FOLIA POMERAAE UIVERSITATIS TECHOLOGIAE STETIESIS Folia Pome. Univ. Technol. Stetin. 013, Oeconomica 301 (71), 17 6 Iwona Bąk, Beata Szczecińska ZASTOSOWAIE ZMIEEJ SYTETYCZEJ Z MEDIAĄ DO OCEY KODYCJI FIASOWEJ WYBRAYCH SPÓŁEK AKCYJYCH THE USE OF VARIABLE SYTHETIC WITH MEDIA FOR THE EVALUATIO OF SELECTED FIACIAL STADIG JOIT-STOCK COMPAIES Kateda Zastosowań Matematyki w Ekonomii, Kateda Analizy Systemowe i Finansów, Zachodniopomoski Uniwesytet Technologiczny w Szczecinie, ul. K. Janickiego 31, 71-70 Szczecin e-mail: iwona.bak@zut.edu.pl, beata.szczecinska@zut.edu.pl Summay. This aticle attempts to assess the financial condition of public limited companies using of synthetic vaiable with the median. Designated synthetic vaiables ae then used fo the classification of companies on the typological goups of simila financial situation. The suveyed population consisted of 16 companies of the food secto, which in the yeas 005 to 01 wee listed on the Stock Echange in Wasaw. Data to assess the financial situation came fom the basic documents of companies. A peliminay list of diagnostic vaiables was consisted of financial indicatos calculated fo each of the analyzed companies. Słowa kluczowe: kondyca finansowa, sekto spożywczy, zmienna syntetyczna z medianą. Key wods: financial condition, food secto, synthetic vaiable with a median. WSTĘP Kondyca finansowa definiowana est ako stan finansowy podmiotu gospodaczego w okeślonym pzedziale czasowym wyażaący ego wypłacalność, zdolność do geneowania zysków oaz powiększania zasobów maątkowych i kapitałowych (Kowalak 003). Pzez wielu autoów temin ten est używany zamiennie z poęciem sytuaci finansowe. Systematyczne badanie i monitoowanie kondyci finansowe dae szansę zauważenia piewszych symptomów pogaszaące się sytuaci pzedsiębiostwa. Podęte na te podstawie decyze pozwalaą ustzec fimy pzed upadłością i bankuctwem. Punktem wyścia oceny kondyci finansowe pzedsiębiostwa est zazwycza analiza wskaźnikowa, ednak ze względu na e niedoskonałość poszukue się innych sposobów, któe z większą dokładnością pozwolą ocenić podmioty gospodacze. Coaz częście wykozystue się w tym celu metody ilościowe. Ocena kondyci finansowe est zawiskiem złożonym i e akość zależy w dużym stopniu od właściwie dobane metody postępowania badawczego Wśód szeokie gamy metod, któe mogą być zastosowane do diagnozowania kondyci finansowe podmiotów gospodaczych, szczególną olę odgywaą te, któe pozwalaą z edne stony okeślić stan kondyci finansowe danego podmiotu, a z dugie pokazać ego pozycę na tle innych podmiotów należących do tego samego sektoa czy gałęzi gospodaki (Witkowska, Witkowski 011). Celem atykułu est póba oceny kondyci finansowe spółek akcynych sektoa spożywczego notowanych na Giełdzie Papieów Watościowych w Waszawie w latach 005 01 z wyko-
18 I. Bąk, B. Szczecińska zystaniem zmienne syntetyczne z medianą. Wyznaczone zmienne syntetyczne wykozystano następnie do pzepowadzenia klasyfikaci spółek na gupy typologiczne o zbliżone sytuaci finansowe. WYBÓR ZMIEYCH DO BADAIA W badaniu wykozystano dane finansowe szesnastu spółek sektoa spożywczego, któe notowane były na Giełdzie Papieów Watościowych w Waszawie w latach 005 01 1. Specyfikuąc potencalny wekto zmiennych diagnostycznych wzięto pod uwagę nie tylko pzesłanki meytoyczne, ale ównież oganiczenia związane z dostępnością danych źódłowych. W związku z tym wstępna lista