Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza



Podobne dokumenty
CENTRUM ONKOLOGII. im. prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy. VI Pomorskie Spotkanie Uro-Onkologiczne Jastrzębia Góra 2013

Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii

Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?

Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA

Zbigniew Wolski. Objawy niepoŝą moczowego u chorych na raka stercza po radioterapii. Certyfikat Jakości Europejskiej Rady Urologii

S T R E S Z C Z E N I E

Typ histopatologiczny

Tomasz Borkowski Klinika Urologii Warszawski Uniwersytet Medyczny maja, 2013 Jastrzębia Góra

RADIOTERAPIA NOWOTWORÓW UKŁADU MOCZOWO PŁCIOWEGO U MĘŻCZYZN DOSTĘPNOŚĆ W POLSCE

Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego

ASTRO 2018 Brachyterapia. Mateusz Dąbkowski, Warszawa,

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Nowotwory układu moczowo-płciowego Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza)

Brak nawrotu choroby u pacjentów z rakiem prostaty leczonych terapią protonową w czeskim Centrum Terapii Protonowej w Pradze, Republice Czeskiej

Rak gruczołu krokowego - materiały informacyjne dla pacjentów. Pytania i odpowiedzi które warto znać.

Rak stercza pośredniego i wysokiego ryzyka progresji; kiedy radioterapia, kiedy chirurgia?

Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder

Hormonoterapia w skojarzeniu z leczeniem miejscowym: komu, jak i jak długo? Renata Zaucha Jastrzębia Góra 2013

Rak trzonu macicy. Radioterapia samodzielna lub w skojarzeniu z leczeniem systemowym. Czy są jasne wytyczne?

Czy miejscowo zaawansowany rak gruczołu krokowego może być leczony chirurgicznie? - TAK. Romuald Zdrojowy

Brachyterapia HDR raka gruczołu krokowego HDR brachytherapy of prostate cancer

Informator na temat systemu Cyberknife. Leczenie raka prostaty

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia

Rola radioterapii konformalnej w skojarzonym leczeniu raka stercza w grupie chorych o wysokim ryzyku progresji

Krytycznie o hipofrakcjonowaniu w raku gruczołu krokowego

Czy miejscowo zaawansowany rak stercza może być leczony chirurgicznie??? - CONTRA

Jakość życia w uro-onkologii

ASTRO 60. Rak Gruczołu Krokowego Radioterapia (z wyjątkiem hipofrakcjonowanej) leczenie skojarzone i. Piotr Milecki

Leczenie ratujące (salvage)

Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa

Zasady konturowania obszarów tarczowych po radykalnej prostatektomii Konturowanie węzłów chłonnych. Justyna Chałubińska-Fendler

Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce

Radioterapia stereotaktyczna. Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny

typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe

Dr hab. n. med. Paweł Blecharz

Lublin, 26 maja, 2015 roku

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Rak prostaty męska sprawa. Dr med. Piotr Machoy

Janusz Skowronek. Zakład Brachyterapii Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Brachyterapia radykalna nowotworów

Możliwości radioterapii kiedy potrzebna

Rak gruczołu krokowego

Radioterapia raka gruczołu krokowego

lek. Bartosz Muskała w Zabrzu Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Paradysz Klinika Urologii

Swoisty antygen sterczowy. Praktyczne znaczenie w raku gruczołu krokowego, Prostate-specific antigen. The practical role for prostate cancer

Nowotwory kobiece narządu płciowego: diagnostyka i terapia

Brachyterapia w leczeniu raka dna jamy ustnej

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

Zmiany stężeń PSA w surowicy krwi u chorych leczonych na raka gruczołu krokowego różnymi metodami brachyterapii

Nowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu

Radioterapia protonowa w leczeniu nowotworów oka. Klinika Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Katedra Okulistyki UJ CM

Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie

pierwiastek promieniotwórczy jest umieszczany wewnątrz zmiany nowotworowej z dużą dokładnością

Agencja Oceny Technologii Medycznych

BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

Radioterapia u chorych 65+ Jacek Fijuth Katedra Onkologii U.M. Regionalny Ośrodek Onkologiczny Łódź

Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty

Diagnostyka obrazowa w przypadku wznowy biochemicznej raka stercza

OD ROZPOZNANIA DO NAPROMIENIANIA. Edyta Dąbrowska

Jarosław B. Ćwikła. Wydział Nauk Medycznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Kinetyka PSA u pacjentów z rakiem gruczołu krokowego leczonych hipofrakcjonowana radioterapią stereotaktyczną SBRT

Diagnostyka w przypadku wznowy biochemicznej u chorych na raka stercza. poddanych leczeniu radykalnemu metody urologiczne

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:

Kinetyka zmian stężenia swoistego antygenu dla prostaty (PSADT i PSAV) jako czynnik prognostyczny w raku stercza

Rola chirurgii w leczeniu miejscowo zaawansowanego raka stercza

Program profilaktyki raka prostaty.

