskać VAT, trzeba uregulować całą kwotę Wyrok WSA w Warszawie z 5 października br. (III SA/Wa 1709/10) Przyspieszony zwrot jest możliwy, gdy podatek naliczony wynika z faktury, która dokumentuje należność zapłaconą w całości. Jeśli nastąpiła jedynie częściowa zapłata i nie doszło do potrącenia pozostałej części, fiskus nie uwzględni wniosku o zwrot. Jedna stawka VAT na leasing i ubezpieczenie Wyrok NSA z dnia 8 listopada br. (I FPS 3/10) Naczelny Sąd Administracyjny odpowiedział na pytanie prawne dotyczące refakturowania kosztów ubezpieczenia przez firmy leasingowe. Sąd uznał, że podmiot świadczący usługi leasingowe musi włączyć do podstawy opodatkowania koszty ubezpieczenia leasingu. Jeśli więc leasingowi towarzyszy ubezpieczenie, świadczenia te uznaje się za usługę kompleksową i stosuje stawkę VAT przynależną usłudze głównej. Do kont w euro stosuje się kurs NBP Wyrok WSA w Warszawie (III SA/Wa 368/10) Spółka, która posiada konto w euro i reguluje w tej walucie swoje zobowiązania, musi do powstających różnic kursowych stosować średni kurs euro NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania płatności. Zabytkowe auto nie traci na wartości, ale jest amortyzowane Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (IPPB3/423-1384/08-2/KB) Zgodnie z ustawą o PIT nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca kupi zabytkowego mercedesa z 1950 r., czy wyprodukowany w 2004 r. samochód tej marki. Oba są używanymi środkami trwałymi i należy od ich wartości dokonywać odpisów umorzeniowych. Firmy prowadzące księgi rachunkowe muszą natomiast pamiętać, że zabytki i inne środki trwałe, które nie tracą na wartości, nie powinny być amortyzowane dla celów bilansowych. Wydatki na nabycie obligacji są kosztem uzyskania przychodów Wyrok WSA w Warszawie (III SA/Wa 2136/10) Nabywca obligacji upadłej spółki nie może uwzględnić straty, gdy kwota wierzytelności z tytułu wykupu obligacji będzie niższa od kosztu ich nabycia. Zbycie wierzytelności nie jest sposobem zapłaty Wyrok WSA w Warszawie (III SA/Wa 444/10) Spółka, która po dokonaniu korekty VAT sprzedawała wierzytelności wynikające z niezapłaconych faktur nie ma z tego tytułu obowiązku zwiększania VAT należnego. Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem fiskusa, że sprzedaż wierzytelności trzeba utożsamiać z uregulowaniem należności w jakiejkolwiek formie. 4

Ulgowy przewóz to usługa w VAT Wyrok NSA (I FSK 1814/09) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego w sprawie interpretacji dotyczącej przewozu pracowników przez miejski zakład komunikacji. Jak przypomniał sąd, z orzecznictwa NSA wynika, że wykonywanie bezpłatnych przewozów przez przedsiębiorstwo komunikacyjne na rzecz pracowników, byłych pracowników i członków ich rodzin stanowi nieodpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. W ocenie NSA sąd pierwszej instancji słusznie nakazał sprawdzenie, jaki wpływ na zakres opodatkowania VAT ma to, że ulgi są pokrywane z dotacji. Wydatki marketingowe trzeba udowodnić Wyrok NSA (II FSK 456/09) Spółka nie może zaliczyć do kosztów zapłaty za usługi marketingowe, jeśli nie przedstawi przekonujących dowodów, że zostały one wykonane. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie wystarczy wykazać w sposób dostateczny istnienia związku między poniesionym wydatkiem i uzyskanym przychodem. Nie przesądza to bowiem w oczywisty sposób, że usługi marketingowe zostały wykonane. Fakt ich realizacji jest bowiem odrębną przesłanką, która powinna być wykazana dla zaliczenia danego wydatku do kosztów podatkowych. Wniesienie udziałów do spółki może być bez PIT Wyrok WSA w Warszawie (III SA/Wa 2139/10) Określenie, czy osoba w spółce komandytowo-akcyjnej jest komandytariuszem, czy akcjonariuszem, ma decydujące znaczenie dla określenia skutków podatkowych wniesienia udziałów do takiej spółki. Jak wyjaśnił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki komandytowo-akcyjnej przez akcjonariusza powstanie u niego przychód z kapitałów pieniężnych. Natomiast w przypadku, gdy wnoszącym wkład niepieniężny (udziały w spółce) jest