KARTA PRZEDMIOTU Kod przedmiotu PO w języku polskim Pedagogika ogólna Nazwa przedmiotu w języku angielskim General pedagogy USYTUOWANIE PRZEDMIOTU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek studiów Pedagogika Forma studiów Poziom studiów Niestacjonarne studia II stopnia magisterskie Profil studiów Specjalność Jednostka prowadząca przedmiot Osoba odpowiedzialna za przedmiotkoordynator przedmiotu Termin i miejsce odbywania zajęć Status przedmiotu/przynależność do modułu ogólnoakademicki Edukacja wczesnoszkolna z wychowaniem przedszkolnym Pedagogika resocjalizacyjna z socjoterapią Instytut Nauk Humanistycznych i Społecznych Agnieszka Głowala adres e-mai: aga.glow@wp.pl lub telefon: 509 849 329 Forma zajęć Miejsce realizacji Termin realizacji konwersatorium zajęcia w pomieszczeniu dydaktycznym Instytutu Nauk Humanistycznych i Społecznych OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU Moduł: Pedagogiczny- P semestr pierwszy Język owy Semestry, na których realizowany jest przedmiot Wymagania wstępne pierwszy Język polski Podstawy pedagogiki ogólnej, psychologii i filozofii oraz motywacja do pogłębiania wiedzy i umiejętności w zakresie uwarunkowań procesu nauczania i uczenia się oraz wychowania z uwzględnieniem przemian w naukach pedagogicznych, a także determinantów psychospołecznych. 1
Formy zajęć Liczba godzin Wykład rok Sem estr FORMY, SPOSOBY I METODY PROWADZENIA ZAJĘĆ ćwiczeni a lektorat konwers atorium seminari um ZP PZ Samoks ztałceni e- ZBUN r s r s r s r s r S r s r s I I I 15 I 15 Wykład 2 godz. tygodniowo Konwersatorium - Zajęcia w grupach 25-30 osobowych, wielkość jednostki zajęć - 1 godz godziny tygodniowo Sposób realizacji zajęć Sposób zaliczenia zajęć Metody dydaktyczne Przedmioty powiązane/moduł Wykaz literatury Podstawowa Uzupełn iająca Egzamin METODY DYDAKTYCZNE - słowne (pogadanka, konwersatoryjny, konwersatoryjny z prezentacją multimedialną, dyskusja, praca ze źródłem drukowanym) - oglądowe, inaczej percepcyjne (pokaz, obserwacja, wykorzystywanie technicznych środków dydaktycznych) - praktyczne, inaczej czynne (zadania i ćwiczenia do wykonania) -aktywizujące (burza mózgów, drama) Przedmioty powiązane: Metodologia badań społecznych, Antropologia kulturowa, Współczesne koncepcje filozofii i etyki, Współczesne problemy psychologii, Współczesne problemy socjologii, Andragogika 1. Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika, Tom I i Tom II, Warszawa 2005. 2. Hejnicka-Bezwińska T. (red.), Pedagogika ogólna: dyskursy o statusie naukowym i dydaktycznym, Bydgoszcz 2011. 3. Milerski B., Śliwerski B. (red.): Pedagogika: leksykon PWN, Warszawa 2000. 4. Kwiatkowski S., Michalak J.M. (red.), Przywództwo edukacyjne w teorii i praktyce, Warszawa 2010. 1. Bogaj A. (red.), Rozwój pedagogiki ogólnej: inspiracje i ograniczenia kulturowe oraz poznawcze, Warszawa 2011. 2. Brezinka W., Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych, Kraków 2005. 3. Gnitecki J., Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej, Poznań 2007. 4. Kron F.W., Pedagogika Kluczowe zagadnienia Podręcznik akademicki, Sopot 2012. 5. Schulz R., Wykłady z pedagogiki ogólnej, Toruń 2009. 6. Szempruch J., Nauczyciel w warunkach zmiany społecznej i edukacyjnej, Kraków 2011. 2
