Jolanta Malanowska Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu

Transkrypt

1 Jolanta Malanowska Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu

2 Zachowania asertywne to zespół zachowań interpersonalnych wyrażających uczucia, postawy, życzenia, opinie i prawa danej osoby w sposób bezpośredni, stanowczy, uczciwy i jednocześnie respektujący uczucia, postawy, życzenia, opinie i prawa innej osoby.

3 To inna możliwość zachowania niż agresja, uległość i manipulowanie. To umiejętność określonego zachowania a nie cecha człowieka. (Przyjęcie tego punktu widzenia jest istotne, ponieważ implikuje tezy, że asertywności możemy się nauczyć, doskonalić ją. Możliwa jest zmiana relacji z otoczeniem przez opanowanie repertuaru określonych zachowań, nauczenie się innego sposobu reagowania).

4 To tylko od nas zależy jak chcemy żyć, pracować, kontaktować się z ludźmi. Mamy prawo żyć tak jak chcemy o ile nie krzywdzimy innych (rodziców, innych dorosłych, rówieśników.) Asertywność daje poczucie wolności, niezależności, dumy z siebie. TO UMIEJĘTNOŚĆ KOMUNIKOWANIA SIĘ Z LUDŹMI

5 Oparta jest na założeniu, że każdy człowiek posiada podstawowe, niezbywalne prawa. Zależnie od swoich preferencji indywidualnych i potrzeb może sam sobie te prawa określić, pod warunkiem jednak, że nie pozostają one w kolizji z prawami innych ludzi.

6

7 Samodzielnego określenia swoich preferencji (co i kogo lubię, co będę robił...) Prywatności Bycia traktowanym z szacunkiem Otwartego wyrażania swoich opinii i odczuć Odpowiadania nie na prośby, których z jakichś względów nie chcę spełnić Wyrażania prośby o pomoc lub informacje Zachowań asertywnych lub nieasertywnych Brania, lub niebrania odpowiedzialności za sprawy innych osób Popełniania błędów Samodzielnego ustanawiania własnego terytorium psychologicznego swoich spraw indywidualnych dotyczących dnia codziennego, wartości i realizowanych celów Obrony swoich praw w sposób, który nie krzywdzi innych przy jednoczesnej świadomości tego, że inni też mają swoje prawa

8 ULEGŁOŚĆ Respektuję prawa innych, Nie respektuje swoich AGRESJA Egzekwuję swoje prawa, nie licząc się z prawami innych ASERTYWNOŚĆ Realizuję swoje prawa, nie naruszając praw innych. Czuję w związku z tym zadowolenie I szacunek do siebie

9 Można wykorzystać ją w wielu życiowych sytuacjach: - przy odmawianiu, nie zgadzaniu się; - krytykowaniu; - wyrażaniu własnych przekonań i opinii; - wyrażaniu uczuć (pozytywnych i negatywnych); - nawiązywaniu kontaktów; - przyjmowaniu krytyki i pochwał (zasłużonych lub niezasłużonych).

10 Szkoła: dobre relacje z nauczycielami i uczniami; Sytuacje społeczne: zadbanie o swój interes, czas i możliwości; sytuacje osobiste: uczucia są na pierwszym planie. Podstawową różnicą między sytuacjami jest waga jaką przywiązujemy do uczuć naszego rozmówcy.

11 Ważne są następujące umiejętności związane z asertywnym zachowaniem: 1. Asertywne krytykowanie; 2. Asertywne odmawianie; 3. Asertywne przyjmowanie krytyki formułowanej przez dorosłych i rówieśników.

12 Asertywna krytyka to taka, która: 1. Odnosi się do faktów, nie zawiera żadnych negatywnych uogólnień. 2. Przedstawia ustosunkowanie się do tych faktów, swojej opinii, postaw lub emocji, (np. : martwię się..., oburza mnie to, że..., nie podoba mi się..., czuję się zawiedziona... itp.) 3. Wyraża oczekiwanie dotyczące zachowań czego od rozmówcy chcemy, czego wymagamy, jakich konkretnych zachowań się spodziewamy.

13 Sytuacja: Pożyczyłaś koleżance zeszyt, żeby przepisała sobie lekcje, na których nie była. Miała Ci go następnego dnia oddać, nie oddała i teraz jesteś w trudnej sytuacji, bo nie masz zeszytu na zajęciach. odnosisz się do faktów: Pożyczyłam Ci zeszyt i miałaś mi go dziś oddać, teraz jestem w trudnej sytuacji i mam kłopot. ustosunkowujesz się do faktów: jest mi przykro, że nie dotrzymujesz słowa, (lub) czuję się zawiedziona, że tak mnie potraktowałaś, (lub) martwię się co teraz zrobię i co mam powiedzieć nauczycielce. wyrażasz swoje oczekiwania: spodziewam się, że powiesz nauczycielce dlaczego ja nie mam zeszytu.