komandytariusz, to nie powstanie u niego przychód (III SA/Wa 2139/10). Zawieszona firma może księgować koszty Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (ITPB1/415-198/09/DP) Przedsiębiorca, który zawiesił działalność gospodarczą, może w rozliczeniu podatkowym uwzględnić rachunki za telefon i Internet oraz inne stałe opłaty. Ma do tego prawo, tylko jeśli zobowiązania te wynikają z umów zawartych w okresie, kiedy firma funkcjonowała. Nagroda z zysku nie może być kosztem Wyrok WSA W Warszawie (III SA/ Wa 160/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, że premie i nagrody, które spółka wypłaca swoim pracownikom, należy uznać za przychód ze stosunku pracy. Zdaniem sądu o możliwości zaliczenia do kosztów takich wypłat lub braku takiej możliwości decyduje źródło pochodzenia środków przeznaczonych na nagrody. W omawianej sprawie źródłem wypłat jest zysk netto wypracowany przez spółkę. Sąd wyjaśnił, że zysk netto to zysk, który pozostał po opodatkowaniu. W efekcie, jak uzasadniał sąd, nagroda czy premia ma charakter zbliżony do dywidendy. A zatem tak jak dywidenda wypłacana akcjonariuszowi nie stanowi dla spółki kosztu uzyskania przychodów, tak nagroda lub premia wypłacana z zysku spółki nie może być zaliczona do kosztów.(l.j.) 5

Kiedy koszt transportu należy ująć w podstawie opodatkowania innej transakcji? Zasadniczo, świadczenie usług transportowych stanowi czynność samodzielną i niezależną, która podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku VAT. Jednakże w określonych sytuacjach wartość ww. usługi transportowej powinna zostać wliczona do podstawy opodatkowania innej czynności podlegającej opodatkowaniu. Innymi słowy, możliwa jest sytuacja, w której koszty transportu zwiększają podstawę opodatkowania innej transakcji - w praktyce najczęściej dostawy towarów (zarówno krajowej jak i zagranicznej) lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jak ustalić podstawę opodatkowania na gruncie ustawy o VAT? Podstawę opodatkowania stanowi, co do zasady, obrót, czyli kwota należna z tytułu dokonanej transakcji, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy (art. 29 ust. 1 VATU). W celu ustalenia wartości obrotu, konieczne jest więc określenie kwoty należnej z tytułu wykonania danej czynności. Przytoczony powyżej przepis precyzuje, iż kwotą należną jest całość świadczenia należnego od nabywcy. A zatem wszystko, co nabywca jest zobowiązany zapłacić sprzedawcy z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. Fakt, że kwotą należną jest całość świadczenia należnego od nabywcy ma decydujące znaczenie w przypadku czynności kompleksowych. W ramach takich czynności możemy wyróżnić świadczenie główne, stanowiące istotę umowy pomiędzy stronami i świadczenie pomocnicze, które służy prawidłowemu lub lepszemu wykonaniu czynności głównej. W takiej sytuacji wartość świadczenia pomocniczego powinna zostać wliczona do kwoty należnej z tytułu wykonania czynności głównej (i tym samym zwiększać jej podstawę opodatkowania). Powyższe skutkuje tym, iż czynności pomocnicze nie są opodatkowane odrębnie, jako samodzielne transakcje, lecz jednolicie z czynnością główną (ten sam moment powstania obowiązku podatkowego, taka sama stawka podatku). Przy czym należy podkreślić, iż to jakie elementy transakcji mają charakter zasadniczy, a jaki są czynnościami pomocniczymi należy każdorazowo oceniać w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. Koszty transportu, a dostawa towarów Ustawa o VAT nie wylicza elementów, które powinny zostać zaliczone do kwoty należnej z tytułu danej transakcji i jednocześnie wliczone do podstawy opodatkowania VAT, stwierdzając jedynie, iż kwota ta obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Zgodnie natomiast z art. 78 lit. b) Dyrektywy 2006/112/WE, do podstawy opodatkowania wlicza się koszty dodatkowe, takie jak koszty prowizji, opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy. 6

