Działalność Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach w opinii użytkowników

DOMINIK Maciej 1 ŚWITAŁA Marcin 2 Działalność Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach w opinii użytkowników WSTĘP Regionalne porty lotnicze stanowią ważny element krajowej i międzynarodowej sieci transportowej. Jak wskazują dane, już w 2007 roku porty te obsłużyły łącznie więcej pasażerów niż port centralny. W 2012 roku o ponad 2,5 mln więcej niż lotnisko w Warszawie [11, s. 2]. Poza główną działalnością związaną z obsługą lotów handlowych, porty regionalne stwarzają także dogodne warunki konkurowania licznym podmiotom gospodarczym, przyczyniają się m.in. do wzrostu natężenia ruchu turystycznego oraz rozwoju branży przesyłek ekspresowych. Ich oddziaływanie na gospodarkę przejawia się również w przyciąganiu nowych inwestycji. Badania dowodzą, że regiony znajdujące się w obszarach ich ciążenia wyróżniają się niższą od przeciętnej stopą bezrobocia [8, s. 433]. Obecność lotniska przyczynia się także do integracji przestrzennej danego obszaru z najważniejszymi miastami Europy. MPL Katowice w Pyrzowicach jest jednym z największych portów regionalnych w kraju. Stanowi główną bazę operacyjną dla linii lotniczych Wizz Air drugiego, największego przewoźnika niskokosztowego w Europie. Jest także najruchliwszym portem regionalnym w segmencie przelotów czarterowych i ruchu biznesowego, a także jedynym, w którym odnotowano dynamiczny wzrost obsługi towarowej. Pyrzowice zyskują również dzięki dobrze rozwiniętej gospodarce województwa śląskiego, a także ze względu na bliskość Niemiec najistotniejszego partnera handlowego Polski, m.in. z tego powodu lotnisko stanowi ważny punkt przeładunkowy dla międzynarodowych połączeń cargo. W niniejszym artykule podjęto próbę oceny wybranych aspektów działalności MPL Katowice w Pyrzowicach. W szczególności celem opracowania jest przedstawienie opinii użytkowników portu na temat jego znaczenia w gospodarce regionu. Podstawę źródłową stanowią wyniki badań ankietowych, które przeprowadzono w 2012 roku na terenie województwa śląskiego. Projektując badanie autorzy postanowili oddać głos: pasażerom linii lotniczych, touroperatorom i biurom podróży oraz przedstawicielom sektora TSL 3. 1. CHARAKTERYSTYKA KATOWICE AIRPORT 1.1. Wybrane elementy infrastruktury i działalność handlingowa agenta obsługi naziemnej Lotnisko w Katowicach dysponuje nowoczesną i rozbudowaną infrastrukturą, która pozwala na świadczenie usług związanych z działalnością lotniczą i pozalotniczą. Port posiada dwa terminale pasażerskie (A i B) oraz jeden terminal cargo. W terminalu A o powierzchni 8 200 m 2 i przepustowości rocznej na poziomie 1,6 mln pasażerów obsługiwany jest ruch w strefie non- -Schengen. W trzypoziomowym terminalu B o powierzchni 13 700 m 2 i rocznej przepustowości wynoszącej niespełna 2 mln klientów obsługiwany jest natomiast ruch w strefie Schengen [2, s. 17-18; 15]. Od 2002 roku na terenie portu funkcjonuje także terminal towarowy, który umożliwia obsługę około 18 tys. ton towaru w ciągu roku. Oprócz magazynu w skład terminalu wchodzą powierzchnie biurowe, a także plac manewrowy oraz drogi wewnętrzne [9]. Najnowszymi obiektami 1 Absolwent kierunku Logistyka na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, mdominik1990@gmail.com. 2 Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Wydział Zarządzania, Katedra Logistyki Ekonomicznej, ul. 1 Maja 50, 40-287 Katowice, tel. +48 / 32 257 73 01, marcin.switala@ue.katowice.pl. 3 Badanie miało charakter pilotażowy. Dystrybucję trzech ankiet przeprowadzono w formie elektronicznej. Na pytania odpowiedziało: 96 pasażerów linii lotniczych, 35 touroperatorów i biur podróży oraz 4 przedstawicieli przedsiębiorstw logistycznych. Próba została dobrana w sposób celowy. 1343

