w 2013 roku na przeciętnym poziomie agrotechniki. Jej przyrost na poziomie intensywnym wynosił 1,5-1,8 g. Celniejszym ziarnem cechowały się odmiany

Transkrypt

1 PSZENICA JARA Doświadczenia z pszenicą jarą prowadzono w Głubczycach, z poszerzonym doborem 17 odmian oraz w Bąkowie, Łosiowie i Pągowie z doborem wojewódzkim 9 odmian na dwóch poziomach agrotechniki. W latach wykonano łącznie 11 udanych doświadczeń w województwie opolskim. Warunki agrotechniczne prowadzenia doświadczeń w roku, pochodzenie odmian i zbiorcze wyniki przedstawiono w tabelach 57-59, a wyniki plonowania, ważniejszych właściwości rolniczych i badań jakościowych w tabelach W 2014 roku z Listy Odmian Zalecanych skreślono odmianę Bryza, a wprowadzono odmiany KWS Torridon i Ostka Smolicka. Aktualnie tworzą ją: ARABELLA, HEWILLA, KATODA, KWS TORRIDON, OSTKA SMOLICKA, PARABOLA i TYBALT. Plon ziarna pszenicy jarej w latach wynosił średnio 63,0 dt/ha na przeciętnym a 1 i 74,3 dt/ha na intensywnym a 2 poziomie agrotechniki. Do wyróżniających się odmian należały Tybalt i Arabella oraz KWS Torridon. Efektywność intensywnego poziomu agrotechniki w stosunku do przeciętnego wynosiła średnio w 3-leciu 11,3 dt/ha (17,9 %), w latach ,0 dt/ha (17,6%), a w roku 14,6 dt/ha (21,5 %). Bardziej intensywnymi były odmiany Bryza, Hewilla, Parabola i Katoda (tabela 60, wykres 24). W tabeli 61 przedstawiono plonowanie pszenicy jarej w roku w poszczególnych miejscowościach. Plon ziarna wynosił średnio od 51,0 dt/ha w Pągowie do 78,0 dt/ha w Głubczycach na przeciętnym i od 65,4 dt/ha w Pągowie do 95,3 dt/ha w Głubczycach na intensywnym poziomie agrotechniki. Do wyróżniających się odmian należały Tybalt, Hewilla, KWS Torridon i Arabella. W poszerzonym doborze odmian, w Głubczycach (tabela 62, wykres 25), przy średnim plonie ziarna w 3-leciu 69,5 dt/ha na przeciętnym i 84,4 dt/ha na intensywnym poziomie agrotechniki pszenica jara najwyżej plonowała w ostatnim roku. Wyróżniającymi się odmianami były Tybalt, Parabola, Monsun, KWS Torridon i Struna. Najniższy plon uzyskała odmiana twarda SMH 87. Przy średniej wysokości roślin 86 cm w 3-leciu i w roku na przeciętnym poziomie agrotechniki, do wyższych odmian należały Hewilla, Katoda i Ostka Smolicka, a niższymi były Tybalt i Trappe. Regulatory wzrostu, stosowane na intensywnym poziomie agrotechniki powodowały wyraźne, o 16 cm skrócenie roślin, zwiększając ich odporność na wyleganie Do bardziej podatnych na wyleganie należały odmiany Parabola, Bryza i Hewilla, a bardziej odpornymi były Trappe i Arabella. Średnia masa 1000 ziaren wynosiła 38,6 g w 3-leciu i 39,5 g

