Analiza ekonomicznej kondycji na przykładzie polskich instytucji Financial analysis of economic health - Polish entities case. M. Bąk, M. Kobryń-Król, A. Zaskórska Wroclaw University of Economics Streszczenie: Celem niniejszej pracy jest pomiar kondycji finansowej przedsiębiorstw należących do trzech sektorów:, finansowego oraz niebędącego organizacją non profit i finansową. Pomiar przeprowadzany jest na podstawie modelu stabilności finansowej opisanego przez J. Zieltow w pracy A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Obliczone na jego podstawie wskaźniki pozwalają ocenić wypłacalność, płynność i elastyczność finansową organizacji, dzięki czemu ujawniają mało stabilne obszary w działalności przedsiębiorstwa i stanowią podstawę do podjęcia działań mających na celu poprawę jego kondycji finansowej. Ponadto praca pozwala na porównanie badanych wskaźników pomiędzy trzema organizacjami, prowadzącymi działalność na różnych obszarach w latach 2009-2011. Słowa kluczowe: kondycja, stabilność, wskaźniki finansowe, analiza Abstract: The aim of this study is to measure the financial health of companies belonging to three sectors: non-profit, financial and non-profit organization and finance. The measurement is made on the basis of the financial stability of the model described by J. Zieltow at work "A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability". Calculated on the basis of indicators allow us to assess solvency, liquidity and financial flexibility of the organization, so that reveal little stable areas in the company and provide the basis to take action to improve its financial condition. In addition, the work allows the comparison of the indicators examined between the three organizations, which are active in various areas in 2009-2011.
Key words: financial condition, financial stability, financial indicators, financial analysis JEL Classification: A10 Rencenzent 1: D. Sieradzka Link do recenzji: http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_analiza ekonomicznej_kondycji_ na_przyk_adzie_polskich_instytucji_autorstwa_m_b_k_m_kobry_kr_l_a_zask_rska/865633 Rencenzent 2: K. Ladra Link do recenzji: http://figshare.com/articles/refleksje_na_temat_pracy_analiza ekonomicznej_kondycji_n a_przyk_adzie_polskich_instytucji_autorstwa_m_b_k_m_kobry_kr_l_a_zask_rska/865618 Str. 2/20
Wstęp Wskaźniki ekonomiczne, finansowe stanowią użyteczne narzędzie uzyskiwania informacji o kondycji finansowej firmy. Poszczególne wskaźniki dotyczą określonych obszarów działalności. Dzięki nim można zidentyfikować mocne i słabe strony działalności przedsiębiorstwa. Zbyt wysoka lub zbyt niska wielkość wskaźników jest sygnałem o występowaniu określonych zjawisk. Może to być źródłem informacji o zagrożeniu i szansach w działalności firmy (J. Kowalczyk, 1993, s. 25). Dlatego też użyteczną metodą przeanalizowania zdrowia finansowego przedsiębiorstwa są wskaźniki J. Zieltowa w A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. W celu dokonania analizy finansowej zostały wybrane prężnie działające instytucje na macierzystym, polskim rynku. Należy do nich instytucja - będąca spółką akcyjną zajmująca się głównie sprzedażą produktów i usług bankowych, działająca na zasadach określonych w ustawie Prawo bankowe. Drugą wybraną instytucją jest organizacja nonprofit, zajmująca się realizacją projektów edukacyjnych i informacyjnych z zakresu relacji międzynarodowych, propagowania praw mniejszości narodowych oraz budowania społeczeństwa obywatelskiego. Kolejnym przedsiębiorstwem jest jednostka nie będąca nonprofit, jak i nieprowadząca, zajmująca się działalnością wydawniczą. Niniejsze instytucje zostały wybrane do przeprowadzenia badań wskaźników finansowych ze względu na różnorodny charakter działalności, formy organizacyjnej, celów działania oraz sposobów nia prowadzonej działalności. Str. 3/20
