ASERTYWNOŚĆ W PRACY NAUCZYCIELA M G R M a ł g o r z a t a P a w l i k
Asertywność Bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nie naruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych
Asertywność Uwaga!!!!! WAŻNE!!!!! JEST TO UMIEJĘTNOŚĆ NABYTA!!!
Podstawowe wiadomości o asertywności Zachowanie asertywne- to zespół zachowań interpersonalnych wyrażających uczucia, postawy, życzenia, opinie lub prawa danej osoby w sposób bezpośredni, stanowczy, uczciwy i jednocześnie respektujący uczucia, postawy, życzenia, opinie i prawa innych osób.
Zachowania asertywne to: Umiejętność otwartego i stanowczego wyrażania własnych opinii, uczuć i potrzeb- bez poczucia winy czy nieszczerości; Uwzględnianie przy tym interesów innych ludzi ( respektowanie opinii, potrzeb i pragnień innych osób)
ASERTYWNOŚĆ to umiejętność określonego zachowania, a nie cecha człowieka. to inna możliwość zachowania niż agresja, uległość i manipulowanie
Korzyści z bycia asertywnym poczucie własnej wartości, poczucie własnej mocy i siły, wzrost pewności siebie, otwartości, unikanie konfliktów, większa skuteczność, dobre, poprawne stosunki z innymi, poczucie satysfakcji i zadowolenia z siebie oraz szacunek innych.
Asertywność jest bardzo stara i ujmuje ją powiedzenie "nie rób drugiemu, co tobie niemiłe
Teoria asertywności oparta jest na założeniu, że każdy człowiek posiada podstawowe, niezbywalne prawa.
Jako człowiek mam prawo do: Samodzielnego określania swoich preferencji ( co i kogo lubię, co będę robić itp..); Niezależnego podejmowania decyzji dotyczących własnego życia; Bycia traktowanym z szacunkiem; Otwartego wyrażania swoich opinii i odczuć; Odpowiadania nie na prośby, których z jakiś względów nie chce spełnić,
Jako człowiek mam prawo do: Wyrażania próśb o pomoc czy informację; Zachowań asertywnych lub nieasertywnych; Brania lub niebrania odpowiedzialności za sprawy innych osób; Popełniania błędów; Samodzielnego ustanawiania swojego własnego terytorium psychologicznego, swoich praw indywidualnych dotyczących dnia codziennego, wartości i realizowanych celów; Obrony swoich praw w sposób, który nie krzywdzi innych ludzi, przy jednoczesnej świadomości tego,że inni też mają swoje prawa.
Zachowania Agresywne Gdy ktoś chce wygrać, pokonać, narzucić swoją wolę, zdanie, podporządkować sobie innych. Agresja budzi u innych poczucie krzywdy, wrogość, chęć rewanżu itp..
Zachowania Uległe Poddawanie się prośbą czy naciskom wbrew swej woli może być także źródłem silnych emocji- przede wszystkim złości i żalu.
Zachowania ULEGŁOŚĆ RESPEKTUJE PRAWA INNYCH, ZANIEDBUJĄC SWOJE AGRESJA EGZEKWUJE SWOJE PRAWA, NIE LICZĄC SIĘ Z PRAWAMI INNYCH ASERTYWNOŚĆ REALIZUJE SWOJE PRAWA, NIE NARUSZAJĄC PRAW INNYCH. CZUJĘ W ZWIĄZKU Z TYM ZADOWOLENIE I SZACUNEK DO SAMEGO SIEBIE.
Asertywność wyrażać się może w wielu sytuacjach społecznych: Przy odmawianiu, niezgadzaniu się, Krytykowaniu, Wyrażaniu własnych opinii i przekonań, Wyrażaniu uczuć ( pozytywnych i negatywnych), Nawiązywaniu kontaktów, Przyjmowaniu krytyki i pochwały
W pracy nauczyciela ważne są następujące umiejętności związane z asertywnym zachowaniem: Asertywne krytykowanie ucznia przez nauczyciela; Asertywne odmawianie uczniom; Asertywne przyjmowanie krytyki formułowanej przez ucznia.
Zachowania asertywne: pewność siebie wysoka samoocena szacunek dla siebie i innych odpowiedzialność za siebie motywacja do dobrej pracy zainteresowanie uczuciami i myślami innych umiejętność zadawania pytań uczciwość i bezpośredniość umiejętność słuchania innych potrzeba poznawania reakcji otoczenia
Asertywna odmowa
Asertywna odmowa. Asertywna odmowa, to stwierdzenie czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze. Zawierać powinno słowo,,nie i jasną informację, o tym jak zamierzamy postąpić. Może obejmować też wyjaśnienie.
Asertywna odmowa. Wypowiedź odmawiającego powinna byś szczera, krótka i zrozumiała. Nie powinna zawierać kłamstw, usprawiedliwień ani ataków.
Etapy odmowy Etap pierwszy: powiedz nie (bo to jest odmowa) Etap drugi: poinformuj jasno o tym, jak zamierzasz postąpić, odwołując się do siebie, do swoich osobistych preferencji (wolę, chcę, wybieram, jest dla mnie ważne) lub postanowień (mam zamiar, postanowiłem, zdecydowałem). Etap trzeci: podaj krótkie wyjaśnienie, dzięki któremu rozmówca może lepiej zrozumieć twoje postępowanie. Etap czwarty: możesz dodać komentarz podtrzymujący relację.
Zasady asertywnych komunikatów Stosować Komunikat JA NIE OCENIAĆ mów o działaniu osoby nie o osobie.