2 w roku na przeciętnym poziomie agrotechniki. Jej przyrost na poziomie intensywnym wynosił 1,5-1,8 g. Celniejszym ziarnem cechowały się odmiany Parabola, Tybalt i Hewilla, a drobniejszym Trappe, Bryza i Arabella. (tabela 63). Choroby grzybowe występowały na pszenicy jarej w przeciętnym nasileniu, w większym septorioza liści i rdza brunatna. Bardziej podatnymi na mączniaka właściwego były odmiany Bryza, Hewilla, Trappe i Katoda, a odporniejszymi Arabella, Tybalt i KWS Torridon. Rdzą brunatną silniej porażane były Parabola, Ostka Smolicka, Bryza i Hewilla, a najsłabiej Tybalt, Arabella i KWS Torridon. Podatność odmian na septoriozę liści i kłosów oraz fuzariozę kłosów była zbliżona. Nieco większą odpornością na te choroby cechowały się odmiany Trappe, Tybalt, Ostka Smolicka i KWS Torridon, a bardziej podatną była Arabella (tabela 64). Wyniki analiz jakościowych pszenicy jarej roku przedstawiono w tabeli 65. Gęstość ziarna w stanie zsypnym wynosiła średnio w 3-leciu 73,2 kg/hl na przeciętnym i 73,9 kg/hl na intensywnym poziomie agrotechniki. Była ona podobna w roku. Wyższą miały odmiany Arabella, Bryza i Katoda, a niższą Tybalt i KWS Torridon. Przy średniej zawartości białka, odpowiednio 13,0 i 13,8% (niższej w ostatnim roku) wyróżniały się Bryza, Parabola i KWS Torridon, a mniej miały go Ostka Smolicka, Katoda i Trappe. Zawartość glutenu wynosiła średnio 26,2 i 28,7% i była wyraźnie niższa w roku. Wysoką odznaczały się odmiany Bryza i Hewilla, a niższą Trappe, Ostka Smolicka i Katoda. Przy wartościach wskaźnika sedymentacji, średnio 46 i 51 ml (również niższych w ostatnim roku), wyróżniały się Bryza, Katoda i Arabella, a niższe wartości miała Trappe. Liczba opadania była średnio bardzo wysoka (szczególnie w roku) i wynosiła 321sek na przeciętnym i 325sek na intensywnym poziomie agrotechniki. Do wyróżniających się odmian należały Trappe, Tybalt i Katoda, a najniższą cechowała się Hewilla.

3 Tab. 57. Pszenica jara. Warunki agrotechniczne doświadczeń. Rok zbioru Miejscowość Głubczyce Bąków Łosiów Pągów Powiat Głubczyce Kluczbork Brzeg Namysłów Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IIIa IIIb II IIIa ph gleby w KCL 6,9 6,7 7,0 6,8 Przedplon Soja Burak cukrowy Burak cukrowy Rzepak jary Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada roślin (szt./m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) N na poziomie Nawożenie mineralne a 1 (kg/ha) a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne na poziomie a 2 (l,kg/ha) ADOB Mg 10 + ADOB Cu 1 + ADOB Mn 3 + Basfoliar 36 E 5 ADOB Mg 10 + Basfoliar 36 E 5 MgSO ADOB Cu 1 + ADOB Mn 3 + Basfoliar 36 E 5 MgSO Basfoliar 36 E 5 MgSO ADOB Cu 1 + ADOB Mn 3 + Basfoliar 36 E 5 MgSO Basfoliar 36 E 5 ADOB Mg 10 + ADOB Cu 1 + ADOB Mn 3 + Basfoliar 36 E 5 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Oxafun T 75 DS Kinto Duo 080 FS Scenic 080 FS Kinto Duo 080 FS Herbicydy (l/ha) Granstar 75 WG 20g + Starane 250 EC 0,5 Granstar 75 WG 15 + Starane 250 EC 0,5 Granstar Ultra SX 50 SG 48g + Trend 0,05% Granstar 75 WG 15 + Starane 250 EC 0,5 Insektycydy (l/ha) Bi 58 Nowy 0,5 Mavrik 240 EW 0,2 Mospilan 20 SP 100g + Karate Zeon 050 CS 0,1 Karate Zeon 050 CS 0,12 Bi 58 Nowy 0,5 tylko na poziomie a 2 Fungicydy pierwszy zabieg (l/ha) Aviator X pro 225 EC - 1 Aviator X pro 225 EC - 1 Aviator X pro 225 EC - 1 Aviator X pro 225 EC - 1 Fungicydy drugi zabieg (l/ha) Menara 410 EC 0,5 Menara 410 EC 0,5 Menara 410 EC 0,5 - Regulatory wzrostu (l/ha) Moddus 250 EC 0,2 + Stabilan 750 SL 0,5 Moddus 250 EC 0,2 + Stabilan 750 SL 0,5 Moddus 250 EC 0,2 + Stabilan 750 SL 0,5 Moddus 250 EC 0,2 + Stabilan 750 SL 0,5