Kategorie ogólne (ramy czasowe od 0 to 36 miesięcy) 1. Logarytm naturalny wieku (ang. Natural Logarithm of Age) Pierwszym z analizowanych wskaźników jest wskaźnik: logarytm naturalny wieku, który został obliczony na podstawie danych wykazywanych przez poszczególne instytucje, odnośnie okresu prowadzenia działalności. Tabela 1. Logarytm naturalny wieku Okres funkcjonowania działalności Wiek Natural Logarithm of Age 2009 1998-2009 11 2,40 2010 1998-2010 12 2,48 2011 1998-2011 13 2,56 2009 1989-2009 20 2,99 2010 1989-2010 21 3,04 2011 1989-2011 22 3,09 niebędące, jak i nieprowadzące 2009 1999-2009 10 2,30 2010 1999-2010 11 2,40 2011 1999-2011 12 2,48 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 49), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Logarytm naturalny wieku pokazuje, że organizacja potrzebuje zwiększenia środków finansowych, tzw. finansowego zdrowia, co jest bezpośrednio związane ze wzrostem wieku przedsiębiorstwa, tak więc logarytm wieku w przypadku badanych instytucji wzrasta wraz z upływem lat. Powyższy wskaźnik elastyczności finansowej wskazuje, że spośród trzech badanych przedsiębiorstw największe zapotrzebowanie na zwiększenie środków finansowych wykazuje instytucja, co jest ściśle związane z najdłuższym okresem działalności, a tym samym wzrostem wieku przedsiębiorstwa. Ponadto w każdym z badanych organizacji wskaźnik wzrasta co oznacza stabilność i posiada większą elastyczność finansową wraz ze wzrostem wieku. 2. Logarytm naturalny rozmiaru (ang. Natural Logarithm of Size) Kolejnym wskaźnikiem jest logarytm naturalny rozmiaru. Wskaźnik ten dla omawianych przedsiębiorstw został zamieszczony tabeli 2. Tabela 2. Logarytm naturalny rozmiaru Rozmiar Natural Logarithm of Size 2009 3 052 545,49 14,93 2010 3 498 710,34 15,07 Str. 4/20
2011 3 640 292,1 15,11 2009 2 859 587 14,87 2010 2 808 306 14,85 2011 3 190 503 14,96 niebędące, jak i nieprowadzące 2009 881 713 13,59 2010 852 828 13,66 2011 806 402 13,60 Żródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zieltow (2012, s. 49), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html Logarytm naturalny rozmiaru pozwala ocenić stabilność oraz elastyczność finansową przedsiębiorstwa. Cechy te pozwalają błyskawicznie reagować na zmieniający się rynek (http://www.gf24.pl). Im większa wartość wskaźnika tym większa stabilność i elastyczność. Z tabeli wynika zatem, że najbardziej stabilna finansowo jest organizacja. Wskaźnik dla tej instytucji na przełomie lat 2009-2011 wzrósł o 0,18 jednostek. 3. Wskaźnik niestabilności aktywów (ang. Asset Instability Index) Kolejnym analizowanym indeksem jest wskaźnik niestabilności aktywów, którego wartości w badanych latach kształtowały się jak poniżej. Tabela 3. Wskaźnik niestabilności aktywów. Y t Asset Instability Index 2009 72t +694 312, 5 2010 257t +298,3 225,3 2011-173t +1288 22,6 2009 7363t + 25009 4427,2 2010 26,5t + 45285,7 968, 5 2011 2822t +40900 349,3 niebędące, jak i nieprowadzące 2009-40t +1482 2,3 2010 41t +1332,7 35,8 2011 46,5t +1341 33,2 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 49), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Jak wynika z oszacowanych powyżej linii trendów w roku 2011 instytucję finansową, jak i przedsiębiorstwo należące do trzeciej kategorii cechował wzrost aktywów średnio Str. 5/20
