SCENARIUSZ LEKCJI, NA KTÓREJ UCZNIOWIE ZAPOZNAJĄ SIĘ Z POJĘCIEM ASERTYWNOŚCI.

Transkrypt

1 SCENARIUSZ LEKCJI, NA KTÓREJ UCZNIOWIE ZAPOZNAJĄ SIĘ Z POJĘCIEM ASERTYWNOŚCI. TEMAT: BYĆ ASERTYWNYM. CELE: - zapoznanie uczniów z pojęciem zachowania asertywnego, agresywnego i uległego, - nauczenie uczniów umiejętności rozpoznawania tych trzech rodzajów zachowań. METODY: - miniwykład, - drama, - burza muzgów, - praca w grupach, - psychozabawa. POMOCE: - teksty-opisy sytuacji, - scenariusze scenek, - kartki papieru, pisaki, - kserokopie psychozabawy Czy jesteś asertywny, - Prawa asertywne. CZAS ZAJĘĆ: 45 minut. PRZEBIEG LEKCJI: Po czynnościach organizacyjnych nauczyciel prowadzi miniwykład Co to jest asertywność? i jakie zachowania występują obok asertywności. Asertywność, to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc uczuć, poglądów i myśli swoich rozmówców. Teoria asertywności zbudowana jest na założeniu, że każdy człowiek posiada pewne podstawowe prawa, między innymi prawo do mówienia nie, jeśli mu coś nie odpowiada. Ludzie zachowujący się w sposób asertywny potrafią stanowczo powiedzieć nie bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku. Bycie asertyenym polega na obronie własnych praw bez naruszania praw innych. Umiejętność tego typu zachowań jest bardzo ważna, na przykład podczas nacisków grupy rówieśniczej, dotyczących zachowań destrukcyjnych. Oprócz zachowań asertywnych ludzie mogą się zachowywać w podobnych sytuacjach ulegle bądź agresywnie.

2 MODEL ASERTYWNOŚCI: Asertywność Prawa własne Prawa innych Lekceważenie Agresja Uległość Nieasertywność Uległość respektowanie praw innych, lekceważenie własnych praw. Agresja respektowanie własnych praw, lekceważenie praw innych. Asertywność respektowanie własnych praw, respektowanie praw innych. Po ogólnych informacjach nauczyciel przeprowadza ćwiczenie, dzięki któremu uczniowie nauczą się rozpoznawać zachowania asertywne oraz zdobędą umiejętność odróżniania ich od zachowań agresywnych i uległych. Nauczyciel prosi uczniów o zwrócenie uwagi na zachowanie bohaterów, następnie czyta opisy trzech sytuacji. SYTUACJA 1. Młodsza siostra prosi cię, byś pomogła jej odrobić zadanie domowe z matematyki. Ty akurat uczysz się do ważnego sprawdzianu. Odpowiadasz jej: - No dobrze, właśnie uczę się do sprawdzianu, ale ci pomogę. SYTUACJA 2. Kolega z klasy ma pewien problem i prosi cię o radę. Odpowiadasz: - Skąd mam wiedzieć, jak ci pomóc? To jest twoja sprawa!

3 SYTUACJA 3. Trzy tygodnie temu pożyczyłaś koleżance płytę ze swoim ulubionym filmem i do tej pory ci jej nie oddała, chociaż obiecała zwrócić po tygodniu. Dzwonisz do niej i mówisz: - Przykro mi, że do tej pory nie oddałaś mi płyty. Czy możesz mi ją zwrócić jutro? Nauczyciel prosi uczniów o skomentowanie tych sytuacji oraz pomaga nazwać zaprezentowane w nich postawy. Sytuacja 1.- pokazuje zachowanie uległe; można było przeprosić młodszą siostrę i wyjaśnić jej, że po zakończeniu nauki do sprawdzianu chętnie udzieli jej pomocy. Sytuacja 2. pokazuje zachowanie agresywne; osoba proszona o pomoc zachowała się niegrzecznie, zlekceważyła prośbę kolegi. Sytuacja 3. pokazuje zachowanie asertywne; osoba, od której pożyczono płytę z filmem, wyjaśniła, co czuje, oraz stanowczo poprosiła zwrot pożyczonej rzeczy, nie będąc przy tym niegrzeczna. CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW ZACHOWAŃ Typ zachowania Język ciała Działania ULEGŁY Stara się unikać konfrontacji; ma nadzieję że ludzie się domyślą, czego chce; nadmierną wagę przywiązuje do tego, co ludzie o nim myślą - minimalny kontakt wzrokowy - cichy, niepewny głos - urywane zdania - postawa defensywna, zgarbiona - pocieranie rąk, nerwowość - samooskarżanie się - owijanie w bawełnę, unikanie konkretnej rozmowy - nadmierne usprawiedliwianie się - łatwo daje za wygraną Zdecydowany wygrywać nawet kosztem innych; stawia własne potrzeby ponad potrzebami innych AGRESYWNY - natarczywe spojrzenie - hałaśliwy, natrętny głos - postawa ekspansywna, tendencja do zagarniania cudzej przestrzeni - łatwo oskarża innych - krytykuje osobę, a nie jej zachowanie - często się wtrąca, przerywa innym - posługuje się sarkazmem - rozkazuje