portu są dwie hale techniczne. Każda z nich pozwala na jednoczesną obsługę dwóch samolotów klasy C, np. Airbusa A320 lub Boeinga 737 [13]. Port posiada jedną wieżę kontroli ruchu lotniczego, która zapewnia bezpieczeństwo statkom powietrznym znajdującym się w strefie lotniska. Wieża powstała w 1999 roku i liczy 24 m wysokości. Lotnisko dysponuje nowoczesnym systemem ATM do zarządzania ruchem lotniczym, a także radiowym systemem nawigacyjnym ILS pozwalającym na przeprowadzanie lądowań w niekorzystnych warunkach atmosferycznych [19, s. 20; 18, s. 13]. Ruch lotniczy odbywa się z wykorzystaniem jednej drogi startowej o długości 2,8 km i szerokości 60 m, która pozwala na przyjmowanie wszystkich rodzajów samolotów. Droga ta jest dobrze położona względem najczęściej występującego w obrębie lotniska wiatru, jej stan techniczny jest jednak zły. Warto podkreślić, że DS1 jest najwyżej położnym pasem startowym w Polsce, co w dużym stopniu przyczynia się do ograniczenia liczby dni nielotnych. Kilkoma łącznikami droga startowa połączona jest z główną drogą kołowania, która również może przyjąć wszystkie typy statków powietrznych [16]. W działalności portu niezwykle ważną rolę odgrywają elementy zcentralizowanej infrastruktury wykorzystywane w obsłudze naziemnej. W jej skład wchodzą: obiekty i urządzenia służące do obsługi pasażerów (w tym: 35 stanowisk odprawy bagażowo-biletowej, taśmociągi do transportu bagażu oraz system informacji lotniskowej), instalacje służące do obsługi samolotów (punkty poboru energii, dostępu do wody pitnej oraz odprowadzania ścieków), system łączności naziemnej, miejsca do parkowania dla sprzętu i pojazdów służących do obsługi naziemnej samolotów, a także obiekty i urządzenia dla dostaw paliwa lotniczego [23]. Zezwolenie na wykonywanie czynności obsługi naziemnej posiada czternaście podmiotów gospodarczych. Rolę głównego agenta handlingowego pełni firma GTL LOT Airport Services. Przedsiębiorstwo świadczy usługi na rzecz wszystkich linii lotniczych operujących z lotniska. Pracownicy firmy zajmują się: odprawą biletową i bagażową, transportem pasażerów w strefie airside, przygotowywaniem dokumentacji dla załóg samolotów, załadunkiem i wyładunkiem bagażu, a także odladzaniem, sprzątaniem oraz obsługą techniczną samolotów. Dodatkowo, w zakresie obsługi cargo firma świadczy usługi magazynowania. Specjalizuje się również w obsłudze materiałów DGR oraz transporcie żywych zwierząt. Agent upoważniony jest do serwisowania większości typów samolotów, które regularnie pojawiają się w Katowicach [1, s. 17]. 1.2. Ruch pasażerów i obsługa ładunków cargo w 2012 roku Pod względem liczby obsłużonych pasażerów Port Lotniczy w Katowicach jest trzecim największym regionalnym portem w kraju (rysunek 1). Lotnisko w Pyrzowicach określane jest mianem Centrum Czarterowego Polski Południowej [11, s. 4]. W 2012 roku obsłużono tutaj ponad 2,5 mln pasażerów, z czego 1 749 tys. w ruchu regularnym oraz 776 tys. w czarterowym [22]. Stanowiło to niespełna 18% wszystkich odprawionych pasażerów w regionalnych portach lotniczych. Wyniki z ostatnich lat wskazują jednak na znaczne wyhamowanie dotychczasowej tendencji wzrostowej. Z analizy danych GUS wynika, że przyrost liczby pasażerów w PL Katowice w latach 2011-2012 wyniósł niewiele ponad 1% 4. W tym samym czasie ruch pasażerów w PL Kraków zwiększył się o 14%, a w PL Wrocław o ponad 20% [24, s, 207; 25, s. 205]. Wolniejsze tempo rozwoju katowickiego portu można tłumaczyć znacznym spadkiem popytu