odpowiednio o 2822 mln zł rocznie i 46,5 mln zł rocznie. Z kolei instytucja odnotowała w tym okresie spadek aktywów o średnio 173 tys. zł rocznie. Mimo to, obliczone wartości indeksu niestabilności aktywów, który jest - jak pisze J. Zietlow (tamże, s. 27-28, 54-55) - miarą finansowej elastyczności przedsiębiorstwa, wskazują, że największe rozproszenie wartości aktywów wokół trendu cechuje instytucję finansową. Duża nieprzewidywalność aktywów - jak wyjaśnia wspomniany autor - sprawia, że decyzje zarządu w zakresie finansów firmy stają się trudne, a pożyczkodawcy powinny być ostrożni. Podwskaźnik ogólny (ang. General subscore) Obliczone powyżej trzy odrębne wskaźniki, mierzące finansową elastyczność przedsiębiorstw, pozwalają przy użyciu odpowiednich mnożników oszacować wielkość podwskaźnika ogólnego, którego wysokie wartości (maksymalna wartość wynosi 10) osiągają przedsiębiorstwa duże i dojrzałe, i którego wartość obniża niestabilny wzrost aktywów (J. Zietlow tamże, s. 27-29, 49). Tabela 4. Podwskaźnik ogólny. General subscore ani non 2009 7,92 8,60 7,36 2010 7,82 8,69 7,51 2011 8,19 8,79 7,59 Źródło: J. Zietlow (tamże, s. 49). W ciągu trzech lat General subscore dla organizacji wzrósł o 3,4%, dla instytucji finansowej o 2,2%, a dla przedsiębiorstwa z trzeciej kategorii o 3,1%, co wskazuje na dość niewielki wzrost kondycji finansowej tych organizacji. Str. 6/20
Kategorie najbliższej pespektywy (ramy czasowe od 0 do 3 miesięcy) 4. Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej (ang. Cash Reserve Sufficiency Ratio) Jednym ze wskaźników należących do grupy wskaźników płynności jest współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej. Tabela 5. Współczynnik dostatecznej rezerwy gotówkowej Cash Reserve Sufficiency Ratio ani non 2009 3,04 0,94 2,26 2010 8,62 0,89 2,36 2011 7,22 0,90 2,05 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 20, 50), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Współczynnik pokazuje zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia gotówką wydatków. Najwyższe wartości wskaźnika posiada przedsiębiorstwo, najniższe instytucja. Wartości wskaźników są przede wszystkim uzależnione od profilu działalności przedsiębiorstwa i poziomu wydatków do zgromadzonej gotówki. 5. Zmodyfikowany wskaźnik gotówki (ang. Modified Cash Ratio) Wskaźnik oblicza się zestawiając środki pieniężne netto, które należą do krótkoterminowych aktywów finansowych (P. Rybicki 2009, s. 23) z sumą aktywów. Tabela 6. Zmodyfikowany wskaźnik gotówki Modified Cash Ratio ani non 2009 0,74 0,39 0,018 2010 0,21 0,33 0,002 2011 0,27 0,28-0,028 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zieltow (2012, s. 50), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Wzrost badanego wskaźnika oznacza wzrost wypłacalności finansowej. Na powyższej tabeli widać, że żadne z badanych przedsiębiorstw nie odnotowało wzrostu wskaźnika, a co za tym Str. 7/20
idzie wzrostu wypłacalności. Najbardziej znaczący spadek nastąpił dla przedsiębiorstwa niebędącego organizacją ani finansową. Tu wskaźnik spadł poniżej zera. 6. Docelowa płynność Lambda (ang. Target Liquidity Lambda) Następny badany wskaźnik to docelowa płynność Lambda. Płynność przedsiębiorstwa oznacza zdolność do terminowego regulowania krótkoterminowych zobowiązań (W. Bień 2000, s.103). Tabela 7. Wskaźnik docelowej płynności Lambda. Target Liquidity Lambda ani non 2009 2,08 6,29 51,64 2010 1,88 10,98 68,2 2011 3,44 8,38 19,18 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 20, 50), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Na podstawie uzyskanych wartości wskaźnika, można stwierdzić, że najmniejsze prawdopodobieństwo braku płynności, a co za tym idzie lepszą kondycję finansową posiada przedsiębiorstwo należące do trzeciej kategorii (J. Zietlow tamże, s. 21, 55). 