Zespół Szkół Zawodowych nr 2 w Poznaniu SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI w Zespole Szkół Zawodowych nr 2 w Poznaniu Rok szkolny 2013/2014 Opracowali: Ewa Łęcka-Francuzik, psycholog szkolny Irmina Szukała, pedagog szkolny Andrzej Maciejak, koordynator Zespołu Opiekuńczo -Wychowawczego Poznań 2013 r. 1
Spis treści: 1.Standardy Szkolnego Programu Profilaktyki... str. 3 2. Założenia i cele programu... str. 4 3.Metody realizacji programu... str. 5 4.Wykaz przewidzianej dokumentacji merytorycznej... str. 6 5.Narzędzia służące ocenie efektów programu... str. 7 6.Instytucje i placówki z którymi współpracuje Zespół Szkół... str. 8 7. Imprezy propagujące życie bez nałogów... str. 8 8.Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli w zakresie profilaktyki uzależnień... str. 8 9.Kształtowanie umiejętności życiowych wśród młodzieży... str. 8 10. Zadania szkolnego programu profilaktyki... str. 9 a. Kontynuowanie działań sprzyjających bezpieczeństwu i zdrowiu młodzieży str. 9 b. Wzmacnianie zainteresowania nauką szkolną... str. 9 c. Propagowanie zdrowego stylu życia... str. 9 d. Kształtowanie postaw moralnych... str. 9 e. Doskonalenie umiejętności porozumiewania się z otoczeniem... str. 9 11.Metody i formy działań... str. 10 a. Metody... str. 10 b. Formy... str. 10 12. Plan działań... str. 11 a. Działania skierowane na uczniów... str. 11 b. Działania skierowane na rodziców... str. 14 c. Działania skierowane na nauczycieli... str. 15 13.Przewidywane efekty... str. 16 14.Ewaluacja... str. 16 Załączniki... str. 16 2
1.Standardy Szkolnego Programu Profilaktyki 1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej art. 72; 2) Konwencja o Prawach Dziecka art. 3, 19; 3) Ustawa o systemie oświaty; 4) Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r.; 5) Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; 6) Ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (z późniejszymi zmianami); 7) Ustawa z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych; 8) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. (Dz. U. Nr 51 poz. 458) w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół; 9) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. (Dz. U. Nr 10 poz. 96) w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół:; 10) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 13, poz. 110); 11) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych Poradni Psychologiczno - Pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych oraz ramowego statutu tych poradni (Dz. U. Nr 13 poz. 109). 3
2. Założenia i cele programu Wiek dojrzewania jest okresem wzrostu i zmian. Jest swoistą bramą między dzieciństwem a dorosłością. Przechodzenie z wieku dziecięcego w dorosłość może przebiegać w bardzo skomplikowany sposób. To bardzo trudna, często przykra faza rozwoju człowieka. W obecnych warunkach uwzględniających specyfikę środowiska, istnieje potrzeba działań ukierunkowanych na pogłębienie dojrzałości emocjonalnej, doskonalenie umiejętności społecznych. Wszelkie działania pogłębiające dojrzałość emocjonalną młodzieży,zwiększające jej umiejętności społeczne, aktywizujące postawy pro- społeczne oraz wpływające na polepszenie relacji młody człowiek dom i młody człowiek-szkoła, mają ważne działanie - skierowane przeciwko patologii społecznej. Działania te uaktywniając,właściwie ukierunkowując oraz korygując proces socjalizacji, sprzyjają rozwojowi osobistemu jednostki i właściwemu wykorzystaniu jej możliwości. Wiek 16-19 lat jest okresem wchodzenia w dorosłość, wymagającym dużych zdolności adaptacyjnych, związanych z wysokim poziomem napięcia. Otoczenie oczekujące od ludzi młodych dojrzałości oraz umiejętności społecznych, nie dając przy tym wystarczającego wsparcia i możliwości bezpiecznego eksperymentowania, traci swą przyszłość. 4