CELE, TREŚCI I EFEKTY KSZTAŁCENIA Cele przedmiotu (ogólne, szczegółowe) Przedmiot ma na celu wnikliwą analizę wybranych problemów i kategorii pojęciowych z zakresu pedagogiki, które umożliwiają zrozumienie prawidłowości procesu nauczania i wychowania szkolnego, w kontekście potrzeb i możliwości rozwojowych ucznia, a także wymogów współczesnej dydaktyki i teorii wychowania. Efekty kształcenia (kody) Treści programowe Forma zajęć Temat Liczba godzin Suma liczby godzin W01 Podstawowe pojęcia pedagogiki i jej dyscyplin cząstkowych (inkulturacja, socjalizacja, wychowanie, instytucja, działanie i działanie społeczne, zachowanie, uczenie się, kształcenie, rozwój, pedagogika, pedagogia, pedagog). Współczesna wiedza o edukacji 1. Poznanie przednaukowe. Wiedza potoczna o edukacji. 2. Poznanie naukowe. Cechy wiedzy naukowej. 3. Poznanie techniczne. Cechy wiedzy technologicznej. Zmiana społeczna a edukacja W01 1. Specyfika zmiany społecznej. 2. Społeczeństwo i człowiek w czasach płynnej nowoczesności. 3. Edukacyjny wymiar przemian demokratycznych. 4. Technologie informacyjne a kształtowanie się społeczeństwa wiedzy 5. Wyzwania etyczne okresu przemian społecznych. 6. Zadania edukacji wobec zmiany społecznej. 3
W01 konwersator ium Cywilizacyjno-kulturowe uwarunkowania powstania pedagogiki jako nauki 1. Idee i przeobrażenie XIX wieku w Europie. 2. Miejsce edukacji w kontekście przemian cywilizacyjno-kulturowych ( pojęcie cywilizacji, kryzys jako forma zmiany w cywilizacji, europejskie totalitaryzmy XX wieku, społeczne ruchy kontestacyjne, postmodernizm, teoria krytyczna, upadek wielkich narracji, 2. Ponowoczesność jako zjawisko traumatogenne, demistyfikacja oświeceniowej idei postępu, procesy kulturowe późnej ponowoczesności). Metodologiczne przesłanki konstytuujące myślenie o wytwarzaniu wiedzy pedagogicznej. 1. Charakterystyka perspektywy naukowej w wytwarzaniu wiedzy pedagogicznej. 2. Pedagogika uprawiana w paradygmacie pozytywistycznym. 3. Krytyka paradygmatu pozytywistycznego w badaniach nad edukacją. 4. Postpozytywistyczny model badań nad edukacją założenia. 5. Dwie tradycje badań humanistycznych. 6. Pytania o procesy edukacyjne. 7. Pytania o dyskursy edukacyjne. 1w/2k 3 Wykład/kon wersatorium Wybrane współczesne nurty i kierunki pedagogiczne w kontekście współczesnej praktyki edukacyjnej. 1. Pedagogika pozytywistyczna a pedagogika Nowego Wychowania 2. Pedagogika pragmatyzmu 3. Pedagogika krytyczna 4. Pedagogika emancypacyjna 5. Pedagogika międzykulturowa 6. Pedagogika postmodernizmu. Problemy edukacji w perspektywie współpracy międzynarodowej. Raporty. 1. Raporty IEA. 1w/2k 3 1w/2k 3 4
W01 /kon wersatorium 2. Raport Filipa H. Coombsa. 3. Raport Edgara Faure a. 4. Raporty Klubu Rzymskiego. 6. Biała Księga Komisji Europejskiej. 7. Raport Jacquesa Delorsa. 8. Uczenie się jako przedsięwzięcie na całe życie psychologiczny kontekst zmian edukacyjnych w praktyce edukacyjnej. Wytwarzanie wiedzy o edukacji w kontekście społecznych teorii wiedzy i społeczeństwa wiedzy. 1. Twierdzenia wytworzone w epistemologii: ( związek poznania i działania, dualizm poznania i działania, status i funkcje wiedzy naukowej. 