na przewozy czarterowe oraz niewielkim udziałem lotniska w obsłudze ruchu krajowego. Z MPL Katowice w Pyrzowicach operuje czterech przewoźników regularnych: PLL LOT, Lufthansa, Wizz Air oraz Ryanair. Lotnisko specjalizuje się w obsłudze lotów krótkoi średniodystansowych. W 2012 roku największy udział w ruchu posiadali przewoźnicy niskokosztowi (58,46%). Łączny udział linii czarterowych wyniósł 30,42%, a PLL LOT 4,27% [22]. Aktualna siatka połączeń obejmuje 76 destynacji zagranicznych (w tym 34 połączenia regularne) oraz jedno połączenie krajowe [12]. W 2012 roku port lotniczy w Katowicach w ruchu krajowym obsłużył niemal 78 tys. pasażerów, a w ruchu międzynarodowym 2 448 tys. podróżnych [24, s. 207]. 4 Porównując dane za rok 2012 z rokiem 2007 liczba obsłużonych pasażerów wzrosła o niemal 28%. 1344

3419,9 2897,4 2526,6 1948,0 1567,3 564,9 464,6 348,5 339,7 12,6 Kraków Balice Gdańsk Rębiechowo Katowice Pyrzowice Wrocław Starachowice Poznań Ławica Rzeszów Jasionka Łódź Lublinek Szczecin Goleniów Bydgoszcz Szwederowo Zielona Góra Babimost Rys. 1. Ranking portów regionalnych pod względem liczby obsłużonych pasażerów w 2012 roku (w tys.) [24, s. 207]. Pod względem natężenia ruchu cargo Katowice Airport jest największym portem regionalnym w kraju. Od 2004 roku, tonaż obsługiwanych w Pyrzowicach ładunków zwiększył się ponad dwukrotnie. Podobny wzrost odnotował także port w Krakowie, jednak w tym przypadku wielkość obsługiwanego wolumenu jest zdecydowanie mniejsza (tabela 1). W 2012 roku tonaż przesyłek w PL Katowice przekroczył 10 tys., co stanowiło niemal 58% łącznego przeładunku w portach regionalnych. Dane te potwierdzają supremację portu na rynku przewozów cargo 5. W przypadku pozostałych obiektów wielkość obsługiwanego wolumenu jest niewielka, choć w segmencie przewozów krajowych więcej ładunków przeładowano w Krakowie. Warto podkreślić, że mapa połączeń towarowych Katowice Airport obejmuje tylko jedno połączenie krajowe oraz osiem połączeń międzynarodowych, w tym cztery z miastami niemieckimi oraz dwa transatlantyckie z Chicago oraz Toronto. Tab. 1. Przeładunek towarów w portach regionalnych w 2012 r. (w tonach) [24, s. 209] Wyszczególnienie Ogółem Ładunki przybyłe z portów Ładunki odprawione do portów krajowych zagranicznych krajowych zagranicznych krajowych zagranicznych 1. Katowice 1 189 9 357 596 6 075 593 3 282 2. Kraków 1 839 375 941 198 898 177 3. Łódź - 1 047-1 - 1 047 4. Poznań 987 43 487 18 500 26 5. Wrocław 904 24 478 12 427 12 6. Szczecin 670 60 346 34 324 25 7. Gdańsk 285 440 108 269 177 171 8. Rzeszów 402 198 196 66 206 132 9. Bydgoszcz 373 5 199 4 174 1 10. Zielona Góra - 0,02 - - - 0,02 11. Ogółem 6 649 11 549 3 351 6 677 3 299 4 873 W MPL Katowice obsługą cargo zajmuje się obecnie sześciu przewoźników: Cargojet (na zlecenie PLL LOT), Atlantic Airlines (na zlecenie firmy DHL Express), Farnair, Sprintair, TNT, Air Contractors (na zlecenie firmy FedEx). Zdecydowana większość regularnych połączeń towarowych dotyczy przewozu przesyłek kurierskich, stanowiących nawet 80% ruchu towarowego [6]. Warto 5 W porównaniu do 2011 roku masa ładunków przeładowywanych była jednak mniejsza o 15%. Ogółem w 2012 roku w portach regionalnych przeładowano o 29% ładunków mniej niż rok wcześniej. Według danych GUS w 2012 roku spadek przewozów ładunków odnotowano we wszystkich rodzajach transportu [24, 25]. 1345

