Biuletyn. informacyjny 9/2015. W numerze: Po moc dla po szko do wa nych przez su sz. Co z no we go PROW mo e byç w tym ro ku ISSN 1233-9784

Biuletyn ISSN 1233-9784 informacyjny 9/2015 W numerze: Po moc dla po szko do wa nych przez su sz Pre fe ren cyj ne kre dy ty kl sko we Co z no we go PROW mo e byç w tym ro ku

W numerze: MRiRW O no wych ryn kach zby tu 4 Pol ski eks port yw no Êci na dal roz p dzo ny 5 Po moc dla po szko do wa nych przez su sz 7 Od wspól not grun to wych do współ wła sno Êci 9 Za po biec spe ku la cji zie mià 11 No wa usta wa o kształ to wa niu ustro ju rol ne go Naj bez piecz niej sze go spo dar stwo 2015 14 XIII edy cja kon kur su roz strzy gni ta Po tencjał akwa kul tu ry 16 Łàcz na war toêç pro duk cji ryb w Pol sce wy no si pra wie 120 mln eu ro Roz wi ja my ob sza ry za le ne od ry bac twa 18 Po nad 5 tys. zre ali zo wa nych pro jek tów dzi ki wspar ciu w wy so ko Êci po nad 1 mld zł ARiMR Pre fe ren cyj ne kre dy ty kl sko we 20 Po moc go spo dar stwom po szko do wa nym przez su sz Wy ko rzy sta na szan sa 24 Efek ty unij ne go wspar cia udzie lo ne go gru pom pro du cen tów owo ców i wa rzyw Co z no we go PROW mo e byç w tym ro ku 27 Przy go to wa nia do uru cho mie nia ko lej nych dzia łaƒ ARiMR od po wia da 29 Z pierwszej r ki 34 ARR 25 lat ARR 36 ANR Re kor do wa au kcja 38 Pride of Poland w Janowie Podlaskim Wydawcy: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 1

Zdaniem ministra MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Ma rek Sa wic ki, mi ni ster rol nic twa i roz wo ju wsi Sza now ni Paƒ stwo! Je sieƒ to dla wszyst kich zwià za nych z rol nic twem czas wy - jàt ko wy. To czas dzi ko wa nia za zbio ry i pla no wa nia no - wych za sie wów. Ser decz nie dzi ku j rol ni kom za ich trud i wy si łek. Te go rocz na aura nie oka za ła si dla nich ła ska - wa. Dłu go trwa le utrzy mu jà ce si bar dzo wy so kie tem pe - ra tu ry i brak opa dów by ły przy czy nà do tkli wej su szy na wi k szo Êci te re nów u yt ko wa nych rol ni czo. Naj bar - dziej ucier pie li rol ni cy zaj mu jà cy si pro duk cjà ro Êlin nà, w tym wa rzyw i owo ców, a tak e pro wa dzà cy chów i ho - dow l by dła. Te do Êwiad cze nia po ka zu jà, e za sad nym był by po - wrót do ubez pie czeƒ pa kie to wych, któ re na proê b or - ga ni za cji i zwiàz ków za wo do wych rol ni ków zo sta ły zli - kwi do wa ne w 2009 r. Obo wià zu jà cy sys tem spra wił, e za kła dy ubez pie czeƒ (PZU. S.A., To wa rzy stwo Ubez pie czeƒ Wza jem nych TUW, Con cor dia Pol ska TUW) za war ły w 2014 r. 86 umów ubez pie cze nia upraw rol nych od ry zy ka su szy. Na to miast w 2015 r. zo sta ło pod pi sa ne tyl ko 70 ta kich umów. I to po mi mo zmian w fi nan so wa niu rol ni czych ubez pie czeƒ upraw i zwie rzàt go spo dar skich, gdzie pod - nie sio no do pła ty z bu d e tu paƒ stwa do skła dek z 50% do 65%. Nie ste ty, nie ma mo li wo Êci zre kom pen so wa nia wszyst kich strat. Zna ne od lat for my po mo cy mo gà je dy - nie ła go dziç skut ki su szy. Pa mi taj my jed nak, e upraw - nie ni do nich sà ci rol ni cy, któ rzy po nie Êli stra ty w wy so - ko Êci prze kra cza jà cej 30% Êred niej war to Êci pro duk cji go spo dar stwa z ostat nich trzech lat. Jed nak wo bec ska li te go rocz nej su szy przy go to wy wa ny jest spe cjal ny pro - gram po mo cy dla tych go spo darstw, w któ rych stra ty prze kro czy ły 70%. Pie ni dzy szu ka my wsz dzie. Tak e w Bruk se li. Do unij - ne go ko mi sa rza ds. rol nic twa Phi la Ho ga na zo stał ju wy - sła ny list z proê bà o udzie le nie przez Ko mi sj Eu ro pej skà po mo cy ho dow com by dła. Z pro ble mem su szy zma ga jà si tak e in ne kra je wschod nie re jo ny Nie miec, Buł ga - ria, Ru mu nia. To tak e te mat unij nej ra dy mi ni strów ds. rol nic twa. Chc jed nak bar dzo moc no pod kre Êliç, e choç pie nià - dze b dà, nie wy star czy w bu d e cie fun du szy na peł ne zre kom pen so wa nie strat. Te go rocz na su sza zwra ca te uwa g na spo sób jej mo - ni to ro wa nia. Opo wia dam si za tym, aby zwi k szyç iloêç punk tów po mia ro wych, z któ rych ko rzy sta IUNG-PIB tak, aby sza co wa nie kl ski su szy by ło bar dziej efek tyw ne. 2 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rów no le gle to czà si przy go to wa nia do wdra a nia ko - lej nych dzia łaƒ z Pro gra mu Roz wo ju Ob sza rów Wiej skich na la ta 2014-2020. Nie za nie dbu je my te szko leƒ dla rol - ni ków. Nie ustan nie ta kie spo tka nia od by wa jà si w gma - chu mi ni ster stwa. Trwa jà te spo tka nia z przed sta wi cie la mi zwiàz ków i or ga ni za cji rol ni czych, z przed sta wi cie la mi pro - du cen tów owo ców mi k kich, zwłasz cza z pro du cen ta mi po rzecz ki czar nej. Wspól nie pra cu je my nad roz wià za nia - mi, któ re mo gły by im po móc. W sierp niu mi nàł rok od wpro wa dze nia przez Fe de ra - cj Ro syj skà em bar ga na na sze pro duk ty rol ne. Z tej per spek ty wy wi daç, e na si pro du cen ci i eks por te rzy do - brze so bie po ra dzi li w tych bar dzo trud nych wa run kach. Mu si my bo wiem pa mi taç, e sank cje do ty czà nie tyl ko nas i na unij nym ryn ku po ja wi ło si bar dzo du o pro - duk tów, któ re do tej po ry by ły wy sy ła ne na ry nek ro syj - ski. Ak tu al na sy tu acja w spo sób oczy wi sty wy wo łu je wie - le ne ga tyw nych emo cji, ale nie jest praw dà, e nie za - bie ga my o po moc dla pol skich sa dow ni ków. Przy po - mn, e w 2014 r. wła Ênie ta bran a po wpro wa dze niu ro syj skie go em bar ga uzy ska ła wspar cie ze Êrod ków kra - jo wych w wy so ko Êci 120 mln zł, a ze Êrod ków unij nych w wy so ko Êci 180 mln zł. Trud ne wa run ki do st pu do unij ne go wspar cia dla pro du cen tów owo ców i wa - rzyw rów nie nie sta no wi ły ba rie ry nie mo li wej do po ko - na nia. Mo je usil ne sta ra nia i nie usta jà ce za bie gi do pro - wa dzi ły do de cy zji Ko mi sji Eu ro pej skiej. Choç w mo jej oce nie po win na ona za paêç znacz nie wcze Êniej, to naj - wa niej sze, e jed nak za pa dła. Kon se kwen cjà prze dłu - a jà ce go si em bar ga jest pod j cie ko lej nej de cy zji przez Ko mi sj Eu ro pej skà o kon ty nu owa niu po mo cy. To na nasz wnio sek KE prze dłu y ła wspar cie dla sek to ra owo co wo -wa rzyw ne go, a Pol ska otrzy ma oko ło 1/3 wszyst kich tych Êrod ków. Po ra dze nie so bie z ro syj skim em bar giem to tak e efekt du o wcze Êniej szych za bie gów o do st p do no wych ryn - ków zby tu. Wie lu kry ty ko wa ło mnie za wy jaz dy i roz mo wy w paƒ stwach Da le kie go i Bli skie go Wscho du twier dzàc, e upra wiam tu ry sty k. Cie ka we, co by ło by rok te mu i dziê, gdy bym tych dzia łaƒ za nie chał? Z in nych, bie à cych wy da rzeƒ na le y od no to waç tak e i to, e Sejm przy jàł no we li za cj usta wy o kształ to wa niu ustro ju rol ne go. Przy j te za sa dy po zwo là na rze czy wi ste uspo łecz nie nie pro ce su sprze da y zie mi rol ni czej. Wzo ro - wa li Êmy si na roz wià za niach fran cu skich i nie miec kich. Nie ma za tem obaw, e sà one nie zgod ne z prze pi sa mi unij ny mi. Wie dzàc jak bar dzo wa na jest to usta wa, za - ape lo wa łem do pre zy den ta An drze ja Du dy o jak naj szyb - sze jej pod pi sa nie. Nie za nie dbu je my te sys te ma tycz nej pra cy na rzecz po - zy ski wa nia no wych ryn ków zby tu dla na szych pro duk tów rol no -spo yw czych, o czym jest in for ma cja w dal szej cz - Êci Biu le ty nu. Je sieƒ jest tak e cza sem wa ne go wy da rze nia zwià za - ne go z pro mo cjà na szych wy ro bów spo yw czych tar - gów Po la gra. To jed na z głów nych