14 Sytuacja I: kolega z ławki co trochę Cię szturcha podczas pisania, nie znosisz takich dowcipów. Sytuacja II: Koleżanka próbuje wymusić na Tobie zwierzenia, wypytuje, snuje domysły, nie masz ochoty mówić o swoich sprawach, tym bardziej, że wiesz, że o tym zaraz wiedziałoby pół szkoły. Sytuacja III: Masz bardzo słabo odrobioną pracę domową, liczysz na to, że nauczyciel akurat dziś Cię nie zapyta. Rozmawiałeś o tym na przerwie z kolegą. Ledwo rozpoczęła się lekcja kolega wyrywa się z usłużną informacją do nauczyciela, że bardzo chcesz przeczytać swoją pracę.

15 Jest to stanowcze i jednoznaczne powiedzenie NIE, jednak w sposób nienaruszający godności i uczuć. Asertywna odmowa zawiera 4 elementy: 1. Początkiem wypowiedzi jest słowo NIE 2. Następnie jasno określamy, czego nie chcemy, czego nie decydujemy się wykonać, na co się nie zgadzamy. 3. W uzasadnionych przypadkach krótko przedstawiamy motywacje odmowy bez kłamstw, wykrętów, usprawiedliwień, pouczeń. 4. Podtrzymujemy dobre relacje.

16 Zostać odebrana jako odrzucenie, należy zadbać o to, żeby twój rozmówca miał pewność, że odnosi się ona jedynie do sprawy a nie do niego osobiście. Osiąga się to np. poprzez dodatkowe wyrażenie pozytywnych uczuć jakie żywimy do rozmówcy, pokazanie własnego zainteresowania sprawą i wykazanie możliwości jej załatwienia, chęcią pomocy w innych sytuacjach.

17 Nie zawiera pretensji (znów mnie prosisz o to samo) Nie jest wymówką ( nie wolno mi dawać zeszytu, bo możesz mi go pobrudzić) Nie jest usprawiedliwianiem się (chętnie bym to zrobiła ale lekarz mi zabronił) Nie jest aluzją (czy aby dobrze robisz prosząc mnie o to? Już raz tak było, pamiętasz?) Nie jest pouczeniem (gdybyś chodziła na lekcje to nie musiałabyś teraz prosić kogoś o douczanie, sytuacja byłaby inna)

18 Sytuacja: Kolega namawia Cię na wypicie z nim piwa. Początkiem odmowy jest słowo NIE. Nie, nie będę pić z Tobą piwa. Następnie krótko przedstawiamy czego nie chcemy, na co się nie decydujemy: Obiecałem rodzicom i samemu sobie, że nie będę pić alkoholu. Podtrzymaj dobre relacje: Ale chętnie pójdę z Tobą, napije się coli, będziemy wreszcie mieć okazję, żeby pogadać.

19 Sytuacja I: Dwa dni męczyłaś się nad zadaniem domowy, ale teraz jesteś z niego dumna. Kolega prosi Ciężebyś dała mu odpisać. Sytuacja II: Kolega prosi Cię, żebyś pożyczył mu 2 zł, kilka razy już pożyczał drobne sumy i nigdy nie oddawał pieniędzy. Sytuacja III: Koleżanka umyśliła sobie, że pójdzie na dyskotekę w twoich pięknych nowych bucikach, teraz próbuje na Tobie wymusić, żebyś jej pożyczyła, bo wie, że ty nie idziesz na tę dyskotekę.

20

21 Kto ma w szkole więcej praw? Przedstawiona lista to zbiór osobistych asertywnych praw, które dajemy sobie lub nie.

22 Kto ma w szkole więcej praw? Czy istnieją takie prawa, które teoretycznie nauczycielom nie przysługują, ale nauczyciele faktycznie z nich korzystają? Czy istnieją takie prawa co do których uczniowie są przekonani, że im się należą? Jakim sankcjom podlegają nauczyciele a jakim uczniowie, jeśli korzystają z praw, które im formalnie nie przysługują?

23 W 3 osobowych zespołach proszę wypełnić arkusze. Prezentacja prac grup

24