4 Tab. 58. Pszenica jara. Pochodzenie odmian Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LOZ* Kod kraju pochodzenia 1 Tybalt NL Irena Szyld, Kalisz Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 2 KWS Torridon UK KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice 3 Trappe 2008 DE KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice 4 Bryza o 2003 DE KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice 5 Hewilla PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. Kraków 6 Parabola PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. Kraków 7 Katoda PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 8 Ostka Smolicka o PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR 9 Arabella PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń *LOZ Lista Odmian Zalecanych, (odmiana Bryza w latach 2005 na LOZ) o odmiana oścista

5 Tab. 59. Pszenica jara. Zbiorcze wyniki doświadczeń. Rok zbioru Głubczyce Bąków Łosiów Pągów Lp. Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w dojrzał. mlecz. (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,4 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,9 9,0 6 Porażenie przez choroby: (skala 9 o ) Mączniak właściwy 9,0 9,0 6,1 7,7 7,9 8,9 6,6 8,2 Rdza brunatna 7,8 9,0 6,1 8,1 8,7 9,0 5,6 7,9 Septorioza liści 4,3 8,7 7,3 8,2 8,1 8,3 5,8 6,4 Septorioza kłosów 9,0 9, ,7 8,8 - - Fuzarioza kłosów 8,6 8,6 7,4 8,9 7,8 8,5 - - Brunatna plamistość liści 6,8 8, ,3 8,5 6,2 8,0 7 Masa 1000 ziaren (g) 41,8 43,9 34,9 35,9 39,4 41,6 41,9 43,9 8 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,3 12,4 13,3 13,7 13,8 13,9 18,7 18,6 9 Plon ziarna (dt z ha) 78,0 95,3 68,3 84,9 74,3 84,4 51,0 65,4

6 Tab. 60. Pszenica jara. Plon ziarna przy 14 % wilgotności (% wzorca). Lata zbioru, Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Wzorzec dt/ha 67,9 68,6 52,6 68,3 63,0 82,5 78,0 62,5 80,3 74,3 1 Tybalt KWS Torridon Trappe Bryza o Hewilla Parabola Katoda Ostka Smolicka o Arabella Liczba doświadczeń Wzorzec- średnia dla wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny, a 2 intensywny poziom agrotechniki o odmiana oścista

7 Tab. 61. Pszenica jara. Plon ziarna w miejscowościach przy 14 % wilgotności (% wzorca). Rok zbioru Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Głubczyce Bąków Łosiów Pągów Średnia Głubczyce Bąków Łosiów Pągów Średnia Wzorzec dt/ha 78,0 68,3 74,3 51,0 67,9 95,3 84,9 84,4 65,4 82,5 1 Tybalt KWS Torridon Trappe Bryza o Hewilla Parabola Katoda Ostka Smolicka o Arabella Wzorzec- średnia dla wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny, a 2 intensywny poziom agrotechniki o odmiana oścista

8 Tab. 62. Pszenica jara. Głubczyce poszerzony dobór odmian. Plon ziarna przy 14 % wilgotności (% wzorca). Lata zbioru, Lp. Odmiany Poziom a 1 Poziom a Wzorzec dt/ha 79,1 64,3 65,0 71,7 69,5 93,9 75,2 84,2 84,6 84,4 1 Tybalt KWS Torridon Trappe Bryza o Monsun Bombona Hewilla Parabola Katoda Łagwa Ostka Smolicka o Kandela Radocha Arabella Izera Struna SMH 87 t Wzorzec średnia dla wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny, a 2 intensywny poziom agrotechniki o odmiana oścista, t odmiana twarda

