Tekst Ujednolicony Opole, dnia 4 sierpnia 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w OPOLU 45-075 Opole, ul. Krakowska 28 (077) 4003000, fax (077) 4545330 P/08/063 LOP-41003-1-2008 Pan Jan Kus Starosta Oleski W y s tąpienie pok o n t r o l n e Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu przeprowadziła w Starostwie Powiatowym w Oleśnie (dalej Starostwo ) kontrolę sprawowania przez Starostę Oleskiego w latach 2006 2007 nadzoru nad stacjami diagnostycznymi dopuszczającymi pojazdy samochodowe do ruchu drogowego. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokóle kontroli podpisanym w dniu 2 czerwca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 60 ust. 1 i 2 ustawy o NIK, przekazuje Panu Staroście niniejsze wystąpienie pokontrolne. W kontrolowanym okresie na terenie powiatu oleskiego świadczyły usługi 3 okręgowe i 3 podstawowe stacje kontroli pojazdów (dalej SKP ). Były one prowadzone przez 6 przedsiębiorców wpisanych w grudniu 2004 r. do prowadzonego w Starostwie rejestru przedsiębiorców na podstawie art. 73 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 2 lipca 2004 r. Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej 2. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia negatywnie działalność Starosty Oleskiego w zakresie objętym kontrolą. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 2 Dz. U. Nr 173, poz. 1808 ze zm.
2 PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia i wynikające z nich oceny cząstkowe: 1. NIK negatywnie ocenia sposób sprawowania nadzoru nad wykonywaniem przez SKP badań technicznych pojazdów. W latach 2006 i 2007 Starosta zapewnił wprawdzie dokonanie kontroli we wszystkich nadzorowanych przez siebie SKP (w 2006 r. na podstawie porozumienia zawartego z Dyrektorem Transportowego Dozoru Technicznego dalej TDT, a w 2007 r. przez pracowników Starostwa), lecz zastrzeŝenia NIK budzi sposób ich przeprowadzenia, dokumentowania i realizacji wyników. 1.1. W roku 2006 w protokołach z kontroli wszystkich sześciu SKP odnotowano uchybienia wymogom ustalonym przepisami rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów 3, polegające m.in. na braku kart okresowej kontroli elektronicznego detektora gazów, niewłączaniu automatycznego trybu awaryjnej wentylacji nawiewowo-wyciągowej przez czujnik tlenku węgla, braku na stanowiskach kontrolnych aktualnych kryteriów oceny badanych pojazdów, braku wymaganych certyfikatów dla stosowanych urządzeń, czy teŝ braku odpływu ścieków ze stanowisk badania pojazdów itp. W jednym przypadku odnotowano takŝe nieprawidłowo wykonane badanie techniczne i wydanie przez diagnostę zaświadczenia niezgodnego ze stanem faktycznym w stacji kontroli pojazdów OOL/001. W tym przypadku diagnosta wydał zaświadczenie nr 4492 o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu (pierwszym badaniu rejestracyjnym w kraju) pomimo, Ŝe badanie wykonane zostało niezgodnie z wymogami (nie wykonano badań określonych w pkt. 1.2, 8.1.10, 8.1.11., 8.1.12., 3.1.2., 3.1.3, 11.5 i 13.2 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach 4 ). Ponadto pojazd nie spełniał wymagań określonych w załączniku nr 4 do tego rozporządzenia (w zakresie zawartości CO i węglowodorów w wydzielanych spalinach). 3 Dz. U. Nr 40, poz. 275 ze zm. [ 1 ust. 1, 8 ust. 1 i 2, 13 ust. 3, 14 ust. 7, 15 ust. 3, 16 ust. 2 pkt 3 i 17 ust. 2]. 4 Dz. U. Nr 227, poz. 2250 ze zm.