2. Twierdzenia wytworzone w socjologii i w psychologii społecznej. 5. Problemy edukacyjne w perspektywie wybranych teorii psychologicznych: (teoria potrzeb Maslowa i Obuchowskiego, teoria kształcenia Brunera, psychospołeczna teoria tożsamości Eriksona, koncepcja inteligencji emocjonalnej Golemana). Związek teorii naukowych z praktyką edukacyjną 1. Zmienność przedmiotu refleksji i badań pedagogicznych. 2. Zakres i treść kategorii pojęciowych teorii naukowej w filozofii i naukach humanistycznych. 3. Współczesne rozumienie praktyki edukacyjnej. Pojęcie edukacji. 1w/1k 2 5
Procesy edukacyjne jako przedmiot badań pedagogiki 1. Procesy naturalnego wzrastania i wrastania jednostki w grupę rodzinną i jej ofertę kulturową, 2. Procesy celowościowe (wychowanie, kształcenie), 3. Procesy uspołecznienia. 4.Patologie procesów edukacyjnych. 5. Tworzenie dyrektyw praktycznego działania edukacyjnego Dyskursy edukacyjne jako przedmiot badań pedagogicznych 1. Pojęcie dyskursu i warunki jego zaistnienia. 2. Dyskurs jako obecny w szkole gatunek mowy. 3. Dyskurs jako zdarzenie interakcyjne 4. Dyskurs jako typ wypowiedzi i wytwarzania wiedzy o edukacji w określonych warunkach historycznych. 6. Podmioty społecznego dyskursu o edukacji. Sztuka dyskursu o edukacji i jego poziom 1. Zasady dyskusji racjonalnej. 2. Zagrożenia dla jakości społecznego dyskursu. 3. Zakłócenia procesu poznania. Rodzaje złudzeń poznawczych. 1k 1 konwersator ium Uczenie się jako centralna kategoria pojęciowa współczesnej praktyki edukacyjnej 1. Kontekst teoretyczny opisujący proces uczenia się. 2. Koncepcja kształcenia Jerome a Brunera. 3. Uczenie się jako przedsięwzięcie na całe życie. 1k 1 6
/ konwesatori um Dialog jako sposób bycia nauczycieli i uczniów 1. Pojęcie dialogu edukacyjnego. 2. Źródła i odmiany dialogu 3. Rozwiązywanie problemów a dialog. 2. Psychologizm. 4. Konstruowanie wiedzy o rzeczywistości w procesie uczenia się. Kultura popularna jako czynnik socjalizacji 1. Kultura konsumpcji i kultura instant 2. Kultura upozorowana, kultura kultu ciała i seksualności. 3. Globalny nastolatek. 4. Poczucie mocy i rekonstrukcja wolności. 5. Kult sukcesu. 6. Wychowanie w którą stronę? Nauczyciel w nowych realiach społecznych i edukacyjnych 1w/2k 3 /kon wersatorium 1. Nauczyciel w kształtowaniu kapitału społecznego 2. Funkcje i role współczesnego nauczyciela. 3. Kompetencje nauczyciela. 4. Kształcenie nauczycieli w kontekście zmian i prognoz społecznokulturowych. Związek teorii z praktyką edukacyjną 1. Teoria i praktyka w systemach F. Herbarta i J. Deweya. 2. Koncepcja technologiczna stosowania teorii w praktyce pedagogicznej. 3. Teoria i praktyka praktyczna J. Habermasa. 4. Jedność teorii i praktyki - perspektywa myślenia pedagogicznego. Metody zbierania danych i informacji oraz ich przetwarzanie w wiedzę 1. Metody jakościowe. 2. Metody ilościowe. 3. Strategie łączenia badań ilościowych i jakościowych. 4. Metody zbierania danych a typy badań pedagogicznych. 1w/1k 2 7
