WYKORZYSTANIE OCENY ZDROWIA FINANSOWEGO PODMIOTU DO PLANOWANIA FINANSOWEGO NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA BRANŻY ENERGETYCZNEJ.

Transkrypt

1 WYKORZYSTANIE OCENY ZDROWIA FINANSOWEGO PODMIOTU DO PLANOWANIA FINANSOWEGO NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA BRANŻY ENERGETYCZNEJ Artur Nowik Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Working paper Streszczenie: Praca przedstawia pomiar kondycji finansowej przedsiębiorstwa branży energetycznej na podstawie sprawozdań finansowych pro forma na lata 2014 I Do analizy sytuacji finansowej podmiotu wykorzystano model Financial Health Index (Indeks Kondycji Finansowej) opracowany przez J. Zietlowa. Model ten, wykorzystujący szereg wskaźników umożliwia kompleksową analizę płynności, wypłacalności oraz elastyczności badanego podmiotu. Do obliczeń wykorzystano dane ze sprawozdań finansowych spółki za lata , oraz sprawozdania pro forma na lata Słowa kluczowe: kondycja finansowa, planowanie finansowe, FHI, analiza wskaźnikowa USE OF THE FINANCIAL HEALTH OF AN ORGANIZATION IN FINANCIAL PLANNING IN A CASE STUDY OF ENERGETIC INDUSTRY ENTERPRISE. by Artur Nowik Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Working paper Abstract: The paper presents the measurement of the financial condition of the enterprise it the energy industry based on the pro forma financial statements for years 2014 and Analysis of the financial situation of this entity was performed using Financial Health Index developed by J. Zietlow. This model uses a number of indicators which allow a comprehensive analysis of the liquidity, solvency and flexibility of the given enterprise. Calculations are based on data 1

2 from the financial statements of the company for the years , and the pro forma financial reports for the years 2014 and Keywords: financial health, financial planning, FHI, JEL: I15, O22, P33, A10 Recenzent: Rafał Sablik Link do recenzji: Recenzent: Marcin Kochanek Link do recenzji: 2

3 1. Wstęp Celem niniejszej pracy jest analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa z branży energetycznej na podstawie przypuszczalnych sprawozdań finansowych pro forma podmiotu w latach 2014 i Wykorzystano również realne sprawozdania finansowe z lat Do analizy sytuacji finansowej podmiotu wykorzystano indeks zdrowia finansowego (ang Financial Health Index, FHI) stworzony przez J. Zietlowa. Pierwotnie został on opracowany do oceny kondycji finansowej organizacji pozarządowej, jednak jego uniwersalność pozwala ocenić również przedsiębiorstwa innych branży. Indeks J.Zietlowa składa się z 15 wskaźników, które pozwalają ocenić przedsiębiorstwo w zakresie wypłacalności, płynności oraz elastyczności finansowej w czterech wymiarach czasowych. Parametry zostały podzielone na cztery grupy: ogólna (ang. General), natychmiastowa (ang. Immediate-Term), krótkoterminowa (ang. Short-Term) oraz średnioterminowa (ang. Medium-Term). Każdej z grup oraz poszczególnym wskaźnikom przydzielone zostały wagi zgodnie z propozycją twórcy indeksu. 3

4 2. Treść pracy 2.1. Wskaźnik ogólny Analiza rozpoczyna się od wskaźnika ogólnego wykorzystującego miary wieku, wielkości przedsiębiorstwa, oraz niestabilności jego aktywów. Wiek przedsiębiorstwa (ang. Natural Logarithm of Age) Rozmiar przedsiębiorstwa (ang. Natural Logarithm of Size) Niestabilność aktywów przedsiębiorstwa (ang. Asset Instability Index) Przedsiębiorstwa dłużej działające na rynku cieszą się zdecydowanie większym zaufaniem zarówno klientów jak i banków. Podobnie jest w przypadku podmiotów posiadających większe aktywa. Te dwie miary oceniają ryzyko funkcjonowania jednostki, co wpływa na dostęp do zewnętrznego finansowania. Wskaźniki te, wykorzystujące logarytm naturalny osiągają wyższą wartość przy wzrastających aktywach, oraz w raz z czasem istnienia przedsiębiorstwa na rynku. Trzecia miara ocenia niestabilność aktywów na przestrzeni badanego okresu i nie ma tak znaczącego wpływu na wskaźnik ogólny. Tabela. 1. Wskaźnik ogólny w latach Waga Natural logarithm of Age 1,25 2,08 2,20 Natural Logarithm of Size 0,33 15,99 15,91 Asset Instability Index -0, ,02 1,19 GENERAL SUBSCORE 7,88 8,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 W Tabeli nr 1 przedstawiono wyniki obliczeń poszczególnych miar wskaźnika ogólnego dla sprawozdań pro forma na lata Wartość wskaźnika wieku jest relatywnie niska ze względu na młody wiek przedsiębiorstwa i jego wartość znacząco wzrasta w roku Druga istotną miarą, jaką niewątpliwie jest wielkość, nieznacznie spada. Jednak przy kapitałochłonnej branży energetycznej może oznaczać to przyszłe problemy związane 4

