PSYCHOLOGIA POZNAWCZA II - ZŁOŻONE PROCESY POZNAWCZE rok akademicki 2016/2017 prowadzący zajęcia: dr hab. Jarosław Orzechowski mgr Konrad Kulikowski mgr Patrycja Maciaszek mgr Rafał Szewczyk Zajęcia wprowadzające - specyfika złożonych procesów poznawczych; charakter i organizacja zajęć Ćwiczenia 1 Organizacja zajęć. Obszary zainteresowań psychologii poznawczej, o których nie było mowy na poprzedniej części kursu. Krótka powtórka z metod badawczych w psychologii poznawczej. Wiedza Ćwiczenia 2 Rodzaje wiedzy. Wiedza deklaratywna i proceduralna. Wiedza jawna i niejawna. Organizacja wiedzy. Reprezentacja wiedzy za pomocą cech. Organizacja wiedzy semantycznej. Organizacja wiedzy proceduralnej: systemy reguł. Organizacja wiedzy w modelach ACT, ACT* i ACT-R. Nabywanie wiedzy. Nabywanie wiedzy semantycznej. Nabywanie wiedzy proceduralnej. Nabywanie wiedzy niejawnej. Wiedza ekspercka. Kryteria i właściwości wiedzy eksperckiej. Nabywanie wiedzy eksperckiej. Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 4. Wierzchoń, M. (2009). Poznawcze koszty uczenia mimowolnego. Kraków wyd. UJ (Rozdziały 3 i 4). Pamięć - struktura (1) Natura pamięci. Rodzaje i funkcje pamięci. Blokowe (magazynowe) modele pamięci. Procesualne modele pamięci. Systemy pamięci przemijającej. Pamięć sensoryczna. Pamięć krótkotrwała. Pamięć robocza: wielokomponentowy model Baddeleya. Pamięć robocza: model aktywacyjny Cowana. Ćwiczenia 3 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 8. (s. 319-360) Jagodzińska, M. (2001). Psychologia pamięci. Warszawa: Helion Miyake, A., Shah, P. (Eds.) (1999). Models of working memory: Mechanisms of active maintenance and executive control. New York: Cambridge University Press. Oberauer K., Süß H-M., Schulze R., Wilhelm O., Wittmann W. W. (2000). Working memory capacity - facets of a cognitive ability construct. Personality and Individual Differences, 29, 1017-1045. Ćwiczenia 4 Pamięć - struktura (2)
Model długotrwałej pamięci roboczej Ericssona i Kintscha. Pamięć prospektywna. Systemy pamięci trwałej. Pamięć semantyczna. Pamięć epizodyczna. Pamięć autobiograficzna. Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 8. (s. 360-371) Czerniawska, J.M., Czerniawska, E. (2005). Pamięć węchowa: fascynująca nieznajoma. W: E. Czerniawska (red.) Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe. (s. 90-109). Warszawa: WSiP. Czerniawska, E. (2005). Niezwykłe osiągnięcia pamięciowe: wrodzone czy wyćwiczone? W: E. Czerniawska (red.) Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe. (s. 221-264). Warszawa: WSiP. Maruszewski, T. (2005). Pamięć autobiograficzna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Niedźwieńska, A. (2013). Pamięć prospektywna. Geneza, mechanizmy, deficyty. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.Orzechowski, J. (2012). Magiczna liczba jeden, czyli co jeszcze zmieści się w pamięci roboczej. Kraków: WUJ. Rozdział 1 (s. 17-80) Piotrowski, K., Stettner, Z., Wierzchoń, M., Balas, R., Bielecki, M. (2009). Eksperymentalne techniki badania pamięci roboczej. W: J. Orzechowski, R. Balas, K. Piotrowski, Z. Stettner (red.),pamięć robocza (s.47-72). Warszawa: Academica. Pamięć czynności (1) Fazy procesu pamięciowego: prawda czy złudzenie? Zapamiętywanie. Procesy kodowania. Interferencja proaktywna. Konsolidacja śladu pamięciowego. Techniki mnemoniczne. Ćwiczenia 5 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 9.(s.372-390 ) Jagodzińska, M. (2008). Psychologia Pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Helion. Niedźwieńska, A. (2004). Poznawcze mechanizmy zniekształceń w pamięci zdarzeń. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pamięć czynności (2) Przechowywanie. Zapominanie. Interferencja retroaktywna. Zanikanie śladu kontra utrata dostępu. Reminiscencja. Odpamiętywanie. Rodzaje odpamiętywania. Rola wskazówek naprowadzających i kontekstu. Zawodność pamięci. Pamięć naocznych świadków. Fałszywe wspomnienia. Amnezja. Ćwiczenia 6 Lekturyobowiązkowe: Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 9.(s.390-416 ) Niedźwieńska, A. (2000). Fałszywe wspomnienia. Studia Psychologiczne XXXVIII, 11-37. Aronson, E., Tavris, C. (2008). Błądzą wszyscy (ale nie ja). Sopot: Smak Słowa. Schacter, D., L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Loftus, E. (1997). Creating false memories. Scientific American 277, 70-