Badania jakościowe jako źródło naukowej wiedzy pedagogicznej 1. Źródła doświadczenia w pedagogice empirycznej. 2. Specyfika badań jakościowych. 3. Droga dochodzenia do wniosków. 4. Sposoby interpretacji danych empirycznych. 5. Rola teorii w badaniach jakościowych. W01 /kon wersatorium Idee i treść refleksji o edukacji w wybranych systemach filozoficznych epoki przednowoczesnej. 1. Idee wychowania zawarte w systemach filozoficznych starożytnej Grecji ( dwie tradycje filozoficznego myślenia o edukacji w starożytnej Grecji, recepcja dorobku filozoficznego Platona i Arystotelesa). 2. Problemy edukacji w systemie System filozoficzno-teologicznym św. Tomasza z Akwinu. Wybrane idee edukacyjne w systemach filozoficznych epoki nowoczesnej 1. Naturalizm filozoficzny w myśleniu o edukacji (idee wychowania Johna Locke a, Jacques a Rousseau, Pestalozziego). 2. Antynaturalizm filozoficzny jako kontekst nowoczesnego myślenia o edukacji i wytwarzania wiedzy o edukacji (założenia filozofii idealistycznej, założenia filozofii realistycznej). 1w/2k 3 8
W01 / konwersator ium Kreowanie ideologii edukacyjnych w XIX i XX wieku 1. Istota i funkcje ideologii. 3. Ideologia a polityka edukacyjna. 4. Ideologiczny wymiar edukacji. 5. Zjawisko reprodukcji kulturowej, przemoc symboliczna, kod ograniczony a rozwinięty, ukryty program szkolny. 6. Związek ideologii z czasem historycznym (ideologia konserwatywna, liberalna, socjalizmu). 7. Związek ideologii z filozofią i nauką. Współczesna praktyka edukacyjna - perspektywa krytyczna 1. Pedagogiczne założenia i skutki reform edukacyjnych w Polsce 2. Ocena poziomu funkcjonowania uczniów i szkoły. 3. Edukacja i ideały (pluralizm i ukryte znaczenie życia, subiektywność, obiektywność i efektywność ideałów w edukacji). 4. O jakości edukacji. 1w/1k 2 Ewolucja tożsamości pedagogiki. 1. Pojęcie kryzysu. 2. Załamanie w polskiej pedagogice XX wieku. 3. Krytyka pedagogiki instrumentalnej. 4. Ponowoczesne rozumienie przełomu. 5. Wielość języków pedagogiki a problem jej tożsamości 9
Efekty kształcenia kod W01 Student, który zaliczył przedmiot w zakresie WIEDZY Zna terminologię używaną w pedagogice ogólnej oraz jej zastosowanie w dyscyplinach pokrewnych na poziomie rozszerzonym. Odniesienie do efektów kształcenia dla dla kierunku obszaru K_W01 H2A_ Ma pogłębioną i rozszerzoną wiedzę o źródłach i miejscu pedagogiki w systemie nauk oraz o jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi dyscyplinami nauk. K_ H2A_ H2A_W05 U04 U08 Posiada pogłębioną i uporządkowaną wiedzę o współczesnych kierunkach rozwoju pedagogiki, jej nurtach i systemach pedagogicznych, rozumie ich historyczne i kulturowe uwarunkowania. w zakresie UMIEJĘTNOŚCI potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych, pomocowych i terapeutycznych, a także diagnozowania i projektowania działań praktycznych. potrafi w sposób klarowny, spójny i precyzyjny wypowiadać się w mowie i na piśmie, posiada umiejętność konstruowania rozbudowanych ustnych i pisemnych uzasadnień na tematy dotyczące rożnych zagadnień pedagogicznych z wykorzystaniem rożnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku pedagogiki, jak i innych dyscyplin naukowych. Potrafi sprawnie posługiwać się wybranymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania podejmowanych działań praktycznych K_ K_ K_U04 K_U08 H2A_W06 S2A_ H2A_ S2A_U09 S2A_U10 H2A_U06 H2A_U11 H2A_U12 S2A_U06 H2A_ K03 kod w zakresie KOMPETENCJI Docenia znaczenie nauk pedagogicznych dla rozwoju jednostki i prawidłowych więzi w środowiskach społecznych, ma pozytywne nastawienie do nabywania wiedzy z zakresu studiowanej dyscypliny naukowej i budowania warsztatu pracy pedagoga. K_K03 Realizacja efektów kształcenia w poszczególnych formach Student, który zaliczył przedmiot H2A_ 10