3 ZastrzeŜenia NIK w odniesieniu do zakresu ww. kontroli i wykorzystania ich wyników dotyczą: Ograniczenia zakresu przeprowadzanych kontroli w pięciu spośród sześciu skontrolowanych stacji do kontroli dokumentacji i sprzętu SKP. W ocenie NIK przeprowadzone kontrole powinny były objąć we wszystkich przypadkach takŝe same czynności przeprowadzania przeglądu, a kontrole powinny być organizowane w sposób zapewniający ich rzetelność. Nieuzasadnionego odstąpienia przez Starostę od wydania decyzji o cofnięciu uprawnień diagnoście, stosownie do obowiązku ustalonego art. 84 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym. W ocenie NIK wskazywane w złoŝonych wyjaśnieniach przyczyny takiego postępowania, a mianowicie dobra opinia o pracy diagnosty i jego trudna sytuacja materialna oraz fakt ukarania go upomnieniem przez pracodawcę nie stanowią okoliczności uzasadniających odstąpienie przez organ administracji od wykonania czynności przewidzianych prawem. NIK podkreśla ponadto, Ŝe dopuszczenie do ruchu niesprawnego pojazdu skutkować moŝe zagroŝeniem dla bezpieczeństwa ruchu, a stwierdzona nieprawidłowość wskazuje na moŝliwość występowania mechanizmów korupcjogennych. 1.2. W protokołach kontroli sześciu SKP sporządzonych w roku 2007 przez pracowników Starostwa (Wydziału Komunikacji i Transportu dalej WKiT) nieprawidłowości odnotowano w 3 przypadkach, a dotyczyły one m.in. braku aktualnych identyfikatorów diagnostów, braku wykazu czynności kontrolnych, kryteriów i metod oceny stanu technicznego, braku tabeli opłat za wykonane badania techniczne, braku aktualnych aktów prawnych określających wymagania dotyczące warunków technicznych i badań technicznych, nie prowadzenia rejestru pojazdów niedopuszczonych do ruchu i pojazdów dopuszczonych do ruchu warunkowo (w ramach rejestru przeprowadzonych badań technicznych) i uŝywania miernika poziomu dźwięku nie posiadającego aktualnej legalizacji. Zdaniem NIK, protokoły te nie zawierały jednak informacji niezbędnych do rzetelnego dokonania oceny spełniania przez stacje wymogów dotyczących wyposaŝenia kontrolnopomiarowego oraz sposobu prowadzenia dokumentacji, ustanowionych rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów, w szczególności:
4 we wszystkich protokołach kontroli brak było zapisów o zgodności wyposaŝenia kontrolno-pomiarowego i pozostałego z wyposaŝeniem wymaganym wg załącznika nr 2 do ww. rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji, za wyjątkiem danych o nowych urządzeniach w 2 SKP, w Ŝadnym z protokołów nie odnotowano terminów waŝności badań urządzeń podlegających okresowym badaniom przeprowadzanym przez właściwe organy dozoru technicznego ( 14 ust. 10 i 11 ww. rozporządzenia), w protokołach kontroli 2 z 6 SKP nie odnotowano ustaleń dotyczących prawidłowości procedury wykonania badań technicznych pojazdów przez diagnostów. NIK zauwaŝa, Ŝe w Starostwie nie opracowano procedur wykonywania czynności kontrolnych w SKP, a zdaniem Izby opracowanie takich procedur moŝe przyczynić się do poprawy jakości kontroli przeprowadzanych w SKP i dokumentowania ich wyników. W trakcie niniejszej kontroli NIK Starosta przesłał do Dyrektora TDT projekt porozumienia w sprawie powierzenia temu organowi w II półroczu 2008 r. obowiązków kontrolnych nad działalnością SKP działających na terenie powiatu oleskiego. 1.3. NIK ocenia, Ŝe Starosta nierzetelnie realizował wyniki przeprowadzonych kontroli SKP, mianowicie: W 2006 r. do prowadzących SKP skierowano wystąpienia pokontrolne w których zalecono usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i poinformowanie o powyŝszym Starostwa w terminie 30 dni od otrzymania wystąpienia, tj. do 6 stycznia 2007 r. Informacji o wykonaniu zaleceń wynikających z ustaleń kontroli przeprowadzonych w 2006 r. w ustalonych terminach nie uzyskano od jednego przedsiębiorcy, a inny poinformował o wykonaniu 4 z 5 zaleceń wymagających niezwłocznego wykonania oraz wnioskował o przedłuŝenie terminu na utwardzenie placu do pomiaru hałasu. Pomimo tego Starosta nie podjął działań dla wyegzekwowania od ww. przedsiębiorców przekazania informacji o realizacji zaleceń, ani teŝ dla ustalenia czy zalecenia pokontrolne zostały wykonane. W dwóch protokołach kontroli przeprowadzonych w 2007 r. zawarto zalecenia pokontrolne i pouczenie o obowiązku poinformowania Starosty o ich wykonaniu, lecz o realizacji zaleceń wydanych w wyniku tych kontroli przedsiębiorcy nie poinformowali, prowadzący sprawy pracownicy Starostwa nie podjęli działań zmierzających do wyegzekwowania od ww. przedsiębiorców przekazania informacji