dodać, że MPL Katowice coraz częściej bierze udział w dużych operacjach związanych z transportem towarów w ramach połączeń nieregularnych. 2. OPINIE UŻYTKOWNIKÓW NA TEMAT DZIAŁALNOŚCI KATOWICE AIRPORT 2.1. Pasażerowie linii lotniczych Port lotniczy w Katowicach zajmuje się obsługą pięciu segmentów klientów 6. W badanej próbie segment VFR (podróżnych odwiedzających znajomych i rodziny) stanowił największą grupę respondentów (42%). Udział pasażerów podróżujących w celach biznesowych wyniósł 30%. Podobne wyniki odnotowano w przypadku ruchu turystycznego. Stosunkowo wysoki odsetek klientów biznesowych można tłumaczyć licznymi inwestycjami zagranicznymi realizowanymi w regionie. Według danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego województwo jest drugim największym beneficjentem napływu BIZ do Polski7. Z kolei wysoki odsetek pasażerów podróżujących w celach wakacyjnych wynika z intensywnego rozwoju oferty połączeń czarterowych. Istotne znaczenie ma także położenie portu blisko granicy niemieckiej. W tym przypadku zainteresowanie ofertą połączeń z miastami leżącymi na terenie tego kraju wynika z licznych powiązań rodzinnych między mieszkańcami Śląska i Niemiec. Województwo jest również najważniejszym rynkiem ruchu biznesowego dla Lufthansy w Polsce. Badania autorów wskazują, iż klienci lotniska dostrzegają duży i korzystny wpływ portu na gospodarkę województwa śląskiego. Średnia ocen w skali 5-stopniowej wyniosła 3,80 co potwierdza pozytywną opinię respondentów na temat działalności lotniska8. Nieco gorzej, choć najczęściej również korzystnie, badani oceniają wizerunek portu na tle działań konkurencji. Wśród ogółu średnia ocen wyniosła 3,68 co oznacza ocenę pomiędzy przeciętną a dobrą pozycją9. Warto jednak dodać, że ponad połowa ankietowanych uważa Katowice Airport za port atrakcyjny i konkurencyjny w porównaniu do innych lotnisk. Wybór portu w głównej mierze determinowany jest dostępnością preferowanych połączeń10. Z badań S. Huderek-Glapskiej wynika, że aż 55% pasażerów portu zdecydowałoby się na skorzystanie z usług innego lotniska w przypadku braku połączenia z Katowic. Najczęściej wskazywaną alternatywą jest oferta portu w Krakowie [7, s. 4]. Głównymi konkurentami portu są także lotniska zlokalizowane we Wrocławiu oraz w Ostrawie [10, s. 61]. Niespełna połowa respondentów uczestniczących w badaniu przyznaje się do regularnego korzystania z usług MPL Katowice. Co piąty ankietowany pojawia się na lotnisku co 2-3 miesiące. Z kolei ponad 30% przyznaje, że przynajmniej raz w miesiącu rozpoczyna lub kończy podróż w Pyrzowicach (w tym ponad 17% co najmniej dwa razy w miesiącu). Zdecydowana większość ankietowanych (ponad 2/3) jest zadowolona z wizyty w MPL Katowice. Jednocześnie, aż 90% respondentów zadeklarowało, iż dokonuje zakupów w strefie pasażera, wydając około 50 PLN (43%) lub 100 PLN (34%). 2.2. Przedstawiciele branży turystycznej Katowice Airport od wielu już lat dąży do ciągłego rozwijania ruchu czarterowego. Zgłasza przy tym dużą chęć współpracy z touroperatorami oraz biurami podróży działającymi w regionie. W ramach partnerstwa władze portu oferują liczne promocje, niskie opłaty lotniskowe, a także brak kosztów z tytułu odprawy klientów. Należy podkreślić, że z portem współpracują czołowi organizatorzy wyjazdów wakacyjnych, m.in.: TUI, Neckerman, Alfa Star i Exim Tours. Podmioty turystyczne, podobnie jak pasażerowie, dostrzegają znaczący wpływ portu na rozwój województwa śląskiego. Średnia ocen w skali 5-stopniowej wyniosła 3,91 co potwierdza, że 6 Pasażerów podróżujących w sprawach służbowych (ruch biznesowy), turystów wylatujących z MPL Katowice (ruch turystyczny wyjazdy), turystów przylatujących do MPL Katowice (ruch turystyczny przyjazdy), pasażerów będących polskimi pracownikami zatrudnionymi za granicą, pasażerów odwiedzających znajomych i rodziny (VFR). 7 W latach 2007-2010 wielkość średniorocznego napływu BIZ wyniosła 1 029 mln EUR [17, s. 9]. 8 M= 3,80, SD = 0,97, respondenci dokonywali oceny na skali 5-stopniowej, gdzie 1 oznaczało brak wpływu, 5 bardzo duży i korzystny wpływ. 9 M= 3,68, SD = 1,00, skala 5-stopniowa, gdzie 1 oznaczało zdecydowanie nieatrakcyjny i niekonkurencyjny, 5 zdecydowanie atrakcyjny i konkurencyjny. 10 Obecnie pasażerowie dysponują szerszymi możliwościami wyboru, ponieważ lotniska regionalne systematycznie rozbudowują siatkę połączeń. 1346