Przykład: Spółka nabywa wewnątrzwspólnotowo maszyny rolnicze z Niemiec. Transport maszyn jest organizowany przez sprzedawcę. Za zorganizowanie transportu dostawca pobiera dodatkowe wynagrodzenie. Podstawa opodatkowania z tytułu WNT będzie obejmowała koszt nabycia maszyn rolniczych oraz koszt ich transportu. Powołany przepis Dyrektywy wprost wylicza niektóre koszty poniesione przez podmiot dokonujący dostawy towarów lub świadczący usługę, które powinny zostać ujęte w podstawie opodatkowania transakcji. Do kosztów takich zalicza się między innymi koszty transportu, jeżeli zostały pobrane przez dostawcę lub usługodawcę w związku z wykonaniem określonej czynności opodatkowanej. W sytuacji więc, gdy usługa transportowa jest jedynie czynnością pomocniczą, niezbędną dla prawidłowego wykonania czynności głównej dostawy towarów, podatnik powinien zwiększyć podstawę opodatkowania dokonanej dostawy towarów o poniesione przez siebie koszty transportu. Cała transakcja jako czynność kompleksowa powinna zostać opodatkowana w sposób jednolity, na zasadach właściwych dla czynności głównej dostawy towarów. Przykład: Spółka Mobi zamówiła meble biurowe do swojej nowej siedziby. Spółka dokonując zakupu zamówiła opcję wraz z transportem (nie posiada bowiem sama odpowiedniej wielkości samochodu). Sprzedawca do podstawy opodatkowania dostawy towarów (mebli) powinien wliczyć również koszty ich transportu. Usługa transportowa stanowi tu bowiem usługę pomocniczą do świadczenia głównego, jakim jest dostawa mebli. Koszty transportu, a wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów Koszty dodatkowe, takie jak koszty transportu, zwiększają również podstawę opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. O powyższym ustawodawca przesądził bezpośrednio w treści samej ustawy. Jak stanowi art. 31 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów obejmuje wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia. W odniesieniu do kosztów transportu, które zwiększają podstawę opodatkowania WNT należy zauważyć, iż powyższe odnosi się wyłącznie do takich kosztów, które są pobierane przez dostawcę, który jednocześnie organizuje transport. W przeciwnym wypadku, gdy transport zapewnia podmiot inny niż dostawca podatnik zobowiązany jest do rozpoznania importu usług (jeżeli usługa transportowa świadczone jest przez podmiot trzeci, który ma siedzibę poza terytorium Polski) lub podatnik nabywa usługę transportową (jeżeli usługa świadczona jest przez przedsiębiorcę mającego siedzibę na terytorium Polski). Natomiast, jeżeli transport związany z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów zapewniany jest przez dostawcę, wówczas koszty transportu zwiększają podstawę opodatkowania WNT i to bez względu na to, czy koszty transportu zostały wkalkulowane w cenę towarów, czy też wykazane zostały jako odrębna pozycja na fakturze dokumentującej WNT. W ocenie ECDDP, koszty transportu zwiększają podstawę opodatkowania WNT także w sytuacji, gdy dostawca wystawił odrębną fakturę na rzecz podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, 7

dotyczącą świadczonych usług transportu związanych z WNT. Przykład: Spółka nabywa wewnątrzwspólnotowo od francuskiego podatnika podatku od wartości dodanej elementy do maszyn. Z umowy wynika, iż francuska Spółka zobowiązana jest również do zapewnienia transportu wskazanych elementów do maszyn do Polski. Francuska Spółka 10 sierpnia 2010 r. wystawiła fakturę dokumentującą sprzedaż elementów do maszyn, na podstawie, której polski podatnik rozpoznaje WNT, natomiast 25 sierpnia 2010 r. Spółka ta wystawiła fakturę dotyczącą świadczenia usługi transportowej, dotyczącej przedmiotu WNT (elementów do maszyn). Spółka zobowiązana jest zwiększyć podstawę opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia elementów do maszyn o wartość nabytej usługi transportowej. Spółka nie rozpoznaje natomiast w takim przypadku importu usług. Koszty transportu, a import towarów Również określając podstawę opodatkowania importu towarów podatnik powinien, w niektórych sytuacjach, zwiększyć ją o poniesione koszty transportu. Jak wynika z art. 29 ust. 15 ustawy o VAT, podatnik powinien zwiększyć podstawę opodatkowania z tytułu importu usług, o koszty