9 Tab. 63. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolnicze odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru, Lp Odmiana Wysokość roślin (cm) Wyleganie (skala 9 o ) Masa 1000 ziaren (g) a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 Wzorzec ,8 9,0 7,4 8,6 39,5 41,3 38,6 40,1 1 Tybalt ,2 0,0-0,1 0,0 2,6 3,3 1,4 1,6 2 KWS Torridon ,2 0, ,1-0, Trappe ,0 0,0 0,6 0,4-3,5-4,3-3,8-4,1 4 Bryza o ,2 0,0-0,4-0,4-2,6-2,0-2,8-1,5 5 Hewilla ,1 0,0-0,4 0,0 1,9 1,2 1,6 0,6 6 Parabola ,2 0,0-0,5-0,1 4,7 3,7 4,9 4,4 7 Katoda ,2 0,0-0,2 0,1-0,0 0,1 0,7 1,0 8 Ostka Smolicka o ,1 0,0 0,0 0,1-1,1 0,5 0,6 1,0 9 Arabella ,0 0,0 0,4 0,3-1,8-2,0-2,4-3,3 Liczba doświadczeń Wzorzec średnia dla wszystkich badanych odmian

10 Tab. 64. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru, Mączniak właściwy Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza kłosów Fuzarioza kłosów Lp. Odmiana Wzorzec skala 9 o 7,4 8,4 7,0 7,4 6,4 7,1 8,4 8,4 7,9 8,5 1 Tybalt 0,9 0,6 1,2 1,1 0,2 0,3 0,0 0,1 0,1 0,0 2 KWS Torridon 1,0-1,1-1,5 - -0,3-0,2-3 Trappe -0,4-0,3 0,3 0,1 0,9 0,4-0,2 0,0 0,6 0,1 4 Bryza o -1,1-0,8-1,3-0,6-0,6-0,2-0,3-0,1 0,2 0,2 5 Hewilla -0,6-0,4-0,5-0,4-0,6-0,2 0,3 0,1-0,3 0,0 6 Parabola -0,1-0,0-1,3-0,8-0,3-0,2 0,1-0,1-0,4-0,1 7 Katoda -0,6-0,2 0,6 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0-0,1 0,0 8 Ostka Smolicka o 0,0-0,2-1,4-0,6 0,0 0,1-0,3-0,1 0,6 0,4 9 Arabella 1,1 0,7 1,3 0,3-1,0-0,4 0,3 0,1-0,8-0,3 Liczba doświadczeń Wzorzec średnia dla wszystkich badanych odmian

11 Lp. Tab. 65. Pszenica jara. Wyniki analiz jakościowych (% wzorca ). Lata zbioru, Gęstość ziarna w stanie Zawartość białka Wskaźnik sedymentacji Wartość Ilość glutenu (%) Liczba opadania (sek.) zsypnym kg/hl (% sm) (ml) Odmiana technolo giczna a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 Wzorzec 73,0 74,3 73,2 73,9 11,4 12,7 13,0 13,8 20,4 23,7 26,2 28, Tybalt A KWS Torridon A Trappe B Bryza o A Hewilla A Parabola A Katoda A Ostka Smolicka o A Arabella A Liczba doświadczeń Wzorzec średnia dla wszystkich badanych odmian o odmiana oścista A odmiana jakościowa, B odmiana chlebowa