respondenci przekonani są o dużym i korzystnym wpływie lotniska na gospodarkę regionu 11. Szczególnie istotną rolę portu badani dostrzegają we własnej branży. Wśród ogółu ankietowanych średnia ocen wyniosła 4,66 12. Niemal wszyscy podkreślają ważną funkcję portu w kształtowaniu oferty turystycznej dla mieszkańców regionu. Podobne wyniki badań uzyskano w przypadku oceny działań w zakresie rozwoju infrastruktury lotniska. Jej stan techniczny (zarówno obiektów, jak i urządzeń) w dużym stopniu determinuje jakość obsługi naziemnej, a tym samym wpływa na ogólny poziom zadowolenia z usług portowych [21, s. 289-290]. W badanej grupie średnia ocen wyniosła 3,97 czyli nieznacznie poniżej oceny dobrej 13. Trzech na czterech ankietowanych uważa jednak, że działania inwestycyjne zarządcy portu (GTL) są zadowalające lub bardzo zadowalające. Liczba respondentów negatywnie oceniających inwestycje portu jest znikoma. Można zatem przyjąć, że badani doceniają aktywność GTL w zakresie rozbudowy portu. Warto w tym miejscu dodać, że obecnie w Pyrzowicach odbywa się największa w historii rozbudowa i modernizacja infrastruktury lotniska. Realizowana inwestycja obejmuje zarówno budowę nowej drogi startowej, jak i rozbudowę płyt postojowych, a także modernizację dróg kołowania [4, s. 14]. Respondenci zostali także poproszeni o ocenę konkurencyjności portu na tle innych obiektów 14. Średnia ocena dla ogółu badanych wyniosła 3,77 w 5-stopniowej skali 15. Wśród ankietowanych dominuje opinia pozytywna. Większość respondentów (63%) uważa Katowice Airport za port atrakcyjny z bogatą ofertą usług. Badani są także usatysfakcjonowani z dotychczasowej współpracy z portem. Ogólnie średnia ocen wyniosła 4,23 a zatem przewyższyła ocenę zadowolony 16. Należy podkreślić, że aż 40% respondentów jest bardzo zadowolonych z dotychczasowego przebiegu współpracy. Przeprowadzone badania potwierdzają także silną pozycję portu w segmencie lotów czarterowych. W niemal 60% badanych przypadków udział wylotów z Katowic w całym ruchu czarterowym kształtował się na poziomie 21-30%, a w 37% przekroczył 30%. Główne kierunki podróży to: Europa Południowa (100%), Afryka Północna (90%) oraz Europa Zachodnia (70%). 2.3. Przedstawiciele branży TSL Port lotniczy pełni także rolę ważnego węzła logistycznego. Lotnisko położone jest w centrum województwa śląskiego, które jest nie tylko jednym z najbardziej uprzemysłowionych obszarów w Polsce, ale także regionem silnie zurbanizowanym i gęsto zaludnionym. Śląsk jest także drugim co do wielkości rynkiem powierzchni magazynowej w kraju z najwyższym przyrostem nowych inwestycji wśród wszystkich województw. Działa tutaj ponad 456 tys. przedsiębiorstw, w tym duża liczba usługodawców sektora TSL 17.W regionie wytwarza się 16,9% krajowej produkcji sprzedanej przemysłu (w 2012 roku 192,92 mld PLN) [20, s. 64.]. Jednocześnie na obszarze województwa mieszka ponad 4,6 mln osób, tj. 12,1% ogółu ludności kraju 18. Województwo posiada także dostęp do najlepiej rozwiniętej sieci drogowej w kraju. Krzyżują się tutaj autostrady A4 i A1 będące częściami europejskich tras E40 (łączącej Europę Zachodnią i Wschodnią) oraz E75 (łączącej Europę Południową i Północną) 19. W tej części badania o wyrażenie opinii poproszono czterech przedstawicieli kadry menedżerskiej branży TSL 20. Respondenci reprezentowali czołowe przedsiębiorstwa tego sektora: DHL Express, C. Hartwig Gdynia S.A., PEKAES S.A. oraz Cargo Express Sp. z o.o. (generalny agent Lufthansa Cargo w Polsce). 