Komunikat TY = oskarżenie, atak = reakcja atakowanego ŹLE Komunikat JA = Wyrażenie SWOICH uczuć negatywnych - DOBRZE
Schemat komunikatu typu JA Ja czuję kiedy Ty ponieważ Oczekuje
Asertywne - odmawianie uczniom Jest to stanowcze i jednoznaczne powiedzenie NIE- ale w sposób nie naruszający godności i uczuć uczniów
Asertywne - odmawianie uczniom Ponieważ odmowa budzić może niepokój i może być odbierana jako odrzucenie- należy zadbać o to by uczeń miał jasność, że odnosi się ona jedynie do sprawy i nie godzi w niego jako człowieka.
Asertywne - odmawianie uczniom Osiąga się to np. poprzez dodatkowe wyrażenie pozytywnych uczuć, jakie żywimy do rozmówcy, pokazanie własnego zainteresowania sprawą i wskazanie innych możliwości jej załatwienia, powiedzenie chęci kooperacji w innych sytuacjach itp
Asertywne - odmawianie uczniom Asertywna odmowa nie zawiera pretensji, wymówek, nadmiernego usprawiedliwiania się, aluzji, pouczeń.
Asertywnie odmawiając bierzesz odpowiedzialność za całą sytuację i jej kontekst. Czyń to rozważnie i tylko wtedy, gdy jest to w pełni uzasadnione! Nie używaj odmowy jako sposobu karania, budowania autorytetu, używania władzy itp.
Podejmując decyzję o odmowie uwzględniaj wszystkie "za" i "przeciw". Pamiętaj, że masz asertywne prawo zastanowić się nad tym co chcesz powiedzieć i nie musisz mówić, co ci pierwsze przychodzi na myśl.
Zasady asertywnego krytykowania ucznia przez nauczyciela
Asertywna krytyka ucznia to taka, która nie rani godności dziecka i szanuje prawa do posiadania odrębnego zdania. Formułowana jest w sposób następujący: Odnosi się do faktów, nie zawiera żadnych negatywnych uogólnień. Przedstawia ustosunkowanie nauczyciela do tych faktów, jego opinie postawy lub emocje. (Martwię się...oburza mnie to, że... nie podoba mi się...czuję się zawiedzony itp.) Wyraża oczekiwania dotyczące zachowań ucznia-czego od niego chcemy, czego wymagamy, jakich zachowań spodziewamy się.
Z natury rzeczy krytyka jest rzeczą bolesną, obniżającą poczucie własnej wartości. W tej sytuacji istotną rzeczą jest więc zadbanie o dobre relacje.
Ważny jest np. ton głosu i język ciała nie pogłębiający napięcia u krytykowanego. Ton winien być zdecydowany i stanowczy, ale spokojny i w miarę ciepły,bez krzyku.
Wyrażanie i przyjmowanie krytyki
Każdy z nas z pewnością doświadczył, jak trudną sztuką jest zarówno wyrażanie krytyki wobec innych, jak i przyjmowanie jej samemu. Informacje krytyczne trzeba usłyszeć, zrozumieć, być może zmienić coś w swoim postępowaniu, a także zachować dobre stosunki między krytykującym a krytykowanym.
H.Hamer(1994) przedstawia listę rad i zaleceń, jakimi warto się kierować przy wyrażaniu i przyjmowaniu krytyki.
Przekazywanie uwag krytycznych: Wypowiadaj zarzuty bezpośrednio do osoby zainteresowanej i tylko w cztery oczy Nie porównuj krytykowanego zachowania z innym, to poniża Wypowiadaj zarzut jak najszybciej po fakcie Gdy rozmówca przyjął zarzut do wiadomości, nie powtarzaj tego-to upokarza Krytykuj tylko zachowania, które da się zmienić Nie podkreślaj dodatkowo niezadowolenia grymasem
Przekazywanie uwag krytycznych: Naraz wypowiadaj tylko jeden zarzut-kumulowanie zarzutów denerwuje i sprawia, że przestaje się słuchać w ogóle!(częste u młodzieży bombardowanej zazwyczaj krytycznymi uwagami) Unikaj złośliwości oraz sarkazmu Nie pytaj o motywy krytykowanego zachowania i nie próbuj ich odgadywać Unikaj słów "nigdy" i "zawsze" -przesada nie sprzyja wiarygodności. Jeśli nie chwalisz dużo i często, nie spodziewaj się przyjęcia twojej krytyki do wiadomości. To nie tyle zasada, co warunek skuteczności krytyki.
Przyjmowanie uwag krytycznych: Zachowaj spokój i daj do zrozumienia, że słuchasz Patrz w oczy Staraj się zrozumieć, o co krytykującemu chodzi-nie broń się Nie przypisuj rozmówcy pobudek wrogich względem Ciebie Nie zmieniaj tematu Nie krytykuj osoby, która Cię krytykuje Nie mów krytykującej Cię osobie, że jest przewrażliwiona Nie dowcipkuj Nie przypisuj rozmówcy tego, czego nie powiedział Pod koniec rozmowy daj do zrozumienia, że pojąłeś zarzut Daj sobie czas na uspokojenie się, uporządkowanie myśli i rozważenie sensowności zarzutów, zanim ewentualnie podejmiesz dyskusję na ten temat
Literatura: Maria Król-Fijewska "Stanowczo łagodnie bez lęku" "Jak rozwinąć skrzydła" Wydawnictwo Intra "Pokochać siebie" Wydawnictwo Intra Eric Berne "W co grają ludzie" Maria Król-Fijewska "Trening asertywności"
Dziękuje za uwagę :)