Rola radioterapii pooperacyjnej w leczeniu chorych na raka gruczołu krokowego: kiedy i dlaczego?

FIZYCZNE PODSTAWY RADIOTERAPII ZASADY RADIOTERAPII ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA TERAPEUTYCZNEGO ENERGIA PROMIENIOWANIA RODZAJE PROMIENIOWANIA

Leczenie skojarzone w onkologii. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego

Brachyterapia w Europie. Wielkopolskie Centrum Onkologii Poznań 2010

Choroba Oligometastatyczna w Raku Gruczołu Krokowego Miejsce Radioterapii i SBRT

Stereotaktyczna hypofrakcjonowana radioterapia chorych na raka gruczołu krokowego doniesienie wstępne

Pooperacyjna (uzupe³niaj¹ca, ratuj¹ca) radioterapia po radykalnej prostatektomii

III Jagielloński Dzień Urologii, Geriatrii i Medycyny Rodzinnej wraz z Festiwalem kulturo IX 2017 r. Wykładowcy / Faculty

Dr hab. n. med. Janusz Skowronek

Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet

Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa

Postêpowanie w nawrotach raka gruczo³u krokowego po pierwotnym leczeniu radykalnym

Pułapki patologii raka stercza czyli czy rozumiemy, co patolog chce nam przekazać? Marcin Ligaj Zakład patologii Centrum Onkologii Warszawa

Radioizotopowa diagnostyka nowotworów Szczególne możliwości badania PET/CT z użyciem znakowanej glukozy

Radioterapia radykalna i paliatywna w szpiczaku plazmocytowym. Dr n. med. Katarzyna Pudełek

Rak trzonu macicy u kobiet po 70. roku ycia. Ocena wczesnego ostrego odczynu popromiennego

leczenie miejscowe leczenie systemowe leczenie skojarzone Leczenie chirurgiczne wznowy miejscowej leczenie radykalne

diagnostyka raka piersi

Rak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka

NOWOTWORY Journal of Oncology 2007 volume 57 Number I Klinika Radioterapii 2

Prof. dr hab. n. med. KRZYSZTOF SKŁADOWSKI Dyrektor COIOG Prezes Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej

Pułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI. dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie

dzienniczek pacjenta rak nerki

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")?

Symultaniczny PET/MR zastosowanie w pediatrii

Wyższa skuteczność Lepsze wyniki Minimalne działania niepożądane Leczenie bez konieczności zmiany stylu życia

Raki HPV (+) ustnej części gardła. Kiedy i jak deeskalować intensywność leczenia? Dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski Lek. Dorota Księżniak-Baran

UNIWERSYTET MEDYCZNY W ŁODZI R E C E N Z J A

Czas podjąć właściwą decyzję. stare wino w nowej butelce czy ślepa uliczka?

DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA ZDROWIA

ESMO CONSENSUS CONFERECE on ENDOMETRIAL CANCER we współpracy z ESGO i ESTRO

Transkrypt:

Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza dr hab. med. Roman Makarewicz, prof. UMK Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii Collegium Medicum UMK Centrum Onkologii w Bydgoszczy JASTRZĘBIA GÓRA 2009 1

USA Epidemiologia raka stercza 190 000 nowych zachorowań 150 000 chorych leczonych radykalnie, w tym 50 000 radioterapia (EBRT) 13 500 chorych po radioterapii ma nawrót choroby, 9 450 wznowy miejscowe Mettlin CJ et al. The National Cancer data base report on increased use of brachytherapy for treatment of patients with prostate cancer in the USA. Cancer 1999:86;1877-1882. 1882. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 2

Częstość izolowanych wznów miejscowych U 50% chorych,, u których odnotowano niepowodzenie leczenia po prostatektomii, nawrót choroby ma charakter wznowy miejscowej, jako jedynego miejsca niepowodzenia leczenia. 7 000 2 0000 leczenie operacyjne wznowa biochemiczna 400-500 wznowa miejscowa 200-250 JASTRZĘBIA GÓRA 2009 3

Częstość izolowanych wznów miejscowych U 70% chorych, u których odnotowano niepowodzenie leczenia po radioterapii, nawrót choroby ma charakter wznowy miejscowej, jako jedynego miejsca niepowodzenia leczenia. 7 000 2 000 radioterapia wznowa biochemiczna ~ 400 wznowa miejscowa ~ 300 JASTRZĘBIA GÓRA 2009 4

Wznowa biochemiczna po prostatektomii i co dalej? Według urologów amerykańskich * 13% teleradioterapia 54% obserwacja i interwencja w przypadku pojawienia się ognisk nowotworu 31% hormonoterapia * Ornstein DK i wsp. Evaluation and management of men whose radical prostatectomies failed : results of an international survey. Urology 1998;52;1047-1054. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 5

Czy wznowa biochemiczna po prostatektomii wiąŝe się z progresją kliniczną? Średni czas jaki upływa od progresji biochemicznej do klinicznej wynosi 3-8 lat. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 6

