Dziewczęta i chłopcy. Bez lęku, bez uprzedzeń, bez przemocy. Jak sobie radzić z trudnymi uczuciami, dyskryminacją, szykanowaniem i napastliwością w relacjach z rówieśnikami Scenariusze lekcji dla młodzieży szkół ponadpodstawowych wraz z wyborem tekstów źródłowych, zestawem ćwiczeń dla uczniów oraz plakatem promującym zasady negocjacji partnerskich
2 Polska szkoła nie zawsze niestety naucza rzeczy przydatnych. Uczęszczając do gimnazjum nastolatek ma szansę poznać liczne definicje, formuły i sposoby rozwiązywania zadań, z którymi w przyszłości nawet się nie spotka. Niewielu osobom przyda się wiedza o ostrosłupie czy równie fascynującej przydawce. Prawdopodobnie większość tej wiedzy nigdy nie zostanie użyta. Nie lepiej jest w liceum, gdzie miast przydatnych w życiu umiejętności nadal się naucza nieżyciowej wiedzy. Co jednak wydarzy się, gdy nagle młody człowiek dziewczyna albo chłopak znajdzie się w centrum konfliktu z rówieśnikami lub dorosłymi, co z emocjami - pozytywnymi i negatywnymi, w okresie dojrzewania trudno sobie z nimi poradzić. Co się stanie, kiedy w kontaktach z innymi ludźmi dojdą do głosu stereotypy, lub nie daj Boże pojawi się przemoc? W takiej sytuacji nie pomoże przydawka ani ostrosłup. Trzeba umieć poradzić sobie w sytuacji konfliktowej lub chociaż wiedzieć jak to się robi. Kto ma tego nauczyć - najlepiej dom oczywiście ale z tym bywa różnie. Szkoła przecież w szkole przeładowany program i nauczyciele, którzy muszą go zrealizować, kto by tam miał czas na realizacje dodatkowych, zupełnie nieobowiązkowych zajęć. NIKT A jednak warto Warto sięgnąć po projekt Dziewczęta i chłopcy. Bez lęku, bez uprzedzeń, bez przemocy przygotowany przez Stowarzyszenie W stronę dziewcząt. Projekt ów zawiera kilka godnych uwagi scenariuszy konspektów zajęć przeznaczonych do realizacji w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Dzieci idą na wojnę, W oparach konfliktu, Porozmawiajmy o uczuciach to tytuły tajemnicze, ale równocześnie przynajmniej moim zdaniem budzące ciekawość co będzie dalej?
3 A dalej będą bardzo przyzwoicie opracowane propozycje zajęć na temat: uprzedzeń i stereotypów, uczuć i emocji (jak o nich mówić i rozmawiać), molestowania seksualnego i jakże by inaczej przemocy. Zajęcia promują postawy asertywne, brak zgody na przemoc i prześladowania, uczą umiejętności rozmowy i nazywania swoich uczuć i emocji. Dla dojrzewającej młodzieży jak znalazł! Propozycje zajęć w formie warsztatów i dyskusji, dające wiele przestrzeni na pracę samych zainteresowanych czyli grupy, klasy. Każdy ze scenariuszy wyposażony jest w materiały pomocnicze i teksty przydatne w prowadzeniu zajęć a także obszerną bibliografię. Wiele tutaj przykładów przedstawiających konkretne sytuacje. Wielką zaletą jest zastosowanie fragmentów literackich zwłaszcza legend i przypowieści ze świata Bliskiego i Dalekiego Wschodu i Afryki, które pokazują, że kwestie będące przedmiotem zajęć są globalne i ponadczasowe. Ale są też przykłady bardziej życiowe, bliższe współczesnym polskim nastolatkom. Pewnym problemem może być objętość scenariuszy są długie, jednak każdy zakres tematyczny jest podzielony na mniejsze części co ułatwia posługiwanie się scenariuszami oraz pozwala na wybranie niektórych tylko części i dostosowanie do potrzeb konkretnej grupy oraz możliwości czasowych. Projekt jest ze wszech miar godzien polecenia oczywiście trudno wygospodarować czas na dodatkowe, pozaprogramowe zajęcia, trudno obciążonemu pracą nauczycielowi poświęcać czas na coś czego nie ma w programie, wreszcie ciężko zachęcić samą młodzież do udziału w w całkowicie nieobowiązkowych spotkaniach, ale naprawdę warto spróbować, bo dzięki projektowi Stowarzyszenia W stronę Dziewcząt wszystkim będzie łatwiej. Żyć i pracować. Bez lęku, bez uprzedzeń i bez przemocy. Joanna Garnier Fundacja La Strada