3. Metody realizacji programu Niniejszy program obfituje w bardzo różne działania profilaktyczne tak, aby jak najskuteczniej osiągnąć zamierzone cele, między innymi: poprzez program profilaktyczny dla młodzieży Sobą być i lepiej żyć (umiejętności interpersonalne), wydawnictwo MEN. Do realizacji zadań zawartych w niniejszym programie zostaną wykorzystane między innymi następujące metody: rozmowa indywidualna, porada, konsultacje, analiza przypadku / metoda sytuacyjna, praca samodzielna, praca w małych grupkach, rysunek, rundki, burza mózgów, zabawy integracyjne i gry psychologiczne, dyskusja, mini - wykład, podkłady muzyczne, utwory poetyckie, taniec, wizualizacja, praca z filmem, odpowiednio dobrane utwory muzyczne i wypowiedzi popularnych muzyków, różne grupy: edukacyjne, rozwojowe, socjoterapeutyczne, w tym wyjazdowe, konkursy, symulacyjna rozprawa sądowa, akcje profilaktyczne, ulotki, plakaty, gadżety promujące zdrowy styl życia, kontakty indywidualne z lokalnymi instytucjami pracującymi na rzecz młodzieży, kontakty z rodzicami oraz szeroka współpraca z mediami lokalnymi. 5
4. Wykaz przewidzianej dokumentacji merytorycznej Dziennik zajęć pedagoga i psychologa szkolnego, Dziennik lekcyjny, Rejestr kontaktów indywidualnych, konsultacji, Sprawozdania merytoryczne z poszczególnych akcji profilaktycznych i całościowe, sprawozdanie merytoryczne z realizacji całego programu, Wycinki prasowe, ankiety ewaluacyjne. 6
5. Narzędzia służące ocenie efektów programu Prosta, krótka ankieta. Wnikliwa obserwacja uczestników programu. Opinie nauczycieli, wychowawców, rodziców oraz środowiska zewnętrznego, np. mediów, innych organizacji. Regularne spotkania realizatorów programu. Indywidualne rozmowy z uczestnikami, w tym ćwiczenia ewaluacyjne. Głównym celem programu jest wspieranie młodych ludzi w rozwoju emocjonalnym, społecznym i poznawczym, a tym samym zapobieganie patologiom społecznym i uzależnieniom od środków zmieniających świadomość. Powyższe cele będą realizowane między innymi poprzez: Propagowanie idei zdrowego i konstruktywnego stylu życia, poprzez rzetelną edukację młodzieży w formie warsztatów rozwojowych, akcji profilaktycznych i innych działań pozalekcyjnych. Inicjowanie i animowanie organizacyjnych form aktywności społecznej młodzieży na rzecz siebie i swoich rówieśników w zakresie rozwoju osobistego, ze szczególnym uwzględnieniem działań związanych z osiąganiem stanu pełnego zdrowia (psychika, ciało i kontakty interpersonalne). Wspieranie przez osoby dorosłe młodzieży w podejmowanych przez nią działaniach. Udzielanie młodym ludziom pomocy w trudnych sytuacjach życiowych (pomoc psychologiczna, terapeutyczna, pedagogiczna, socjalna). Wspieranie rodziców w rozwiązywaniu trudnych problemów wychowawczych (poradnictwo, rozmowy wspierające). Pomoc w organizowaniu czasu wolnego po zajęciach szkolnych jak i w czasie ferii i wakacji letnich. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez kadrę pedagogiczną. Podejmowanie współpracy z organizacjami lokalnymi, krajowymi w celu realizacji 7
powyższych zadań. Współpracę z przedstawicielami lokalnych mediów w celu promowania konstruktywnych, zdrowych form aktywności na rzeczy młodego pokolenia. 6. Instytucje i placówki z którymi współpracuje Zespół Szkół Zawodowych nr 2 Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne w Poznaniu i innych miejscowościach Wydział Oświaty Komenda Policji Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Poznaniu Miejskie Centrum Pomocy Rodzinie Ośrodek Interwencji Kryzysowej Ośrodki Pomocy Społecznej 7. Imprezy propagujące życie bez nałogów. konkursy na najciekawszy slogan, dwuwiersz, hasło, itp. 8. Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli w zakresie profilaktyki uzależnień. szkoleniowe posiedzenia Rady Pedagogicznej, szkolenia i konferencje organizowane przez podmioty zewnętrzne. 9. Kształtowanie umiejętności życiowych wśród młodzieży. Podejmowanie decyzji i umiejętne rozwiązywanie problemów. Twórcze myślenie. Skuteczne porozumiewanie się. Radzenie sobie z emocjami i stresem. 8