zmiennych diagnostycznych obęła dwanaście wskaźników finansowych, któych zestawienie podano w tabeli 1. Tabela 1. Potencalny zestaw zmiennych diagnostycznych Zmienna X 1 X X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X 11 X 1 Źódło: zestawienie własne. wskaźnik ogólnego zadłużenia wskaźnik entowności spzedaży netto ROS wskaźnik entowności maątku ROA azwa zmienne wskaźnik entowności kapitału własnego ROE wskaźnik zyskowności na edną akcę EPS wskaźnik obotowości maątku wskaźnik płynności bieżące wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu maątku wskaźnik elaci zobowiązań do kapitałów własnych wskaźnik elaci zobowiązań do kapitału akcynego wskaźnik elaci zobowiązań długoteminowych do kapitału akcynego wskaźnik elaci zobowiązań długoteminowych do ogółu zobowiązań Po okeśleniu i zgomadzeniu danych dotyczących wstępnego zestawu zmiennych podemue się zazwycza w odniesieniu do nich odpowiednie działania weyfikacyne według dwóch naistotnieszych kyteiów (Młodak 006): 1. Zmienność zmienne powinny wykazywać odpowiednie zóżnicowanie, czyli skutecznie dyskyminować obiekty. Do oceny zmienności służy współczynnik zmienności obliczany według wzou: S V =, gdzie: śednia aytmetyczna watości zmienne X, S odchylenie standadowe -te cechy, = 1,, m, m liczba zmiennych. 1 W badaniu wzięto pod uwagę tylko te spółki sektoa spożywczego, któe notowane były na GPW w Waszawie w całym analizowanym okesie. Wskaźniki finansowe wyliczone zostały według wzoów podanych w pacy Bednaskiego (007).
Zastosowanie zmienne syntetyczne z medianą... 19. Koelaca dwie zmienne silnie ze sobą skoelowane są nośnikami podobne infomaci, a więc edna z nich stae się zbędna. Dlatego należy wziąć pod uwagę współczynniki koelaci wszystkich pa zmiennych, a następnie zastosować odpowiednią metodę weyfikaci w celu wyeliminowania zmiennych nabadzie podobnych do innych. Punktem wyścia est wyznaczenie maciezy koelaci zmiennych: 1 1 R =... m1 1 1... m... 1 m... m......... 1 gdzie: współczynnik koelaci liniowe Pesona -te i k-te zmienne. k Bioąc pod uwagę piewsze z wyże wymienionych kyteiów żadne z potencalnych zmiennych diagnostycznych nie wyeliminowano z badania, gdyż obliczone dla nich współczynniki zmienności były badzo wysokie w całym badanym okesie (4% i więce). W kolenym koku wyznaczono maciez koelaci pomiędzy zmiennymi. Do dyskyminaci zmiennych zastosowano metodę odwócone maciezy. Polega ona na wyznaczeniu maciezy odwotne do maciezy R, czyli: w któe 11 1... 1m = 1 1... m R,............ m m... 1 mn k = (1) + k det( det( R) R k ) pzy czym det(r) wyznacznik maciezy R, R k oznacza maciez powstałą z maciezy po usunięciu z nie -tego wiesza i k-te kolumny (,k, = 1,, m). Elementy diagonalne maciezy R 1 pzymuą watości z pzedziału [1, ). Te z nich, któe pzekaczaą ustalony maksymalny poziom 0 (często pzymue się = 0 10) świadczą o wadliwym uwaunkowaniu numeycznym maciezy R. ależy więc dokonać eliminaci tych zmiennych, dla któych > 0 (Panek 009, s. 3). Metodę odwócone maciezy wykozystano do wybou zmiennych diagnostycznych w latach 005 01. Dla każdego oku wyznaczono maciez współczynników koelaci R oaz odwotną maciez R 1 i na te podstawie dokonano ostatecznego wybou zmiennych. Sposób postępowania zapezentowano na pzykładzie 005 oku. W tabeli zamieszczono maciez współczynników koelaci pomiędzy badanymi zmiennymi. a e podstawie wyznaczono maciez odwotną (tab. 3).