7. Skorygowany wskaźnik płynności (ang. Current Liquidity Index) 1 Tabela 8. Skorygowany wskaźnik płynności Current Liquidity Index ani non 2009 Organizacja nie posiada 1,35 3,34 płatności z tytułu obligacji w 2010 2,42 3,29 ciągu roku, nie jest oceniana 2011 na indeksie. 2,32 2,84 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 51), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. http://pozytek.gov.pl/baza,opp,3403.html, materiały dydaktyczne dr Grzegorza Michalskiego 1 Skorygowany wskaźnik płynności prezentacja, W: prezentacji multimedialnej - Strategie finansowe przedsiębiorstwa, autor G. Michalski http://michalskig.files.wordpress.com/2009/02/wszystkiewykladywsziaopolesfplato2009v2009ii19.pdf Str. 8/20
Wskaźnik płynności pozwala na ocenę ilości środków wypłacalności i płynności w stosunku do przychodzących stałych płatności finansowych. Organizacje nie posiadające żadnych inwestycji w obligacje krótkoterminowe lub dzierżaw albo płatności pochodzących z tytułu obligacji w ciągu roku nie są oceniane na tym indeksie. Wyższe wartości dla bieżącego wskaźnika płynności oznaczać lepszą kondycję finansową. Podwskaźnik najbliższej perspektywy (ang. Immediate-Term Subscore) Z bieżącym zarządzaniem finansami związane jest, jak podkreśla wielu autorów (m.in. G. Michalski 2010, s. 174; W. Pluta 2003, s. 39; M. Piotrowska 1997, s. 10), w szczególności zarządzenie płynnością finansową przedsiębiorstwa, które skupia się, w zależności od aktualnych potrzeb firmy, na nabywaniu lub zbywaniu środków pieniężnych, ich ekwiwalentów i innych aktywów bieżących. Obliczone powyżej kolejne trzy wskaźniki pozwalają przy użyciu odpowiednich mnożników oszacować wielkość podwskaźnika najbliższej perspektywy, przedstawiającego kondycję finansową przedsiębiorstwa w stosunku do oczekiwanych i nieoczekiwanych wpływów i wypływów pieniężnych w okresie do trzech miesięcy (J. Zietlow tamże, s. 19). Tabela 9. Podwskaźnik najbliższej perspektywy Immediate-Term Subscore ani non 2009 14,82 (czyli 10) 12,07 (czyli 10) 48,61 (czyli 10) 2010 15 (czyli 10) 15,78 (czyli 10) 62,59 (czyli 10) 2011 15,32 (czyli 10) 12,91 (czyli 10) 19,33 (czyli 10) Źródło: J. Zietlow (2012, s. 31, 51). Powyższe wyniki wskazują, że oprócz osiągniętych bardzo wysokich wartości w tej kategorii, świadczących o dobrej kondycji finansowej tego składnika, na przestrzeni trzech lat możemy także obserwować jego dalszy wzrost o 3,4% w przypadku organizacji, o 6,9% w przypadku instytucji finansowej i spadek o 60,3% w przypadku ostatniego typu przedsiębiorstwa. Str. 9/20
Kategorie krótkoterminowe (ramy czasowe od 3 do 12 miesięcy) 8. Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej (ang. Operating Cash Flow Ratio) Wskaźnik ten obrazuje zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych, czyli kapitałów obcych wymagalnych w ciągu 12 miesięcy (Świderska G., K. 2011, s. 61-64) z przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Tabela10. Wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej Operating Cash Flow Ratio ani non 2009 1,13 3,53 0,52 2010-0,1-0,18 0,55 2011-0,18 0,38 0,24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zieltow (2012, s. 52), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Z tabeli wynika, że zmodyfikowany wskaźnik gotówki między rokiem 2009 a 2011 zmalał we wszystkich badanych organizacjach. Największy spadek miał miejsce w organizacji non profit i w roku 2011 wskaźnik znalazł się na poziomie ujemnym. 9. Wskaźnik aktywów (ang. Asset Ratio) Kolejnym obliczanym wskaźnikiem jest wskaźnik aktywów, który mierzy jaki procent aktywów ogółem stanowią aktywa bieżące, a więc aktywa, które w ciągu 12 miesięcy mogą być zamienione na gotówkę. Poniższa tabela przedstawia uzyskane w tym zakresie wyniki. Tabela 11. Wskaźnik aktywów. Asset Ratio ani non 2009 0,77 0,15 0,32 2010 0,76 0,14 0,33 2011 0,78 0,10 0,31 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 22, 52), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Str. 10/20