10. Zadania szkolnego programu profilaktyki a. Kontynuowanie działań sprzyjających bezpieczeństwu i zdrowiu młodzieży: eliminowanie niewłaściwych zachowań uczniów takich jak agresja i przemoc wobec innych, wagary, wyłudzanie, wykroczenia przeciw prawu, przedwczesna inicjacja seksualna, kreowanie świadomego stosunku do środków uzależniających, prowadzenie wczesnej interwencji dla młodzieży podejmującej zachowania ryzykowne (odwoływanie się do specjalistycznej pomocy), wspierane i pomoc w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych i osobowościowych u młodzieży stałe pogłębianie wiedzy umiejętności wychowawczych nauczycieli w zewnętrznych i wewnętrznych formach doskonalenia zawodowego oraz rodziców (poradnictwo, prelekcje, warsztaty, itp.), b. Wzmacnianie zainteresowania nauką szkolną: kontrola dzienników przez wychowawców i rodziców w sprawie frekwencji i ocen, zapoznanie nauczycieli, uczniów i rodziców z zaktualizowanym Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania oraz Statutem Szkoły. c. Propagowanie zdrowego stylu życia: dbałość o formę psychiczną i fizyczną, edukacja zdrowotna. d. Kształtowanie postaw moralnych : nauka kultury bycia i pozytywnego stosunku do drugiego człowieka. e. Doskonalenie umiejętności porozumiewania się z otoczeniem: kształtowanie poczucia własnej wartości i budowanie pozytywnej samooceny uczniów, wzmacnianie dobrych relacji w środowisku szkolnym. 9
11. Metody i formy działań a. Metody: ankiety, obserwacja, metody aktywizujące b. Formy: rozmowy indywidualne, programy profilaktyczne, zebrania klasowe, imprezy ogólnoszkolne, prelekcje, pogadanki dla uczniów i rodziców, pomoc innych instytucji specjalistycznych i edukacyjnych, zasoby biblioteki (scenariusze zajęć, ulotki informacyjne, filmy itp.), 10
12. Plan działań a. Działania skierowane na uczniów 1. Podejmowanie działań zapewniających bezpieczeństwo młodzieży: opracowanie i przeprowadzenie ankiet diagnozujących środowisko szkolne, uaktualnianie problemów szkolnych, lekcje wychowawcze poświęcone omawianiu problematyki agresji źródła agresji, postawy i reakcje na zachowania agresywne, uświadomienie uczniom odpowiedzialności przed prawem i współodpowiedzialności za spokój i porządek w szkole, informowanie uczniów o zapisach w regulaminie szkoły odnośnie posiadania wartościowych rzeczy, pełnienie dyżurów przez nauczycieli podczas przerw. 2. Wzmacnianie zainteresowania nauką szkolną i systematycznym uczestnictwem w zajęciach lekcyjnych: kontrola dziennika elektronicznego przez wychowawców i rodziców w sprawie frekwencji uczniów na zajęciach lekcyjnych, ustalenie przyczyn nieobecności ucznia w szkole, stosowanie aktywnych metod na lekcjach, uatrakcyjnienie zajęć, zaangażowanie uczniów, systematyczne ocenianie osiągnięć ucznia, praca z uczniem zdolnym i słabym, zapoznanie uczniów i rodziców z WSO, Statutem Szkoły, i przestrzeganie go przez wszystkie podmioty szkoły, publikacja w/w dokumentów i zapewnienie ich dostępności (strona internetowa, biblioteka szkolna, gabinet pedagoga, teczki wychowawców, zachęcanie do korzystania z zasobów bibliotecznych 3. Budowanie pozytywnych relacji w środowisku szkolnym: spotkania i rozmowy indywidualne uczniów z pedagogiem, zajęcia integracyjne w klasach pierwszych, lekcje wychowawcze, zajęcia warsztatowe: komunikacja interpersonalna, koleżeństwo, współpraca z innymi, asertywność, planowanie drogi życiowej, itp. 11