0 I. Bąk, B. Szczecińska Tabela. Maciez współczynników koelaci pomiędzy zmiennymi diagnostycznymi w 005 oku X 1 X X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X 11 X 1 X 1 1,000 0,057 0,086 0,081 0,58 0,005 0,481-0,976 0,968 0,43 0,380 0,176 X 0,057 1,000 0,964 0,90 0,605 0,061 0,30 0,157 0,17 0,196 0,330 0,60 X 3 0,086 0,964 1,000 0,980 0,458 0,086 0,351 0,184 0,33 0,34 0,34 0,14 X 4 0,081 0,90 0,980 1,000 0,41 0,093 0,385 0,179 0,15 0,61 0,317 0,147 X 5 0,58 0,605 0,458 0,41 1,000 0,145 0,041 0,4 0,188 0,188 0,95 0,408 X 6 0,005 0,061 0,086 0,093 0,145 1,000 0,136 0,010 0,014 0,191 0,113 0,051 X 7 0,481 0,30 0,351 0,385 0,041 0,136 1,000 0,460 0,54 0,38 0,9 0,365 X 8 0,976 0,157 0,184 0,179 0,4 0,010 0,460 1,000 0,96 0,346 0,85 0,13 X 9 0,968 0,17 0,33 0,15 0,188 0,014 0,54 0,96 1,000 0,475 0,380 0,10 X 10 0,43 0,196 0,34 0,61 0,188 0,191 0,38 0,346 0,475 1,000 0,949 0,049 X 11 0,380 0,330 0,34 0,317 0,95 0,113 0,9 0,85 0,380 0,949 1,000 0,111 X 1 0,176 0,60 0,14 0,147 0,408 0,051 0,365 0,13 0,10 0,049 0,111 1,000 Źódło: obliczenia własne. Z tabeli 3 wynika, że należy wyeliminować osiem zmiennych, dla któych elementy diagonalne były wyższe od 10 (pogubione w tabeli). ależą do nich: X 1, X, X 3, X 4, X 8, X 9, X 10, X 11. Po ich eliminaci otzymano nową zedukowaną maciez odwotną, w któe wszystkie elementy diagonalne były mniesze od 7. Kontynuowanie te poceduy w kolenych latach pozwoliło ustalić wekto zmiennych, któe powtazały się. Dlatego też do dalsze analizy zakwalifikowano następuące zmienne: X 5 wskaźnik zyskowności na edną akcę EPS, X 6 wskaźnik obotowości maątku, X 7 wskaźnik płynności bieżące, X 11 wskaźnik elaci zobowiązań długoteminowych do kapitału akcynego. Wśód wybanych zmiennych znalazły się dwie stymulanty (X 5 i X 6 ), nominanta 3 (X 7 ) oaz destymulanta (X 11 ). Tabela 3. Maciez odwotna do maciezy współczynników koelaci pomiędzy zmiennymi diagnostycznymi w 005 oku X 1 X X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 X 11 X 1 X 1 85,10 45,58 3,3 4,3 10,48 3,13 7,74 3,5 65,36 7,57 3,79 6,61 X 45,58 138,11 135,4 19,37 4,80 11,55 16,18 5,11 56,40 0,4 3,01 3,53 X 3 3,3 135,4 177,37 60,17,85 1,64 11,58,46 41,03 1,8 0,63 0,56 X 4 4,3 19,37 60,17 44, 3,3,75,56 0,53 3,16 5,75 4,54 3,31 X 5 10,48 4,80,85 3,3 6,34 1,84,55 1,35 1,58 1,39 0,57 0,17 X 6 3,13 11,55 1,64,75 1,84,1 1,1 0,78 5,34 1,71 1,0 0,31 X 7 7,74 16,18 11,58,56,55 1,1 5,84 0,87 11,55 6,1 5,74 3,34 X 8 3,5 5,11,46 0,53 1,35 0,78 0,87 39,1 5,87 0,96 4,6 3,30 X 9 65,36 56,40 41,03 3,16 1,58 5,34 11,55 5,87 89,3 37,31 8,14 6,54 X 10 7,57 0,4 1,8 5,75 1,39 1,71 6,1 0,96 37,31 46,64 41,5 8,1 X 11 3,79 3,01 0,63 4,54 0,57 1,0 5,74 4,6 8,14 41,5 39,1 7,83 X 1 6,61 3,53 0,56 3,31 0,17 0,31 3,34 3,30 6,54 8,1 7,83 4,18 Źódło: obliczenia własne. 3 Optymalny poziom wskaźnika płynności bieżące powinien zawieać się w pzedziale od 1, do (Siepińska, Jachna 006).
