IX Pszenżyto jare Pszenżyto jare ma najmniejsze znaczenie gospodarcze wśród wszystkich gatunków zbóż, gdyż jego uprawa zajmuje niewielki areał i w bilansie paszowym kraju nie odgrywa większej roli. Ziarno pszenżyta przeznaczane jest (jak na razie) w całości na paszę. Wykorzystuje się je bezpośrednio do żywienia wszystkich zwierząt gospodarskich w formie gniecionej lub w paszach szczególnie dla trzody chlewnej i drobiu. Ziarno pszenżyta charakteryzuje wysoka wartość pokarmowa, ze względu na wysoką zawartość białka o korzystnym składzie aminokwasowym. W porównaniu do pszenicy, odznacza się wyższą zawartością aminokwasów (szczególnie lizyny), które zwierzęta muszą otrzymać w paszy. W Krajowym Rejestrze nie mamy odmian chlebowych, niemniej badania w tym kierunku są prowadzone. Analizując znaczenie gospodarcze pszenżyta jarego, należy podkreślić fakt, że ma ono mniejsze wymagania glebowe niż pszenica jara i jęczmień jary. Związane jest to z większą tolerancją na niskie ph gleby, co może sprzyjać rozszerzaniu uprawy tego gatunku. Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się dwanaście odmian pszenżyta jarego, wszystkie krajowej hodowli. Wyraźny wzrost plonowania w ostatnio zarejestrowanych odmianach może skłaniać rolników do szerszego wprowadzania tego gatunku do uprawy, zwłaszcza na zakwaszonych i słabszych glebach.
Tabela 49. Pszenżyto jare odmiany badane w 2017 r. Rok wpisania do: KRO 1 Mieszko 1999 LOZ 2 Dublet 2006 2008 3 Milewo 2008 2013 4 Mazur 2014 2016 5 Sopot 2015 2017 6 Puzon 2015 7 Mamut 2016 8 Bojko *) 2005 Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce, ul. Główna 20 HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce, ul. Główna 20 HR Smolice sp. z o.o. 63-740 Kobylin, Smolice 146 *) Jedyna zarejestrowana odmiana żyta jarego badana razem z pszenżytem jarym.
Tabela 50. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2017 r. Wyszczególnienie Krzyżewo Podtrzcianka Rzepiski Kompleks glebowy 2 4 4 Klasa bonitacyjna gleby III b IV a IV b ph gleby 6,1 6,7 7,1 Zasobność gleby mg/100 g P 2 O 5 K 2 O Mg 13,8 18,4 6,7 Przedplon Groch siewny Burak cukrowy Pszenica jara Data siewu 05.04 08.04 20 04 Data zbioru 18.08 11.08 25 08 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 kg/ha 100 80 60 N na poziomie a 2 kg/ha 100 80 60 P 2 O 5 kg/ha 60 60 60 K 2 O kg/ha 90 100 90 Nawożenie dolistne l/ha Adob Mn 1 l. Mikrovit Miedź 1 l. 12,2 9,5 4,9 16,9 12,5 9,4 Basfoliar 36 2 x 12 l. Basfoliar 36 2 x 6,0 l. Insektycydy Herbicydy dawka Chwastox Trio 540 SL 1,5 l. Chwastox Trio 540 SL 1,5 l. Sekator 125 OD 0,15 l. Fungicydy dawka Topsin M 500 SC 1,4 l. Fandango 200 EC 1 l. Input 460 EC 0,8 l. Prosaro 250 EC 0,8 l. Soligor 425 EC 0,8 l. Falcon 460 EC 0,6 l.