5 z długoterminowym finansowaniem działalności środkami obcymi. Potwierdza to również trzeci wskaźnik, który ukazuje wzrastającą niestabilność finansową badanego podmiotu. Podsumowując, wskaźnik ogólny wzrasta o 0,12 wartości w roku 2015, jednak główną tego przyczyną jest wzrastający wiek przedsiębiorstwa. 2.2 Wskaźnik natychmiastowy Wskaźniki w ramach drugiej kategorii, pozwalają ocenić możliwości finansowania działalności w najkrótszym okresie tj. do 3 miesięcy. Na wartość wskaźnika natychmiastowego składają się cztery miary wypłacalności: wskaźnik wystarczalności funduszy pieniężnych zmodyfikowany wskaźnik gotówki płynność Lambda wskaźnik płynności bieżącej Pierwszą miarą jest wskaźnik wystarczalności funduszy pieniężnych. Pozwala on ocenić możliwości pokrycia wydatków gotówką. Wysoka wartość wskaźnika wskazuje na duże zasoby pieniądza gotówkowego a tym samym zwiększa bezpieczeństwo funkcjonowania jednostki w przypadku niespodziewanych wydatków. Może również oznaczać złe zarządzanie finansami i nieefektywne wykorzystanie posiadanych zasobów. Największą wagę przy obliczaniu wskaźnika natychmiastowego ma jednak zmodyfikowany wskaźnik gotówki, który pozwala ocenić wypłacalność przedsiębiorstwa poprzez zestawienie środków pieniężnych do aktywów ogółem. Jest to zdecydowanie dokładniejsza miara, gdyż porównuje dostępne środki pieniężne do potencjalnych potrzeb wydatkowania. Wskaźnik Lambda oraz płynności bieżącej oceniają płynność i zdolność do regulowania zobowiązań w krótkim okresie. Lambda bierze pod uwagę wartości takie jak, gotówka, inwestycje krótkoterminowe, ale również wartości średnie i odchylenie standardowe przepływów pieniężnych w ostatnich 3 latach. 5

6 Tabela 2. Wskaźnik natychmiastowy w latach Waga Cash Reserves Sufficiency Ratio 1,25 0,09 0,09 Modified Cash Ratio 12,5 0,0178 0,0100 Target Liquidity Lambda 0,85 5,56 2,69 Current Liquidity Index 0,5 0,87 0,71 IMMEDIATE SUBSCORE 5,50 2,87 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Wskaźnik wystarczalności gotówki utrzymuje się na tym samym poziomie w badanych latach, co świadczy o stabilnym utrzymywaniu rezerw. Zmodyfikowany wskaźnik natomiast (przyrównujący gotówkę do aktywów) spada a zatem zwiększa to ryzyko bankructwa tego przedsiębiorstwa. Płynność bieżąca oraz płynność Lambda, również wskazują na coraz gorsze możliwości spłacania zobowiązań przez badane przedsiębiorstwa. Wartość Lambda spada znacząco o ponad 40%,, co świadczy o gwałtownym pogorszeniu się sytuacji w badanym okresie biorąc pod uwagę przepływy pieniężne w poprzednich latach. Wartość wskaźnika natychmiastowego spadła o 2,63 punkty, co jest znaczną wartością biorąc pod uwagę niską wartość początkową w roku 2014 oraz maksymalną wartość równą 10. Kondycja finansowa w najbliższym okresie może utrudnić pozyskanie środków, i zwiększa ryzyko niewypłacalności, bądź nieterminowości w spłatach zobowiązań. 2.3 Wskaźnik krótkookresowy Na wskaźnik krótkookresowy składają się miary umożliwiające ocenę kondycji finansowej spółki w okresie od 3 do 12 miesięcy: wskaźnik przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej, wskaźnik aktywów, wskaźnik wydatków administracyjnych. Short-Term Subscore przedstawia wypłacalność oraz pozwala określić czy posiadane środki finansowe są wystarczające, aby przedsiębiorstwo było stabilne w krótkim okresie. Pierwsza 6