Zastosowanie zmienne syntetyczne z medianą... 1 WYIKI BADAIA EMPIRYCZEGO W kolenym etapie badania dokonano statystycznego opisu ozkładu wybanych zmiennych diagnostycznych. Z tabeli 4 wynika, że analizowane spółki znacznie óżniły się między sobą ze względu na pzyęte zmienne, o czym świadczą wysokie watości współczynnika zmienności (od 38,6 do 301,7%). Ponadto większość zmiennych chaakteyzowała się asymetią pawostonną, z eguły o silnym natężeniu. Oznacza to pzewagę spółek o watościach zmiennych poniże śednie aytmetyczne. W związku z powyższym zastosowanie zmienne syntetyczne z medianą do oceny kondyci finansowe spółek ma uzasadnienie meytoyczne. Mediana kumulue bowiem w sobie ważliwość na dyspesę zmiennych diagnostycznych w każdym badanym obiekcie oaz uwzględnia pozycyną watość tych zmiennych w poszczególnych obiektach (Metody oceny 006). Tabela 4. Paamety opisowe wybanych zmiennych diagnostycznych w latach 005 01 Paamety X 5 X 6 Zmienne X 7 X 11 005 8,081 1,485 1,395 0,89 S 14,846 0,600 0,538 0,183 V (%) 183,715 40,400 38,604 63,148 A,571 0,57 0,35-0,73 006 4,845 1,17 1,701 0,66 S 9,309 0,518 1,097 0,181 V (%) 19,137 4,549 64,497 67,870 A,37 0,473,019 0,198 007 5,95 1,0 1,648 0,18 S 11,07 0,547 0,880 0,154 V (%) 186,05 53,514 53,383 84,345 A,146 0,437,46 0,64 008 3,43 0,958 4,655 0, S 9,784 0,555 10,55 0,177 V (%) 301,70 57,964 6,670 79,73 A,783 0,447 3,781 0,133 009 4,156 0,996,16 0,09 S 9,346 0,563,157 0,13 V (%) 4,881 56,457 99,759 101,74 A,64-0,167,191 0,86 010 4,530 1,063 3,708 0,93 S 11,176 0,571 7,966 0,08 V (%) 46,704 53,704 14,853 71,157 A,50-0,11 3,899 0,319 011 4,303 1,161,881 0,306 S 11,18 0,751 4,196 0,198 V (%) 58,586 64,644 145,641 64,83 A,584 0,541,851 0,473 01 4,780 1,189,70 0,16 S 13,006 0,81 4,341 0,08 V (%) 7,088 69,050 160,676 96,413 A,599 0,871,715 1,795 Źódło: obliczenia własne.
I. Bąk, B. Szczecińska Ponieważ zmienne diagnostyczne maą óżne miana i óżne zakesy zmienności, zatem nie można ich bezpośednio poównywać i dodawać. ależy e dopowadzić do poównywalności, dokonuąc odpowiednich tansfomaci pozbawiaących cechy mian i uednolicić co do zędu wielkości. W pacy zastosowano metodę unitayzaci zeowane (Kukuła 000). W metodzie te stosue się następuące pzekształcenia: dla stymulant dla destymulant z z min i i i i =, i mini mai min i i i i i ma ma ; i i i i = i mini mai min i i i i i ma ; dla nominant z zalecanym pzedziałem watości oganiczonym pogami weta według wzoów (Metody oceny 006): 1 0 i 0 z k 1 1 dla 0 k = 1 dla 1 0 0 1 dla k Znomalizowane watości zmiennych stanowią podstawę do wyznaczenia zmienne syntetyczne z medianą według wzou (Metody oceny 006): W = Me k k k 1 σ ) ( < > gdzie: Me mediana znomalizowanych zmiennych diagnostycznych w obiekcie, σ odchylenie standadowe znomalizowanych zmiennych diagnostycznych w obiekcie. Zmienna syntetyczna W pzymue watości z pzedziału <0,1>. Bliższe edności watości miay oznaczaą, że dany obiekt est wyże oceniany z punktu widzenia badanego zawiska. Watości zmienne syntetyczne zapezentowano w tabeli 5. Zamieszczono w nie ównież podstawowe paamety chaakteyzuące ozkłady zmiennych syntetycznych w poszczególnych latach. Z danych zawatych w tabeli 5 wynika, że zmienne syntetyczne wykazuą zaówno silne zóżnicowanie w czasie, ak i w pzekou