Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 11 ESBC i EBC http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl
Dwa modele bankowości centralnej Model anglo-francuski Model niemiecki Różnią się w stosunku do: A. realizacji celów polityki monetarnej, B. relacji z rządem.
Ad A. Realizacji celów polityki monetarnej w modelu anglo-francuskim bank realizuje grupę celów tj.: stabilność cen, stabilizacja koniunktury, utrzymanie wysokiej stopy zatrudnienia, stabilność finansowa; stabilność cen jest jednym z celów, bez uprzywilejowania w modelu niemieckim nadrzędny cel to stabilność cen (=utrzymanie niskiej inflacji) ->EBC realizuje model niemiecki
Ad. B. Relacje z rządem Bank Centralny a rząd różne cele! ( krzywa Phillips a) Instytucjonalne ramy funkcjonowania banku w modelu anglo-francuskim zależność od rządu (decyzje dot. Polityki monetarnej s ą konsultowane z rządem) w modelu niemieckim niezależność od rządu (decyzje dot. Polityki monetarnej są podejmowane tylko przez bank centralny) ->EBC realizuje model niemiecki
Statut EBC Cele: Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen."(art.. 105 Traktatu) Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, EBC wspiera ogólne polityki gospodarcze we Wspólnocie, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty ustanowionych w artykule 2." (artykuł 105 ustęp 1, Traktatu) Instytucjonalny kształt banku - Niezależność: W trakcie wykonywania zadań oraz obowiązków nałożonych przez Traktat ( ) ani EBC, ani jakikolwiek krajowy bank centralny czy członkowie ich władz decyzyjnych nie będą związani instrukcjami płynącymi z instytucji Wspólnoty, jakiegokolwiek rządu czy innych organów. (art. 107.)
Dlaczego przeważył model niemiecki? Dwa powody: 1. Wpływy koncepcji w nurcie teorii montarystycznych wśród elit bankowych Europy 2. Strategiczna pozycja Niemiec w integracji europejskiej i walutowej w szczególności; silna pozycja Bundesbanku
inflacja Niezależność banku centralnego a inflacja Wskaźnik niezależności politycznej banku Źrodło: de Haan i Eijffinger (1994) za de Grauwe (2003) s. 169
http://www.ecb.int/ecb/educational/movies/html/in dex.pl.html Strategia polityki pieniężnej Instrumenty polityki pieniężnej
EBC a FED US FED Federal Reserve System (System Rezerwy Federalnej USA) Który z banków jest bardziej konserwatywny? (= bardziej przywiązany do celu inflacyjnego)
Czy EBC działa jak bank konserwatywny? Stopy procentowe w strefie euro (EBC) oraz w USA (FED) (%) US Fed zareagował ostrzej niż EBC w obliczu spowolnienia gospodarczego ~2001 (obniżka stóp procentowych) US Fed zareagował ostrzej też w reakcji na boom 2004-2006 (podwyższenie st.%) oraz kryzys 2007-(?) obniżka st.% Źrodło: de Grauwe (2009), Economics of Monetary Union, OUP
Krótkookresowe stopy procentowe a luka PKB (1999 2010) Eurozone EBC reaguje na zmiany w tzw. luce PKB ( czyli pomimo głównego celu inflacyjnego reaguje też na zmiany w PKB) odpowiedź US Fed na spadek PKB jest jednak silniejsza niż EBC US czyli FED przywiązuje większą wagę do zmian w PKB, a EBC do inflacji ( podejście bardziej konserwatywne) Źrodło: de Grauwe (2009), Economics of Monetary Union, OUP
ESBC i Eurosystem Europejski System Banków Centralnych (ESBC) tworzą: - Europejski Bank Centralny (EBC), - banki centralne wszystkich państw członkowskich UE Eurosystem: -Europejski Bank Centralny + banki centralne tych państw członkowskich UE, których wspólną walutą jest euro
ESBC i Eurosystem : Ramy instytucjonalne http://www.ecb.int/ecb/educational/movies/html/index.pl.html Organy decyzyjne Governing Council (Rada Zarządzająca-Ogólna) główny organ decyzyjny Eurosystemu GC=Członkowie Executive Board+ szefowie banków centralnych krajów Eurosystemu (Rada Prezesów) Executive Board (Zarząd ECB): Prezydent, Vice Prez, 4 dyrektorów EBC GC podejmuje decyzje związane ze stopami procentowymi, wymogami dot. rezerw walutowych, płynnością systemu Spotkania co 2 tyg we Frankfurcie
E U R O S Y S T E M ECB NCB1 NCB2 NCB3 NCB18 Zarząd Rada Ogólna Rada Prezesów ECB NCB1 NCB2 NCB3. NCB18