te go ty pu im prez w Eu ro pie. Na sze suk ce sy eks por to we przy cià ga jà za in - te re so wa nych pol skà yw no Êcià, któ ra ma opi ni yw no - Êci naj wy szej ja ko Êci, od zna cza jà cej si wspa nia ły mi wa lo ra mi sma ko wy mi. Wrze sieƒ to tak e czas ob rad trze cie go Kon gre su Na uk Rol ni czych. Na sze rol nic two, prze mysł rol no -spo yw czy, ryn ki rol ne, ry bo łów stwo i ob sza ry wiej skie zna la zły na le - ne im miej sce w unij nych struk tu rach, pro gra mach i przede wszyst kim na jed no li tym ryn ku unij nym. Roz wój tych wa nych z go spo dar cze go i spo łecz ne go punk tu wi - dze nia ob sza rów był, jest i b dzie uwa run ko wa ny wspar - ciem, ja kie uzy sku jà one dzi ki na uce i ba da niom oraz sku tecz ne mu trans fe ro wi in no wa cji do prak ty ki. Pol ski sek - tor rol no -spo yw czy za li cza ny jest do jed ne go z naj dy na - micz niej roz wi ja jà cych ob sza rów na sze go eks por tu. W wie lu pro duk tach rol no -spo yw czych je ste Êmy w Êwia - to wej czo łów ce eks por te rów. Te wy ni ki to w du ej mie rze za słu ga pra cy na ukow ców i wdro e nia roz wià zaƒ po wsta - jà cych w pol skim za ple czu na uko wo -ba daw czym. Sek tor rol no -spo yw czy wcià jed nak dys po nu je du ym po ten cja łem roz wo jo wym, któ ry mo e byç peł niej wy ko - rzy sta ny. Do te go ce lu nie zb d ne jest wspar cie na uko wo - -ba daw cze i suk ce syw ne wy pra co wy wa nie no wa tor skich, in no wa cyj nych roz wià zaƒ, któ re po zwo là na pod no sze nie po zio mu i ja ko Êci pro duk cji oraz dal sze zwi k sza nie kon - ku ren cyj no Êci pol skie go rol nic twa i prze my słu spo yw cze - go. Pra ce ana li tycz ne za ple cza na uko wo -ba daw cze go te - go sek to ra po win ny kon cen tro waç si rów nie na wska zy - wa niu naj ko rzyst niej szych dla Pol ski roz wià zaƒ sys te mo - wych we Wspól nej Po li ty ce Rol nej i Wspól nej Po li ty ce Ry - bac kiej. Przed sta wia ne przez pra cow ni ków na uki wy ni ki eks per tyz po win ny da waç od po wiedê, w ja kich kie run kach na le y po dej mo wa ç pra ce roz wo jo we, aby sku tecz nie kon ku ro waç za rów no na ryn ku we wn trz nym, jak i ze - wn trz nym. Od na uki ocze ku je si rów nie kom plek so - wych ba daƒ uwa run ko waƒ wpły wa jà cych na efek tyw noêç pro duk cji yw no Êci, pro gno zo wa ne zmia ny kli ma tycz ne, bio ró no rod noêç, ra cjo nal noêç go spo da ro wa nia za so ba - mi wo dy tech no lo gicz nej, a tak e sto so wa nie praw bio lo - gicz nych rzà dzà cych pro ce sa mi za cho dzà cy mi w ca łym łaƒ cu chu wy twa rza nia yw no Êci. Tyl ko tych kil ka po ru szo nych za gad nieƒ po ka zu je, jak istot ne jest współ dzia ła nie w wie lu ob sza rach, aby na sze rol nic two mo gło staç si jesz cze bar dziej efek tyw ne i mo - gło sku tecz nie kon ku ro waç na eu ro pej skich i Êwia to wych ryn kach. BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 3 MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

Prosto z gabinetu O no wych ryn kach zby tu MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI In for ma cje do ty czà ce pol skie go eks por tu sà opty mi stycz ne. Za I pół ro cze nasz eks port wzrósł o 6,3 % w sto sun ku do ana lo gicz ne - go okre su ro ku po przed nie go. Do - dat ni bi lans wy niósł pra wie 12 mld zło tych, przy po nad 4 mld zło tych de fi cy tu przed ro kiem. Znacz ny udział w tych osià gni ciach miał sek tor rol ny, któ ry zaj mu je trze cià po zy cj z 13% udzia łem. W mi nio - nym pół ro czu od no to wa li Êmy 6,4% wzrost war to Êci eks por tu ar ty ku łów rol no -spo yw czych przy wzro Êcie im - por tu je dy nie o 1,9%. A to ozna - cza 17,7% wzrost do dat nie go sal da wy mia ny ty mi pro duk ta mi. We dług mi ni stra Mar ka Sa wic kie go no we ryn ki zdo by wa my dla te go, e pol skie pro duk ty od zna cza jà si naj wy szà, Êwia to wà ja ko Êcià. Przez ca ły czas pro wa dzo ne sà in - ten syw ne pra ce w ce lu po zy ski wa nia no wych ryn ków zby tu dla pol skiej yw no Êci. Głów ny In spek to rat We te ry na rii tyl ko w pierw szym pół ro czu te go ro - ku uzgod nił Êwia dec twa zdro wia na wy wóz z Pol ski do Al gie rii ko ni, pro duk tów z udzia łem mi sa dro - bio we go, wo ło we go i owcze go, pod da nych ob rób ce ter micz nej w wy so kiej tem pe ra tu rze oraz pasz dla ryb, do Azer bej d a nu by dła ho - dow la ne go i u yt ko we go, do Czar - no gó ry pro duk tów mlecz nych, do Egip tu mi sa wie przo we go bez ko Êci, wy ro bów i pro duk tów wie - przo wych, mle ka i pro duk tów mle - czar skich, mi sa dro bio we go i pro - duk tów mi snych, do In dii mle ka i pro duk tów mlecz nych oraz pro duk - tów ry bo łów stwa, do Ja po nii Êwiƒ ho dow la nych oraz pro duk tów wo ło - wych z mi sa im por to wa ne go. Po - nad to uzgod nie nia Êwia dectw zdro - wia do ty czy ły Ka zach sta nu, Kir gi sta - Pol ska yw noêç od zna cza si naj wy szà Êwia to wà ja ko Êcià mó wił mi ni ster rol nic twa Ma rek Sa wic ki pod czas wspól - nej kon fe ren cji pra so wej z głów nym le ka rzem we te ry na rii Mar kiem Pirsz tu kiem i głów nym in spek to rem ochro ny ro Êlin i na sien nic twa Ta de uszem Kło sem nu, Ma ce do nii, Ma ro ka, Mek sy ku, No wej Ze lan dii, Pa na my, Ser bii, Sin - ga pu ru, Ta d y ki sta nu, Taj lan dii, Taj - wa nu, Tu ne zji, Tur cji, Ukra iny i USA. W efek cie na sze pro duk ty obec ne sà ju na 73 ryn kach, nie li czàc ca łe go ryn ku Unii Eu ro pej skiej. Pol skie za kła dy kon tro lo wa ne sà przez in spek to rów z Izra ela, Ku by i Tur cji. Do koƒ ca bie à ce go ro ku pla no wa ne sà kon tro le przez od po - wied nie słu by we te ry na ryj ne ta kich paƒstw jak: Ukra ina, Ara bia Sau dyj - ska, Chi ny, Mek syk, Ma le zja, Sin ga - pur i Re pu bli ka Po łu dnio wej Afry ki. Po dob nie jak Głów ny In spek to rat We te ry na rii rów nie Paƒ stwo wa In - spek cja Ochro ny Ro Êlin i Na sien nic - twa (PIORiN) bar dzo ak tyw nie uczest ni czy w po zy ski wa niu do st pu do no wych ryn ków zby tu, w tym do ryn ków za mkni tych z pro ce du rà ana li zy ry zy ka dla owo ców Êwie ych, głów nie ja błek i gru szek. Ja ko ryn ki per spek ty wicz ne dla ja - błek na le y wy mie niç Chiƒ skà Re pu - bli kà Lu do wà, Wiet nam, Taj wan, w od nie sie niu do któ rych pro ce du ry ana li zy ry zy ka (PRA) sà na eta pie za - awan so wa nym. W naj bli szym cza - sie (wrze sieƒ br.) wi zy t w Pol sce zło - à eks per ci z Chiƒ skiej Re pu bli ki Lu - do wej i Wiet na mu w ra mach trwa jà - cej pro ce du ry ana li zy ry zy ka dla pol - skich ja błek. PIORiN w 2014 r. zło ył wnio ski o prze pro wa dze nie ana li zy ry zy ka dla eks por tu pol skich ja błek do: Bra zy lii, Ko sta ry ki, Ko lum bii oraz Taj lan dii (2015 r.). Pol ska jest jed nym z sied - miu kra jów Unii Eu ro pej skiej, któ re ubie ga jà si o udo st p nie nie ryn ku USA dla ja błek i gru szek, a tak e jed - nym z sied miu, któ re sà w trak cie przy go to wy wa nia wnio sku o prze pro - wa dze nie ana li zy ry zy ka dla ja błek i gru szek do Mek sy ku. Obie in spek cje pod kre Êla jà, e nie ma ad nych pro ble mów z ja ko Êcià pol skich pro duk tów eks por to wa nych na za gra nicz ne ryn ki, a ostat nie za - strze e nia kie ro wa ne ze stro ny Fe de - ra cji Ro syj skiej nie ma jà naj mniej - sze go uza sad nie nia. Biu ro Mi ni stra [ 22 623 18 38 Zdj cie: ar chi wum MRiRW 4 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rynki rolne Pol ski eks port yw no Êci na dal roz p dzo ny Od stycz nia do ma ja 2015 r. war toêç eks por tu ar ty ku łów rol no - -spo