Krzyżewo Rzepiski Podtrzcianka Średnia poprawiona Odchylenie od wzorca (dt) % wzorca Tabela 51. Plon ziarna pszenżyta jarego w 2017 r. (dt ha -1 ). A2 A1 (dt) Wzorzec dt ha -1 58,5 43,8 40,8 47,7 x x 8,4 Poziom a1 1 Sopot 64,3 43,5 39,1 49,0 1,3 103 5,6 2 Mamut 59,9 47,6 43,6 50,4 2,6 106 5,1 3 Mazur 51,4 40,4 39,7 43,8-3,9 92 6,2 4 Mieszko 29,1 40,3 43,4 37,6-10,1 79 8,6 5 Dublet 53,5 38,8 38,8 43,7-4,0 92 8,0 6 Milewo 25,6 40,4 37,8 34,6-13,1 72 13,0 7 Puzon 50,8 37,5 41,3 43,2-4,5 90 6,4 8 Bojko 28,2 26,6 33,5 29,4-18,3 62 4,1 Wzorzec dt ha -1 65,9 49,0 45,1 53,4 x x Poziom a2 1 Sopot 70,9 48,4 44,5 54,6 1,2 102 2 Mamut 65,9 51,5 49,0 55,5 2,1 104 3 Mazur 60,9 47,3 41,9 50,0-3,3 94 4 Mieszko 42,2 42,4 54,0 46,2-7,1 87 5 Dublet 63,9 42,9 48,2 51,7-1,7 97 6 Milewo 53,6 48,0 41,0 47,6-5,8 89 7 Puzon 55,7 41,5 51,4 49,6-3,8 93 8 Bojko 32,6 32,5 35,4 33,5-19,8 63 Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką.
Tabela 52. Średnie wyniki plonowania odmian pszenżyta jarego w latach (% wzorca). Rok Lata 2015 2016 2017 2015-17 2016-17 Wzorzec dt ha -1 70,8 55,0 47,7 57,8 51,4 Poziom a1 1 Sopot 103 102 103 103 103 2 Mamut 104 106 x 105 3 Mazur 104 103 92 100 98 4 Mieszko 99 96 79 91 88 5 Dublet 99 94 92 95 93 6 Milewo 97 99 72 89 86 7 Puzon 100 86 90 92 88 8 Bojko 60 67 62 63 65 Wzorzec dt ha -1 80,1 63,4 53,4 65,6 58,4 Poziom a2 1 Sopot 104 106 102 104 104 2 Mamut 104 104 x 104 3 Mazur 104 104 94 101 99 4 Mieszko 98 97 87 94 92 5 Dublet 97 90 97 95 94 6 Milewo 99 96 89 95 93 7 Puzon 98 91 93 94 92 8 Bojko 60 65 63 63 64 Liczba doświadczeń 2 2 3
Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa tysiąca nasion Dojrzałość pełna *) Rdza brunatna Septorioza liści Rynchosporioza Tabela 53. Ważniejsze cechy rolnicze odmian pszenżyta jarego i porażenie przez choroby w 2017 r. Choroby cm Skala 9 g L. dni od 1.01 Skala 9 Skala 9 Skala 9 Wzorzec 103 7,6 41,0 x 7,8 7,3 9,0 Poziom a1 1 Sopot 95 7,5 44,0 213 8,0 7,5 9,0 2 Mamut 106 8,0 40,1 213 8,5 7,5 9,0 3 Mazur 108 7,5 38,9 213 7,0 7,0 9,0 4 Mieszko 118 5,0 33,2 212 4,5 6,5 9,0 5 Dublet 113 4,0 38,1 213 7,5 6,5 9,0 6 Milewo 113 6,0 32,9 211 8,0 6,5 9,0 7 Puzon 107 7,0 37,2 213 8,5 6,5 9,0 8 Bojko 158 6,0 34,3-7,5 5,5 9,0 Wzorzec 102 7,7 39,5 9,0 8,0 9,0 1 Sopot 98 8,0 39,9 9,0 9,0 9,0 2 Mamut 103 8,0 39,1 9,0 8,0 9,0 Poziom a2 3 Mazur 106 7,0 39,6 9,0 7,0 9,0 4 Mieszko 120 5,5 34,3 8,0 7,0 9,0 5 Dublet 113 4,0 38,6 9,0 8,0 9,0 6 Milewo 117 7,0 35,1 9,0 7,5 9,0 7 Puzon 108 7,0 38,4 9,0 8,0 9,0 8 Bojko 156 6,0 32,0 9,0 7,5 9,0 Ilość doświadczeń 2 2 2 2 2 2 *) Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU.