Diagnoza potrzeb edukacyjnych Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1/ Szkoły Podstawowej nr 6 w Zduńskiej Woli Data opracowania raportu: 20.06.2016 r. 1
Spis treści I. Opis obszaru problemowego... 3 II. Opis procedury diagnozy potrzeb... 3 III. Wyniki diagnozy potrzeb edukacyjnych... 3 1. Charakterystyka grupy badawczej... 3 2. Badanie wyników w nauce... 3 3. Badanie oferty szkoły z zakresu zajęć pozalekcyjnych... 4 4. Wyposażenie szkoły w sprzęt multimedialny/komputerowy... 6 5. Badanie potrzeb nauczycieli... 6 IV. Wnioski i rekomendacje... 7 2
I. Opis obszaru problemowego W Szkole Podstawowej nr 6 im. Mikołaja Kopernika w Zduńskiej Woli uczy się 528 uczniów (243 dziewcząt i 285 chłopców w 24 oddziałach). Wielu uczniów posiada stwierdzone dysfunkcje: 10 zaburzenia zachowania lub nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania poznawczego lub społecznego 20 zaburzenia koncentracji i uwagi 5 stwierdzoną dysleksję 18 stwierdzone ryzyko dysleksji 37 problemy logopedyczne 40 nadmierna aktywność ruchowa 5 zagrożonych niedostosowaniem społecznym 22 uczniów klas I III posiada opinię Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej 40 uczniów klas IV VI posiada opinię Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej 2 uczniów klas IV VI posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania. Diagnoza ma na celu określenie potrzeb uczniów oraz oczekiwań rodziców i nauczycieli. Podstawowe obszary badania to: problemy w nauce; szkolna oferta zajęć pozalekcyjnych; oferowane wsparcie; wsparcie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych; rozwijanie kompetencji informatycznych oraz warunków dla nauczania matematyki, przedmiotów przyrodniczych. II. Opis procedury diagnozy potrzeb Badanie przeprowadzono z zastosowaniem ilościowych i jakościowych technik badawczych. Przeprowadzono diagnozę potrzeb wśród dyrekcji, nauczycieli, uczniów i rodziców. Diagnoza potrzeb edukacyjnych, dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych przygotowana została w oparciu o badania ankietowe, wywiady, obserwacje, zestawienia ocen klasyfikacyjnych oraz egzaminów zewnętrznych. III. Wyniki diagnozy potrzeb edukacyjnych 1. Charakterystyka grupy badawczej Zdecydowana większość uczniów naszej szkoły mieszka w mieście 494, co stanowi 93,56% ogółu uczniów, na wsi mieszka 34, czyli 6,44% (dane z SIO stan na 31 marca 2016 r.). Wszyscy uczniowie mieszkają w domu rodzinnym. 476 (90,15%) uczniów wychowuje się w pełnej rodzinie. W szkole zatrudnionych jest 48 pracowników pedagogicznych (z czego 3 nauczycieli nie pełni obowiązków na podstawie: rocznego urlopu dla poratowania zdrowia, urlopu bezpłatnego, dłuższego zwolnienia lekarskiego powyżej 33 dni). Struktura zatrudnienia ze względu na awans zawodowy wygląda następująco: 31 nauczycieli dyplomowanych; 11 mianowanych; 4 kontraktowych; 2 stażystów. 2. Badanie wyników w nauce W wyniku klasyfikacji rocznej (rok szkolny 2015/2016) uczniowie klas IV-VI uzyskali średnią ocen 4,13. Pomimo tak wysokiej średniej ocen wielu uczniów deklaruje problemy w nauce. Do przedmiotów najczęściej sprawiających problemy należą: matematyka, przyroda, język angielski oraz język polski. 3