yw czych z Pol ski wy nio sła 9,3 mld eu ro. W po rów na niu do ana lo gicz ne go okre su 2014 r. jest to wzrost o oko ło 480 mln eu ro, czy li o 5,5 proc. We dług mi ni stra rol nic twa i roz wo ju wsi Mar ka Sa wic kie go co raz bar dziej praw do po dob ne jest, po mi mo wcià obo wià zu jà ce go ro syj skie go em bar ga, e w tym ro ku sprze da my yw noêç na re kor do wym po zio mie 25 mld eu ro. por tu wie lu pro duk tów spo yw - czych, m.in. z kra jów UE, w tym z Pol ski, któ re go obo wià zy wa nie prze dłu o no w czerw cu 2015 r. o ko lej ny rok, tj. do sierp nia 2016 r. Jesz cze wcze Êniej, bo 27 stycz - nia 2014 r., Fe de ra cja Ro syj ska wpro wa dzi ła ogra ni cze nia w im por - MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Fe de ra cja Ro syj ska to tra dy cyj - nie wa ny od bior ca pol skich pro duk tów rol no -spo yw czych. W 2013 r. pol ski eks port do Ro sji wy niósł 1 252 mln eu ro (wzrost o 19 proc. w sto sun ku do ro ku po - przed nie go), co sta wia ło Ro sj na trze cim miej scu w pol skim eks - por cie rol no -spo yw czym, po Niem czech i Wiel kiej Bry ta nii. W 2014 r. stro na ro syj ska wpro - wa dzi ła sze reg za ka zów dla pol - skich pro duk tów. By ły to m. in.: od 1 sierp nia 2014 r. za kaz im por - tu wy bra nych owo ców i wa rzyw z Pol ski, w tym ja błek, zaê od 7 sierp nia 2014 r. rocz ny za kaz im - WartoÊç eksportu artykułów rolno-spo ywczych w okresie styczeƒ-maj 2015 r. wyniosła 9,3 mld euro Coraz bardziej prawdopodobne jest, pomimo wcià obowiàzujàcego rosyjskiego embarga, e w tym roku sprzedamy ywnoêç na rekordowym poziomie 25 mld euro cie trzo dy chlew nej, wie przo wi ny, pro duk tów wie przo wych z paƒstw UE, w tym Pol ski, w zwiàz ku z wy stà - pie niem przy pad ków afry kaƒ skie go po mo ru Êwiƒ u dzi ków i Êwiƒ. Wpro wa dzo ne za ka zy spo wo do - wa ły fak tycz ne za blo ko wa nie ryn ku ro syj skie go dla wie lu to wa rów rol no - -spo yw czych i w kon se kwen cji spa - dek war to Êci eks por tu tych to wa rów do Ro sji. W pierw szych pi ciu mie - sià cach te go ro ku war toêç sprze da y do Ro sji to 152 mln eu ro wo bec 345 mln w sto sun ku do okre su I -V 2014 r. To spa dek o bli sko 70 proc. W tej sy tu acji pol skie fir my sek to - ra rol no -spo yw cze go zo sta ły zmu - BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 5

Rynki rolne MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI szo ne do przy spie sze nia dzia łaƒ na rzecz dy wer sy fi ka cji ryn ków zby - tu, w tym po szu ki wa nia part ne rów na wet na od le głych ryn kach. Za - rad noêç pol skich przed si bior ców oraz ofen sy wa dy plo ma tycz - na MRiRW zmie rza jà ca do otwie ra - nia no wych ryn ków zby tu przy nio sły po zy tyw ne efek ty. We dług osta tecz nych da nych war - toêç eks por tu ar ty ku łów rol no -spo - yw czych w 2014 r. wy nio sła 21,9 mld eu ro (20,4 mld eu ro w 2013 r.), co w sto sun ku do 2013 r. (20,4 mld eu ro) ozna cza ło wzrost o oko ło 1,5 mld eu ro, tj. o 7,1 proc. Ozna cza to, e spa dek eks por tu pro duk tów rol no -spo yw czych do Ro sji zo stał skom pen so wa ny ulo ko - wa niem tych to wa rów na in nych Sprzeda du ej partii pszenicy do Egiptu, Arabii Saudyjskiej, Maroka, Kenii, Sudanu, Jordanii i Tanzanii przyczyniła si do istotnego wzrostu eksportu do tych krajów ryn kach zby tu. Pol skie pro duk ty cie - szà si sta le ro snà cym za in te re so - wa niem za gra nicz nych od bior ców. Na le y zwró ciç uwa g na zna czà cy wzrost ich eks por tu do paƒstw Bli - skie go Wscho du, Azji i Afry ki. W okre sie I -V 2015 r. naj wi k szy Mi so drobiowe oraz podroby zwierz ce znajdujà odbiorców m.in. w Hongkongu i Beninie wzrost war to Êci eks por tu w po rów - na niu z ana lo gicz nym okre sem po - przed nie go ro ku od no to wa no w han dlu z Egip tem. Sprze da do te go kra ju wzro sła po nad trzy - krot nie, osià ga jàc po ziom oko - ło 112 mln eu ro (w okre sie I - -V 2014 r. by ło to tyl ko 37 mln eu - ro), głów nie w wy ni ku zna czà ce go eks por tu psze ni cy. Sprze da du ej par tii psze ni cy przy czy ni ła si do istot ne go wzro stu pol skie go eks - por tu m.in. do Ara bii Sau dyj skiej (wzrost o 47 proc.), Ma ro ka (wzrost o 38 proc.), Ke nii (9-krot ny wzrost), Su da nu (3-krot ny wzrost), Jor da nii (po nad 2-krot ny wzrost) oraz Tan za - nii (28-krot ny wzrost). W efek cie łàcz na war toêç sprze da nych to wa - rów rol no -spo yw czych do Ara bii Sau dyj skiej wy nio sła 129 mln eu ro, do Ma ro ka 59 mln eu ro, do Ke - nii 36 mln eu ro, do Su da nu 26 mln eu ro, do Jor da nii 19 mln eu - ro, zaê do Tan za nii 15 mln eu ro. Wzrost sprze da y mi sa dro bio - we go oraz po dro bów zwie rz cych do Hong kon gu wpły nàł na 27 proc. wzrost eks por tu do te go kra ju do po zio mu 52 mln eu ro z 41 eu ro w okre sie I -V 2014 r. Wi k sze za in - te re so wa nie mi sem dro bio wym z Pol ski przez od bior ców w Be ni nie wpły n ło na wzrost eks por tu do te go paƒ stwa o 26 proc., osià ga jàc war - toêç 20 mln eu ro. Wi k sza ni przed ro kiem sprze da mle ka w prosz ku wpły n ła na wzrost o 58 proc. war to Êci sprze da y pol skich to - wa rów do Wiet na mu. War toêç eks - por tu na ten ry nek wy nio sła 43 mln eu ro. Wi k szy eks port m.in. cu kru do Izra ela spo wo do wał, e war toêç sprze da y na ten ry nek wzro sła o 44 proc. do war to Êci 57 mln eu ro. Zna czà cy wzrost war to Êci sprze - da y to wa rów rol no -spo yw czych od no to wa no rów nie m.in. do ta - kich paƒstw jak: Chor wa cja, Wło - chy, Gre cja, Cypr, Szwaj ca ria, Fran - cja, Re pu bli ka Cze ska, a tak e za spra wà m.in. so ku jabł ko we go wzrósł eks port do USA i Ka na dy. De par ta ment Ryn ków Rol nych [ 22 623 16 32 Zdj cia: fo to lia, Pan ther stock / Pho to ge ni ca 6 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rolnictwo Po moc dla po szko do wa nych przez su sz Su sza to szko dy spo wo do wa ne wy stà pie niem w do wol nym, sze Êcio de ka do wym okre sie od 1 kwiet nia do 30 wrze Ênia, kli ma - tycz ne go bi lan su wod ne go po ni ej okre Êlo nej war to Êci dla po szcze gól - nych ga tun ków lub grup ro Êlin upraw nych oraz ka te go rii gle bo - wych. De fi ni cja su szy zo sta ła okre - Êlo na w usta wie o ubez pie cze niach upraw i zwie rzàt go spo dar skich. O wy stà pie niu su szy de cy - du je ca ły kom pleks wa run - ków me te oro lo gicz nych i gle bo wych. Do oce ny za - gro e nia utwo rzo ny zo stał sys tem mo ni to rin gu skut - ków su szy rol ni czej uwzgl d nia jà cy kli ma tycz ny bi lans wod ny i zmien noêç prze strzen nà wa run ków gle bo wych. Na po trze by pro gra mów po mo cy kra jo wej uru cha - mia nych w ce lu wzno wie - nia przez rol ni ków pro duk - cji po szko dach spo wo do - wa nych nie ko rzyst ny mi zja wi ska mi at mos fe rycz ny - mi, sza co wa nia szkód do - ko nu jà ko mi sje po wo ły wa - ne przez wo je wo d. We dług sta nu na dzieƒ 24 sierp nia 2015 r. wo je - wo do wie po wo ła li 813 ko mi sji do osza co wa nia strat w upra wach rol nych spo wo do wa nych przez su sz : 1 dol no Êlà skie 13 1 ku jaw sko -po mor skie 132 1 lu bel skie 73 1 lu bu skie 34 1 łódz kie 49 1 ma ło pol skie 5 1 ma zo wiec kie 132 1 opol skie 92 1 pod kar pac kie 25 1 pod la skie 53 1 po mor skie 9 1 Êlà skie 6 1 Êwi to krzy skie 23 1 war miƒ sko -ma zur skie 32 1 wiel ko pol skie 135. Wst p nie wo je wo do wie sza cu jà, O wystàpieniu suszy decyduje cały kompleks warunków meteorologicznych i glebowych e szko dy spo wo do wa ne su szà wy - st pu jà w po nad 102 tys. go spo - darstw rol nych. Osta tecz ne da ne do ty czà ce wiel - ko Êci strat w rol nic twie b dà zna ne po za koƒ cze niu prac ko mi sji sza cu - jà cych szko dy. Pro du cen ci rol ni po szko do wa ni w wy ni ku su szy, po za od szko do wa - nia mi z za kła dów ubez pie czeƒ, mo gà ubie gaç si o: 1 kre dyt pre fe ren cyj ny na wzno - wie nie pro duk cji rol nej, któ ry mo e zo staç prze zna czo ny na za kup m.in. pasz, kwa li fi ko wa ne go ma te - ria łu siew ne go, na wo zów mi ne ral - nych, Êrod ków ochro ny ro Êlin, pa li - wa na ce le rol ni cze, in wen ta rza, któ re go opro cen to wa nie kre dy tu dla kre dy to bior cy wy no si: 2,11% w ska li ro ku dla kre dy tów na wzno wie nie pro duk cji dla rol ni - ków po sia da jà cych po li s ubez pie - cze nia co naj mniej 50% po wierzch - ni upraw rol nych, z wy łà cze niem łàk i pa stwisk, lub co naj mniej 50% licz by zwie rzàt go spo dar skich w go - spo dar stwie rol nym lub dzia le spe - cjal nym pro duk cji rol nej, MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 7

Rolnictwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 3,17% w ska li ro ku dla kre dy tów na wzno wie nie pro duk cji dla rol ni - ków nie po sia da jà cych ubez pie cze - nia upraw lub zwie rzàt. Pod sta wo wym wa run kiem ubie - ga nia si o ten kre dyt jest osza co - wa nie szkód przez ko mi sj po wo ła - nà przez wo je wo d w ter mi nie do 2 mie si cy od dnia zgło sze nia przez pro du cen ta rol ne go wy stà pie nia szkód, nie póê niej jed nak ni do cza su zbio ru plo nu głów ne go da nej upra wy al bo jej li kwi da cji. Skutki długotrwałej suszy w szczególny sposób dotykajà producentów bydła Ko mi sje sza cu jà ce szko dy do kosz - tów po nie sio nych z ty tu łu nie zbie ra - nia plo nów w wy ni ku wy stà pie nia szkód za li cza jà rów nie kosz ty zwià - za ne z za ku pem pasz, je e li ten za - kup wy ni ka z ujem ne go bi lan su pa - szo we go w go spo dar stwie rol nym spo wo do wa ne go szko da mi po - wsta ły mi w wy ni ku nie ko rzyst nych zja wisk at mos fe rycz nych; 1 udzie le nie przez Pre ze sa Ka sy Rol ni cze go Ubez pie cze nia Spo łecz - ne go, na in dy wi du al ny wnio sek rol - ni ka, po mo cy w for mie od ro cze nia ter mi nu płat no Êci skła dek i roz ło e - nia ich na do god ne ra ty, a tak e umo rze nie w ca ło Êci lub w cz Êci bie à cych skła dek; 1 za sto so wa nie przez Pre ze sa Agen cji Nie ru cho mo Êci Rol nych od - ro cze nia i roz ło e nia na ra ty płat no - Êci z ty tu łu umów sprze da y lub dzier a wy nie ru cho mo Êci Za so bu Wła sno Êci Rol nej Skar bu Paƒ stwa, a tak e umo rze nia czyn szu z ty tu łu umów dzier a wy, na in dy wi du al ny wnio sek pro du cen ta rol ne go; 1 udzie le nie przez wój tów, bur mi - strzów lub pre zy den tów miast ulg w po dat ku rol nym, na wnio sek pro - du cen ta rol ne go zło o ny do urz du gmi ny; 1 po moc fi nan so wà na ka dy ha po wierzch ni upraw, na któ rej wy stà - pi ła su sza, za de kla ro wa nej przez pro du cen ta rol ne go we wnio sku, w wy so ko Êci mak sy mal nie 400 zł na 1 ha, a w przy pad ku upra wy owo cu jà cych drzew i krze wów owo - co wych w wy so ko Êci mak sy mal - nie 800 zł na 1 ha. Wy so koêç po mo cy fi nan so wej b dzie po mniej szo na o 50% w przy pad ku, gdy co naj mniej 50% po wierzch ni upraw rol nych, z wy łà - cze niem łàk i pa stwisk, w go spo - dar stwie rol nym lub dzia le spe cjal - nym pro duk cji rol nej nie by ło w 2015 r. ubez pie czo nych od wy - stà pie nia co naj mniej jed ne go z na st pu jà cych ry zyk: su szy, gra du, desz czu na wal ne go, ujem nych skut ków prze zi mo wa nia, przy mroz - ków wio sen nych, po wo dzi, hu ra ga - nu, pio ru na, ob su ni cia si zie mi lub la wi ny. Wnio ski o przy zna nie tej po mo cy b - dà skła da ne do dnia 30 wrze Ênia 2015 r. Po nad to do Ko mi sa rza Phi la Ho ga na zo sta ła prze - sła na 14 sierp nia br. proê ba o usta le nie dla Pol ski, na pod sta wie art. 219 roz - po rzà dze nia Par la men tu Eu - ro pej skie go i Ra dy (UE) nr 1308/2013, nad zwy czaj - nej po mo cy z bu d e tu Unii Eu ro pej skiej dla pro du cen - tów by dła w zwiàz ku z po - gar sza jà cy mi si wa run ka mi pro wa dze nia pro duk cji rol - ni czej w Pol sce spo wo do wa - ny mi dłu go trwa łà su szà, któ - rej skut ki w szcze gól ny spo - sób do ty ka jà pro du cen tów by dła. Wpro wa dze nie pro gra mu nad zwy czaj nej po mo cy ze Êrod ków bu d e tu Unii Eu ro pej skiej umo li wi ło by prze trwa nie te go wy - jàt ko wo trud ne go okre su ho dow - com by dła, a w szcze gól no Êci pro - du cen tom mle ka, któ rych cz Êç bo ry ka si obec nie nie tyl ko z su szà a tak e z pro ble mem opła ce nia kar za prze kro cze nie in dy wi du al - nych kwot mlecz nych za ostat ni rok kwo to wy. De par ta ment Fi nan sów [ 22 623 20 21 Zdj cia: A. Wy so czaƒ ska, A. Ku bat 8 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rolnictwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Od wspól not grun to wych do współ wła sno Êci 14 sierp nia 2015 r. Pre zy dent RP pod pi sał uchwa lo nà przez Sejm RP w dniu 10 lip ca 2015 r. usta w o zmia nie usta wy o za go spo - da ro wa niu wspól not grun to wych. Usta wa ta sta no wi szan s na osta tecz ne ure gu lo wa nie sto sun ków praw nych wspól not grun - to wych. No we prze pi sy ma ja wejêç w y cie 1 stycz nia 2016 r. W spól no ty grun to we sta - no wià re likt sto sun ków wła sno Êcio wych po wsta - łych w XIX wie ku na te re nach by łe - go za bo ru ro syj skie go i au striac kie - go w wy ni ku li kwi da cji paƒsz czy zny. Pro jekt usta wy okre Êla za sa dy ure - gu lo wa nia sta nu praw ne go nie ru - cho mo Êci wy ka za nych w ewi den cji grun tów ja ko wspól no ty grun to we, któ re nie ma jà wy da nych od po - wied nich de cy zji ad mi ni stra cyj nych okre Êla jà cych oso by upraw nio ne do ko rzy sta nia ze wspól no ty oraz przy słu gu jà cych tym oso bom (fi - zycz nym lub praw nym) wiel ko Êci udzia łów. Pro blem zwià za ny z re gu la cjà sta - nu praw ne go nie ru cho mo Êci wspól not grun to wych jest nie zwy kle istot ny. Ak tu al nie w Pol sce jest ok. 107 tys. ha grun tów ozna czo - nych w ewi den cji grun tów i bu dyn - ków ja ko wspól no ty grun to we. Na tej pod sta wie sza cu je si, e w Pol sce jest ok. 5100 wspól not grun to wych, jed nak oko ło 3500 wspól not nie ma ure gu lo wa ne go sta nu praw ne go. Nie zo sta ły bo - wiem do chwi li obec nej wy da ne sto sow ne de cy zje ad mi ni stra cyj ne usta la jà ce, któ re nie ru cho mo Êci sta no wià wspól no ty grun to we oraz usta la jà ce oso by upraw nio ne do ko rzy sta nia ze wspól no ty i wiel - ko Êci przy słu gu jà cych im udzia łów. Zgod nie z obo wià zu jà cy mi prze pi - sa mi usta wy o za go spo da ro wa niu wspól not grun to wych usta le nia ta - kie mu szà do ty czyç sta nu fak tycz ne - go i praw ne go ist nie jà ce go na dzieƒ 5 lip ca 1963 r., co obec - nie jest prak tycz nie nie mo li we. Po - nad to udzia łow cy tyl ko 1080 wspól not utwo rzy li spół ki do za rzà - dza nia ty mi wspól no ta mi, w tym je - dy nie w 1073 spół kach po wo ła no wła Êci we or ga ny, co unie mo li wia im funk cjo no wa nie w ob ro cie praw nym. Roz wià za nia przy j te w usta wie do sto so wa ne by ły do pro wa dzo nej w okre sie lat 60. BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 9

Rolnictwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI po li ty ki rol nej. Wspól no ty grun to we trak to wa ne by ły ja ko je den z ele - men tów uspo łecz nie nia rol nic twa (m. in. ad mi ni stra cyj na kon tro la ob ro tu grun ta mi wspól not), dla te go te ko niecz ne jest do sto so wa nie nie któ rych prze pi sów usta wy do współ cze snych re aliów spo łecz - no -go spo dar czych W pierw szej ko lej no Êci ze wzgl du na ochro n praw na by - tych prze wi du je si usta le nie upraw nio nych do udzia łu we wspól no cie grun to wej we dług obec nych za sad, tj. we dług sta nu z 1963 r. sta ra gru pa upraw - nio nych funk cjo nu jà ca na pod sta - wie ak tu al nych prze pi sów usta wy. B dzie to na st po wa ło na wnio sek za in te re so wa nych zło o ny do dnia 31 grud nia 2016 r. Je e li nie b dzie upraw nio nych, o któ rych mo wa wy ej, usta le nie upraw nio - nych na stà pi na wnio sek ko lej nej gru py no wej gru py upraw nio - nych wpro wa dza nych pro jek to wa - nà no we li za cjà usta wy. W ra mach no wej gru py upraw nio ny mi b dà: 1 oso by fi zycz ne lub praw ne, któ re po sia da jà go spo dar stwa rol ne i nie prze rwa nie przez okres od dnia 1 stycz nia 2006 r. do dnia 31 grud nia 2015 r. fak - tycz nie ko rzy sta ły ze wspól no ty grun to wej al bo 1 oso by fi zycz ne, któ re ma jà miej - sce za miesz ka nia na te re nie miej - sco wo Êci, w któ rej znaj du jà si grun ty sta no wià ce wspól no t lub pro wa dzà w tej miej sco wo Êci go - spo dar stwo rol ne je e li wspól no - tà grun to wà sà la sy, grun ty le Êne al bo nie u yt ki prze zna czo ne do za - le sie nia, chy ba e przez okres od dnia 1 stycz nia 2006 r. do dnia 31 grud nia 2015 r. oso by te fak tycz nie nie ko rzy sta ły ze wspól no ty. W sytuacji gdy ustalenie uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej nie b dzie mo liwe, uprawnione do nieodpłatnego nabycia na własnoêç nieruchomoêci wspólnoty gruntowej b dà gminy W sy tu acji gdy usta le nie upraw - nio nych do udzia łu we wspól no cie grun to wej (we dług opi sa nych wy ej za sad) nie b dzie mo li we, upraw - nio ne do nie od płat ne go na by cia na wła snoêç nie ru cho mo Êci wspól - no ty grun to wej b dà gmi ny. Na to - miast gdy gmi na nie zło y wnio sku, nie ru cho mo Êci na b dzie Skarb Paƒ stwa. Usta wa za kła da rów nie zmia ny w prze pi sach re gu lu jà cych ustrój spół ek po wo ła nych do spra wo wa - nia za rzà du nad wspól no tà grun to - wà, któ re w tym za kre sie by ły nie - do sta tecz ne. W zwiàz ku z tym w usta wie wska za no, i sta tut po wi - nien okre Êlaç tak e przy pad ki wy - ma ga jà ce zwo ła nia ze bra nia człon - ków spół ki oraz wa run ki za cià ga nia zo bo wià zaƒ i udzie la nia peł no moc - nictw do re pre zen to wa nia spół ki. Z ko lei sta tut spół ki, jak te je go zmia ny, za twier dza sta ro sta w dro - dze de cy zji ad mi ni stra cyj nej a za - twier dze nie sta tu tu spół ki na st pu je z dniem, kie dy de cy zja ta ka sta ła si osta tecz na. Za pro po no wa no rów nie, aby czło nek spół ki mógł za skar yç uchwa ł spół ki do sà du z po wo du jej nie zgod no Êci z prze pi - sa mi pra wa lub ze sta tu tem, je e li na ru sza ona za sa dy wła Êci we go za - go spo da ro wa nia grun tów wcho - dzà cych w skład wspól no ty grun to - wej lub w in ny spo sób na ru sza je go in te re sy ja ko człon ka spół ki; wy ta - cza jàc po wódz two prze ciw ko spół - ce w ter mi nie 30 dni od dnia otrzy - ma nia in for ma cji o uchwa le, nie póê niej jed nak ni w ter mi nie sze - Êciu mie si cy od dnia pod j cia uchwa ły. No we li za cja uchy li ła art. 11 usta - wy o za go spo da ro wa niu wspól not grun to wych. Umo li wi to za ło e nie ksiàg wie czy stych dla nie ru cho mo - Êci sta no wià cych wspól no ty grun to - we, gdy obec nie dla tych nie ru - cho mo Êci nie pro wa dzi si ta kich ksiàg. Usta wa wpro wa dza tak e mo li woêç prze kształ ce nia wspól - not grun to wych sta no wià cych szcze gól ne go ro dza ju współ wła - snoêç, bàdê te przed miot współ - u yt ko wa nia, we współ wła snoêç w ro zu mie niu art. 195 Ko dek su cy - wil ne go. Prze pi sy zno we li zo wa nej usta wy nie prze wi du jà znie sie nia wspól not. Ist nie jà ce obec nie wspól - no ty grun to we b dà funk cjo no waç na dal w do tych cza so wej for mie or - ga ni za cyj nej i go spo da ro waç na do tych cza so wych za sa dach, je - e li ta ka b dzie wo la sa mych upraw nio nych. De par ta ment Go spo dar ki Zie mià [ 22 623 18 41 Zdj cia: P. Gliƒski, fo to lia 10 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rolnictwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Za po biec spe ku la cji zie mià No wa usta wa o kształ to wa niu ustro ju rol ne go 5 sierp nia 2015 r. Sejm uchwa lił usta w o kształ to wa niu ustro ju rol ne go. Usta wa ta roz wi ja za sa d okre Êlo nà w art. 23 Kon sty tu - cji RP, zgod nie z któ rà pod sta wà ustro ju rol ne go w Pol sce jest go - spo dar stwo ro dzin ne. Kształ to wa nie ustro ju rol ne go w Pol sce od by wa si po przez po pra w struk tu ry ob sza ro - wej go spo darstw rol nych, prze ciw - dzia ła nie nad mier nej kon cen tra cji nie ru cho mo Êci rol nych oraz za pew - nie nie pro wa dze nia dzia łal no Êci rol ni czej przez oso by po sia da jà ce od po wied nie kwa li fi ka cje. W ce lu osià gni cia po wy szych ce lów no wa usta wa prze wi du je utrzy ma nie do tych czas obo wià zu jà - ce go pra wa pier wo ku pu i wy ku pu nie ru cho mo Êci przy słu gu jà ce go Agen cji Nie ru cho mo Êci Rol nych, wzmac nia jàc jed nak sto so wa nie tych in stru men tów po przez za pew - nie nie Êrod ków pie ni nych w wy - so ko Êci 30 proc. wy dat ków okre - Êlo nych w pla nie fi nan so wym Za so - bu. Obec nie brak ta kich Êrod ków po wo do wał, e Agen cja ko rzy sta ła z tych upraw nieƒ w ogra ni czo nym za kre sie. Sto so wa nie ww. upraw - nieƒ do ty czyç b dzie jed nak nie ru - cho mo Êci o po wierzch ni nie mniej - szej ni 1 ha, a nie jak obec nie nie mniej szej ni 5 ha. No wà in sty tu cjà, któ rà wpro wa - dza usta wa, jest tzw. pier wo kup sà - siedz ki. W przy pad ku bra ku upraw - nio ne go do pier wo ku pu dzier aw cy al bo nie wy ko na nia te go pra wa, pra wo pier wo ku pu przy słu gi waç b dzie z mo cy usta wy rol ni ko wi in - dy wi du al ne mu b dà ce mu wła Êci - cie lem nie ru cho mo Êci rol nej gra ni - czà cej ze sprze da wa nà nie ru cho - mo Êcià, a je e li ten wa ru nek speł - niaç b dzie wi cej ni je den wła Êci - ciel, pra wo pier wo ku pu w pierw szej ko lej no Êci b dzie mógł wy ko naç ten, któ re go wska e sprze da jà cy nie ru cho moêç rol nà. Usta wa za kła da tak e wpro wa - dze nie re gu la cji do pusz cza jà cych po dział go spo dar stwa rol ne go. W obec nym sta nie praw nym na wet kil ku dzie si cio hek ta ro we go spo - dar stwo rol ne mo e zo staç po dzie - lo ne na wie le dzia łek o po wierzch - BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 11

Rolnictwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Nowa ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego wprowadza tzw. pierwokup sàsiedzki ni nie prze kra cza jà cej 5 ha i zby te do wol nym pod mio tom bez mo li - wo Êci za sto so wa nia pra wa pier wo - ku pu i wy ku pu przez Agen cj. Do - pusz czal noêç po dzia łu go spo dar - stwa rol ne go stwier dzaç b dzie w dro dze de cy zji ad mi ni stra cyj nej dy rek tor wła Êci we go ze wzgl du na po ło e nie nie ru cho mo Êci od - dzia łu te re no we go Agen cji Nie ru - cho mo Êci Rol nych. Wy da jàc de cy - zje w po wy szym za kre sie b dzie brał m.in. pod uwa g okre Êlo nà w dro dze roz po rzà dze nia przez Mi - ni stra Rol nic twa i Roz wo ju Wsi pod - sta wo wà nor m ob sza ro wà u yt - ków rol nych w go spo dar stwie rol - nym dla da ne go wo je wódz twa, któ - ra nie b dzie mo gła byç wi k sza ni czte ro krot noêç Êred niej po wierzch ni grun tów rol nych w go spo dar stwie rol nym w wo je wódz twie, ogło szo nà na pod sta wie prze pi sów o płat no - Êciach w ra mach sys te mu wspar cia bez po Êred nie go. Do istot nych roz wià zaƒ wpro wa - dzo nych po wy szà usta wà za li czyç na le y obo wià zek za wie ra nia umo - wy dzier a wy nie ru cho mo Êci rol - nych w for mie pi sem nej, a w przy - pad ku gdy umo wa ta za wie ra - na b dzie na okres po wy ej 5 lat w for mie ak tu no ta rial ne go. Po nad - to przed mio tem umo wy dzier a wy, czy te umo wy prze no szà cej wła - snoêç nie ru cho mo Êci b dzie mo gła byç tyl ko nie ru cho moêç wpi sa - na do ewi den cji grun tów i bu dyn - ków. Do dat ko wo usta wa prze wi du - je wpro wa dze nie re gu la cji, zgod nie z któ rà su ma hi po te ki na nie ru cho - mo Êci rol nej nie b dzie mo gła prze wy szaç war to Êci tej nie ru cho - mo Êci, okre Êlo nej przy za sto so wa - niu spo so bów jej usta la nia prze wi - dzia nych w prze pi sach o go spo dar - ce nie ru cho mo Êcia mi. Ob cià a nie nie ru cho mo Êci hi po te kà prze wy - sza jà cà jej war toêç po zba wia Agen cj mo li wo Êci sko rzy sta nia z pra wa pier wo ku pu. Po nad to usta wa prze wi du je utwo - rze nie spe cjal nej ko mi sji do spraw kształ to wa nia ustro ju rol ne go po - wo ły wa nej przez dy rek to rów od - dzia łów te re no wych Agen cji Nie ru - cho mo Êci Rol nych, w skład któ rej wcho dzi li by: przed sta wi ciel izby rol - ni czej, gmi ny, po wia tu, Agen cji oraz dwóch przed sta wi cie li wy bra - nych przez spo łecz no -za wo do we or ga ni za cje rol ni ków i zwiàz ków za wo do wych rol ni ków in dy wi du al - nych i in nych or ga ni za cji rol ni czych dzia ła jà cych na te re nie od dzia łu te - re no we go Agen cji. Do za daƒ ko - mi sji na le eç b dzie wy bór spo so bu za go spo da ro wa nia nie ru cho mo Êci Za so bu Wła sno Êci Rol nej Skar bu Paƒ stwa, wy bór ro dza ju prze tar gów na sprze da i dzier a w nie ru cho - mo Êci Za so bu, okre Êle nie kry te riów prze tar gów ofer to wych, opi nio wa - nie za sad no Êci wy ko ny wa nia umow ne go pra wa od ku pu nie ru - cho mo Êci oraz pra wa pier wo ku pu lub wy ku pu nie ru cho mo Êci na ryn - ku pry wat nym. Przy j ta przez Sejm usta wa prze - wi du je tak e sze reg zmian w usta wie z dnia 19 paê dzier ni ka 1991 r. o go spo da ro wa niu nie ru cho mo Êcia - mi rol ny mi Skar bu Paƒ stwa. Zmia ny te ma jà przede wszyst kim na ce lu wy klu czyç z ob ro tu nie ru cho mo Êcia - mi Za so bu Wła sno Êci Rol nej Skar bu Paƒ stwa oso by, któ re do tych czas na by wa ły nie ru cho mo Êci w ce lach spe ku la cyj nych, co tym sa mym przy - 12 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rolnictwo czy ni si do uła twie nia na by cia tych nie ru cho mo Êci przez rol ni ków in dy - wi du al nych. W tym ce lu usta wa przede wszyst kim za kła da, e ANR go spo da ro waç b dzie Za so - bem w pierw szej ko lej no Êci w dro - dze wy dzier a wie nia lub sprze da y nie ru cho mo Êci rol nych na po wi k - sze nie go spo darstw ro dzin nych. Nie ru cho mo Êci rol ne Za so bu w pierw szej ko lej no Êci b dà zby wa - ne w dro dze prze tar gów ogra ni czo - nych, w głów nej mie rze or ga ni zo - wa nych dla rol ni ków in dy wi du al - nych za mie rza jà cych po wi k szyç go spo dar stwa ro dzin ne. Po wierzch - nia u yt ków rol nych na by tych łàcz - nie kie dy kol wiek przez je den pod - miot z Za so bu nie b dzie mo gła byç wi k sza ni 500 ha, a w prze tar gu ogra ni czo nym 300 ha. W prze tar gu ogra ni czo nym nie b dà mo gły uczest ni czyç oso by, któ re w dniu opu bli ko wa nia wy ka zu nie ru cho - mo Êci Za so bu prze zna czo nych do sprze da y, po sia da ły ak cje lub udzia ły w spół kach pra wa han dlo - we go b dà cych wła Êci cie la mi nie - ru cho mo Êci rol nych lub w spół ce za le nej od ta kiej spół ki. Po nad to z udzia łu w prze tar gach wy klu cze ni zo sta nà bez u mow ni u yt kow ni cy nie ru cho mo Êci Za so bu oraz dłu ni - cy Agen cji. W przy pad ku sprze da y nie ru cho mo Êci w try bie pierw szeƒ - stwa w na by ciu, w dro dze prze tar gu ogra ni czo ne go lub z roz ło e niem ce ny sprze da y na ra ty, na byw ca zo - bo wià za ny b dzie do: 1 nie prze no sze nia wła sno Êci nie - ru cho mo Êci na by tej z Za so bu przez okres 10 lat, 1 oso bi ste go pro wa dze nia dzia łal - no Êci rol ni czej na na by tej nie ru cho - mo Êci przez okres 10 lat, 1 nie usta na wia nia hi po te ki na nie - ru cho mo Êci na by tej z Za so bu na rzecz in nych pod mio tów ni Agen cja, 1 za pła ty kwo ty w wy so ko Êci 40% ce ny sprze da y w przy pad ku na ru - sze nia wska za nych zo bo wià zaƒ. Do istot nych roz wià zaƒ do ty czà - cych go spo da ro wa nia nie ru cho - mo Êcia mi Za so bu za li czyç na le y po zba wie nie pierw szeƒ stwa w na - by ciu grun tów Za so bu by łe go wła - Êci cie la zby wa nej nie ru cho mo Êci lub je go spad ko bier ców. Zmia na ta ma za po biec pro ce de ro wi po le ga - jà ce mu na na by wa niu nie ru cho - mo Êci rol nych przez te oso by, któ re w zde cy do wa nej wi k szo Êci nie za - mie rza ły upra wiaç grun tów a na by - wa ły je je dy nie w ce lu szyb kiej od - sprze da y za du o wy szà ce n. Przy j ta przez Sejm usta wa prze - wi du je rów nie wpro wa dze nie re - gu la cji, zgod nie z któ rà ka dy na - byw ca nie ru cho mo Êci Za so bu przed za war ciem umo wy sprze da y zo bo wià za ny b dzie do zło e nia oêwiad cze nia o po cho dze niu Êrod - ków fi nan so wych na ten cel oraz oêwiad cze nia, e nie za warł umo wy przed wst p nej na sprze da tej nie - ru cho mo Êci. Usta wa prze wi du je rów nie ure - gu lo wa nie za sad ce sji umów dzier - a wy nie ru cho mo Êci Za so bu, któ - ra b dzie mo gła na stà piç za zgo - dà ANR w przy pad ku gdy dzier aw - ca uzy ska upraw nie nia do ren ty struk tu ral nej, eme ry tu ry lub z uwa gi na stan zdro wia nie b dzie mógł kon ty nu owaç umo wy, a ze zgło szo - ne go do Agen cji wnio sku wy ni kaç b dzie, e prze ka za nie praw i obo - wiàz ków wy ni ka jà cych z umo wy dzier a wy na st pu je na rzecz oso by lub osób mu bli skich. Usta wa upo - wa nia tak e Ra d Mi ni strów do mo li wo Êci okre Êle nia nie ru cho - mo Êci Za so bu, któ re wy łà czo ne by - ły by ze sprze da y i b dà sta no wiç stra te gicz nà re zer w. Do istotnych rozwiàzaƒ wprowadzonych ustawà zaliczyç nale y obowiàzek zawierania umowy dzier awy nieruchomoêci rolnych w formie pisemnej, a w przypadku gdy umowa ta zawierana b dzie na okres powy ej 5 lat w formie aktu notarialnego Roz wià za nia za war te w usta wie o kształ to wa niu ustro ju rol ne go, a tak e zmia ny do ko na ne w usta wie o go spo da ro wa niu nie ru cho mo Êcia - mi rol ny mi Skar bu Paƒ stwa za pew - nià, e szcze gól ne do bro ja kim sà nie ru cho mo Êci rol ne b dà na by wa - ne przez rol ni ków in dy wi du al nych, któ rzy rze czy wi Êcie za mie rza jà upra - wiaç te grun ty, a nie na by waç je je - dy nie w ce lach spe ku la cyj nych. De par ta ment Go spo dar ki Zie mià [ 22 623 18 41 Zdj cia: M. Ko ne fał, R. Dej ter, Pan ther stock / Pho to ge ni ca, fotolia MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 13

Rolnictwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Naj bez piecz niej sze go spo dar stwo 2015 XIII edy cja kon kur su roz strzy gni ta Kon kurs Bez piecz ne Go - spo dar stwo Rol ne to wspól na ini cja ty wa Mi ni - ster stwa Rol nic twa i Roz wo ju Wsi, Ka sy Rol ni cze go Ubez pie cze nia Spo łecz ne go, Agen cji Nie ru cho - mo Êci Rol nych, Paƒ stwo wej In spek - cji Pra cy oraz zwiàz ków za wo do - wych i or ga ni za cji rol ni czych, a tak e pa tro nów me dial nych. Jest to przed si wzi cie o cha rak te rze ogól no kra jo wym, pro wa dzo ne w dwóch ka te go riach: go spo - darstw in dy wi du al nych i za kła dów rol nych. Głów nym ce lem kon kur su jest po pra wa wa run ków pra cy i y cia osób pra cu jà cych w go spo dar - stwach i przed si bior stwach rol - nych, pro mo cja za sad ochro ny y - cia i zdro wia oraz po pu la ry za cja do brych prak tyk rol ni czych. Ini cja ty wa ta cie szy si du à re no - mà, o czym Êwiad czy iloêç zgła sza - nych do oce ny go spo darstw. Łàcz - nie w trzy na stu edy cjach kon kur su w ry wa li za cji wzi ły udział 16094 osoby pro wa dzà ce in dy wi du al ne go spo dar stwa rol ne oraz 1043 przed si bior ców rol nych. W tym ro ku, do XIII edy cji kon kur - su Bez piecz ne Go spo dar stwo Rol - ne, zo sta ło zgło szo nych 825 go - spo darstw in dy wi du al nych i 43 za - kła dy rol ne, za trud nia jà ce po - nad 4600 osób. Go spo dar stwa oce nia ne by ły przez re gio nal ne, a na st p nie wo je wódz kie ko mi sje kon kur so we. Przy oce nie pod uwa g by ły bra ne m.in. ład i po rzà dek w ob r bie po dwó rza, za bu do waƒ i sta no wisk pra cy, stan tech nicz ny bu dyn ków in wen tar skich i po miesz - czeƒ go spo dar czych, wy po sa e nie ma szyn i urzà dzeƒ rol ni czych w osło - ny ru cho mych cz Êci ma szyn, stan tech nicz ny pi la rek tar czo wych i łaƒ - cu cho wych, pod po ry i in ne za bez - pie cze nia, stan in sta la cji elek trycz - nych, wa run ki ob słu gi i by to wa nia zwie rzàt, ja koêç sto so wa nych Êrod - ków ochro ny oso bi stej. Ko mi sje spraw dza ły te sto pieƒ wy st po wa - nia za gro eƒ wy pad ko wych w go - spo dar stwach, ich es te ty k oraz wy - ko na ne przez ich wła Êci cie li udo - god nie nia zwi k sza jà ce bez pie czeƒ - stwo pra cy. Do oce ny w eta pie kra - jo wym ko mi sje wo je wódz kie wy ty po - wa ły 16 go spo darstw in dy wi du al - nych. Od 6 lip ca do 24 sierp nia br. Cen tral na Ko mi sja Kon kur so wa prze pro wa dzi ła wi zy ta cj, oce ni ła go spo dar stwa i wy ło ni ła zwy ci z ców te go rocz nej edy cji. W ka te go rii za kła dów rol nych Cen tral na Ko mi sja Kon kur so wa oce nia ła m.in. współ czyn nik cz sto - Êci oraz ci ko Êci wy pad ków, pro - cen to wà wiel koêç skład ki wy pad ko - wej, mo der ni za cj za kła dów słu à cà zmniej sza niu ucià li wo Êci r cz nych prac trans por to wych, po praw noêç do ku men to wa nia ana li zy i oce ny ry - Izabela i Janusz Bystron z województwa pomorskiego, właêciciele najbezpieczniejszego gospodarstwa rolnego w kraju w 2015 roku zy ka za wo do we go ist nie jà ce go oraz prze wi dy wa ne go oraz sku tecz ne spo so by zmniej sza nia te go ry zy ka. Zwra ca no te uwa g na es te ty k go - spo darstw. Oce nio no tak e roz wià - za nia in no wa cyj ne słu à ce po pra wie bez pie czeƒ stwa pra cy w wi zy to wa - nych przed si bior stwach. Lau re aci kon kur su Naj bez piecz niej szym go spo dar - stwem rol nym w kra ju w 2015 ro ku zo sta ło go spo dar stwo Iza be li i Ja - nu sza By stron z wo je wódz twa po - mor skie go. 14 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rolnictwo Drugie miejsca ex aequo zaj li: Anna i Stanisław Przebinda z Dàbrowy Szlacheckiej w woj. małopolskim oraz Sylwester Ol dzki z Choroszczynki w woj. lubelskim Dru gie miej sca ex aequo za j li: 1 An na i Sta ni sław Prze bin da z Dà bro wy Szla chec kiej w woj. ma - ło pol skim; 1 Syl we ster Ol dz ki z Cho rosz - czyn ki w woj. lu bel skim. 1 Syl wia i Ste fan Stro ka z woj. Êlà - skie go; 1 Mał go rza ta i Da riusz Prze my scy z woj. Êwi to krzy skie go; 1 Ger tru da i Her bert Ta daj z woj. war miƒ sko -ma zur skie go; so wa ne przez rol ni ków roz wià za nia or ga ni za cyj ne, tech nicz ne i tech no - lo gicz ne, a tak e do bre prak ty ki rol - ni cze, któ re w zna czà cy spo sób de - cy du jà o bez pie czeƒ stwie osób pra - cu jà cych w tych go spo dar stwach. MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Zdobywcy trzeciego miejsca: Izabela i Piotr Kacprzyk z województwa mazowieckiego i Beata i Antoni Nocon z województwa opolskiego Trze cie miej sca ex aequo za j li: 1 Iza be la i Piotr Kac przyk z wo je - wódz twa ma zo wiec kie go; 1 Be ata i An to ni No con z wo je - wódz twa opol skie go. Na gro d spe cjal nà Głów ne go In spek to ra Pra cy za sto so wa nie in - no wa cyj nych roz wià zaƒ zwi k sza jà - cych bez pie czeƒ stwo pra cy w go - spo dar stwie rol nym otrzy ma li Ane ta i Pa weł Le wan dow scy z woj. ku jaw - sko -po mor skie go. Wy ró nie nia otrzy ma li: 1 Bo gu mił i Wie sław Wie szew scy z woj. dol no Êlà skie go; 1 Zbi gniew i Edward Gre czyn z woj. lu bu skie go; 1 Te re sa i Mar cin S ko wie z woj. łódz kie go; 1 Mar ta i Zbi gniew Cy me rys z woj. pod kar pac kie go; 1 Ja dwi ga i Zdzi sław Si do rek z woj. pod la skie go; 1 Ka ta rzy na i Ma rek Mi cha la ko - wie z woj. wiel ko pol skie go; 1 Ewa i Wie sław Kor bal z woj. za - chod nio po mor skie go. Lau re ata mi w ka te go rii za kła dów rol nych zo sta li: 1 I miej sce Po mor sko -Ma zur ska Ho dow la Ziem nia ka Sp. z o.o. z sie dzi bà w Strze k ci nie; 1 II miej sce MÊci ce OÊro dek Ho dow li Za ro do wej Sp. z o. o.; 1 III miej sce Ho dow la Za ro do wa Zwie rzàt o ł d ni ca Sp. z o.o. W oce nie Ko mi sji wszyst kie wi zy to - wa ne go spo dar stwa rol ne pro wa - dzo ne sà w spo sób no wo cze sny, z dba ło Êcià o bez pie czeƒ stwo pra cy i es te ty k miej sca prze by wa nia je go miesz kaƒ ców i osób tam pra cu jà - cych. Bez pie czeƒ stwo jest na tu ral - nym ele men tem or ga ni za cji pra cy, cz sto wy pra co wa nym od po ko leƒ. Na szcze gól nà uwa g za słu gu jà sto - Cen tral na Ko mi sja Kon kur so wa oce ni ła, e przed si bior stwa, któ re zwy ci y ły w te go rocz nej edy cji kon kur su, to no wo cze Ênie zor ga ni - zo wa ne i za rzà dza ne za kła dy rol ne, w któ rych pro ce sy pra cy i pro duk cji w peł ni uwzgl d nia jà i za pew nia jà wy mo gi bez pie czeƒ stwa i hi gie ny pra cy oraz bez pie czeƒ stwa prze ciw - po a ro we go. Uro czy ste pod su mo wa nie XIII edy cji Ogól no kra jo we go Kon kur - su Bez piecz ne Go spo dar stwo Rol ne 2015 od b dzie si 18 wrze Ênia 2015 r. pod czas Mi dzy - na ro do wej Wy sta wy Rol ni czej AGRO SHOW 2015 w Bed na rach k/po zna nia. De par ta ment Spraw Spo łecz nych i OÊwia ty Rol ni czej [ 22 623 15 75 Zdj cia: W. Miłkowski BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 15

Rybołówstwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Po tencjał akwa kul tu ry Łàcz na war toêç pro duk cji ryb w Pol sce wy no si pra wie 120 mln eu ro Za po trze bo wa nie na ry by w Pol sce, po dob nie jak na ca łym Êwie - cie, prze kra cza na tu ral ne mo li wo Êci pro duk cyj ne wód. Od po - wie dzià na ta ki stan rze czy jest chów i ho dow la or ga ni zmów wod nych na zwa ne akwa kul tu rà. Akwa kul tu ra to naj szyb ciej roz - wi ja jà cy si na Êwie cie sek tor pro duk cji yw no Êci po cho dze nia zwie rz ce go, wy ka zu jà cy si wzro stem na po zio mie 6,6 proc. w ska li ro ku. To wła Ênie z niej po cho dzi po - nad po ło wa wszyst kich spo y - wa nych dziê na Êwie cie ryb. W Unii Eu ro pej skiej sek tor ten jest êró dłem pra wie 20 proc. ogól nej pro duk cji su row ca ryb ne go. Ho dow la i chów ryb oraz in nych or ga ni zmów wod nych mo gà byç pro wa dzo ne z wy ko rzy sta niem wód mor skich, jak rów nie Êród là do - wych. W wi k szo Êci kra jów UE jest to Êro do wi sko mor skie. Na to miast pol - ska akwa kul tu ra jest nie co in na. Zo - sta ła ukształ to wa na przez uwa run - ko wa nia geo gra ficz no -Êro do wi sko - we, ta kie jak kli mat, tem pe ra tu ra, a tak e iloêç i ja koêç wo dy, dla te go pro wa dzo na jest przede wszyst kim w wo dach słod kich, zgod nie z wa - run ka mi y cia wła Êci wy mi dla da ne - go ga tun ku. Do star cza ona wy so kiej ja ko Êci pro duk ty i jest bez po Êred nio zwià za na z nor ma mi ochro ny Êro do - wi ska. Stoi ry ba mi Êród là do wy mi: kar piem i pstrà giem. Rocz na pro - duk cja tych dwóch ga tun ków wy no - W produkcji karpia przodujemy w Europie si w Pol sce ok. 36 tys. ton. To nie ma - ło. W pro duk cji kar pia przo du je my w Eu ro pie, na to miast w pro duk cji pstrà ga je ste Êmy w pierw szej piàt ce unij nych kra jów. Łàcz na war toêç pro duk cji pol skiej akwa kul tu ry to oko ło 120 mln eu ro. Licz ba pro fe - sjo nal nych go spo darstw akwa kul tu ry sza co wa na jest na ok. 600, w tym ok. 400 ty pu kar pio we go i ok. 200 ty pu pstrà go we go. Po wierzch nia na szych sta wów to oko ło 70 tys. ha. Naj wi k szym 16 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015

Rybołówstwo kom plek sem sà sta wy w Mi li czu, któ rych po czàt ki si ga jà XIII w. Po - dob nie jak hi sto ria ho dow li kar pia, któ ra w Pol sce ma po nad 800-let - nià tra dy cj. Po sia da my naj wi k szy w Unii are ał sta wów ty pu kar pio - we go i naj wi k szy po ten cjał pro - duk cji kar pi, a sta wo wa go spo dar - ka kar pio wa sta no wi wzo rzec zrów - no wa o nej akwa kul tu ry eks ten syw - nej. Chce my za cho waç ten spo sób je go pro duk cji. W sta wach ty pu kar pio we go pro du ku je si tak e in - ne ga tun ki ryb, jak np. li ny, su my i szczu pa ki. Dru gà gru pà ryb ho do wa nych w Pol sce sà pstrà gi. Hi sto ria cho wu i ho dow li te go ga tun ku li czy w na - szym kra ju po nad 100 lat. DziÊ je - ste Êmy jed nym z czo ło wych unij - nych pro du cen tów pstrà ga za Wło - cha mi, Fran cjà, Da nià i Hisz pa nià. Rocz na je go pro duk cja wy no si ok. 18 tys. ton. Ro Ênie tak e za po trze bo wa nie na in ne ga tun ki, trud niej do st p ne w wo dach na tu ral nych, jak np. w - gorz, san dacz, sum, mi tus. Za in te - re so wa niem cie szà si ró no rod ne ga tun ki nie ro dzi me, o zró ni co wa - nych wy ma ga niach za pew nia nych przez kon tro lo wa ne Êro do wi sko sta wów lub ba se nów w obie gach za mkni tych, jak np. je siotr czy sum Stawy w Miliczu sà najwi kszym kompleksem stawowym w Polsce afry kaƒ ski. Sprzy ja to roz wi ja niu ho dow li z wy ko rzy sta niem me tod i ga tun ków, któ rych za sto so wa nie jest w Pol sce w fa zie po czàt ko wej lub Êred nio za awan so wa nej. Wspie ra nie akwa kul tu ry zrów no - wa o nej Êro do wi sko wo, za so bo osz - cz d nej, in no wa cyj nej, kon ku ren - cyj nej i opar tej na wie dzy jest jed - nym z głów nych prio ry te tów Pro gra - mu Ope ra cyj ne go Ry bac two i Mo - rze na la ta 2014-2020. Na je go re ali za cj prze zna czo no naj wi cej Êrod ków, ok 269 mln eu ro. Klu czo wym in stru men tem za cho - dzà cych zmian, obok Eu ro pej skie go Fun du szu Mor skie go i Ry bac kie go, sà wie lo let nie kra jo we pla ny stra te - gicz ne na rzecz roz wo ju akwa kul tu - ry two rzo ne zgod nie z wy mo ga mi Wspól nej Po li ty ki Ry bac kiej. W Pol sce przy j to za ło e nie, e opra co wa nie stra te gii w za kre sie akwa kul tu ry b dzie ini cja ty wà od - dol nà. Naj pierw po wsta ły dwa do - ku men ty bran o we (oba w per spek - ty wie do ro ku 2020): 1 Stra te gia Karp 2020; 1 Roz wój Zrów no wa o nej Akwa - kul tu ry In ten syw nej 2020. Po wsta łe do ku men ty to bar dzo ob szer ne opra co wa nia, któ re wy - ma ga ły wspól ne go zhar mo ni zo wa - nia i syn te tycz nej kon so li da cji, tak by opra co wa na na ich pod sta wie stra te gia Akwakultura 2020 by ła spój nym i nie zbyt ob szer nym do ku - men tem pro gra mo wym uzu peł nia - jà cym Pro gram Ope ra cyj ny Ry - bac two i Mo rze. MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Roczna produkcja pstràgów wynosi ok. 18 tys. ton. Plasuje to Polsk na piàtym miejscu wêród unijnych producentów tej ryby De par ta ment Ry bo łów stwa [ 22 623 24 04 Zdj cia: Sto wa rzy sze nie Pro du cen tów Ryb Ło so sio wa tych, R. Ka nia, ar chi wum MRiRW, fo to lia BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015 17

Rybołówstwo MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Roz wi ja my ob sza ry za le ne od ry bac twa Po nad 5 tys. zre ali zo wa nych pro jek tów dzi ki wspar ciu w wy so ko Êci po nad 1 mld zł Eu ro pej skie pro gra my po mo co we da jà bar dzo wie le mo li wo Êci wspar cia. Ârod ki unij ne sà nie jed no krot nie im pul sem do prze - mian w re gio nie, głów nie za spra wà ak ty wi za cji lo kal nych spo - łecz no Êci. Jed nym z ta kich me cha ni zmów wspar cia jest oê 4 Pro - gra mu Ope ra cyj ne go Zrów no wa o ny roz wój sek to ra ry bo łów - stwa i nad brze nych ob sza rów ry bac kich 2007-2013. Pro gram ten ko rzy sta ze Êrod - ków fi nan so wych po cho dzà - cych z Eu ro pej skie go Fun du - szu Ry bac kie go. Pod sta wo wym za ło e niem osi 4 jest roz wój spo łecz no -go spo dar czy ob sza rów zwià za nych z sek to rem ry bac kim tzw. ob sza rów za le nych od ry bac twa. Sà to ob sza ry, na któ - rych ry bac two tra dy cyj nie by ło mo - to rem na p do wym roz wo ju miej - sco wych spo łecz no Êci. Tym sa mym pie nià dze po cho - dzà ce z tej osi stwo rzy ły szan s na roz wój ob sza rów, na któ rych sek tor ry bac ki od gry wa wa nà ro l. Dzi ki tej osi ob sza ry zwià za ne z ry bac twem po raz pierw - szy otrzy ma ły mo li woêç po - zy ska nia wspar cia na: 1 po pra w wa run ków y - cia na ob sza rach tra dy cyj - nie zwià za nych z ry bac - twem, 1 roz wój lo kal nych ini cja - tyw i przed si bior czo Êci oraz umo li wie nie spo łecz - no Êciom ry bac kim two rze - nia no wych i trwa łych êró - deł do cho dów a tak e po - pra w ja ko Êci ich y cia, 1 ak ty wi za cj lo kal nych spo łecz - no Êci i współ pra cy w ra mach wspól nych pro jek tów. OÊ 4 zo sta ła tak za pro jek to wa na, by na ba zie współ pra cy sek to ra go - spo dar cze go, pu blicz ne go i spo łecz - ne go po wsta ła lo kal na stra te gia roz - wo ju ob sza rów ry bac kich (LSROR), wy ty cza jà ca kie ru nek zmian dla da - ne go ob sza ru. Wie le za le y od sa - mych za in te re so wa nych i za pi sów za war tych w LSROR. Ró no rod noêç i in dy wi du al noêç ob sza rów za le - nych od ry bac twa w na szym kra ju spo wo do wa ły, e LSROR sà bar dzo zró ni co wa ne, po nie wa zo sta ły do - sto so wa ne do spe cy fi ki te re nów oraz do pro ble mów i atu tów lo kal nych spo łecz no Êci. Na le y pod kre Êliç, e oê 4 to nie tyl ko wspar cie dla ry ba ków, ale tak - e dla ca łych lo kal nych ry bac kich spo łecz no Êci i za miesz ku jà cych przez nie te re nów. Tyl ko kom plek so - we roz wià za nie pro ble mów i roz wój lo kal nych ini cja tyw mo gà przy czy - niaç si do trwa łych, po zy tyw nych zmian ob sza rów. Me cha ni zmy po zy - ska nia wspar cia w ra mach osi 4 by - ły od po wie dzià na ró no rod noêç OÊrodek tradycji rybactwa i w dkarstwa w Grzmi cy. W budynku został przeprowadzony remont polegajàcy na wymianie pokrycia dachu, ociepleniu stropu, wymianie instalacji grzewczej, pracach wykoƒczeniowych 18 BIULETYN INFORMACYJNY 9/2015