75.https://webfiles.uci.edu/eloftus/Loftus_ScientificAmerican_Good97.pdf Loftus, E. F., Hoffman, H., G. (1989). Misinformation and Memory: The Creation of New Memories. Journal of Experimental Psychology. 118 (1), 100-104. Myślenie i rozumowanie (1) Ćwiczenia 7 Istota myślenia. Rodzaje myślenia. Teorie myślenia. Struktura myślenia. Operacje i strategie. Reguły, algorytmy i heurystyki. Rozumowanie dedukcyjne. Rozumowanie sylogistyczne. Błędy rozumowania sylogistycznego. Wpływ wiedzy i kontekstu na rozumowanie sylogistyczne. Rozumowanie warunkowe. Błędy rozumowania warunkowego. Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 10 (s.419-462). Myślenie i rozumowanie (2) Wpływ wiedzy i kontekstu na rozumowanie warunkowe. Teorie rozumowania dedukcyjnego. Teoria abstrakcyjnych reguł. Teoria modeli mentalnych. Rozumowanie indukcyjne. Testowanie hipotez. Rozumowanie przez analogię, probabilistyczne. Rozumowanie nieformalne. Ćwiczenia 8 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 10 (s.462-482). Kahneman, D., Tversky, A. (2007). O psychologii przewidywania. W: Z. Chlewiński (red.), Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach XX wieku.gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 239-260. Kahenman, D. (2012). Pułapki Myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań: Media i Rodzina. Rozwiązywanie problemów (1) Ćwiczenia 9 Problem i rozwiązywanie problemu. Typy problemów. Teorie rozwiązywania problemów. Teoria Newella i SimonaHeurystyki rozwiązywania problemów. Metoda redukcji różnicy. Metoda poruszania się wstecz. Metoda analizy środków i celów. Fazy rozwiązywania problemów. Przeszkody w rozwiązywaniu problemów. Sztywność myślenia. Nastawienie. Fiksacja funkcjonalna. Czynniki wspomagające rozwiązywanie problemów. Transfer pozytywny. Transfer przez analogię. Inkubacja. Wgląd. Rozwiązywanie złożonych problemów. Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 11 (s. 483-529). Nęcka, E.(1995).Proces twórczy i jego ograniczenia (II wyd.) Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls. Rozwiązywanie problemów (2) Ćwiczenia 10 Przeszkody w rozwiązywaniu problemów. Sztywność myślenia. Nastawienie. Fiksacja funkcjonalna. Czynniki wspomagające rozwiązywanie problemów. Transfer pozytywny. Transfer przez analogię. Inkubacja. Wgląd. Rozwiązywanie złożonych problemów.
Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 11 (s. 529-547). Orzechowski, J., Maciaszek, P. (2016). Metody rozwiązywania problemów. [w:] Przewodnik po kognitywistyce (red. S. Kołodziejczak) Nęcka, E. (1994).TRoP Twórcze rozwiązywanie problemów.kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls. Wydawanie sądów i podejmowanie decyzji (1) Ćwiczenia 11 Wydawanie sądów. Tendencyjność w wydawaniu sądów. Ignorowanie proporcji podstawowej. Wady i zalety prostych heurystyk. Sądy intuicyjne. Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 12. (s.548-572) Wydawanie sądów i podejmowanie decyzji (2) Podejmowanie decyzji. Klasyczna teoria decyzji. Strategie w podejmowaniu decyzji. Teoria perspektywy. Proces podejmowania decyzji. Ćwiczenia 12 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 12. (s.572-588) Zaleśkiewicz, T. (2012). Teoria perspektywy jako opisowy model wyborów ekonomicznych w warunkach ryzyka. W: A. Falkowski, T. Zaleśkiewicz (red.) Psychologia poznawcza w praktyce. Ekonomia, Biznes, Polityka.