Pamięć i uczenie się Pamięć długotrwała: semantyczna i epizodyczna

Transkrypt

1 Pamięć i uczenie się Pamięć długotrwała: semantyczna i epizodyczna W 5 dr Łukasz Michalczyk pamięć składa się z różnych magazynów pamięć sensoryczna pamięć krótkotrwała (STM) pamięć długotrwała (LTM) model Shiffrina, Atkinsona tylko poprzez STM

2 model jednorodny Nelson Cowan (1988) istnieje tylko pamięć długotrwała powtarzanie pozwala utrzymać informacje STM ale samo w sobie nie wywołuje przeniesienia informacji do LTM pamięć krótkotrwała jest jedynie aktywizacją pamięci długotrwałej model Shiffrina, Atkinsona tylko poprzez STM nie wystarczy powtarzać (Glenberg i wsp., 1977) model Cowana bezpośrednio wltm

3 nie wystarczy powtarzać (Glenberg i wsp., 1977) test przypominania 1. powtarzanie prezentowanych liczb (np. 6423) 2. w różnych próbach, mieli powtarzać różny okres czasu (2 sek., 6sek, 18sek) potem - mieli odpamiętać te liczby poziom odpamiętanego materiału jest niezależny od ilości powtórek (2, 6, 18 sek.) nie wystarczy powtarzać (Glenberg i wsp., 1977) jeżeli nie powtarzanianie to co zatem? głębokość powtarzanie przetwarzania elaboracyjne (Craik, Lockhart, Tulving, 1975) 1972) nie wystarczy powtarzać (Glenberg i wsp., 1977) powtarzanie elaboracyjne (Craik, Tulving, 1975) warunek 1 warunek 2 warunek 3 analiza wzrokowa: czy zaczyna się od dużej litery? analiza fonologiczna: czy rymuje się ze słowem wstążka? analiza znaczeniowa jeżeli nie powtarzanianie to co zatem? głębokość przetwarzania (Craik, Lockhart, 1972) Książka Zamierzam przeczytać tę płytki poziom przetwarzania średni poziom przetwarzania głęboki poziom przetwarzania Najwięcej słów zapamiętała grupa biorąca udział w warunku 3, potem w warunku 2 i najmniej osoby z warunku 1.

4 nie wystarczy powtarzać (Glenberg i wsp., 1977) jeżeli nie powtarzanianie to co zatem? powtarzanie elaboracyjne (Craik, Tulving, 1975) informacje werbalne są w LTM kodowane semantycznie TEN SLAJD JUŻ ZNAMY Jak wiele liter może być przechowywanych? Miller (1956): 7 +/- 2 porcje (bazując na informacjach wzrokowych) jednakże słowa są przechowywane fonologicznie (jako dźwięki) demonstracja 1 (usłyszeliście liczby) demonstracja 2 (widzieliście liczby) TEN SLAJD JUŻ ZNAMY W jaki sposób zrobiliście to zadanie? informacje werbalne są kodowane jako seria dźwięków (nawet jeśli prezentowana jest wzrokowo) nie wystarczy powtarzać (Glenberg i wsp., 1977) jeżeli nie powtarzanianie to co zatem? powtarzanie elaboracyjne (Craik, Tulving, 1975) dodatkowy wniosek: informacje werbalne są w LTM są kodowane semantycznie kodowane semantycznie (Klein, 1970)

5 Książka kodowane semantycznie (Klein, 1970) warunek 1 warunek 2 dystraktory podobne brzmieniowo dystraktory podobne znaczeniowo różne typy amnezji spowodowane lezjami różnych obszarów mózgu amnezja płytki poziom przetwarzania wstążka średni poziom przetwarzania wolumin badania amnezji wspierają koncepcję różnych systemów pamięci Tylko słowa podobne semantycznie powodowały większe popełnianie błędów amnezja amnezja Henry Gustaf Molaison Pacjent HM nie był w stanie zachować nowych informacji w LTM posiadał niezaburzoną STM

6 Pamięć krótkotrwała George Miller - pojemność pamięci krótkotrwałej 7 (+/-2) 7 (+/-2) elementów Potrzebujemy taksonomii (sposobu jej opsiania) (Squire, 2004) pamięć długotrwała nabyta przez różńe rodzaje uczenia się jest ulokowana w wielu różnych obszarach mózgu dostęp do niej zachodzi przez różne mechanizmy wydobywania Potrzebujemy taksonomii (sposobu jej opsiania) SEMANTYCZNA (fakty) DEKLARATYWNA EPIZODYCZNA (zdarzenia) PAMIĘĆ PROCEDURALNA (umiejętności i zdolności) PRIMING & PERCEPCYJNE UCZENIE SIĘ NIE - DEKLARATYWNA NIE- ASOCJACYJNE UCZENIE SIĘ WARUNKOWANIE KLASYCZNE LTM jest wieloaspektowa (Squire, 2004) REAKCJE EMOCJONALNE REAKCJE CIAŁA

7 pamięć deklaratywna przywołane treści są świadome = pamięć jawna może być przekazana i przetwarzana w STM fakt (wg słownika PWN) to co zachodzi lub zaszło w rzeczywistości. LTM jest wieloaspektowa pamięć semantyczna ogólna wiedza na temat świata fakty znaczenia pojęcia fakt prasowy (wg słownika PWN) informacja rozpowszechniana w prasie lub mediach elektronicznych, niezgodna z prawdą, ale mająca wpływ na opinię publiczną