działalność społeczna na rzecz klasy, szkoły, środowiska, udział młodzieży w spektaklach, wycieczkach, praca w samorządach klasowych, organizowanie przedsięwzięć klasowych lub szkolnych, Mikołajki, Andrzejki, Wigilia, Dzień Wiosny, itp. 4. Edukacja dotycząca zagrożeń palenia tytoniu, używania alkoholu, używania środków psychoaktywnych, wczesna inicjacja seksualna: lekcje wychowawcze i apele o tematyce uzależnień i przemocy wśród uczniów, przedstawienia teatralne na tematy uzależnień, gazetki tematyczne w gablotach szkoły, rozprowadzanie ulotek na temat uzależnień i przemocy wśród uczniów, zajęcia profilaktyczne Narkotyki i palenie tytoniu szkodzi zdrowiu, konkursy,spektakle o tematyce antyalkoholowej, filmy edukacyjne/zalecane przez psychologa i pedagoga szkolnego/ uświadamianie konsekwencji nieprzestrzegania prawa spotkania z policjantem. 5. Narkomania i uzależnienia: współpraca z PPP, Centrum Profilaktyki Uzależnień, Policją, spotkania z pielęgniarką szkolną, lekarzem, nawiązanie współpracy z instytucjami, do których można zwrócić się o pomoc w sprawach uzależnienia, akcje propagandowe i happeningowe dotyczące modelu zdrowego trybu życia, propagowanie pozytywnych wzorców radzenia sobie ze stresem, kreatywnego spędzenia wolnego czasu, systematyczne dostarczanie informacji i wiedzy na temat mechanizmów uzależnienia, spotkania z policjantem, wyjazdy do stowarzyszeń i placówek zajmujących się terapią uzależnień warsztaty dla młodzieży na temat uzależnień, przyczyny zażywania narkotyków, 12
świat rzeczywisty i świat urojony Dziękuję - nie biorę przeprowadzenie ankiet wśród młodzieży na temat środków psychoaktywnych i nikotynizmu. 6. Profilaktyka HIV-AIDS: testy sprawdzające wiedzę uczniów na temat HIV i AIDS przekazywanie młodzieży podstawowej wiedzy na temat a) menstruacji, b) stosunku płciowego, c) zapłodnienia, d) ciąży, e) metod antykoncepcji. przekazywanie młodzieży podstawowych informacji na temat zachowań ryzykownych dotyczących zakażenia HIV przebiegu choroby, udzielanie informacji uczniom na temat bezpłatnych badań dotyczących zakażeń HIV, przedstawienie młodzieży szkolnej sytuacji epidemiologicznej w naszym kraju dotyczącej zakażeń HIV, uświadamianie młodzieży powodów dla których nie warto rozpoczynać współżycia seksualnego w młodym wieku, nauka asertywnych zachowań mogących uchronić przed niebezpiecznymi w skutkach zdarzeniami, uczenie odpowiedzialnych zachowań (seks z zabezpieczeniem ), uświadamianie uczniom zachowań, które mogą zapobiec agresji i przemocy na tle seksualnym, 7. Dzięki umiejętnie przeprowadzonemu programowi profilaktycznemu na temat HIV / AIDS, uczeń powinien: a) znać drogi rozprzestrzeniania się wirusa HIV, b) dostrzegać zagrożenia dla własnego zdrowia i życia wynikające z, przypadkowego seksu, zażywania narkotyków, c) wymienić objawy u nosicieli wirusa i chorych na AIDS, wiedzieć, że osoba będąca nosicielem HIV ma prawo do godnego życia, nauki i pracy. 13
8. Propagowanie zdrowego stylu życia: wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem, lękiem, napięciem emocjonalnym i radzenia sobie w sytuacjach trudnych, warsztaty Jak radzić sobie ze stresem?, pomoc w rozwiązywaniu konfliktów psychologicznych, w drodze rozmów indywidualnych i w grupie klasowej, edukacja na temat funkcjonowania człowieka w warunkach stresu, zapewnienie możliwości alternatywnych form spędzania czasu wolnego, udział w kołach zainteresowań, spotkania z pielęgniarką szkolną, lekarzem, położną, udział w zawodach sportowych, turniejach, rajdach, wycieczkach, turnusach rehabilitacyjnych 9. Promowanie pozytywnych wzorców kultury bycia oraz dbałość o kulturę słowa: lekcje wychowawcze dotyczące prawidłowego odżywiania się, lekcje wychowawcze poświęcone tematyce kultury bycia, uświadomienie wpływu mediów, środowiska na nasz język, sposób wypowiadania się i kształtowanie się naszych postaw oraz kulturę bycia, reagowanie na lekcjach i przerwach na sposób wypowiadania się uczniów (minimalizowanie wypowiedzi wulgarnych, stosowanie zwrotów grzecznościowych), motywowanie do podnoszenia sprawności fizycznej przez udział w dodatkowych zajęciach sportowo-rekreacyjnych np. piłka siatkowa, tenis stołowy, samoobrona, zajęcia na siłowni, organizacja zawodów sportowych na szczeblu międzyklasowym, zabezpieczenie nagród i eksponowanie osiągnięć w gablocie szkolnej, organizacja wyjazdów na mecze sportowe w celu promowania różnych dyscyplin 14