transportu, które już zostały poniesione albo będą poniesione do pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju (miejsce wymienione w dokumencie, na podstawie którego towary są importowane). Ponadto podstawa opodatkowania w przypadku importu towarów może zostać zwiększona o koszty transportu poniesione do innego miejsca przeznaczenia na terytorium Unii Europejskiej, jeżeli było ono znane już w chwili dokonania importu. Przykład: Spółka importuje żywność z Ukrainy. Spółka oprócz ceny nabycia żywności jest zobowiązana opłacić koszty transportu. Koszty te dotyczą transportu do magazynu w Rzeszowie, który to magazyn jest miejscem dostarczenia towarów określonym w liście przewozowym (CMR). Rzeszów jest zatem pierwszym miejscem przeznaczenia wyrobów na terytorium kraju. Koszty transportu zwiększają podstawę opodatkowania importu towarów. Ewa Sokołowska-Strug Doradca Podatkowy, Dyrektor Departamentu Podatków Pośrednich ECDDP Sp. z o.o. ewa.sokolowska@ecddp.pl Anna Resiak Ekspert ECDDP Sp. z o.o. anna.resiak@ecddp.pl Szanowni Państwo, Instytut Monitorowania Ubezpieczeń i Zarządzania Ryzykiem oraz Grupa ECDDP w ramach cyklu szkoleń zapraszają na 1 lub 2 - dniowe szkolenie z zakresu ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W PRZEDSIĘBIOR- STWIE oraz ZARZĄDZANIA RYZYKIEM PODATKOWYM WARSZAWA, 06. - 07. grudnia 2010 r. godz. 10:00-16:00 1 - dniowe - 540 zł każdy dzień, 2 - dniowe - 950 zł ZGŁOSZENIA: ECDDP Szkolenia kom.: +48 515 031 879 tel. +48 12 622 86 05 faks: +48 12 622 86 66 e-mail: ewa.zatorska@ecddp.pl 8

Moment skorzystania z ulgi za złe długi, gdy brak jest zaświadczenia z US o rejestracji kontrahenta jako podatnika VAT czynnego W obrocie gospodarczym często zdarzają się sytuacje, gdy kontrahent pomimo wcześniejszego zobowiązania nie uiszcza zapłaty za dostarczony towar czy też wykonaną usługę. Jest to sytuacja wyjątkowo niekorzystna dla sprzedawcy, ponieważ nie tylko traci pieniądze ale również jest zobowiązany do zapłaty należnego VAT, jaki powstał z tytułu dokonanej transakcji. Jednocześnie nabywca towaru lub usługi ma możliwość odliczenia podatku naliczonego. Wynika to z tzw. zasady memoriałowej zapłaty podatku VAT. Polega ona na tym, że w momencie gdy zaszło zdarzenie podlegające opodatkowaniu, podatek staje się należny i wymagalny względem fiskusa. Nie ma znaczenia dla celów poboru VAT kwestia, czy podatnik otrzymał zapłatę za dostarczony nabywcy towar lub wykonaną na jego rzecz usługę. Takie nieuregulowane wierzytelności określa się w literaturze mianem złych długów. Ustawodawca wprowadził jednakże regulację prawną pozwalającą na zminimalizowanie negatywnych skutków jakie powstają dla sprzedawcy, w sytuacji gdy nierzetelny nabywca nie zapłaci za towar lub też wykonaną usługę. Mowa tu o instytucji noszącej nazwę ulga za złe długi. Pod nazwą tą kryje się możliwość skorygowania wykazanego z fakturze sprzedaży podatku należnego VAT. Możliwość ta przysługuje w sytuacji, gdy nabywca towaru/usługi nie uiścił na rzecz sprzedawcy kwoty na jaką opiewa ta faktura. Korekta jest dokonywana poprzez pomniejszenie bieżącego podatku należnego. Korekty można dokonać w sytuacji, gdy wierzytelność jakiej dochodzimy jest uprawdopodobniona. Podatnik może uznać wierzytelność za uprawdopodobnioną wyłącznie w sytuacji gdy nie została ona uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Zatem zasadniczą przesłanką, która de facto umożliwia dokonanie korekty jest nieuregulowanie wierzytelności przez kontrahenta w przeciągu 180 dni od dnia wymagalnej zapłaty określonej w umowie bądź na fakturze. Warunki skorzystania z ulgi za złe długi... Poza samą kwestią braku zapłaty za fakturę ustawodawca przewidział katalog warunków, jakie Podatnik winien spełnić w celu dokonania przedmiotowej korekty. I tak, skorzystanie z uprawnienia do korekty podatku należnego może dotyczyć sytuacji, gdy: dostawa towaru lub świadczenie usług była dokonana na rzecz podatnika, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji; wierzyciel i dłużnik na dzień dzień dokonania korekty, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni; wierzytelności nie zostały zbyte; wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny; od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata licząc od końca roku w którym została wystawiona; pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielem nie istnieje związek (rodzinny do drugiego stopnia, przysposobienia, kapitałowy co najmniej 5% praw głosu w posiadaniu bezpośrednim 9