4 Parę słów wstępu. Jak sobie radzić z trudnymi uczuciami, dyskryminacją,szykanowaniem i napastliwością w relacjach z rówieśnikami. Scenariusze lekcji dla młodzieży szkół ponadpodstawowych wraz z wyborem tekstów źródłowych, zestawem ćwiczeń dla uczniów oraz plakatem promującym zasady negocjacji partnerskich to innowacyjny, dostępny za pośrednictwem Internetu pakiet edukacyjny dla nauczycieli, którzy chcą, aby ich uczniowie mogli się nauczyć, jak właściwie rozwiązywać konflikty, jak bronić swoich przekonań oraz jak z relacji z rówieśnikami wyeliminować lęk, uprzedzenia, napastliwość i przemoc. Co znajduje się w pakiecie? Pakiet edukacyjny Dziewczęta i chłopcy. Bez lęku, bez uprzedzeń, bez przemocy zawiera: scenariusze lekcji ujęte w V modułów dotyczących emocji, komunikowania się, rozwiązywania konfliktów, stereotypów oraz przemocy rówieśniczej; plakat Jak zostać mistrzem w rozwiązywaniu konfliktów autorstwa Magdalena Dukaczewskiej i Jana Rusińskiego; materiały pomocnicze dla nauczycieli, a w nich: - ankieta adresowana do uczniów; - kwestionariusz oceny pracy ucznia; - przegląd polskich i międzynarodowych aktów prawnych dotyczących kobiet. Pakiet edukacyjny Dziewczęta i chłopcy. Bez lęku, bez uprzedzeń, bez przemocy to kilkanaście lekcji pokazujących jak z sukcesem zmierzyć się z rosnącą wśród młodzieży wrogością i agresją. Uwzględnia on najtrudniejsze, gorące problemy występujące w relacjach rówieśniczych, a także, poprzez praktyczne, dostosowane do świata myśli i przeżyć nastolatka rady, uczy, jak sprawić, aby otwartość, życzliwość, współpraca i współdziałanie, partnerskie negocjacje stały się normą w grupie.
5 Jak korzystać z pakietu? Pakiet edukacyjny jest podzielony na V modułów: Każdy moduł zawiera : I. Porozmawiajmy o uczuciach II. Rozmawiam, więc jestem III. W oparach konfliktu IV. O stereotypach niestereotypowo V. Przełam przemoc 3-4 sesje oznaczone literami A-E. Zwykle potrzeba 2-3 godzin lekcyjnych na realizację sesji; zestaw materiałów źródłowych i ćwiczeń dla uczniów; słownik objaśniający ważniejsze pojęcia i terminy; zestaw polecanych lektur i stron WWW. Jest wskazane, aby realizować moduły w takiej kolejności w jakiej zostały przedstawione. Nie jest to jednak wymóg bezwzględny. Scenariusze lekcji mogą być też realizowane niezależnie, jako odrębne jednostki. Z jednym zastrzeżeniem, moduł III W oparach konfliktu bazuje na umiejętnościach kształtowanych w modułach I i II. Scenariusz każdej sesji otwiera wstęp wyjaśniający dlaczego dany temat jest ważny oraz przedstawiający cele oraz oczekiwane umiejętności uczniów. Następnie przedstawiono krok po kroku propozycje realizacji tematu, w układzie: problem ujęty w formę pytania i następująca potem dyskusja. Często pytaniaproblemy prezentowane są przy pomocy ćwiczeń, wykonywanych przez uczniów indywidualnie, w parach lub grupach. W scenariuszach jako główne wybrano metody aktywizujące/warsztatowe, takie jak dyskusja, burza mózgów, studium przypadku, odgrywanie ról. Materiały potrzebne uczniom do wykonania ćwiczeń są wyodrębnione na końcu każdej sesji, w formie gotowej do wydruku.
6 W każdej sesji znajdują się ponadto wskazówki dla osoby prowadzącej, czyli szczegółowe instrukcje do ćwiczeń oraz informacje i uwagi, które mogą być pomocne w trakcie ich realizacji. Mając nadzieję, że proponowane zajęcia okażą się użyteczne dla nauczycieli i dla uczniów prosimy o opinie i komentarze na adres e-mail Stowarzyszenia W stronę dziewcząt. Anna Wołosik Ewa Majewska