Powyższe dane wyraźnie wskazują, że w przypadku przedsiębiorstwa ok. 76% aktywów to aktywa bieżące. Dla pozostałych instytucji odsetek ten jest znacznie mniejszy i wynosi odpowiednio ok. 13 i 31%. Jako, że wskaźnik ten jest miarą wypłacalności, wyższe wartości tego wskaźnika świadczą, jak podaje J. Zietlow (tamże, s. 21, 55), o lepszej kondycji finansowej firmy. Ponadto, jak zaznacza B. Pomykalska i M. Wypych (2000, s. 182), aktywa stanowią potencjał przyczyniający się w sposób bezpośredni lub pośredni do przepływów pieniężnych, a to z kolei określa przyszłe korzyści ekonomiczne dla firmy. Znaczenie struktury aktywów dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa wynika głównie z tego, że poszczególne składniki majątkowe różnią się między sobą stopniem płynności, skalą ryzyka, jakim jest obarczone ich wykorzystanie czy też formą uczestnictwa w realizacji operacji gospodarczych. 10. Administracyjny współczynnik wydatków (ang. Administrative Expense Ratio) Tabela 12. Administracyjny współczynnik wydatków Administrative Expense Ratio ani non 2009 0,23 0,50 0,10 2010 0,11 0,64 0,12 2011 0,14 0,60 0,11 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 52), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Administracyjny współczynnik wydatków, jako wskaźnik elastyczności finansowej obrazuje możliwości przedsiębiorstwa do obniżania wydatków administracyjnych. Przycinanie wydatków zwiększa zdolność finansową, zwiększanie wydatków powoduje kryzys gotówki, uzależnienie funkcjonowania w bardzo dużym stopniu od administracji. Najwyższe wartości wskaźnika posiada instytucja, współczynnik na jednym poziomie, minimalne spadki i wzrosty w przeciągu badanych 3 lat. Najniższe wartości współczynnika posiada spółka nie będąca organizacją non-profit, w tym przypadku również zauważyć można stały poziom Str. 11/20
wskaźnika, jednak na znacznie niższym poziomie niż instytucji finansowej. Natomiast organizacja non-profit odnotowała w ciągu lat 2009-2011 spadek wskaźnika wydatków administracyjnych, co stanowi pozytywne zjawisko przy wzroście wydatków ogółem. Podwskaźnik krótkoterminowy (ang. Short-Term Subscore) Analizowane powyżej wskaźniki należące do kategorii krótkoterminowej (ramy czasowe od 3 do 12 miesięcy), z uwagi na to, że wykraczają poza zdolność przedsiębiorstwa do zaspokajania najbliższych i pilnych potrzeb finansowych mogą być pomocne dla zarządu podczas podejmowania decyzji uwzględniających dalszą perspektywę czasową (J. Zieltow tamże, s. 8). Na ich podstawie został oszacowany podwskaźnik krótkoterminowy. Tabela 13. Podwskaźnik krótkoterminowy. Short-Term Subscore ani non 2009 7,09 7,80 3,33 2010 5,86 6,12 3,59 2011 5,78 5,94 3,14 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 52). Jak ukazują powyższe dane, w zestawieniu z wynikami Short-Term Subscore, witalność i żywotność przedsiębiorstw może się różnić w zależności od przyjmowanego horyzontu czasowego. Wszystkie trzy podwskaźniki krótkoterminowe sygnalizują pogarszającą się kondycję finansową firm. Ich wartość spadła o 18,5% w przypadku przedsiębiorstwa, o 23,9% dla instytucji finansowej, i o 5,8% w przypadku przedsiębiorstwa należącego do trzeciej kategorii, które notabene osiągnęło najniższy wynik. Można więc, za J. Zietlow (tamże, str. 22 ), stwierdzić, że sytuacja ta może być wynikiem tego, że w perspektywie od 3 do 12 miesięcy przedsiębiorstwa te zaczęły mieć problemy z wystarczająco silnym przepływem środków pieniężnych pozwalającym na pokrycie krótkoterminowych zobowiązań, względnie płynną strukturą aktywów czy finansową elastycznością pozwalającą zredukować wydatki w ciągu 6 do 12 miesięcy. Str. 12/20