12

13

14 1. ARABELLA PSZENICA JARA LISTA ODMIAN ZALECANYCH Odmiana jakościowa. Zdrowotność przeciętna, większa odporność na mączniaka i rdzę brunatną, mniejsza na septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła. Rośliny średniej wysokości o większej odporności na wyleganie. Kłoszenie i dojrzewanie wcześniejsze Odporność na porastanie ziarna w kłosach mniejsza. Plon ziarna wysoki. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie przeciętne, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo wysoka. Zawartość białka i ilość glutenu mniejsze. Wskaźnik sedymentacji wysoki, liczba opadania mniejsza. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Odmiana o mniejszej reakcji na intensywny poziom agrotechniki. 2. HEWILLA Odmiana jakościowa. Zdrowotność mniejsza, większa podatność na mączniaka i rdzę brunatną. Rośliny wysokie o większej podatności na wyleganie. Kłoszenie i dojrzewanie wcześniejsze. Odporność na porastanie ziarna w kłosach średnia. Plon ziarna średni. Masa 1000 ziaren wyższa, wyrównanie dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka niższa, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacji i liczba opadania wysokie. Wydajność ogólna mąki większa. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Odmiana o większej reakcji na intensywny poziom agrotechniki. 3. KATODA Odmiana jakościowa. Zdrowotność przeciętna. Rośliny wyższe o przeciętnej odporności na wyleganie. Kłoszenie i dojrzewanie średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosach bardzo mała. Plon ziarna wyższy. Masa 1000 ziaren większa, wyrównanie dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym wysoka. Zawartość białka niższa, ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacji i liczba opadania wysokie. Wydajność ogólna mąki większa. Tolerancja na zakwaszenie gleby mała. Odmiana o większej reakcji na intensywny poziom agrotechniki. 4. KWS TORRIDON Odmiana jakościowa. Zdrowotność dobra, duża odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści. Rośliny niskie o bardzo dużej odporności na wyleganie. Kłoszenie i dojrzewanie późniejsze. Odporność na porastanie ziarna w kłosach średnia. Plon ziarna bardzo wysoki. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie niższe, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka i ilość glutenu wyższe. Wskaźnik sedymentacji średni, liczba opadania wysoka. Wydajność ogólna mąki

15 średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Odmiana o mniejszej reakcji na intensywny poziom agrotechniki. 5. OSTKA SMOLICKA Odmiana jakościowa oścista. Zdrowotność przeciętna, większa podatność na rdzę brunatną, mniejsza na fuzariozę kłosów. Rośliny wyższe o średniej odporności na wyleganie. Kłoszenie średnie, dojrzewanie późniejsze. Odporność na porastanie ziarna w kłosach średnia. Plon ziarna średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie wyższe, gęstość ziarna w stanie zsypnym wysoka. Zawartość białka i glutenu mała. Wskaźnik sedymentacji wysoki, liczba opadania mniejsza. Wydajność ogólna mąki mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Odmiana o średniej reakcji na intensywny poziom agrotechniki. 6. PARABOLA Odmiana jakościowa. Zdrowotność mniejsza, większa podatność na rdzę brunatną i septoriozę liści. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Kłoszenie i dojrzewanie wcześniejsze. Odporność na porastanie ziarna w kłosach bardzo mała. Plon ziarna średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie bardzo wysokie, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka i ilość glutenu średnie. Wskaźnik sedymentacji i liczba opadania wysokie. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Odmiana o większej reakcji na intensywny poziom agrotechniki. 6. TYBALT Odmiana jakościowa. Zdrowotność dobra, duża odporność na mączniaka i rdzę brunatną. Rośliny bardzo niskie o średniej odporności na wyleganie. Kłoszenie i dojrzewanie późniejsze. Odporność na porastanie ziarna w kłosach średnia. Plon ziarna bardzo wysoki. Masa 1000 ziaren większa, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym mała. Zawartość białka i ilość glutenu średnie. Wskaźnik sedymentacji średni, liczba opadania wysoka. Wydajność ogólna mąki większa. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Odmiana o mniejszej reakcji na intensywny poziom agrotechniki.