11 M= 3,91, SD = 0,60, zastosowano skalę 5-stopniową, gdzie 1 oznaczało brak wpływu, 5 bardzo duży i korzystny wpływ. 12 M= 4,66, SD = 0,58, skala 5-stopniowa, gdzie 1 oznaczało brak wpływu, 5 bardzo duży i korzystny wpływ. 13 M= 3,97, SD= 0,81, skala 5-stopniowa, gdzie 1 oznaczało bardzo negatywnie, 5 bardzo pozytywnie. 14 O konkurencyjności danego portu świadczy: atrakcyjność siatki połączeń, dostępność transportowa, jakość obsługi handlingowej, a także zakres oferty handlowej w zakresie usług pozalotniczych [10, s. 61]. 15 M= 3,77, SD= 0,68, skala 5-stopniowa, gdzie 1 oznaczało zdecydowanie nieatrakcyjny i niekonkurencyjny, 5 - zdecydowanie atrakcyjny i konkurencyjny. 16 M= 4,23, SD= 0,80, skala 5-stopniowa, gdzie 1 oznaczało bardzo niezadowolony, 5 bardzo zadowolony. 17 Łącznie ponad 11% wszystkich jednostek gospodarczych kraju [26, s. 66]. 18 Region zajmuje także pierwszą lokatę w kraju pod względem gęstości zaludnienia na 1 km 2 (376 osób). 19 Wskaźnik gęstości dróg ogółem wynosi 215,2 km/100 km 2, a wskaźnik gęstości sieci kolejowej 17,4 km/100 km 2. Wyniki te znacznie przewyższają średnią krajową [24, s. 89, 125]. 20 Wszystkie firmy współpracują z portem w zakresie świadczonych usług. 1347

Z przeprowadzonych badań wynika, że wszyscy respondenci świadomi są siły oddziaływania portu, i to zarówno na gospodarkę regionu, jak i własną działalność gospodarczą. Należy podkreślić brak opinii negatywnych wśród ankietowanych firm. Wpływ MPL Katowice na atrakcyjność inwestycyjną aglomeracji najlepiej ocenia pracownik DHL Express (jako bardzo duży i korzystny). Duże korzyści dostrzegają także przedstawiciele CARGO Express oraz C. Hartwig Gdynia. Z kolei pracownik PEKAES siłę tego wpływu ocenia jako umiarkowaną. Podobny rozkład odpowiedzi otrzymano w przypadku oceny wpływu portu na rozwój gospodarki regionu. Na bardzo duży i korzystny wpływ wskazują wypowiedzi dwóch respondentów (CARGO Express oraz PEKAES). Znaczącą rolę portu potwierdza także menedżer DHL Express. Z umiarkowanym optymizmem wpływ ten ocenia przedstawiciel C. Hartwig Gdynia. W swoich wypowiedziach respondenci podkreślali także, że obecność portu wpływa na decyzje dotyczące nowych inwestycji logistycznych. Dobrym tego przykładem jest realizowana obecnie budowa parku przemysłowo-logistycznego PAPlito (Pyrzowice Airport Park Logistics Industry Trade Offices). Inwestycja położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie portu. Szczególnie istotny wpływ lotniska ankietowani dostrzegają w sektorze usług TSL, przede wszystkim w segmencie międzynarodowych przesyłek ekspresowych. Zdaniem menedżera DHL obecność portu usprawnia proces obsługi zleceń i znacząco wpływa na jakość świadczonych usług. Opinię tę potwierdzają wypowiedzi przedstawicieli CARGO Express oraz C. Hartwig Gdynia. Nieznacznie słabiej znaczenie portu na rynku TSL ocenia pracownik firmy PEKAES (jako duże i korzystne). Odpowiedzi respondentów potwierdzają zatem ważną rolę lotniska w działalności operatorów funkcjonujących na terenie województwa śląskiego. Przedstawiciele sektora TSL, podobnie jak touroperatorzy, ocenili także działania GTL w zakresie rozwoju infrastruktury lotniska. Trzech respondentów oceniło starania zarządcy portu pozytywnie (CARGO Express, DHL Express, PEKAES), jeden (C. Hartwig Gdynia) przeciętnie. Respondenci zostali