lub pośrednim, majątkowy). Dodatkowo, poszkodowany podatnik winien zawiadomić dłużnika o zamiarze dokonania takiej korekty. W sytuacji gdy dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie ureguluje należności w jakiejkolwiek formie, podatnik może dokonać korekty w rozliczeniu za okres, w którym upłynął termin 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia przez dłużnika, z tym że nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia o zamiarze skorygowania podatku należnego. Podatnicy VAT czynni... Ze względu na fakt, że tylko podatnicy VAT czynni mogą dokonywać korekty, zastosowanie ulgi wymaga posiadania odpowiedniego statusu po stronie wierzyciela (sprzedawcy) i dłużnika (nabywcy) w dniu dokonywania korekty. Wierzyciel musi więc mieć pewność, że na dzień dokonania korekty jego kontrahent jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. W praktyce oznacza to, że powinien zwrócić się z wnioskiem o udzielenie informacji czy dłużnik pozostaje podatnikiem VAT czynnym do właściwego miejscowo dla dłużnika naczelnika urzędu skarbowego. Jeśli z powziętych informacji wynikać będzie, że dłużnik utracił status czynnego podatnika VAT dokonanie korekty nie będzie możliwe. Wątpliwości budzi kwestia jak rozumieć zapis na dzień dokonania korekty. Status dłużnika badany jest przed podjęciem decyzji o dokonaniu korekty i jednocześnie dłużnik ma informacje, że wierzyciel ma zamiar dokonać korekty. A zatem pojawia się problem, czy wierzyciel będzie uprawniony do dokonania korekty, w sytuacji gdy dłużnik po otrzymaniu informacji o zamiarze skorzystania z ulgi (a zatem jeszcze przed dokonaniem korekty) zmieni status podatkowy i nie będzie czynnym podatnikiem VAT. Posługując się wykładnią literalną brzmienia przepisu art. 89a ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT, należy stwierdzić wyraźnie, że status dłużnika jako podatnika czynnego VAT musi być ściśle określony na dzień składania przez wierzyciela korekty deklaracji VAT-7. Wynika z tego, że utrata przez dłużnika statusu podatnika VAT czynnego, która nastąpi przed dniem złożenia korekty, wyklucza możliwość dokonania korekty przez wierzyciela. Przykład: Spółka A wykonała usługę na rzecz Spółki B. Spółka B nie uiściła należności za otrzymaną usługę. Ze względu na fakt iż upłynął 180- dniowy termin od upływu terminu płatności (a zatem nieściągalność Jak wskazano powyżej, zarówno wierzyciel jak i dłużnik na dzień dokonania korekty muszą być podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. 10

została uprawdopodobniona) Spółka A postanowiła skorzystać z ulgi na złe długi. W tym celu złożyła wniosek o udzielenie informacji do właściwego urzędu skarbowego, z pytaniem czy Spółka B jest czynnym podatnikiem VAT. Dnia 5 lutego 2010 r. Spółka A otrzymała odpowiedź potwierdzającą status Spółki B jako podatnika VAT czynnego. Dnia 27 lutego 2010 r. Spółka dokonała korekty deklaracji VAT-7. Jednak okazało się, że dnia 15 lutego 2010 r. Spółka B utraciła status czynnego podatnika VAT. W wyniku powyższego dokonanie korekty było niedopuszczalne, ze względu na brak spełnienia warunku rejestracji dłużnika jako czynnego podatnika VAT. Problem ten budzi wiele wątpliwości. Niektóre organy podatkowe stwierdzają wprawdzie, że należy odejść od wykładni literalnej wyżej analizowanego przepisu, a przez dzień dokonania korekty rozumieć należy dzień sporządzenia odpowiedniego dokumentu wewnętrznego (postanowienie Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 5 listopada 2007 r., sygn. 1471/VUR1/443-106/4/07/ MO). Jednakże powyższego nie można wywieść wprost z ustawy, a wykładnia gramatyczna jest podstawowym sposobem