SCENARIUSZ ZAJĘĆ Moduł I - Podejmowanie decyzji Autor scenariusza: Aneta Gąsiewska
SCENARIUSZ ZAJĘĆ Moduł I Podejmowanie decyzji Autor scenariusza: Aneta Gąsiewska Cel zajęć: Uczniowie poznają czynniki obiektywne i osobowościowe wpływające na proces decyzyjny. Uczestnicy: uczniowie biorący udział w projekcie. Realizatorzy: nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy z poszczególnych szkół biorących udział w projekcie. Metody: ćwiczenia, dyskusja Czas trwania zajęć: 45 min. Materiały: kartki, długopisy Wprowadzenie teoretyczne do tematu informacje dla prowadzącego Decyzja to wybór jednej możliwości spośród co najmniej dwóch opcji. Samo dokonanie wyboru nie oznacza jeszcze podjęcia działania, ponieważ do tego potrzebna jest skuteczna motywacja oraz obiektywne możliwości realizacji decyzji. Podejmowanie decyzji to złożony proces poznawczy, na który wpływ mają elementy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne a także wiedza i doświadczenie decydenta jak i czynniki kontekstualne. Szczególną role odgrywają również takie zmienne indywidualne jak: temperament czy też osobowość decydenta. Odkładamy decyzje, ponieważ wybory nas kosztują. Z tego samego względu unikamy podejmowania decyzji, starając się, w miarę możliwości zrzucić ten ciężar z nas i przerzucić odpowiedzialność za wybór na kogoś innego. Niełatwo podjąć decyzję osobistą i niezależną, niełatwo jest także ją wyrazić. Głębia osoby dąży do ukrywania się w anonimowości grupy. Podjęcie decyzji wymaga kosztów, ponieważ kosztuje nas samookreślenie siebie. Warsztaty Na początek prowadzący zadaje pytanie: Co powoduje że człowiek podejmuje odpowiedzialne, dobre decyzje w trudnej sytuacji? Zapisuje podawane propozycje na tablicy. Prowadzący powinien tak moderować przebieg dyskusji aby pojawiły się tam takie wyznaczniki jak: poczucie własnej skuteczności, pozytywna samoocena, wiedza oraz umiejętności komunikowania się.
I. Ćwiczenie Prowadzący dzieli uczestników na dwie grupy. Grupa pierwsza otrzymuje polecenie: Zapisz wszystkie możliwe pomysły, zachowania, słowa których użyjesz, żeby powstrzymać swojego przyjaciela od prowadzenia samochodu w sytuacji, kiedy chory: ma wysoką temperaturę powyżej 38 C, zawroty głowy, nie może utrzymać równowagi, ciężko oddycha i ma wysoki puls. Grupa druga otrzymuje polecenie: Zapisz wszystkie możliwe pomysły, zachowania, słowa których użyjesz, żeby powstrzymać swojego przyjaciela od prowadzenia samochodu w sytuacji, kiedy jest pod wpływem alkoholu. Prowadzący prosi lidera każdej z grup do prezentacji prac, grupa pomaga liderowi. Następnie prowadzący podsumowuje ćwiczenie. Zadaje pytanie: Które z zadań jest łatwiejsze do wykonania, co sprzyjało, co utrudniało wykonanie zadania. Co takiego powoduje, że zajmujemy się osobą chorą i o jej bezpieczeństwo się troszczymy? Co utrudnia takie zachowanie wobec osoby pod wpływem alkoholu? Jakie czynniki sprzyjają podjęciu decyzji o interwencji wobec osoby pod wpływem alkoholu? II. Ćwiczenie Prowadzący prosi, aby każdy z uczestników zapisywał odpowiedzi zgodnie z poleceniami: pomiędzy poleceniami należy dać uczestnikom czas na odpowiedź 1. Przypomnij sobie sytuację albo zdarzenie z przeszłości, które miało dla Ciebie niekorzystny przebieg (dla ułatwienia nadaj jej tytuł). 2. Zanotuj, co myślałeś o sobie w trakcie tego zdarzenia. 3. Odpowiedz sobie na pytania: a. czy to było pomocne dla Ciebie w tej sytuacji? b. czy wpłynęło pozytywnie na Twoje uczucia, poziom stresu, samoocenę, zachowanie, stosunki z innymi? 4. Jeśli Ci to nie pomagało, to czemu o sobie myślałeś w ten sposób? 5. Spróbuj sformułować alternatywny komunikat - przeciwny do tych które dałeś sobie, który byłby pomocny w takiej sytuacji. Podsumowanie: Sposób myślenia o sobie, samoocena, doświadczanie w różnych, trudnych sytuacjach, przyglądanie się własnym strategiom, sprzyja kształtowaniu umiejętności podejmowania decyzji. III. Ćwiczenie Prowadzący prosi aby każdy z uczestników posłuchał polecenia i zapisał na kartce: 1. Zrób listę rzeczy, których pragniesz. Postaraj się zapisać co najmniej 15 stwierdzeń. Nie zastanawiaj się, nie cenzuruj tego co piszesz. Jeśli przychodzą Ci do głowy myśli negatywne, np.: nie mogę sobie na to pozwolić lub to niemożliwe, to odnotuj to ale kontynuuj swą listę. 2. Przeczytaj listę i zastanów się, jaki jeden mały krok musiałbyś zrobić dziś, żeby przybliżyć się do realizacji planów i pragnień zapisz obok każdego z pragnień.