w zakresie WIEDZY w ćw Lek konwers sem ZP PZ ZBUN W01 X X X X X X w zakresie UMIEJĘTNOŚCI w ćw Lek konwer sem ZP PZ ZBUN X U04 X X U08 X K03 w zakresie KOMPETENCJI w cw Lek konwer sem ZP PZ ZBUN X Kryteria oceny osiągniętych efektów Studentom wyjaśnia się szczegółowe kryteria oceny, które są dostosowane do danej formy weryfikacji ( kolokwium, referatu, zadania domowego, dyskusji). Podkreśla się zasadnicze wymogi. Kryteria korespondują z efektami kształcenia, które są weryfikowane. Obecność/frekwencja na zajęciach nie stanowi potwierdzenia uzyskania żadnego efektu kształcenia. na ocenę 3 na ocenę 3,5 na ocenę 4 na ocenę 4,5 na ocenę 5 uzyskanie od 51% - 65% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania uzyskanie od 66% - 75% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania uzyskanie od 76% - 85% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania uzyskanie od 86% - 95% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania uzyskanie od 96% - 100% łącznej liczby punktów możliwych do uzyskania Metody oceny (F- formułująca, P- podsumowująca) Ocena formułująca odnosi się do procesu uczenia się, tj. formułowana jest w trakcie trwania semestru. Student otrzymuje informację zwrotną, nad czym musi jeszcze popracować, co uzupełnić, a co poprawić. Ocena podsumowująca odnosi się natomiast do efektu końcowego, produktu procesu uczenia się. Egzamin ustny Egzamin pisemny Projekt Kolokwiu m Zadania domowe Referat/ prezent acja F X X P X X Sprawozdanie Dyskusj e 11
Metody weryfikacji efektów kształcenia Studentom objaśnia się, w jaki sposób będzie przebiegała weryfikacja - przy zaliczeniu opisujemy sposób przeprowadzenia zaliczenia, czas, liczbę pytań, formę pytań, kryteria oceny; w przypadku pracy pisemnej: objętość, formę złożenia, literaturę, przypisy, zawartość). Efekty kształce nia (kody) Egzamin ustny Egzamin pisemny W01 U04 K03 Projekt Kolokwiu m W01 U08 Sprawozd anie Referat/ prezentac ja U04 K03 Inne Punkty ECTS BILANS PUNKTÓW ECTS - punkt ECTS oznacza 25-30 godzin pracy studenta w różnych formach, takich jak: uczestniczenie w zajęciach dydaktycznych, samodzielne przygotowywanie się do zaliczenia, samodzielna lektura, przygotowanie i prezentacja referatu, przygotowywanie się do zajęć, udział w konsultacjach. Obciążenie studenta Forma aktywności Studia stacjonarne Studia niestacjonarne Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim, w tym: W 15 Ćw Konwersatorium 15 Forma zajęć Konsultacje przedmiotowe 5 Godziny bez udziału nauczyciela akademickiego wynikające z nakładu pracy studenta, w tym: Przygotowanie się do zaliczenia. 25 Przygotowanie się do zajęć. 25 Studiowanie zalecanej literatury. 35 Przygotowanie referatu/ prezentacji, dyskusji. 25 Przygotowanie do egzaminu. 30 Sumaryczna liczba godzin dla przedmiotu wynikająca z całego nakładu pracy studenta 175 PUNKTY ECTS ZA PRZEDMIOT 7 12
13