(s.105-136). Warszawa: PWN. Język i mowa (1) Ćwiczenia 13 Natura języka. Język jako system. Poziomy języka. Język a poznanie. Przyswajanie języka. Problem natywizmu. Stadia przyswajania języka. Dwujęzyczność i wielojęzyczność. Mówienie. Planowanie mowy. Kodowanie semantyczno-syntaktyczne. Kodowanie fonologiczne. Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 13.(s.589-619) Język i mowa (2) Rozumienie przekazów językowych. Złamanie kodu. Rozbiór zdania. Budowa modelu sytuacyjnego i wnioskowanie. Dwujęzyczność i wielojęzyczność. Ćwiczenia 14 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.rozdział 13. (s.619-628) Wodniecka, Z. (2011). Dwujęzyczność. Właściwości dwujęzycznego umysłu i specyfika badań psychologicznych nad dwujęzycznością. Rozdział w: I. Kurcz, H. Okuniewska, (Red.) Język jako przedmiot badań psychologicznych. Academica, str. 253-284. Ćwiczenia 15 Psychologia poznawcza w praktyce podsumowanie
Warunki zaliczenia Wykład: Na zakończenie każdego wykładu studenci będą mogli ułożyć własne pytanie (z jednej strony kartki zapisujemy pytanie, a z drugiej imię i nazwisko), które może znaleźć się na egzaminie. Łącznie wybranych zostanie kilka najlepszych pytań, a ich autorzy zostaną nagrodzeni 1 p. dodawanym do punktów z ćwiczeń. Ćwiczenia: 1. Obecność dopuszczalne dwie nieobecności na ćwiczeniach; powyżej odrabianie zajęć w formie uzgodnionej z prowadzącym (kolokwium, referat albo praca pisemna) albo brak zaliczenia, równoznaczny z niedopuszczeniem do egzaminu 2. Zaliczenie pracy pisemnej (do wyboru: tekst popularnonaukowy, recenzja książki, raport z badań lub esej naukowy): 0-15 punktów (należy zdobyć minimum 5 punktów by zaliczyć pracę pisemną) - termin składania prac: do 23 grudnia. - w przypadku nie uzyskania minimalnej liczby 5 punktów za pracę złożoną w terminie, istnieje możliwość złożenia poprawionej wersji pracy, jednak najpóźniej na tydzień przed pierwszym dnie sesji. - złożenie pracy po dniu 23 grudnia, zmniejsza możliwą do zdobycia liczbę punktów na zakres od 5 do 10 punktów. Pracę niezłożoną do 23 grudnia należy złożyć najpóźniej na tydzień przed pierwszym dniem sesji. Złożenie pracy po terminie 23 grudnia pozbawia możliwości poprawy w przypadku niezaliczonej pracy pisemnej. - pracę należy wysłać w wersji elektronicznej na adres wskazany przez prowadzącego zajęcia. Na stronie tytułowej pracy pod imieniem i nazwiskiem zamieszczamy swój adres mailowy. 3. W ciągu semestru odbędzie się 5 niezapowiedzianych kolokwiów (kolokwium w formie pytań otwartych dotyczących tekstu, który należy przeczytać na dane zajęcia; kryterium zaliczenia: 50%). Max. 4 punkty za kolokwium. Do zaliczenia ćwiczeń wymagane jest zaliczenie minimum trzech kolokwiów. W razie nieobecności można odrobić jedno kolokwium (przekrojowo kolokwium będzie dotyczyć całości dotychczas przerobionego materiału). 4. Oceniania będzie również aktywność na zajęciach. Merytoryczna aktywność pozwala na uzyskanie max. 5 pkt. 5. Dodatkowo istnieje możliwość zdobycia max. 10 punktów ponadwymiarowych z ćwiczeń poprzez: - przygotowanie 5 minutowego referatu z literatury dodatkowej ocenionego pozytywnie przez prowadzącego. Na jednych zajęciach mogą zostać zaprezentowane maksymalnie dwa takie referaty, punktacja 0-2. lub - udział w badaniach z zakresu psychologii poznawczej prowadzonych przez wykładowcę i asystentów (max. 5 badań po 2 pkt.) Powyższe aktywności są ponadwymiarowe i nie są konieczne do zaliczenia ćwiczeń. Maksymalnie można uzyskać z ćwiczeń 40 punktów + 10 punktów ponadwymiarowych.
Do zaliczenia ćwiczeń wymagane jest zaliczenie minimum 3 kolokwiów, zaliczenie pracy pisemnej oraz uzyskanie za ćwiczenia minimum 21 punktów. Egzamin: 1. Egzamin składa się z 60 pytań zamkniętych jednokrotnego wyboru 2. Za każdą poprawną odpowiedź otrzymuje się 1 punkt. Nie ma punktów ujemnych za błędne odpowiedzi. 3. Kryterium zaliczenia: 31 poprawnych odpowiedzi. 4. Należy wybrać najlepszą odpowiedź. 5. W sformułowaniu pytania może pojawić się przeczenie. Ocena uzyskana z przedmiotu wynika z przeliczenia sumy punktów z egzaminu i z ćwiczeń.