interpretacji przepisów. Co gdy są spełnione warunki a jeszcze brak zaświadczenia... Zastanowić się również należy co zrobić w sytuacji, gdy gdy wierzyciel spełnił już wszystkie warunki uprawniające do skorzystania z ulgi za złe długi, ale nie ma jeszcze zaświadczenia z urzędu skarbowego, że dłużnik jest podatnikiem VAT czynnym. Podatnicy mają wówczas wątpliwości czy tracą w ogóle prawo do skorygowania podatku należnego czy też może przechodzi ono na następne okresy rozliczeniowe (miesiące/ kwartały). Przykład: W styczniu 2010 r. Spółka dokonała sprzedaży 100 t. cementu. Kontrahent do lipca 2010 r. nie uregulował należności za towar. Spółka zamierza skorzystać z instytucji ulgi za złe długi. Spółka w miesiącu sierpniu 2010 r. praktycznie wszystkie przesłanki uprawniające do skorzystania z ulgi (zawiadomiła kontrahenta, jest pewna, iż upłynął okres 180 dni od daty upływu terminu zapłaty za towar, upłynął również termin 14 dni od zawiadomienia dłużnika o planowanej korekcie). Spółka nie otrzymała jednakże jeszcze zaświadczenia z urzędu skarbowego wskazującego czy kontrahent jest jeszcze obecnie czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Czy ma prawo do skorygowania podatku należnego w rozliczeniu za sierpień 2010 r. czy też może powinna poczekać i korekty dokonać w rozliczeniu za kolejne miesiące (wrzesień, październik 2010 r.)? Odpowiadając na tą wątpliwość wskazać należy, iż zgodnie z art. 89a ust. 3 w zw. z ust. 2 pkt 6 ustawy o VAT, korekta korekta podatku należnego z tytułu ulgi za złe długi może nastąpić w deklaracji za miesiąc/ kwartał, w którym upłynął termin 14 dni na uregulowanie zaległości przez dłużnika (liczony od dnia odebrania przez niego pisma wierzyciela). Ustawodawca przewiduje, że korekty można dokonać w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin 14-dniowy, jednak nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru zawiadomienia przez dłużnika. To w gruncie rzeczy oznacza, że mamy do czynienia z dwoma różnymi okresami rozliczeniowymi, w których korekta może być dokonana, a to, który z tych okresów znajdzie w konkretnej sytuacji podatni- 11

ka, uzależnione jest od terminu, w którym podatnik-wierzyciel uzyska potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia o zamiarze dokonania korekty. Ustawodawca nie tworzy żadnej alternatywy - wierzyciel może dokonać korekty podatku należnego jedynie w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał potwierdzenie odbioru zawiadomienia przez dłużnika, przy czym może to się stać nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym upłynął termin 14- dniowy, o którym mowa powyżej. Użycie sformułowania może nastąpić należy rozumieć jako możliwość dokonania korekty stworzoną przez ustawodawcę podatnikowi, a nie możliwość dokonania korekty także w późniejszych okresach rozliczeniowych. Jeżeli podatnik nie dokona korekty w rozliczeniu za wskazane w omawianym przepisie okresy - nie może jej dokonać w okresach późniejszych. Podatnik może jednak, w razie niewykorzystania tej możliwości, powrócić w późniejszym czasie do rozliczenia za okres uprawniający do skorzystania z ulgi i stosownie je skorygować. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 81 Ordynacji podatkowej, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Podatnicy mogą więc w opisanej powyżej sytuacji dokonać 2 rzeczy: 1. zaryzykować i ująć ulgę w bieżącym rozliczeniu za sierpień 2010 r. (jednakże ewentualny brak rejestracji kontrahenta będzie powodował konieczność skorygowania deklaracji i uiszczenia odsetek za zwłokę wykażemy bowiem zobowiązanie niższe niż należne), 2. poczekać na zaświadczenie wydane przez organ podatkowy i wówczas skorygować deklarację za miesiąc sierpień 2010 r. Krzysztof Komorniczak Doradca Podatkowy Prezez Zarządu ECDDP Sp. z o.o. krzysztof.komorniczak@ecddp.pl Karolina Gierszewska Doradca Podatkowy, Z-ca Dyrektora Departamentu Podatków Pośrednich ECDDP Sp. z o.o. karolina.gierszewska@ecddp.pl Świąteczne paczki a prawo do odliczenia podatku naliczonego Zbliżają się święta Bożego Narodzenia, więc jak co roku