spółek. Chaakteyzuą się ównież asymetią pawostonną, co oznacza, że w badane zbioowości pzeważały spółki, któych kondyca finansowa była poniże pzeciętne. a podstawie obliczonych mieników syntetycznych można też stwiedzić, że nakozystnieszą kondycę finansową we wszystkich latach miała spółka Wawel, nagoszą zaś Kofola S.A. Obliczone watości zmiennych syntetycznych z medianą zostały następnie wykozystane do klasyfikaci spółek na gupy typologiczne podobne pod względem ich kondyci finansowe. 0 1 0 0
Zastosowanie zmienne syntetyczne z medianą... 3 Za podstawę tego podziału pzyęto śednią i odchylenie standadowe zmienne syntetyczne. Zbió wszystkich spółek podzielono na cztey gupy według następuące fomuły (owak 1990): gupa 1: W W + SW, gupa : W + S > W W, gupa 3: W > W W SW, gupa 4: W < W SW. W Tabela 5. Zmienna syntetyczna z medianą opisuąca kondycę finansową spółek spożywczych w latach 005 01 Spółki 005 006 007 008 009 010 011 01 Amba 0,13 0,06 0,006 0,4 0,061 0,44 0,9 0,306 * 0,116 0,000 0,016 0,060 0,084 0,067 0,040 0,036 Duda 0,65 0,155 0,115 0,80 0,109 0,9 0,135 0,181 Gaal 0,483 0,161 0,390 0,19 0,151 0,110 0,108 0,330 Indykpol 0,044 0,466 0,459 0,364 0,179 0,066 0,430 0,10 Colian ** 0,80 0,485 0,359 0,051 0,006 0,005 0,011 0,011 Kofola 0,113 0,167 0,153 0,009 0,000 0,000 0,00 0,001 Kuszwica 0,103 0,088 0,153 0,306 0,610 0,58 0,516 0,515 Makaonpol 0,00 0,08 0,398 0,131 0,198 0,167 0,151 0,15 Mieszko 0,093 0,096 0,10 0,197 0,160 0,70 0,154 0,15 Pamapol 0,363 0,006 0,170 0,11 0,139 0,154 0,304 0,106 Pepees 0,004 0,039 0,195 0,171 0,8 0,6 0,59 0,80 Seko 0,89 0,11 0,433 0,50 0,7 0,445 0,155 0,378 Wawel 0,387 0,77 0,535 0,588 0,368 0,395 0,776 0,369 Wilbo 0,416 0,460 0,176 0,04 0,0 0,456 0,433 0,11 Żywiec 0,156 0,141 0,6 0,164 0,357 0,316 0,93 0,80 Śednia 0,0 0,17 0,45 0,6 0,19 0,3 0,55 0,10 Odchylenie standadowe 0,137 0,01 0,158 0,15 0,148 0,159 0,199 0,143 Współczynnik zmienności (%) 6,1 9,665 64,478 67,363 76,685 68,507 78,189 68,05 Miaa asymetii 0,318 1,57 0,73 0,979 1,394 0,73 1,096 0,340 *wcześniesza nazwa Beef-san, ** wcześniesza nazwa Jutzenka. Źódło: obliczenia własne. Wyniki podziału spółek pzedstawiono w tabeli 6, natomiast w tabeli 7 podano stuktuę badanych obiektów według ich pzynależności do gup typologicznych. W gupie piewsze znalazły się spółki o nalepsze kondyci finansowe, a ich liczebność w badanym okesie wahała się od dwóch (1,5% w 008 i 011 oku) do czteech (5% w 005, 006 i 010 oku). W każdym oku w gupie te znadowała się spółka Wawel. a pozytywną ocenę zasługue spółka Kuszwica, któa wyaźnie popawiała swoą sytuacę finansową. Awansowała ona w 008 oku z gupy tzecie do dugie, a od 009 oku stała się edną z nalepszych spółek. Dobą kondycą finansową chaakteyzowała się ównież spółka Seko, któa kwalifikowana była do piewsze lub dugie gupy, za wyątkiem 011 oku (gupa tzecia). Z gupy piewsze uż w 006 oku wypadł Pamapol S.A. Dokładna analiza wskazue na zdecydowane pogoszenie się entowności te spółki, a nawet e bak w 008 oku. Liczebność dugie gupy wykazywała znaczne zóżnicowanie i wahała się od zea w 006 oku do sześciu w 011 oku. Spółki z te gupy odznaczały się ponadpzeciętną kondycą finansową, o czym świadczą dodatnie wyniki finansowe oaz optymalne poziomy pozostałych wskaźników finansowych.