sportowych wskazywanie propozycji atrakcyjnej formy spędzenia czasu wolnego, umożliwienie uczestnictwa w dodatkowych zajęciach samoobrony redagowanie i przekazywanie informacji o uczestnictwie i osiągnięciach zawodników na stronie internetowej szkoły i w gablocie szkolnej. b. Działania skierowane na rodziców 1.Dostarczanie informacji o sposobach rozpoznawania zagrożeń u swoich dzieci, także wspomaganie i doskonalenie umiejętności wychowawczych: organizowanie dla rodziców spotkań ze specjalistami na zebraniach szkolnych, zgodnie z ich oczekiwaniami, zapotrzebowaniem, włączanie rodziców do zajęć organizowanych na terenie szkoły i prowadzonych przez wychowawców i nauczycieli (udział w imprezach), opracowywanie informacji dla rodziców (gablota szkolna), zapoznanie rodziców z ofertą PPP zachęcenie do korzystania z oferty zajęć i warsztatów, c. Działania skierowane na nauczycieli 1. Szkolenia nauczycieli w zakresie kształtowania umiejętności zastosowania właściwej strategii profilaktycznej: organizowanie szkoleń Rady Pedagogicznej kształtowanie umiejętności zastosowania właściwej strategii profilaktycznej adekwatnej do sytuacji i wieku ucznia, umiejętności rozpoznania problemu oraz podejmowania właściwych kroków samodoskonalenie, samokształcenie nauczycieli wg własnych potrzeb wewnątrzszkolne wzajemne dzielenie się swoimi wiadomościami i umiejętnościami 2. Budowanie konsekwentnej polityki i egzekwowania wymagań profilaktycznych zmiany w regulaminie szkolnym przedstawiane powinny być do 10 września każdego roku szkolnego, programy wychowawcze dla klas powinny być spójne z założeniami szkolnego programu profilaktyki, 15
egzekwowanie wymagań i konsekwentne stosowanie kar wobec uczniów łamiących regulamin szkolny. 3. Angażowanie rodziców i opiekunów do współpracy w zakresie działań profilaktycznych. Zachęcanie rodziców do obecności na zebraniach oraz na uroczystościach szkolnych Włączanie rodziców do szeroko zakrojonych działań profilaktycznych 16
13. Przewidywane efekty poprawa frekwencji uczniów na zajęciach lekcyjnych, mniejszy wskaźnik agresji i przemocy wśród uczniów, lepsze relacje między uczniami nauczycielami rodzicami, ograniczenie zjawiska palenia papierosów, używania alkoholu, wyrobienie umiejętności radzenia sobie z sytuacjami problemowymi i konfliktowymi w szkole i w domu, wyrobienie postaw społecznie pozytywnych nastawionych na współdziałanie wszystkich podmiotów szkoły, dostrzeżenie walorów zdrowego stylu życia, udoskonalenie wiedzy i umiejętności nauczycieli w zakresie stosowania różnorodnych form pomocy, zwiększenie ilości uczniów i rodziców korzystających ze wsparcia instytucji profesjonalnych w przypadku zaistniałych problemów, wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych i podejmowania odpowiedzialnych decyzji a także większa odpowiedzialność za bezpieczeństwo osobiste, zwiększenie współpracy z rodzicami. 14.Ewaluacja: ankiety ewaluacyjne, obserwacja zachowań, rozmowy z nauczycielami i rodzicami, analizy wyników nauczania i frekwencji, sprawozdania z pracy wychowawców klas, analiza dokumentów. Załączniki: 1. Scenariusze zajęć przygotowane przez pedagoga do realizacji przez wychowawcę na godzinach wychowawczych: klasy 1-3 2. Scenariusze zajęć przygotowane przez psychologa do realizacji przez wychowawcę na godzinie wychowawczej: klasy 1-3 3. Tematy z zakresu profilaktyki do realizacji przez innych nauczycieli/propozycje. 17