5 o realizacji zaleceń, a w przypadku stwierdzenia niewykonania zaleceń do wydania decyzji o zakazie działania SKP o której mowa w art. 83b ust. 2 pkt 3 Prawa o ruchu drogowym. Ponadto NIK zwraca uwagę na raŝącą rozbieŝność pomiędzy wynikami badań przeprowadzanych w poszczególnych stacjach oto bowiem w 3 SKP (OOL/003, OOL/005 i OOL/006/P) z 11 954 zarejestrowanych badań technicznych wykonanych w 2007 r. nie odnotowano Ŝadnego badania z wynikiem negatywnym, podczas gdy w pozostałych 3 SKP wykazano w ewidencji wykonanie łącznie 8 302 badań, z tego 21 (0,3 %) z wynikiem negatywnym. W ocenie NIK taki rozkład wyników badań moŝe wskazywać na nierzetelne ich dokumentowanie przez niektóre SKP. 1.4. Ustalono, Ŝe trzech przedsiębiorców prowadziło stacje bez waŝnych poświadczeń zgodności wyposaŝenia i warunków lokalowych SKP (wymaganych art. 83 ust. 3 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym, a wydawanego przez Dyrektora TDT) z wymaganiami przepisów, przy tym czas prowadzenia działalności bez waŝnego poświadczenia w poszczególnych przypadkach wynosił od 2 do 6 dni. Ogółem, nie posiadając waŝnego poświadczenia, ww. przedsiębiorcy przeprowadzili 53 badania techniczne pojazdów, za wykonanie których pobrali opłaty w kwocie 5 725 zł. Usprawiedliwiając powstałą nieprawidłowość Naczelnik WKiT powołała się na pismo Departamentu Transportu Drogowego w Ministerstwie Infrastruktury nr TD5j- 441/201/2005 z 24.10.2005 r., w którym poinformowano starostów i prezydentów miast (m.in.), Ŝe powinni oni zgodnie z art. 97 1 ust. 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego 5 (dalej Kpa ), zawiesić postępowanie administracyjne o skreślenie przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia przez Dyrektora TDT. W piśmie tym podano takŝe, iŝ w okresie zawieszenia SKP mogą normalnie wykonywać badania techniczne pojazdów, gdyŝ zgodnie z przepisem art. 83 ust. 3 i 4 Prawa o ruchu drogowym obowiązane są posiadać wyposaŝenie kontrolno-pomiarowe gwarantujące wykonywanie badań technicznych pojazdów. NajwyŜsza Izba Kontroli nie przychyla się do takiej interpretacji przepisów i stwierdza, Ŝe SKP nie posiadająca poświadczenia, o ile w ogóle nie została wykreślona z rejestru przedsiębiorców prowadzących działalność regulowaną na podstawie decyzji Starosty, nie 5 Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.
6 moŝe prowadzić badań w tym okresie, gdyŝ nie spełnia jednego (wymienionego w pkt 5) z sześciu warunków ustalonych art. 83 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym. 2. NIK ocenia pozytywnie z zastrzeŝeniami przygotowanie organizacyjne Starostwa do wykonywania ustawowych zadań z zakresu objętego niniejszą kontrolą. 2.1. W Starostwie wyznaczone zostały osoby odpowiedzialne za realizację zadań w zakresie ruchu drogowego i transportu, m.in.: wydawania i cofania zezwoleń do przeprowadzania badań technicznych pojazdów dla SKP, wydawania i cofania uprawnień dla diagnostów i kontroli SKP. Postanowieniem 28 regulaminu organizacyjnego Starostwa zadania te przypisano pracownikom WKiT, tj. naczelnikowi i podinspektorowi. NIK zgłasza jednak zastrzeŝenia do przygotowania merytorycznego pracowników, którym powyŝsze zadania zostały powierzone, poniewaŝ naczelnik WKiT posiadająca wykształcenie-mgr inŝ. rolnictwa uczestniczyła jedynie w seminarium i trzech szkoleniach (w wymiarze ca 4 godzin kaŝde) z zakresu zadań i kompetencji organów ds. komunikacji, działalności SKT i ich kontroli oraz przeprowadzania badań technicznych pojazdów, a podinspektor WKiT (wykształcenie średnie ogólne) wziął udział w dwóch ostatnich z ww. szkoleń. Izba ocenia, Ŝe wyniki kontroli przeprowadzonych przez ww. osoby w 2007 r. dowodzą, Ŝe ich przygotowanie było niewystarczające. 2.2. ZastrzeŜenia NIK dotyczą takŝe działania systemu kontroli wewnętrznej w Starostwie w zakresie dotyczącym działalności objętej niniejszą kontrolą. NIK ocenia, Ŝe przyjęte w Starostwie rozwiązania (nie utworzono komórki kontroli wewnętrznej a zadania w tym zakresie powierzono naczelnikom wydziałów i doraźnym zespołom powoływanym przez Starostę i działającym w ramach umocowania) okazały się nieskuteczne w odniesieniu do zakresu objętego niniejszą kontrolą. Podkreślić naleŝy, Ŝe w okresie objętym kontrolą NIK naczelnik WKiT zaplanowała i przeprowadziła w 2006 r. kontrolę m.in. terminowości załatwiania spraw i wydawania uprawnień diagnostom przez podległego jej podinspektora w sytuacji gdy Starostwo takich spraw nie załatwiało. Wobec powyŝszego Izba uznaje, Ŝe w tych warunkach kontrola była bezprzedmiotowa. Przedstawiając powyŝsze uwagi i oceny NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Zapewnienie merytorycznej kontroli wykonywania zadań przez stacje diagnostyczne dopuszczające pojazdy samochodowe do ruchu drogowego.
7 2. Niedopuszczenie do prowadzenia (na terenie Powiatu Oleskiego) działalności przez SKP, które nie posiadają aktualnego poświadczenia przez Dyrektora TDT zgodności wyposaŝenia i warunków lokalowych z wymaganiami określonymi w przepisach. 3. Wykonywanie obowiązku cofania uprawnień diagnostom w przypadkach określonych w art. 84 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym. 4. RozwaŜenie zasadności opracowania i wprowadzenia w Starostwie procedur kontroli SKP oraz wzorcowej dokumentacji tych kontroli. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Starostę w terminie 20 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Staroście prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NajwyŜszej Izby Kontroli w Opolu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.