Tabela 6. Klasyfikaca spółek spożywczych według mienika syntetycznego w latach 005 01 005 W 006 W 007 W 008 W 009 W 010 W 011 W 01 W Gaal 0,483 Wawel 0,77 Wawel 0,535 Wawel 0,588 Kuszwica 0,610 Kuszwica 0,58 Wawel 0,776 Kuszwica 0,515 Wilbo 0,416 Colian 0,485 Indykpol 0,459 Seko 0,50 Wawel 0,368 Wilbo 0,456 Kuszwica 0,516 Seko 0,378 Wawel 0,387 Indykpol 0,466 Seko 0,433 Indykpol 0,364 Żywiec 0,357 Seko 0,445 Wilbo 0,433 Wawel 0,369 Pamapol 0,363 Wilbo 0,460 Makaonpol 0,398 Kuszwica 0,306 Pepees 0,8 Wawel 0,395 Indykpol 0,430 Gaal 0,330 Seko 0,89 Seko 0,11 Gaal 0,390 Duda 0,80 Seko 0,7 Żywiec 0,316 Pamapol 0,304 Amba 0,306 Colian 0,80 Makaonpol 0,08 Colian 0,359 Amba 0,4 Wilbo 0,0 Mieszko 0,70 Żywiec 0,93 Pepees 0,80 Duda 0,65 Kofola 0,167 Żywiec 0,6 Gaal 0,19 Makaonpol 0,198 Pepees 0,6 Amba 0,9 Żywiec 0,80 Amba 0,13 Gaal 0,161 Pepees 0,195 Wilbo 0,04 Indykpol 0,179 Amba 0,44 Pepees 0,59 Indykpol 0,10 Makaonpol 0,00 Duda 0,155 Wilbo 0,176 Mieszko 0,197 Mieszko 0,160 Duda 0,9 Seko 0,155 Duda 0,181 Żywiec 0,156 Żywiec 0,141 Pamapol 0,170 Pepees 0,171 Gaal 0,151 Makaonpol 0,167 Mieszko 0,154 Mieszko 0,15 0,116 Mieszko 0,096 Kofola 0,153 Żywiec 0,164 Pamapol 0,139 Pamapol 0,154 Makaonpol 0,151 Makaonpol 0,15 Kofola 0,113 Kuszwica 0,088 Kuszwica 0,153 Makaonpol 0,131 Duda 0,109 Gaal 0,110 Duda 0,135 Wilbo 0,11 Kuszwica 0,103 Amba 0,06 Duda 0,115 Pamapol 0,11 Mieszko 0,093 Pepees 0,039 Mieszko 0,10 Indykpol 0,044 Pamapol 0,006 Pepees 0,004 Źódło: obliczenia własne. 0,084 0,060 Amba 0,061 Indykpol 0,066 0,067 Gaal 0,108 Pamapol 0,106 0,040 0,036 0,016 Colian 0,051 Colian 0,006 Colian 0,005 Kofola 0,00 Colian 0,011 0,000 Amba 0,006 Kofola 0,009 Kofola 0,000 Kofola 0,000 Colian 0,011 Kofola 0,001
Zastosowanie zmienne syntetyczne z medianą... 5 Tabela 7. Stuktua badanych spółek spożywczych według ich pzynależności do gup typologicznych w latach 005 01 (%) Gupa typologiczna 005 006 007 008 009 010 011 01 Spółki o nalepsze kondyci finansowe 5,00 5,00 18,75 1,50 18,75 5,00 1,50 18,75 Spółki o ponadpzeciętne kondyci finansowe 18,75 5,00 5,00 5,00 5,00 37,50 31,5 Spółki o pzeciętne kondyci finansowe 43,75 6,50 43,75 43,75 43,75 5,00 31,5 31,5 Spółki o nagosze kondyci finansowe 1,50 1,50 1,50 18,75 1,50 5,00 18,75 18,75 Ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Źódło: obliczenia własne. abadzie liczna w całym badanym okesie była gupa obemuąca spółki o pzeciętne kondyci finansowe. W 006 oku zaliczono do nie aż dziesięć spółek, co stanowiło 6,5% badane zbioowości. Wnikliwa analiza ich wskaźników finansowych wykazała, że obiekty z te gupy maą poblem głównie z utzymaniem płynności finansowe, dlatego zaządzaący powinni zwócić szczególną uwagę na zbieżność pomiędzy teminami zapłaty za bieżące zobowiązania i wpływu należności