Kategorie średnioterminowe (od 12 do 36 miesięcy) 11. Zmiana aktywów netto (ang. Net Surplus) Aktywa są to zasoby majątkowe jakimi dysponuje jednostka gospodarcza prowadząca działalność (E. Nowak 2005, s. 72). Wskaźnik pokazuje w jaki sposób zmieniają się aktywa netto przedsiębiorstw. Tabela14. Zmiana aktywów netto Net Surplus w tys. ani non 2009 522 55 073 25 973 2010 60 1 298 420 47 310 2011 57 444 151 3 013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zieltow (2012, s. 52), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Zgodnie z interpretacją stworzoną przez J. Zieltow (s. 56) zrównoważonej organizacji najlepiej służy zmiana aktywów, która jest stała i rosnąca. Z powyższej analizy wynika, że żadnemu przedsiębiorstwu ni udało się utrzymać zalecanego przez J. Zieltow wzrostu. W organizacji oraz niebędącej organizacją ani finansową odnotowano znaczny spadek aktywów netto. W instytucji finansowej w 2010 r. odnotowano znaczący wzrost, lecz w 2011 r. nastąpił spadek aktywów o 66%. Należy jednak zauważyć, że pomimo spadku roku 2011 wskaźnik uzyskał wyższy poziom niż w 2009 r. 12. Wskaźnik wniesionego wkładu (ang. Contribution Ratio) W tym miejscu obliczono wskaźnik wniesionego wkładu, który porównuje uzyskany przychód i wsparcie do dochodu połączonego z przychodem i wsparciem (J. Zietlow tamże, s. 24). Tabela 15. Wskaźnik wniesionego wkładu. Contribution Ratio ani non 2009 0,14 0,95 0,96 2010 0,74 0,87 0,93 2011 0,78 0,43 0,81 Str. 13/20
Źródło: J. Zietlow (2012, s. 52), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Według J. Zietlow (tamże, s. 24), z uwagi na liczne badania wskazujące na mniej przewidywalny strumień środków na pokrycie kosztów przedsiębiorstwa wśród firm z większym odsetkiem dochodu i wsparcia pochodzącego z dotacji, należy przyznać lepszą kondycję finansową instytucją z mniejszą wartością tego wskaźnika. Tak więc, analizując przedstawione powyższej wartości w najlepszej sytuacji znajduje się instytucja, której indeks wniesionego wkładu spadł o 45%. 13. Współczynnik samonia (ang. Self-Financing Ratio) Tabela16. Współczynnik samonia Self-Financing Ratio ani non 2009 1,34 3,92 0,74 2010 5,35 0,77 0,56 2011 1,66 2,78 0,58 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 53), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Organizacje pragnące samodzielnie sć wzrost zakładu i sprzęt, będą dążyć do wartości 1 lub więcej, wyższe wartości wskaźnika, oznaczają większą ilość zapasu finansowego, który mógłby być używany dla pracującego kapitału obrotowego. W przypadku współczynnika samonia najlepsze wyniki odnotowuje przedsiębiorstwo non-profit. 14. Wskaźnik zadłużenia finansowego (ang. Financial Debt Ratio) Wskaźnik obrazuje zawartość zobowiązań finansowych, będących zobowiązaniami jednostki do wydania aktywów finansowych albo do wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką, na niekorzystnych warunkach (UoR Art. 3 ust. 1 pkt 27) w zobowiązaniach ogółem łącznie z aktywami netto. Im niższa wartość wskaźnika tym lepiej, gdyż oznacza to mniejsze zadłużenie instytucji. Str. 14/20