8 pamięć semantyczna ogólna wiedza na temat świata fakt naukowy (wg słownika PWN) stwierdzenie konkretnego stanu rzeczy lub zdarzenia w określonym czasie i przestrzeni. fakty znaczenia pojęcia pamięć semantyczna fakt najbardziej podstawowa jednostka pamięci semantycznej. wraz z doświaczeniem struktura pamięci semantycznej staje się coraz bardziej złożona tworzą się: pojęcia schematy skrypty

9 pojęcie (wg Słownika Języka Polskiego) to konstrukcja myślowa odzwierciedlająca jakąś rzecz, zjawisko, ideę. schematy (wg Słownika Języka Polskiego) to struktura pamięci, która organizuje infomracje (np. pojęcia) i relacje pomiędzy nimi. pamięć semantyczna pamięć semantyczna drzewo ogólna i jednostkowa forma kategorii obiektów umożliwa identyfikacje i kategoryzację nowych form np. drzew, które dopiero zostaną odkryte (a jeszcze ich nikt nie widział) schemat rdzeń (ang. core) część elastyczna (ang. slots, tracks) umożliwa myślenie wyższego rzędu umożliwa myślenie wyższego rzędu Pojęcia dotyczą także myśli abstrakcyjnych, np. czym jest wolność Pojęcia dotyczą także myśli abstrakcyjnych, np. czym jest wolność

10 pamięć semantyczna korzeń (Edward Nęcka) to reprezentacje, które są wspólne wszystkim sytuacjom z danego zakresu. schemat opierają się na wcześniejszych doświadczeniach organizują naszą percepcję (Brewer, Treyens, 1981) Sama świadomość tego, że znajdujemy się w gabinecie pomaga organizować naszą percepcję pamięć semantyczna część elastyczna (Edward Nęcka) to reprezentacje, która pozwala na zastosowanie schematu w konktretnej sytuacji bodźcowej, różniącej się w jakiś sposób od sytuacji typowej. wraz z doświaczeniem struktura pamięci semantycznej staje się coraz bardziej złożona tworzą się: pojęcia schematy skrypty

11 Potrzebujemy taksonomii (sposobu jej opsiania) PAMIĘĆ DEKLARATYWNA NIE - DEKLARATYWNA skrypt (wg Słownika Języka Polskiego) to sekwencja oczekiwanych zachowań względem danej sytuacji SEMANTYCZNA (fakty) EPIZODYCZNA (zdarzenia) PROCEDURALNA (umiejętności i zdolności) NIE- ASOCJACYJNE UCZENIE SIĘ PRIMING & PERCEPCYJNE UCZENIE SIĘ WARUNKOWANIE KLASYCZNE (Squire, 2004) REAKCJE EMOCJONALNE REAKCJE CIAŁA pamięć semantyczna wraz z doświaczeniem struktura pamięci semantycznej staje się coraz bardziej złożona pojęcia kategoryzacja rzeczy lub ideii schematy organizują części informacji i ich relacje skrypty pamięć epizodyczna pamięć zdarzeń, które ludzie doświadczyli jako własne może być umieszczona w czasie i przestrzeni podklasą pamięcie epizodycznej jest pamięć autobiograficzna osobiste doświadczenia, które są istotne dla jednej osoby schematy dla zdarzeń

12 pamięć epizodyczna pamięć epizodyczna charakterystyki subiektywne poczucie sensu czasu ( mentalna podróż w czasie ) Elizabeth Loftus związana z self często jej pierwszą formą jest obraz wzrokowy badani, którzy widzieli znak STOP, ale byli pytani o USTĄP, wskazywali, że widzieli USTĄP jednocześnie ma wiele wymiarów: pamiętasz czas, miejsce, zapach, emocje (pamięć holistyczna ) trywialne zdarzenia są natychmiast zapominane pamięć epizodyczna Pamiętali coś, co nie miało miejsca! pamięć epizodyczna pamięć może zostać zmieniona Elizabeth Loftus nowe, fałszywe wspomnienia mogą zostać zaimplementowane Elizabeth Loftus percepcja osób badanych zależy od sposobu budowania pytania (1) jak szybko jechały samochody, gdy rozbiły się o siebie? (2) jak szybko jechały samochody, gdy uderzyły o siebie? w (1) szacują większą szybkość niż w (2)...ale raczej nie, jeśli dotyczą silnych, bo osobistych wspomnień zazwrtych w pamięci autobiograficznej (np. świadkowie napadu w sklepie - Youille, CutShall, 1986)

13 Potrzebujemy taksonomii (sposobu jej opsiania) PAMIĘĆ pamięć prospektywna związana ze zdarzeniem DEKLARATYWNA NIE - DEKLARATYWNA związana z czasem SEMANTYCZNA (fakty) EPIZODYCZNA (zdarzenia) PROCEDURALNA (umiejętności i zdolności) NIE- ASOCJACYJNE UCZENIE SIĘ PRIMING & PERCEPCYJNE UCZENIE SIĘ WARUNKOWANIE KLASYCZNE (Squire, 2004) REAKCJE EMOCJONALNE REAKCJE CIAŁA DEKLARATYWNA pamięć retrospektywna Vs pamięć prospektywna SEMANTYCZNA (fakty) EPIZODYCZNA (zdarzenia) teraźniejszość pamięć prospektywna pamięć retrospektywna czas

14 Plan wykładów 7.Przechowywanie i zapominanie informacji. 8.Wydobywanie informacji z pamięci 9.Pamięć autobiograficzna