Problemy z ww. przedmiotami, zwłaszcza z matematyką, potwierdzają również wyniki sprawdzianów szóstoklasistów. Średni wynik szóstoklasistów w 2016 r. przedstawia się następująco: nasza szkoła: język polski 68%, matematyka 43%, język angielski 71% powiat zduńskowolski: język polski 68%, matematyka 51%, język angielski 71% województwo łódzkie: język polski 70%, matematyka 54%, język angielski 71% kraj: język polski 71%, matematyka 54%, język angielski 71% W ujęciu staninowym Szkoła Podstawowa nr 6 znalazła się w kategorii niżej średni. Z powyższego zestawienia wynika jednoznacznie, że uczniowie naszej szkoły największe trudności mieli z matematyką: uzyskali wyniki znacznie poniżej średniej krajowej (o 11%). Wśród tych uczniów większe problemy z matematyką miały dziewczęta, które zdobyły średnio 8,4 pkt na 20 możliwych (42%), natomiast chłopcy poradzili sobie nieco lepiej, uzyskując średnio 8,9 pkt na 20 możliwych (45%). Zgodnie z diagnozą potrzeb edukacyjnych uczniów w ramach udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej na rok szkolny 2016/2017 wsparcia w zakresie nauk ścisłych (matematyka, przyroda) będzie potrzebować 29 uczniów kl. 4-6 (17 dz, 12 chł), z języka angielskiego 28 uczniów klas 1-6 (12 dz, 16 chł), z zajęć z psychologiem, pedagogiem, socjoterapeutą i logopedą łącznie 77 uczniów klas 1-6 (53 chł, 24 dz). W przypadku uczniów zdolnych z kl. 4-6 na zajęcia z matematyki kwalifikuje się 10 uczniów (10 chł, 0 dz), z przyrody 9 uczniów (5 chł, 4 dz), z informatyki 10 uczniów (6 chł, 4 dz), z języka angielskiego 4 uczniów (3 chł, 1 dz). Do najczęściej wymienianych przez uczniów powodów trudności w nauce należą: brak systematycznej pracy; brak koncentracji; zaległości powstałe wcześniej. 3. Badanie oferty szkoły z zakresu zajęć pozalekcyjnych W szkole oferowane są różnorodne zajęcia pozalekcyjne: zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze zajęcia z pedagogiem zajęcia logopedyczne zajęcia z psychologiem gimnastyka korekcyjna zajęcia socjoterapetyczne koła zainteresowań (przedmiotowe, artystyczne, informatyczne, sportowe). Z bezpłatnej oferty zajęć pozalekcyjnych korzysta wielu uczniów niektórzy z kilku. Zajęcia najczęściej odbywają się 1 raz w tygodniu. W roku szkolnym 2015/2016 zajęciami w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej zostało objętych: zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi 7 uczniów klas I-III oraz 32 klas IV-VI zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi 43 uczniów klas I-III zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi z języka angielskiego 6 uczniów klas I-III oraz 15 klas IV-VI zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi z języka polskiego 33 uczniów klas IV-VI zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi z matematyki 31 uczniów klas IV-VI zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi z przyrody 4 uczniów klas IV-VI zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi z historii 3 uczniów klas IV-VI zajęciami logopedycznymi 30 uczniów klas I-III oraz 7 klas IV-VI zajęciami z pedagogiem 10 uczniów klas I-III oraz 10 klas IV-VI zajęciami z psychologiem 7 uczniów klas I-III oraz 6 klas IV-VI 4
zajęciami gimnastyki korekcyjnej 69 uczniów klas I-III oraz 9 klas IV-VI zajęciami socjoterapetycznymi 7 uczniów klas IV-VI zajęciami z uczniem zdolnym z języka polskiego 14 uczniów klas IV-VI zajęciami z uczniem zdolnym z matematyki 11 uczniów klas IV-VI zajęciami z uczniem zdolnym z przyrody 1 uczeń klas IV-VI zajęciami z uczniem zdolnym z języka angielskiego 1 uczeń klas IV-VI zajęciami z uczniem zdolnym z plastyki 6 uczniów klas IV-VI Ponadto w ofercie szkoły znalazły się również zajęcia dla uczniów poza pomocą psychologicznopedagogiczną, którzy uczestniczyli w nich zgodnie z własnymi zainteresowaniami: koła informatyczne 24 koła artystyczne 71 koła sportowe 121 koła przedmiotowe - 179 Prawie 93% uczniów korzystających z zajęć pozalekcyjnych rozwijających zdolności jest zadowolonych z tych zajęć i deklaruje chęć uczestniczenia w nich w przyszłości. W badaniu ankietowym przeprowadzonym w marcu 2016 roku zbyt małą ilość i różnorodność zajęć zadeklarowało: 57% uczniów 59% rodziców 52% nauczycieli