Tabela17. Wskaźnik zadłużenia finansowego Financial Debt Ratio ani non 2009 0,22 0,015 0,07 2010 0,1 0,017 0,11 2011 0,1 0,01 0,09 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zieltow (2012, s. 53), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Z tabeli wynika, że najmniej zadłużona jest instytucja, a najbardziej organizacja. Niemniej korzystny dla organizacji jest fakt, iż odnotowała ona spadek o 55% w stosunku do roku 2009. 15. Wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy (ang. Fundraising Cost Ratio) Ostatnim cząstkowym wskaźnikiem jest wskaźnik kosztów pozyskania funduszy, który porównuje koszty pozyskiwania funduszy do całkowitego dochodu i wsparcia (J. Zietlow tamże, s. 25) Tabela 18. Wskaźnik kosztów pozyskania funduszy. Fundraising Cost Ratio ani non 2009 27% - 0,004% 2010 5% - 0,003% 2011 5% - 0,002% Źródło: J. Zietlow (2012, s. 53), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Jak wskazuje J. Zieltow (tamże, s. 34, 56), darczyńcy są skłoni udzielać większego wsparcia przedsiębiorstwom, które utrzymują wskaźnik kosztów pozyskania funduszy na stosunkowo niskim poziomie. Tak więc, w przypadku organizacji wysoka wartość tego wskaźnika w 2009 r. 27% świadczyć może o niedoinwestowaniu w tego typu środki w przeszłości. W tym miejscu watro jeszcze zaznaczyć, że wyższe wartości tego wskaźnika oznaczają gorszą kondycję finansową przedsiębiorstwa, częściowo ze względu na większe uzależnienie się od dobrej woli darczyńców. Str. 15/20
Podwskaźnik średnioterminowy (ang. Medium-Term Subscore) Ostatnich pięć wskaźników pozwala oszacować kondycję finansową przedsiębiorstw w odniesieniu do okresu od 12 do 36 miesięcy, a więc perspektywy, która odzwierciedla w dużym stopniu wymagania finansowe wynikające z nakładów inwestycyjnych (J. Zieltow tamże, s. 8). Tabela 19. Podwskaźnik średnioterminowy Medium-Term Subscore ani non 2009 6,64 6,46-0,32 2010 9,52 12,65 (czyli 10) -0,47 2011 2,03 9,12-0,61 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 53). W ciągu trzech lat Medium-Term Subscore dla organizacji spadł o 69,5%, dla przedsiębiorstwa nie będącego, ani nie prowadzącego spadł o 90%, z kolei w przypadku organizacji finansowej obserwujemy wzrost o 41%. Wyniki te świadczą o dużych zamianach tego składnika kondycji finansowej. Wskaźnik kondycji finansowej (ang. Financial Health Index) Na podstawie oszacowanych wartości 15 szczegółowych wskaźników, zebranych z uwagi na perspektywę czasową w 4 kategorie, można w końcu określić wielkość kompleksowego i wieloaspektowego wskaźnika kondycji finansowej. Tabela 20. Wskaźnik kondycji finansowej FINANCIAL HEALTH INDEX ani non 2009 82,47 84,53 56,71 2010 84,44 87,05 57,34 2011 69,99 84,85 55,79 Źródło: J. Zietlow (2012, s. 36-37, 53), Sprawozdania finansowe wybranych przedsiębiorstw dostępne w Monitorze Spółdzielczym B, na stronach internetowych m.in. Uzyskane wyniki świadczą, że najlepszą kondycję finansową, a więc najlepsze wskaźniki wypłacalności, płynności i elastyczności w badanym okresie, posiada instytucja. W Str. 16/20
2011 r. wielkość osiągniętego przez nią wskaźnika kondycji finansowej wyniosła 84,85 i w porównaniu z rokiem 2009 nieznacznie wzrosła, bo zaledwie o 0,4%. Śledząc uzyskane przez nią wyniki cząstkowe należy zauważyć, że cechowały ją wysokie wartości z tendencją wzrostową w zakresie General Subscore, Immediate-Term Subscore oraz Medium-Term Subscore. Nieco gorszy wynik wskaźnika kondycji finansowej osiągnęła organizacja z sektora non profit. W 2011r. wskaźnik ten wyniósł 69,99, co wskazuje na jego znaczy spadek, bo aż o 15,13% w porównaniu z rokiem 2009r. Przyglądając się uzyskanym przez nią wartościom cząstkowym, wysokie wartości podwskaźników z trendem wzrostowym odnotowano w zakresie General Subscore oraz Immediate-Term Subscore, z kolei w przypadku Short-Term Subscore oraz Medium-Term Subscore na przestrzeni lat 2009-2011 widać wyraźny spadek. Dla przedsiębiorstwa nie należącego do sektora, ani nie prowadzącego działalności finansowej, wskaźnik ogólnej sytuacji finansowej miał w 2011r. wielkość 55,79, a więc o 1,6 % niższą niż w roku 2009. Wynik ten w porównaniu z badanymi przedsiębiorstwami jat najniższy i duży wpływ miały na niego bardzo niskie wielkości osiągnięte w zakresie Short- Term Subscore oraz Medium-Term Subscore. Str. 17/20