3. Następnie na skali od 1 do 5 określ jak bardzo realny jest ten krok. Prowadzący zapisuje skalę na tablicy. 1. 20% realne 2. 40% realne 3. 60% realne 4. 80% realne 5. 100% realne Następnie prosi uczniów, którzy są chętni, aby podzielili się wybranymi pragnieniami. Prowadzący omawia z nimi małe kroki, np.: Pragnienie: Pragnę jeździć konno Krokami będzie: znaleźć blisko stadninę (internet) realne na 5, sprawdzić cenę realne na 5, pojechać i zobaczyć realne na 3. (Prowadzący może dopytywać np.: Jak to zrobisz, kiedy to możliwe, do kogo zadzwonisz, pojedziesz sam czy z kimś? Jak z kimś, to po co? Jeżeli pragnienie będzie sformułowane zbyt ogólnie np. Pragnę być szczęśliwa, prowadzący powinien dopytać A co to jest dla Ciebie bycie szczęśliwą. Po czym poznasz, że jesteś szczęśliwa? Podsumowanie Ogólne, niesprecyzowane cele, mają niewielką szansę na realizację. Trudno mieć poczucie własnej skuteczności w ich realizacji. Nie doceniamy znaczenia małych kroków a to one mogą być źródłem sukcesów i motorem kolejnych działań. Listę pragnień uczniowie zabierają ze sobą planując zrobienie jednego kroku, który przybliży ich do realizacji jednego z zapisanych pragnień. IV. Omówienie i podsumowanie warsztatu Prowadzący zadaje pytanie grupie. Po co były te ćwiczenia? Na tablicy zapisuje: Co zyskujemy, co tracimy podejmując decyzje indywidualne, trudne, ryzykowne? Zapisuje zyski i straty z podejmowania decyzji. Warto z uczestnikami omówić uczucie strachu oraz presję czasu jako czynnik wpływający na podejmowanie decyzji. Strach przez zaangażowaniem, strach przed określeniem się, strach przed pomyłką, strach przed pokazaniem twarzy, strach przed działaniem, strach przed wyborem, strach przed byciem sobą. Strach czyni ślepymi kanały rozeznawania, unieruchamia mechanizm podejmowania decyzji. Pod wpływem strachu spojrzenie, rytm serca, równowaga przestają być tym, czym powinny być, przestają działać tak, jak powinny działać. Środowisko ulega zaburzeniu, wybór zaś się marnuje. Być może przy dokonywaniu dobrego wyboru najbardziej liczy się odwaga, być może nasze decyzje nie są najlepiej trafione, ponieważ zabrakło nam odwagi przy ich podejmowaniu. Odwagi, by się zaangażować w coś i odwagi, by się pomylić (to najlepsza gwarancja tego, by się nie pomylić), odwagi, by wybrać, odwagi, by żyć. Strach paraliżuje duszę. I przeciwnie, odwaga wyboru w sposób zdecydowany i jasny jest tym, co naznacza człowieka jako takiego, nadaje mu godność i osobowość. Nie ma lepszej szkoły stawania się człowiekiem jak umiejętność wyboru. Należy dokonywać wyborów. Każdy wybór zawiera w sobie element
mechanizmu zegara, ograniczony czas, który wyznacza koniec etapu. Kiedy wahamy się, zatrzymujemy się, odsuwamy decyzję. Pozwalamy, by czas uciekał. Pozwalamy, by życie uciekło. Zegar natomiast idzie do przodu i życie także. Ostatni odpowiedni moment dla podjęcia decyzji przybliża się, nadchodzi, mija. Zegar wyznacza czas i tracimy możliwość wyboru.
Materiał dodatkowy Co biorę pod uwagę kiedy podejmuję przemyślaną decyzje?