4 Broni własnych praw, jednocześnie nie narusza praw innych ASERTYWNY - kontakt wzrokowy daje innym pewność szczerych intencji - spokojny, neutralny ton głosu - otwarta postawa ciała - język ciała zharmonizowany ze sposobem mówienia - potrafi i chce słuchać - traktuje ludzi z szacunkiem - szuka kompromisu - potrafi wyjaśnić, czego chce - konkretny i bezpośredni, ale nie obcesowy - potrafi obstawać przy swoim Następnie nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Każda otrzymuje arkusz papieru. Grupa I rozważa, dlaczego zachowujemy się ulegle, grupa II, dlaczego zachowujemy się agresywnie, a grupa III dlaczego zachowujemy się asertywnie. Następnie uczniowie przyklejają arkusze papieru z odpowiedziami na tablicy. Zachowujemy się ulegle, ponieważ: - boimy się odrzucenia i braku akceptacji, - boimy się reakcji innych, - uważamy, że to właściwe (np. grzeczne) zachowanie, - chcemy uniknąć konfliktów, - chcemy manipulować innymi ludźmi Zachowujemy się agresywnie, ponieważ: - nie wierzymy w swoje możliwości, - chcemy zwrócić na siebię uwagę innych osób, - chcemy pokazać, że jesteśmy lepsi, silniejsi, - boimy się porażki, - chcemy wyładować złość, - chcemy wykorzystać innych. Zachowujemy się asertywnie, ponieważ: - jesteśmy zadowoleni z siebie i innych, - szanujemy zarówno siebie, jak i innych, - nie chcemy ranić innych, - jesteśmy uczciwi wobec siebie i innych, - mamy poczucie kontroli nad własnym życiem. Następnie nauczyciel prosi uczniów, by określili konsekwencje poszczególnych typów zachowań; pojawiające się odpowiedzi uczniowie zapisują na przywieszonych na tablicy arkuszach papieru.

5 Konsekwencje zachowań: Zachowując się ulegle, możemy: - stracić poczucie własnej wartości, - mieć poczucie krzywdy, - doprowadzić do wybuchu agresji, Zachowując się agresywnie, możemy: - spowodować konflikty z innymi, - stracić szacunek dla siebie i innych, - utracić sympatię innych, - sprawić, że agresja zamieni się w przemoc, - wywołać stres, - uzyskać rezultat przeciwny do zamierzonego. Zachowując się asertywnie, możemy: - sprawić, że inni nie będą nas lubili za to, że wyrażamy własne odczucia, - spowodować zmiany w relacjach z innymi, - doprowadzić do tego, że inni będą w nas widzieli człowieka przebojowego. Następnie nauczyciel proponuje krótką inscenizację różnych zachowań w tej samej sytuacji, tak aby za każdym razem zachowanie uczestników było inne. Sytuacja: zwracasz się do rodziców o zgodę na wyjście wieczorem z przyjaciółkami do dyskoteki, po której chciałabyś u jednej z nich przenocować. Zrób to: a) pytając b) prosząc c) domagając się d) grożąc e) błagając f) negocjując Po odegraniu scenek uczniowie określają, kiedy zachowanie młodego człowieka było agresywne, uległe bądź asertywne. Starają się wskazać różnice w tonie głosu oraz wykorzystanych środkach niewerbalnych.. Kolejne zadanie ma na celu ćwiczenie zachowań asertywnych. Czterech chętnych uczniów w kolejnych scenkach ma zademonstrować zachowanie asertywne. Inni uczniowie omawiają zaprezentowane scenki, wyjaśniają, czy

6 reakcje poszczególnych osób były rzeczywiście zachowaniami asertywnymi, czy nie było w nich agresji. SCENKA 1. Jesteś u koleżanki, do domu ma cię odwieźć brat. Kiedy się pojawia, wyczuwasz od niego alkohol. SCENKA 2. Na dyskotece osoba, którą lubisz i która ci się podoba, prosi cię do tańca, a potem proponuje ci wyjście na papierosa (ty jesteś osobą niepalącą). SCENKA 3. Jesteś z kolegami w pabie, pijecie coca-colę, jeden z kolegów proponuje zamówienie czegoś mocniejszego. Odmawiasz, bo nie pijesz alkoholu. SCENKA 4. Jesteś z grupą przyjaciół, zbliża się do was dziewczyna z twojej klasy, jeden z kolegów zaczyna ją niegrzecznie zaczepiać. Zakończeniem lekcji będzie odczytanie przez wybranego ucznia PRAW ASERTYWNYCH. Masz prawo: 1. Sam ustalać swoje cele i samodzielnie podejmować decyzje. 2. Posiadać i wyrażać własne opinie i odczucia. 3. Odpowiadać nie na prośby. 4. Prosić o różne rzeczy. 5. Popełniać błędy. 6. Zachowywać się asertywnie. 7. NIE zachowywać się asertywnie. 8. Zmieniać zdanie. 9. Zastanawiać się. 10. Odczuwać i wyrażać ból. 11. Być samemu. 12. Prosić informacje osoby, które posiadają większą wiedzę. 13. Mówić nie wiem i nie rozumiem. 14. Protestować przeciwko nieuczciwości i niesprawiedliwości. 15. Nie brać odpowiedzialności za problemy innych ludzi. 16. Być innym i akceptować siebie. Jako pracę domową nauczyciel proponuje psychozabawę Czy jesteś asertywny. Nauczyciel rozdaje uczniom kserokopie psychozabawy i wyjaśnia, że przy każdym pytaniu mogą wybrać tylko jedną odpowiedź. Po

7 wypełnieniu testu powinni podsumować punkty i odczytać swoją charakterystykę. Wynik testu jest do ich własnej wiadomości.