pojawia się problem związany ze skutkami podatkowymi organizacji tzw. Wigilii dla pracowników. Ponieważ tematyka ta na przełomie roku jest w publikacjach księgowych dość modna i nawet szeroko omówiona, warto przeanalizować problemy raczej nie poruszane. Otóż zwykle przedsiębiorcy kupują artykuły spożywcze, które kolejno przekazują pracownikom w formie tzw. paczek świątecznych. Często przedmiotowe zakupy finansowane są z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Pozostała część przedsiębiorców w ogóle takie funduszu nie prowadzi, dlatego w tym celu wykorzystują własne środki obrotowe. W związku z powyższym mają wątpliwość czy przy zakupie takich art. spożywczych przysługuje im prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego, oraz czy ewentualnie istnieje konieczność opodatkowania nieodpłatnego przekazania paczek na gruncie VATU. Prawo do odliczenia W tym miejscu warto powołać przepis art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w którym czytamy, że w zakresie w jakim nabywane przez podatnika towary i usługi służą lub będą służyć wykonywaniu działalności opodatkowanej, podmiot ten ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Jak wynika z cytowanego wyżej przepisu, w chwili dokonania naby- 12

cia towarów bądź usług Podatnik zobowiązany jest ocenić, czy nabywane przez niego towary i usługi będą wykorzystywane w prowadzonej przez niego działalności opodatkowanej. W konsekwencji, Podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jedynie w sytuacji, gdy występuje związek pomiędzy poniesionymi wydatkami a wykonywanymi z tytułu prowadzonej działalności czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie należy zauważyć, iż ustawodawca nie precyzuje w jaki sposób i w jakim zakresie towary i usługi muszą być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, aby możliwym było dokonanie odliczenia podatku naliczonego. W związku z powyższym podkreślenia wymaga, iż związek ten nie musi być ściśle bezpośredni i natychmiastowy. Z całokształtu działalności podatnika musi wynikać, iż finalnym elementem i celem jego nabycia był związek z prowadzoną działalnością i czynnościami opodatkowanymi. Stanowisko to potwierdza orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Wprawdzie w opinii ETS związek między dokonanymi zakupami a prawem do odliczenia podatku naliczonego powinien być co do zasady bezpośredni. Niemniej jednak w niektórych przypadkach prawo do odliczenia może przysługiwać również w sytuacji braku konkretnej, bezpośrednio związanej z zakupem czynności opodatkowanej, jeśli zakup związany jest z działalnością opodatkowaną podatnika (vide wyrok z dnia 8 czerwca 2000 r., w sprawie C-98/98 pomiędzy Midland Bank a Commisioner of Customs and Excise). Mając powyższe na uwadze należy zatem rozstrzygnąć kwestię, czy nabycie przez podatnika artykułów spożywczych, które kolejno zostaną nieodpłatnie przekazane w formie paczek świątecznych wykazuje wymagany (chociażby pośredni) związek z działalnością opodatkowaną przedsiębiorstwa. Zdaniem Autora, przedmiotowe nabycie artykułów spożywczych nie wykazuje wskazanego, pośredniego związku z działalnością opodatkowaną. Co więcej podatnik z chwilą dokonania zakupu zakłada, że artykuły spożywcze kupuje w celu nieodpłatnego przekazania pracownikom. Warto również zaznaczyć, iż zdaniem Autora przekazanie pracownikom paczek świątecznych, choć może wpłynąć na polepszenie relacji wewnątrz organizacji, to jednak związek z prowadzoną działalnością opodatkowaną podatnika trudno w takim przypadku wskazać. Należy zaznaczyć, że podatnik de facto nabywa artykuły spożywcze jedynie w celu zaspokojenia prywatnych (konsumenckich) potrzeb pracowników. W tym zakresie ewentualne korzyści po stronie podatnika są niewątpliwie mniej dostrzegalne niż leżące po stronie pracowników. W konsekwencji, podatnikowi który dokonał zakupu artykułów spożywczych nie przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących nabycie tych towarów. Nieodpłatne przekazanie towarów Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług dokonane na te- 13