7 jego miara ukazuje zdolność jednostki do pokrywania własnych zobowiązań bieżących z operacyjnych przepływów pieniężnych. Wskaźnik aktywów natomiast informuje o udziale aktywów bieżących w aktywach ogółem. Jest to istotna miara, gdyż ocenia strukturę aktywów, która ma istotne znaczenie ze względu na różny stopień ich płynności. Ostatni wskaźnik informuje o udziale wydatków administracyjnych w wydatkach przedsiębiorstwa, obrazując tym samym zdolności organizacyjne wewnątrz przedsiębiorstwa. Istotne jest, aby koszty administrowania spadały wraz z rozwojem przedsiębiorstwa ze względu na wykorzystanie efektu skali. Tabela 3. Wskaźnik krótkookresowy lata Waga Operating Cash Flow Ratio 0,75 0,27 0,14 Asset Ratio 6,6 0,07 0,05 Administrative Expense Ratio 8,33 0,01 0,01 SHORT-TERM SUBSCORE 0,78 0,54 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 W tabeli nr 3 wyraźnie widać spadek zarówno wartości wskaźnika aktywów jak i przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Jedynie wskaźnik wydatków administracyjnych utrzymuje swoją wartość. Spadek pierwszej miary świadczy od coraz mniejszych zdolnościach jednostki do pokrywania zobowiązań bieżących z przepływów pieniężnych. Zobowiązania w ciągu roku mogą być pokryte jedynie 0,27 razy w 2014 roku przez przepływy z działalności podstawowej przedsiębiorstwa. Niemniej jego wartość dalej istotnie spada w następnym roku do wartości 0,14 co świadczy o pogarszającej się kondycji spółki do regulowania zobowiązań krótkoterminowych. Wartości kolejnej miary obrazują natomiast spadek wartości aktywów umożliwiających spłatę krótkoterminowych aktywów, co również wpływa na kondycję finansową przedsiębiorstwa w bliskiej przyszłości. Ostatni wskaźnik pozostaje bez zmian, co świadczy o utrzymywaniu kosztów zarządu na stałym poziomie. 7

8 Wartość wskaźnika krótkoterminowego spada z niskiej wartości 0,78 na 10 do 0,54. Świadczy to o coraz mniejszych zdolnościach przedsiębiorstwa do regulowania wydatków w krótkim okresie Wskaźnik średniookresowy. Medium-Term jest ostatnim wskaźnikiem składającym się na indeks kondycji finansowej. Przedstawia on kondycję finansową przedsiębiorstwa w okresie do 3 lat. Bierze on pod uwagę takie miary jak: zdolność do generowania nadwyżki finansowej, zależność od ryzykownych źródeł finansowania, zdolność do samofinansowania rozwoju, poziom zaangażowania kapitału obcego w strukturze kapitałowej oraz koszty pozyskania dotacji. Zdolność do generowania nadwyżki finansowej jest jednym z najważniejszych celów przedsiębiorstwa i umożliwia zarówno rozwój działalności jak i dalsze jej trwanie na rynku. Pozwala również spłacać zarówno obecne jak i przeszłe zobowiązania finansowe. Zależność od ryzykownych źródeł finansowania ocenia możliwości finansowania przyszłych działań oraz ich ryzyko. Wskaźnik samofinansowania określa stosunek operacyjnych przepływów pieniężnych z ostatnich trzech lat do trzech lat inwestycyjnych przepływów pieniężnych, co pozwala określić, w jakim stopniu działania inwestycyjne są finansowane z własnych środków, np. wypracowanych w formie nadwyżki finansowej. Ostatni wskaźnik mierzy poziom zaangażowania kapitału obcego w strukturze kapitałowej oraz koszty pozyskania dotacji, ocenia poziom zadłużenia w odniesieniu do struktury kapitału, bierze również pod uwagę efektywność pozyskiwania dotacji i funduszy na rozwój. 8

9 Tabela 4. Wskaźnik średniookresowy w latach / Waga Net Surplus 0, , ,13 Contribution Ratio -2 0,13 0,13 Self Financing Ratio 2-0,04 0,39 Financial Debt Ratio -2 0,42 0,55 Fundraising Cost Ratio -2 N/A N/A MEDIUM TERM SUBSCORE 6,60 10,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Wskaźnik nadwyżka netto pozwala zaobserwować wzrost ilości aktywów netto, co może oznaczać wzrost wydatków ponoszonych na działanie organizacji i jej rozwój. W badanym okresie jest to wzrost o ponad 200%, co jest zjawiskiem korzystnym dla działalności organizacji w długim okresie. Kolejny wskaźnik, który informuje o zależności przedsiębiorstwa od ryzykownych źródeł finansowania nie zmienia się w roku 2015 względem 2014roku. Stosunkowo niska i stabilna wartość wskaźnika może świadczyć o realizowaniu przedsięwzięć kapitałem własnym, co zmniejsza ryzyko realizowanych inwestycji. Następnym miarą jest wskaźnik samofinansowania. W roku 2015 wzrasta on z wartości ujemnej w roku poprzednim a świadczy to o zwiększeniu możliwości samofinansowania jednostki. Przyczyną wzrostu wskaźnika może być również spadek udziału kapitałów obcych, co również jest niewątpliwie korzystnym trendem. W 2014 roku parametr wykazuje wartość ujemną, czego przyczyną są ujemne przepływy pieniężne z działalności podstawowej w latach Wskaźnik poziomu zaangażowania kapitału obcego w strukturze kapitałowej informuje o wzroście zadłużenia, co jest równoznaczne ze wzrostem wykorzystania kapitału obcego w strukturze kapitałowej. Ostatni wskaźnik jest nie miarodajny w stosunku do przedsiębiorstwa, ze względu na brak wydatków związanych z pozyskiwaniem darowizn. Dotyczy on, więc tylko organizacji non profit. 9