również zapytani, w jakim stopniu realizowane inwestycje (nowa nawierzchnia lotniska oraz nowy terminal towarowy z dostępem do płyty postojowej) przyczynią się do poprawy warunków świadczenia usług. W przypadku nowej nawierzchni lotniska, pojawiły się cztery różne odpowiedzi. Od zdania, iż element ten jedynie w niewielkim stopniu usprawni obecne warunki pracy (PEKAES), po opinię przewidującą znaczącą poprawę jakości obsługi logistycznej (DHL Express). Zdecydowanie bardziej jednoznaczne odpowiedzi (mówiące o dużym, bądź o bardzo dużym i korzystnym wpływie) pojawiły się przy ocenie drugiej inwestycji. Wydaje się, że to nowy terminal cargo będzie odgrywał szczególnie istotną rolę w dalszej optymalizacji czasu transportu przesyłek obsługiwanych w porcie. Jednocześnie, za największą wadę lotniska badani uznają brak bezpośredniego połączenia strefy rozładunku towarów z terminalem cargo. Obecnie wszystkie ładunki przemieszczane są drogami technicznymi w strefie zamkniętej. Najemcy powierzchni magazynowej zmuszeni są więc do korzystania z usług firmy handlingowej, co nie tylko wydłuża czas obsługi cargo, ale także generuje dodatkowe koszty. PODSUMOWANIE Od chwili wstąpienia Polski do Unii Europejskiej rośnie znaczenie regionalnych portów lotniczych na rynku transportowym. Dostrzega się także ich szczególną rolę w budowaniu przewagi konkurencyjnej regionów. MPL Katowice dzięki korzystnej lokalizacji oraz dużemu obszarowi ciążenia, jest podmiotem wyróżniającym się na tle działań konkurencji. W porównaniu do większości portów lotnisko osiąga bardzo dobre wyniki, zarówno w zakresie ruchu pasażerskiego, jak i obsługi cargo. Władze portu współpracują z kilkudziesięcioma przewoźnikami liniowymi i czarterowymi oraz czołowymi operatorami branży logistycznej i turystycznej. W opinii badanych MPL Katowice korzystnie oddziałuje na gospodarkę regionu. Wpływ ten zauważają zarówno pasażerowie linii lotniczych, jak i strategiczni partnerzy portu. Obecność portu lotniczego wzmacnia atrakcyjność inwestycyjną województwa oraz prowadzi do wzrostu mobilności mieszkańców regionu. Przyczynia się także do generowania i zwiększania dochodów wielu podmiotów gospodarczych. Przedstawiciele branży turystycznej dostrzegają duży i korzystny wpływ 1348

lotniska na jakość oferty biur podróży. Dogodna lokalizacja portu stwarza także korzystne warunki sprzyjające rozwojowi branży TSL. Streszczenie Przykład MPL Katowice w Pyrzowicach potwierdza znaczącą rolę portów regionalnych w rozwoju województw. Przedstawione wyniki badań wykazały, że większość użytkowników portu pozytywnie ocenia działalność lotniska. W opinii badanych respondentów Port Lotniczy w Katowicach wzmacnia potencjał gospodarczy regionu. Partnerzy biznesowi dostrzegają także kluczową rolę portu w tworzeniu przewagi konkurencyjnej. Z kolei duża aktywność lotniska w zakresie liczby obsłużonych pasażerów i ładunków wyróżnia ten obiekt na tle działań konkurencji. The Activity of Katowice Airport in Users Opinion Abstract The example of Katowice Airport confirms the crucial importance of regional airports in the development of voivodeships. According to the presented study results, the majority of users provide a positive evaluation of the airport. The study population claims that Katowice Airport enhances the economic potential of the region. Moreover, business partners perceive the key role of the port in creating competitive advantage. On the other hand, the considerable activity of the airport as far as passenger and load service is concerned make the facility distinguishing in comparison with the competitive actions. BIBLIOGRAFIA 1. Adamczyk P., Baza techniczna Katowice Airport, Silesia Airport 2011, nr 2. 