Zakończenie: Przedstawione w pracy wskaźniki pozwalają na ocenę kondycji finansowej badanych przedsiębiorstw. Każdy ze wskaźników niesie ze sobą konkretne informacje na temat obszarów, które należałoby nadzorować oraz wzmocnić. Analizując firmy pod kątem płynności, wypłacalności oraz elastyczności można uznać, że najwyższą płynnością wykazuje się organizacja niebędąca organizacją i finansową, najlepszą wypłacalnością organizacja, zaś najwyższą elastycznością organizacja. Wyniki te mogą być podstawą do podjęcia działań w konkretnych obszarach, jednakże o kondycji finansowej w szerszym pojęciu świadczą podwskaźniki obliczane na podstawie 15 wskaźników podstawowych. Do podwskaźnków należą: podwskaźnik ogólny, podwskaźnik najbliższej perspektywy, podwskaźnik krótkoterminowy, podwskaźnik średnioterminowy. Po obliczeniu wymienionych podwskaźników można wyciągnąć wniosek, że najlepszą sytuację finansową ma instytucja. Potwierdza to również wskaźnik kondycji finansowej, który dla instytucji finansowej przyjmuje najwyższe wartości. Słabszą kondycję finansową prezentują kolejno: organizacja i instytucja niebędąca organizacją i finansową. Str. 18/20
Bibliografia. Bień W. (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. Finanse firmy, pod red.: J. Kowalczyk, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, Warszawa 1993, str. 25 Michalski G. (2010) Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw. Warszawa: Wyd. C.H. Beck. Nowak E. (2005) Analiza sprawozdań finansowych. Warszawa: PWE Piotrowska M. (1997) Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe. Wrocław: Wyd. AE. Pluta W. (2003) Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie. Warszawa: Wyd. PWE. Pomykalska B., Wypych M. (2000) Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie i podstawa podejmowania decyzji. W: M. Wypych (red.) Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy. Łódź: Wyd. ABSOLWENT. Rybicki P. (2009) Sprawozdanie finansowe. Co mówi o firmie? Warszawa: Poltex Świderska G. K. (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin Zietlow J. (2012) A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability. Dostępne na SSRN: http://ssrn.com/abstract=2049022 (ostatni dostęp: 24 listopada 2013) Materiały dydaktyczne dr Grzegorza Michalskiego, dr Dariusza Porębskiego, Pracowników naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Skorygowany wskaźnik płynności prezentacja, W: prezentacji multimedialnej - Strategie finansowe przedsiębiorstwa, autor G. Michalski http://michalskig.files.wordpress.com/2009/02/wszystkiewykladywsziaopolesfplato2009v200 9ii19.pdf Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1376 z późn. zm.) Art. 3 ust. 1 pkt 27 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. jedn. Dz.U. z 2009r., Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) Raport ryzyka branżowego pożądana elastyczność i stabilność (2011) http://www.gf24.pl/2948/raport-ryzyka-branowego-podana-elastyczno-i-stabilno (ostatni dostęp: 30.11.2013r.) Str. 19/20
Sprawozdania finansowe dostępne w Monitorze Spółdzielczym B oraz na stronach internetowych m.in. Str. 20/20