10 W ogólnym rozrachunku, brak ostatniej miary zawyża wartość wskaźnika Medium-Term Subscore. Jednak warto zauważyć, że rośnie on znacznie w roku 2015, osiągając maksymalną wartość. Przyczyną tego są zarówno większe aktywa netto oraz zwiększenie samofinansowania jednostki. Świadczy to o coraz lepszej kondycji przedsiębiorstwa w perspektywie średniookresowej. 3. Zakończenie Połączenie wszystkich powyższych wskaźników przy wykorzystaniu wzoru zaproponowanego przez J. Zietlowa ukazuje nam ogólny obraz kondycji finansowej spółki oraz jej perspektywy finansowe. Ostateczny wynik badanej jednostki w latach został podany w poniższej tabeli nr 5. Tabela 5. Indeks kondycji finansowej (Financial Health Index) FINANCIAL HEALTH INDEX Przedsiębiorstwo energetyczne 45,40 40,50 Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, 2012 Indeks kondycji finansowej może osiągnąć maksymalną wartość, która wynosi 100. Badane przedsiębiorstwo energetyczne w latach charakteryzuje się niska wartość indeksu nieprzekraczająca wartości 50. Kondycja finansowa pogarsza się o ponad 5 punktów w roku Niewątpliwie świadczy to o zmniejszeniu efektywności w zarządzaniu aktywami spółki. Zarządzający powinni również przeanalizować strukturę zadłużenia i poprawić finansowanie przede wszystkim w krótkim okresie, gdzie jednostka osiągnęła najniższe wartości. Indeks kondycji finansowej, kompleksowo ujmuje problematykę finansowania przedsiębiorstwa i jego działalności w najbliższych latach. Wykorzystanie sprawozdań pro forma pozwala ocenić kondycję jednostki w kolejnych latach, i szybciej zareagować i sposób finansowania i poprawić efektywność działalności. 10

11 Bibliografia: 1. Bień W. (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. 2. Brigham E.F., J.F.Houston (2005) Podstawy zarządzania finansami. Warszawa: PWE. 3. Dynus M., Kołosowska B., Prewysz-Kwinto P. (2005) Analiza finansowa przedsiębiorstwa. Toruń: TNOiK. 4. Michalski, G.M. (2004). Podstawy finansów przedsiębiorstw Wrocław: WSZ EDUKACJA 5. Michalski, G.M. (2004), Wartość płynności w bieżącym zarządzaniu finansami, Warszawa: CeDeWu 6. Michalski, G.M., (2010) Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstwa (Introduction to Business Financial Management in Polish). Warsaw: Verlag C. H. Beck. ISBN Michalski G., & Mercik A. (2011). Liquid assets strategies in Silesian non-profit organizations. Financial Management of Firms and Financial Institutions, Michalski, G. M., (2013) Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem Warszawa: C. H. Beck 9. Nowak E. (2008), Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. 10. Piotrowska M. (1997) Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe. Wocław: Wyd. AE. 11. Pluta, W. Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, Pluta, W., Michalski G.M., (2005) Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem. Jak zachować płynność finansową? Warszawa: C.H. Beck 13. Pomykalska B., Wypych M. (2000) Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie i podstawa podejmowania decyzji. W: M. Wypych (red.) Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy. Łódź: Wyd. ABSOLWENT. 14. Rutkowski A. (2007) Zarządzanie finansami. Warszawa: PWE. 15. Sierpińska M., Jachna T., (2007) Ocena przedsiębiorstwa według standardówświatowych, Warszawa; PWN 11

12 16. Suski-Borek G. (2001) Ocena płynności finansowej przedsiębiorstwa. Rachunkowość, nr Świderska G. K. (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin 18. Walczak M., (2003) Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Warszawa: Difin 19. Wędzki D. (2009), Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 2, Oficyna 20. Zaleska M. (2005): Ocena ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa przez analityka bankowego. Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa 21. Zietlow, John, (2012) A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability. Dostęp SSRN: (ostatni dostęp: r.) 12