2. Adamczyk P., Czas nieustannych inwestycji: lata 1990-2011, Silesia Airport 2011, nr 3. 3. Adamczyk P., Inwestycje z myślą o jakości!, Silesia Airport 2011, nr 4. 4. Adamczyk P., Nowa droga startowa, Silesia Airport 2012, nr 6. 5. Analiza transportu lotniczego w Polsce w 2010 roku, ULC, Warszawa 2011. 6. Chollet G., Raport prognoz ruchu, Egis Avia, Warszawa 2008 (maszynopis). 7. Huderek-Glapska S., Charakterystyka pasażerów Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach - raport 2010, UE, Poznań 2010 (maszynopis). 8. Huderek S., Znaczenie transportu lotniczego dla rozwoju miast i regionów, [w:] Materiały Krakowskiej Konferencji Młodych Uczonych, AGH, Kraków 2008. 9. Infrastruktura MPL Katowice, opublikowano: http://www.katowiceairport.com/pl/biznes/infrastruktura [dostęp: 30.09.2013]. 10. Koźlak A., Determinanty wyboru portu lotniczego i środka transportu dowozowo-odwozowego przez podróżnych, [w:] Funkcjonowanie i rozwój transportu, red. W. Rydzkowski, UG, Gdańsk 2011. 11. Liwiński J., Działalność polskich portów lotniczych w 2011 roku, OINTiE ULC, Warszawa 2012, opublikowano: http://ulc.gov.pl/_download/opracowania/pl_porty_2011.pdf. 12. Mapa połączeń Katowice Airport, opublikowano: http://www.katowice-airport.com/pl/dlapodroznych/mapa-polaczen [dostęp: 07.05.2013]. 13. Otwarcie zmodernizowanego hangaru technicznego w MPL Katowice, opublikowano: 20.04.2011, http://www.katowice-airport.com/pl/lotnisko/aktualnosc/782693 [dostęp: 04.12.2012]. 14. Otwarcie bazy technicznej w Katowice Airport, opublikowano: 20.07.2012, http://www.katowiceairport.com/pl/lotnisko/aktualnosc/22573 [dostęp: 21.10.2013]. 15. Parametry MPL Katowice, opublikowano: http://www.katowice-airport.com/pl/biznes/parametrylotniska [dostęp: 29.09.2013]. 16. Polychronis J., Studium rozwoju, Egis Avia, Warszawa 2008 (maszynopis). 17. Raport Polska 2011: gospodarka, społeczeństwo, regiony, MRR, Warszawa 2011, opublikowano: 27.02.2012, http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/ewaluacja_i_analizy/raporty_o_rozwoju/raporty_kraj owe/documents/raport_polska_2011.pdf. 1349

18. Raport roczny 2011, PAŻP, Warszawa 2012, opublikowano: http://www.pata.pl/aap/ Raport_roczny_Final_2011_PL.pdf. 19. Raport roczny PAŻP za rok 2008, PAŻP, Warszawa 2009, opublikowano: http://www.pata.pl/aap/raport_2008_pl.pdf. 20. Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa śląskiego 2012 r., GUS, Katowice 2013, opublikowano: 15.05.2013, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/katow/assets_raport2012.pdf. 21. Rucińska D., Badania rynku usług lotniczych. Istota, zakres, użyteczność, przykłady, Zeszyty Naukowe PTE 2011, nr 9. 22. Statystyki ruchu lotniczego Katowice Airport, opublikowano: http://www.katowiceairport.com/pl/lotnisko/porownanie-statystyk [dostęp: 07.08.2013]. 23. Tabela opłat za dostęp i korzystanie ze scentralizowanej infrastruktury MPL Katowice, opublikowano: http://www.katowice-airport.com/download/pl/tabela_oplat_infra_scentral.pdf [dostęp: 04.02.2013]. 24. Transport wyniki działalności w 2012 r., GUS, Warszawa 2013, opublikowano: 20.08.2013, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/tl_transport_wyniki_dzialalnosci_12.pdf. 25. Transport wyniki działalności w 2011 r., GUS, Warszawa 2012, opublikowano: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/tl_transport_wyniki_dzialalnosci_11.pdf. 26. Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, I półrocze 2013 r., GUS, Warszawa 2013, opublikowano: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/pgwf_zmiany_strukturalne_grup_podmiotow_1-6_2013.pdf. 1350