Według: 43% uczniów 41% rodziców 48% nauczycieli oferta szkoły w zakresie ilości i różnorodności zajęć pozalekcyjnych jest wystarczająca i zadowalająca. Według opinii rodziców najbardziej oczekiwanymi i pomocnymi zajęciami pozalekcyjnymi są: z języka angielskiego 24,02 % informatyczne 19,07 % sportowe 17,26 % matematyczne 13,96 % przyrodnicze 9,16 % dydaktyczno-wyrównawcze 3,9 % logopedyczne 3,75 % dziennikarskie 3,15 % z języka niemieckiego 2,55 % konsultacje psychologiczne 1,65 % socjoterapeutyczne 1,2 % inne zajęcia specjalistyczne wynikające z rodzaju niepełnosprawności 0,3 % Uczniowie najchętniej uczęszczaliby na dodatkowe zajęcia: komputerowe matematyczne języka angielskiego przyrodnicze sportowe Uczniowie, aby sprostać wymaganiom edukacyjnym szkoły najczęściej szukają pomocy (według kolejności): w ofercie zajęć pozalekcyjnych (u nauczycieli) w Internecie u rodziców/starszego rodzeństwa u kolegów Uczniowie (najczęściej) chcieliby korzystać z zajęć pozalekcyjnych 2-3 razy w tygodniu po 1 godzinie. 5
Zarówno uczniowie, jak i ich rodzice w zdecydowanej większości są świadomi, że wiedza i umiejętności wyniesione ze szkoły podstawowej stanowią bazę dla sukcesów edukacyjnych na kolejnych poziomach kształcenia, co w konsekwencji prowadzi do wyboru satysfakcjonującego zawodu w przyszłości. 4. Wyposażenie szkoły w sprzęt multimedialny/komputerowy Nasza placówka dysponuje dwiema pracowniami komputerowymi: pracownia nr 8 ma 16 stanowisk, pracownia nr 7 14 stanowisk, przy czym 3 komputery w sali nr 8 wymagają naprawy (są więc wyłączone z użytkowania), natomiast 10 komputerów w pracowni nr 7 to sprzęt użytkowany od ponad 12 lat, awaryjny, z nieaktualnym systemem operacyjnym (Windows XP) i przestarzałym oprogramowaniem (z tego względu nie jest możliwe korzystanie z podręczników multimedialnych, a także wielu nowoczesnych stron internetowych, m.in. dotyczących bezpieczeństwa w sieci). Z pracowni nr 8 korzysta średnio 80 uczniów dziennie, stąd coraz bardziej widoczne jest zużycie sprzętu i jego awaryjność. W czterech pracowniach znajdują się tablice interaktywne, w kilku dostępne są telewizory. Jako niewystarczające wyposażenie szkoły w sprzęt multimedialny i komputerowy wskazało: 97% uczniów 94% rodziców Do najczęściej wskazywanego sprzętu, w który należy doposażyć szkołę, należą: tablice multimedialne projektory multimedialne laptopy tablety Zdecydowana większość nauczycieli uważa, że należy pilnie doposażyć szkołę w pomoce dydaktyczne: sprzęt komputerowy tablice multimedialne rzutniki multimedialne sprzęt specjalistyczny (np. do rozpoznawania potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) programy multimedialne (wspomagające proces dydaktyczny) plansze edukacyjne programy multimedialne do diagnozy i pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych sprzęt do realizacji zajęć artystycznych. 5. Badanie potrzeb nauczycieli Zdecydowana większość nauczycieli uważa, że jest dobrze lub bardzo dobrze przygotowana do realizacji zadań edukacyjnych. Pomimo tego średnio 2 razy w roku szkolnym uczestniczą w różnego rodzaju formach doskonalenia zawodowego organizowanego przez instytucje zewnętrzne. Najczęściej jest to Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Sieradzu. Do najczęstszych form, z których korzystają nauczyciele, należą warsztaty metodyczne, seminaria, konsultacje, konferencje trwające 2-3 dni (do 15 godzin zajęć) oraz studia podyplomowe nadające dodatkowe kwalifikacje. W ostatnich 2 latach korzystali przede wszystkim z tych form doskonalenia zawodowego, których tematyka dotyczyła następujących zagadnień: praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami, wykorzystywanie nowoczesnych