TYDZIEŃ PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ

Transkrypt

1 TYDZIEŃ PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ 1. Definicja asertywności Asertywność oznacza zdolność człowieka do szczerego, zrównoważonego i precyzyjnego wyrażania własnych myśli, przekonań, przeżyć i pragnień, w sposób akceptowany społecznie, przyznając jednocześnie innym ludziom prawo do czynienia tego samego. Asertywność to zdolność wpuszczania drugiego człowieka do naszego niepowtarzalnego świata wewnętrznego, aby mógł on nas zrozumieć i uszanować, oraz aby mógł skorzystać z bogactwa naszej historii i naszej osobowości. Podstawą tak rozumianej asertywności jest zaufanie, że drugi człowiek potrafi zrozumieć i uszanować moje przekonania i przeżycia, moje potrzeby, prawa i ideały, moją tożsamość i wrażliwość. 2. Asertywność w relacjach międzyludzkich Człowiek dojrzały rozumie, że ma obowiązek poinformowania innych ludzi o tym, co chce, by oni w nim zrozumieli i uszanowali. Zdaje sobie bowiem sprawę, że otaczający go ludzie nie mają obowiązku, ani możliwości, by czytać w jego myślach czy odgadnąć to, co dzieje się w jego wnętrzu. Sytuacja, w której ktoś oczekuje, że inni domyślą się tego, co on przeżywa czy pragnie, prowadzi do nieporozumień, konfliktów i rozczarowań. Z tego względu asertywność jest koniecznym warunkiem budowania czytelnych i przejrzystych więzi międzyludzkich. Sprawdzianem asertywności jest zdolność do adekwatnej obrony własnych słusznych praw i własnej tożsamości, przy jednoczesnym respektowaniu słusznych praw i tożsamości innych ludzi. Chodzi tu, między innymi, o trudną niemal dla wszystkich ludzi sztukę mówienia "nie" w obliczu próśb, propozycji czy nacisków ze strony innych osób. Z tego powodu jedna z podstawowych zasad asertywności brzmi: "masz prawo prosić mnie o wszystko, czego chcesz pod warunkiem, że przyznajesz mi prawo do powiedzenia: nie". Asertywność to zdolność. Musimy się jej nauczyć. I to jest dobra wiadomość, ponieważ możemy ją w każdym momencie życia wzmacniać i trenować. Oczywiście dużo zależy od rodziców i tego jak dziecko jest

2 wychowywane. To jakie fundamenty zbudujemy w nim, będzie wpływało na jego predyspozycje do mówienia nie w sytuacjach, które nie będą zgodne z jego system wartości i które mogą mu zagrażać. Asertywność jest przydatną umiejętnością w sytuacjach przemocy szkolnej. Nie chodzi jedynie o tą fizyczną, ale także np. o dokuczanie i przezywanie. Dzieci asertywne potrafią stawiać granice i mówić NIE w sytuacjach, które powodują w nich dyskomfort. W oczach rówieśników uchodzą za osoby silne i takie, którym dokuczanie nie wyrządza krzywdy, więc nie ma sensu go stosować. Asertywność w grupie Większość z nas jest konformistami, zgadzamy się ze zdaniem grupy i nie lubimy sprzeciwiać się grupie. Jest wiele powodów dla, których czasami nie podejmujemy dyskusji lub nie wyrażamy swojego zdania. Zazwyczaj dbamy o własne bezpieczeństwo. Uczymy się, że czasem lepiej odpuścić, że czegoś po prostu nie wolno, nie wypada, ponieważ nie jest to społecznie aprobowane. Asertywności się uczymy Proces uczenia się asertywności zaczyna się w pełni w momencie, gdy dziecko po raz pierwszy znajduje się w grupie. Ten okres przypada zazwyczaj na przedszkole lub szkołę. Zaczyna się kształtować szereg procesów i mechanizmów, które poprzez doświadczenie, uczą jakie zachowania i postawy są społecznie akceptowane, a jakie nie. Tu dochodzą także do głosu wewnętrzne, indywidualne cechy człowieka. Prawo wyboru Przede wszystkim zacznijmy od nauki wybierania. To bardzo proste. Wystarczy, że damy dzieciom możliwość decydowania o tym w co się ubrać, jaki jogurt kupić, co zje na śniadanie. To proste sytuacje wymagające od dziecka decyzyjności, uczenia się za i przeciw, dostrzegania różnych możliwości.