Czy podejmowanie decyzji w Eurosystemie nie jest zbyt zdecentralizowane? Czy decyzje EBC nie są pod nadmiernym wpływem krajowych banków centralnych? Kluczowe decyzje podejmuje Rada Zarządzająca, w której większość to prezesi banków centralnych poszczególnych krajów ( krajowe b.c. są w pełni włączone w proces decyzyjny wewnątrz Rady Zarządzającej) Załóżmy, że prezesi narodowych banków dbają o interes swojego kraju, a Zarząd o interes Eurolandu Prezesi podejmują decyzje na podstawie tzw. reguły Taylora i danych odnośnie swoich państw, zarząd na podstawie wartości średnich dla całego Eurolandu
Reguła Taylora r t = a + b t + cx t r t = nominalna stopa procentowa t = inflacja x t = luka produkcyjna (output gap), różnica pomiędzy produkcją obserwowaną i potencjalną
Table B1 4.1 Stopa procentowa wg Reguły Taylora (2007) Państwo Stopa procentowa Italy 3,15 France 3,39 Portugal 3,59 Belgium 3,66 Netherlands 3,77 Luxembourg 3,96 ECB Board 4,20 Austria 4,44 Germany 4,68 Spain 5,35 Finland 5,53 Greece 5,68 Ireland 8,24
Nadzór bankowy i stabilność finansowa w Eurolandzie Zasada odpowiedzialność kraju-siedziby odpowiedzialność za nadzór bankowy jest powierzana władzom krajów, gdzie bank ma swoja siedzibę (np. oddział Deutsche Banku w Polsce podlega pod nadzór niemiecki) Zasada odpowiedzialności kraju goszczącego kraj goszczący jest odpowiedzialny za stabilizację na rynku krajowym (np. Polska musi się troszczyć o kondycje wszystkich banków na terytorium kraju, w tym także oddziałów Deutsche Banku) Te dwie reguły rodzą często konflikty i przy dzisiejszym stopniu umiędzynarodowienia i integracji systemu bankowego (problem crossownership) są nieefektywne
Udział aktywów bankowych, które w 50% (i więcej) należą do aktywów zagranicznych (2005) United States United Kingdom Spain Slovenia Portugal Netherlands Luxembourg Italy * Ireland * Greece Germany France Finland Belgium Austria 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 Note: * no data available Źródło: De Grauwe and Westermann(2009)
Figure 8. 11 : Stosunek aktywów do depozytów (5 największych banków w danym kraju) 2007 Total assets to deposits 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Belgium France Germany Italy Netherlands Spain UK US Eurozone Źródło: Bankscope, Eurostat.
Władze krajowe są odpowiedzialne za stabilność systemu bankowego wewnątrz kraju potrzebują wiarygodnych informacji dot. banków operujących na ich terytorium jednak duża część tych informacji jest w posiadaniu instytucji zagranicznych problem! Banki zaczęły wykorzystywać tą sytuację (np. podejmując nadmierne ryzyko; nierejestrowane transakcje bankowe) Taki nieefektywny system nadzoru w strefie euro mógł przyczynić się do kryzysu bankowego. Który wybuchł w latach 2007/2008
Słabość systemu bankowego Banki opierają działalność na pożyczkach krótko- i długoterminowych Nie wszystkie depozyty maja pokrycie w aktywach Nie jest to problem w tzw. normalnych czasach, ale jeśli wystąpi kryzys wiarygodności Problem! Możliwy kryzys płynności i tzw. bank run
Nowe regulacje bankowe Nowa Umowa Kapitałowa Basel II w celu wzmocnienia bezpieczeństwa systemu bankowego oraz jego stabilności, zaostrzono wymogi dot. działalności banków i podejmowanego przez nie ryzyka ( kredyty!) Po wybuchu kryzysu (2007/2008) zaczęto zmieniać (zaostrzać) regulacje dot. kontroli nad systemem bankowym ( Basel III)
European Systemic Risk Board (ESRB) Information on micro prudential trends Early risk warning European Supervisory Authorities European Banking Authority (EBA) European Insurance and Occupational Pensions Authority European Securities and Market Authority National banking supervisors National Insurance Supervisors National Securities Supervisors Źrodło: de Grauwe (2009), Economics of Monetary Union, OUP
Filmy dot. EBC: http://www.ecb.int/ecb/educational/movies/html/index. pl.html 3 8 2012/2013 Polityka monetarna W9 38
Pytania: -Jak mógłbyś scharakteryzować niezależność EBC oraz odpowiedzialność EBC? -Jaka jest różnica pomiędzy Eurosystemem, a ESBC, jaka będzie różnica gdy wszystkie kraje członkowskie UE przyjmą wspólną walutę euro? -Wymień podstawowe organy EBC, oraz zadania EBC