technologii komputerowych i informacyjnych, praca z uczniem zdolnym, diagnozowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, metody aktywizujące w pracy z uczniem, współpraca pomiędzy nauczycielami. Nauczyciele starają się w procesie dydaktycznym wykorzystywać technologię informacyjno-komunikacyjną. Jednak za największy problem w korzystaniu z tej technologii uważają brak odpowiedniego sprzętu we wszystkich salach lekcyjnych (lub przynajmniej w większości) oraz specjalistycznego oprogramowania edukacyjnego. Z badania ankietowego oraz z rozmów z nauczycielami wynika, że ważne są dla nich szkolenia w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK, ang. ICT), w tym obsługa i wykorzystanie w procesie nauczania mediów komunikacyjnych (Internet, sieci bezprzewodowe, technologie komunikacji dźwięku i obrazu), sprzętów umożliwiających przetwarzanie informacji (m.in. komputery 6
osobiste) oraz aplikacji (programów) informatycznych. Szkolenia w tym zakresie pozwoliłyby nauczyć się lepiej korzystać ze sprzętu multimedialnego podczas zajęć (zwłaszcza nauczycielom z dłuższym stażem pedagogicznym), natomiast młodszym nauczycielom, wychowanym w epoce cyfrowej, podnieść poziom własnych umiejętności w zakresie wykorzystania sprzętu ICT w pracy z uczniami. Nauczyciele wskazali też, że ze względu na zmieniającą się rzeczywistość, popularność mediów społecznościowych oraz obecność technologii informacyjno-komunikacyjnych w różnych dziedzinach życia i związane z tym problemy, chętnie uczestniczyliby w szkoleniach na temat zagrożeń w cyberprzestrzeni, a także inteligencji emocjonalnej i komunikacji interpersonalnej. Analiza struktury zatrudnienia pod kątem kwalifikacji nauczycieli, a także wnioski z opracowywania projektu arkusza organizacyjnego oraz planowania pomocy psychologiczno- -pedagogicznej (z uwzględnieniem potrzeb uczniów i oczekiwań rodziców) wskazują, że istnieje konieczność podniesienia kwalifikacji nauczycieli w zakresie terapii pedagogicznej, oligofrenopedagogiki oraz logopedii z emisją głosu. W ocenie nauczycieli podniesie się jakość pracy szkoły w obszarze rozpoznawania i zaspokajania specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów, dzięki studiom podyplomowym placówka zyska specjalistów, którzy zapewnią fachową pomoc uczniom na zajęciach specjalistycznych, a także będą wsparciem dla innych nauczycieli, udzielając im porad i wskazówek w pracy z dziećmi z trudnościami w nauce. IV. Wnioski i rekomendacje Diagnoza wskazała kluczowe obszary, niezbędne do rozwoju kompetencji uczniów, zwiększenia ich szans w kontynuowaniu nauki oraz w przyszłości na rynku pracy: Informatyka Język angielski Matematyka Przyroda Wsparcie psychologiczno-pedagogiczne uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Rozwój kompetencji kluczowych (m.in. kreatywność, umiejętność współpracy, innowacyjność). Rekomendowane formy wsparcia uczniów: dodatkowe zajęcia rozwijające (m.in. doskonalące umiejętności, wiedzę) zajęcia komputerowe, języka angielskiego, matematyczne, przyrodnicze zajęcia rozwijające kompetencje kluczowe zajęcia dla uczniów ze specyficznymi trudnościami uspołeczniające, konsultacje z pedagogiem, psychologiem, logopedyczne, wyrównawcze. W szkole należy wprowadzić częstsze wykorzystywanie przez nauczycieli technologii informacyjnokomunikacyjnych poprzez doposażenie w pomoce dydaktyczne oraz narzędzia TIK: tablice multimedialne projektory multimedialne laptopy tablety sprzęt specjalistyczny (np. do rozpoznawania potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) programy multimedialne (wspomagające proces dydaktyczny) programy multimedialne do diagnozy i pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 7