za spzedane podukty. Wyściem z te sytuaci może być utzymanie właściwego poziomu kapitału obotowego, któy pozwoli na finansowanie bieżące działalności. Gupa o nagosze kondyci finansowe liczyła od dwóch do czteech spółek. Wśód nich naczęście znadowały się: Kofola, Colian i. Chaakteyzowały się one niewłaściwymi poziomami wszystkich wziętych do badania wskaźników. PODSUMOWAIE Wyniki pzepowadzonego badania empiycznego pozwoliły na sfomułowanie następuących wniosków: Zastosowanie zmienne syntetyczne z medianą do pomiau kondyci finansowe spółek sektoa spożywczego okazało się uzasadnione ze względu na ich zóżnicowaną skalę działalności, co nie pozostawało bez wpływu na zóżnicowanie zmiennych diagnostycznych opisuących kondycę finansową tych spółek. Wykozystanie edne z metod wielowymiaowe analizy statystyczne, pogłębiaące wyniki powszechnie stosowane analizy wskaźnikowe, pozwoliło dokonać zobiektywizowane oceny stanu finansowego spółek. Ponadto umożliwiło podzielenie badane zbioowości na gupy typologiczne ednoodne pod względem kondyci finansowe. Badania obemuące okes ośmiu lat (005 01) dały możliwość zaobsewowania pawidłowości w ocenie kondyci finansowe spółek. iektóe z nich chaakteyzowały się stabilną sytuacą finansową, inne zaś wykazywały w tym zakesie duże wahania popawiały lub pogaszały swoe wyniki, co powodowało pzemieszczanie się spółek między gupami typologicznymi. W badane zbioowości pzeważały spółki, któych kondyca finansowa była poniże pzeciętne. Spółki te miały głównie poblem z utzymaniem płynności finansowe z powodu baku właściwego poziomu kapitału obotowego, któy pozwoliłby na finansowanie ich bieżące działalności. Wykozystanie metod zapoponowanych w atykule może być pzydatne w pocesie podemowania zaówno decyzi opeacynych, ak i stategicznych, daących szansę popawy wyników gospodaowania.
6 I. Bąk, B. Szczecińska PIŚMIEICTWO Bednaski L. 007. Analiza finansowa w pzedsiębiostwie, Waszawa, PWE, 76 10. Kowalak R. 003. Ocena kondyci finansowe pzedsiębiostwa, Gdańsk, ODDK, 11. Kukuła K. 000. Metoda unitayzaci zeowane, Waszawa, PW, 86 9. Metody oceny ozwou egionalnego. 006. Red. D. Stahl. Wocław, Wydaw. AE we Wocławiu, 16 187. Młodak A. 006. Analiza taksonomiczna w statystyce egionalne, Waszawa, Difin, 8 3. owak E. 1990. Metody taksonomiczne w klasyfikaci obiektów społeczno-gospodaczych, Waszawa, PWE, 93. Panek T. 009. Statystyczne metody wielowymiaowe analizy poównawcze, Waszawa, Oficyna Wydawnicza SGH, 3. Siepińska M., Jachna T. 006. Ocena pzedsiębiostwa według standadów światowych, Waszawa, PW, 147. Witkowska A., Witkowski M. 011. Zmienna syntetyczna z medianą do oceny kondyci finansowe banków spółdzielczych, w: Taksonomia 18. Klasyfikaca i analiza danych teoia i zastosowania, Wocław. Wydaw. UE we Wocławiu, 54 61.