3 Dziecko ma prawo do: 1. Wyboru 2. Własnego zdania 3. Mówienia o swoich potrzebach 4. Odmawiania 5. Popełniania błędów 6. Mówienia NIE 7. Wyrażania uczuć 8. Czucia się potrzebnym Musimy dziecku uświadomić, że odmawianie i nie zgadzanie się z nami, nie wpływa na nasze relacje i nie powoduje odrzucenia. Nadal je kochamy chociaż mamy odmienne zdanie na dany temat. W psychologii mówimy o stylach zachowania, które wpływają na nasze decyzje i wybory. Wybór stylu zależy w dużej mierze od sytuacji i od osoby, która jest z nami w danej chwili. Poprzez obserwację powinniśmy określić mniej więcej jaką postawą prezentuje nasze dziecko. To znacznie ułatwi naukę asertywności i określi te obszary, nad którymi należy z nim popracować. Styl pasywny Dziecko nie mówi otwarcie o swoich emocjach i potrzebach. Jeśli już coś komunikuje, to zazwyczaj cicho lub szeptem w taki sposób, jakby wstydziło się swoich uczuć. Osoby posługujące się tym stylem najczęściej podporządkowują się grupie, bez względu na koszty jakie ponoszą. Rzadko wyrażają swoje zdanie i raczej jest ono zbliżone do opinii większości. Nie nawiązują kontaktu wzrokowego i nie lubią wystąpień publicznych, ponieważ czują się niepewnie. Bardzo często charakteryzuje je niska samoocena.

4 Styl agresywny Dzieci posługujące się tym stylem głośno mówią o swoich uczuciach, o tym czego chcą. Otoczenie odbiera to najczęściej jako postawę roszczeniową. W ich zachowaniu przeważa krzyk i złość, zwłaszcza gdy nie dostają tego czego chcą. Zdarza się, że takie dzieci stawiane są w roli lidera, ponieważ budzą w rówieśnikach strach. Styl asertywny Osoby, które mówią o swoich emocjach, myślach i nie mają problemu z komunikowaniem tego czego chcą, możemy nazwać asertywnymi. To takie dzieci, które słuchają co się do nich mówi, ale też potrafią samodzielnie się wypowiedzieć na dany temat. Potrafią radzić sobie w sytuacjach stresujących, z porażkami i krytycznymi ocenami, traktując to jako nowe doświadczenie. Jednak przede wszystkim potrafią bronić swojego zdania i mówić nie. ASERTYWNOŚĆ Wyrażanie swoich myśli, preferencji, uczuć, przekonań czy poglądów to umiejętności, które posiadają ludzie asertywni. W niektórych sytuacjach trzeba umieć powiedzieć Nie bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku. UMIEJĘTNOŚĆ - SZTUKA ODMAWIANIA - JEST SZCZEGÓLNIE WAŻNA W OKRESIE DORASTANIA. STANOWCZE NIE WŚRÓD NACISKÓW GUPY RÓWIEŚNICZEJ TO CZĘSTO MĄDRA OBRONA MŁODEGO CZŁOWIEKA PRZED WEJŚCIEM W SYTUACJE RYZYKOWNE I GROŻĄCE UZALEŻNIENIEM.

5 Jak mówić NIE? Komunikat asertywny powinien składać się z trzech części: 1. Użycia słowa NIE - najlepiej użyć go na samym początku zdania, w taki sposób aby nikt nie miał wątpliwości co do charakteru naszej wypowiedzi. 2. Opisanie czynności, której nie chcemy wykonać - po komunikacie NIE, musi paść dokładne określenie tego, czego nie chcemy wykonać. 3. Uzasadnienie odmowy - to najtrudniejsza część, ale też najważniejsza, ponieważ wymaga od nas wyrażenia swoich emocji i wytłumaczenia jaki wpływ ma na nas czynność, której wykonania odmawiamy. Polecam dwa poradniki dla rodziców: 1. O lekach, Marihuanie, dopalaczach 2. Bliżej siebie dalej od narkotyków Pedagog - Renata Barsznica-Kalinowska

6 Fragment polecanej broszury Bliżej siebie dalej od narkotyków Czego dorastające dzieci potrzebują od rodziców? Dorastające dzieci potrzebują naszej dyskretnej obecności, dostępności i gotowości do udzielenia im pomocy. Wierzą, że w porę zareagujemy, gdy dzieje się coś niedobrego, znajdziemy sposób, aby rozwiązać problem. Chcą widzieć w nas swoich sojuszników, na których mogą liczyć w trudnych momentach. Czego więc potrzebują nasze dzieci? Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane, rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego szacunku, przyjaznej atmosfery w domu - poczucia bezpieczeństwa. Poczucia własnej wartości. Chcą, aby doceniać ich wysiłki w dążeniu do sukcesów oraz mieć pewność, że nie zostaną przez nas skrytykowane i odrzucone, gdy coś się nie uda. Wiarygodności. Chcą mieć pewność, że zachowujemy się tak, jak mówimy, oraz że potrafimy przyznać się do własnych słabości, niewiedzy i błędów. Sprawiedliwego traktowania. Przekonania, że w niejasnej sytuacji rodzice zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy. Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu. Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice ich prywatności są przez nas respektowane.