Czynniki ryzyka wznowy miejscowej po prostatektomii i/lub radioterapii PSA przed leczeniem > 10 ng/ml stopień Gleasona 7 (+) margines leczenia chirurgiczego T 3 PSA oznaczalny 4 tygodnie po prostatektomii D c < 66 Gy JASTRZĘBIA GÓRA 2009 7

Wznowa miejscowa czy proces uogólniony? Wznowa miejscowa Wznowa uogólniona Wznowa biochemiczna > 2 lat 2 lat PSA DT > 6 m-cy/10 m-cy 6 m-cy GS 7 > 7 Nadir PSA po leczeniu > 1 ng/ml > 1 ng/ml Margines (+) PSA przed leczeniem > 10 ng/ml ryzyka ryzyka JASTRZĘBIA GÓRA 2009 8

Diagnostyka wznowy miejscowej Badania PSA Badania obrazowe TRUS NMR Spektroskopia NMR PET (cholina C 11 ) ProstaScint JASTRZĘBIA GÓRA 2009 9

Spektroskopia MR Porównanie widm z obszaru raka i prawidłowej tkanki strefy obwodowej JASTRZĘBIA GÓRA 2009 10

Obrazowanie biologiczne JASTRZĘBIA GÓRA 2009 11

MR badanie dynamiczne JASTRZĘBIA GÓRA 2009 12

Zastosowania morfologicznego MR i spekroskopii MR 1. Lokalizacja ogniska u pacjentów z ujemnym TRUS 2. Lokalizacja ogniska u pacjentów z (-)( ) TRUS i z (-)( biopsją sekstantową 3. Ocena penetracji przez torebkę 4. Optymalizacja radioterapii (brachyterapia( 125I) 5. Ocena efektów hormonoterapii 6. Poszukiwanie wznowy po RTG TH JASTRZĘBIA GÓRA 2009 13

Wznowa miejscowa i co dalej? Obserwacja Hormonoterapia Prostatektomia Brachyterapia Krioterapia Termoablacja JASTRZĘBIA GÓRA 2009 14

TAK Czy wdroŝenie brachyterapii wymaga potwierdzenia histopatologicznego wznowy miejscowej? PSA 1,0 ng/ml 25% chorych biopsja (+) PSA > 1,0 ng/ml 71% chorych biopsja (+) Shekarriz B et al. Vesicourethral anastomosis biopsy after radical prostatectomy : predictive value of PSA and pathologic stage. Urology 1999;54:1044-1048. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 15

Rola brachyterapii? Wznowa miejscowa u chorych po prostatektomii i radioterapii po prostatektomii po radioterapii JASTRZĘBIA GÓRA 2009 16

WaŜne pytania 1. Którzy chorzy odniosą korzyści z leczenia ratującego? 2. Czy moŝemy zidentyfikować chorych, którzy odpowiedzą na leczenie? 3. Czy moŝemy przewidzieć toksyczność leczenia ratującego? 4. Jeśli nie brachyterapia to jakie inne opcje mogą przynieść poŝądane korzyści? JASTRZĘBIA GÓRA 2009 17

Techniki brachyterapii LDR (Pd-103, J-125) /7 artykułów/ HDR (Ir-192) /3 artykuły/ JASTRZĘBIA GÓRA 2009 18

HDR czy LDR Zalety HDR Brak zmian V stercza w trakcie leczenia Brak migracji źródeł MoŜliwość optymalizacji i poprawy implantu Korzyści radiobiologiczne Bezpieczeństwo Niski koszt leczenia Wady HDR Kilka zabiegów Krótki czas doświadczeń z metodą JASTRZĘBIA GÓRA 2009 19

Wznowa miejscowa raka stercza po radioterapii rola brachyterapii Autor Izotop Dawka N bned (%) Uwagi 3 lata 5 lat Grado (1999) I 125 160 Gy 49 pts 48 34 npsa < 0.5 56% 5 lat Pd 103 120 Gy npsa > 0.5 15% 5 lat Beyer (1999) I 125 Pd 103 120 Gy 90 Gy 30 pts. - 53 GS 6 PSA < 10 Lee (2008) Pd 103 90 Gy 21 pts. 94 38 Tharp (2008) Ir 192 HDR 7 pts. 71% (mediana 56 m-cy.) Lee (2007) HDR 36 Gy/6fr. 21 pts 89% 2 lata GS 7 PSA < 10 SVI ECE Tena (2006) HDR 27-33 Gy/6fr. 88% 2 lata JASTRZĘBIA GÓRA 2009 20

Wznowa miejscowa raka stercza po prostatektomii rola brachyterapii Autor N Dawka bned Niehott (2005) 35 30Gy EBRT 2x15Gy BT lub 40 Gy EBRT 2x15Gy BT 24 m-ce 31% 42% JASTRZĘBIA GÓRA 2009 21

100 80 60 40 20 0 Kovacs i wsp Losa i wsp. 32% 23% 14% 1 14 27 40 53 66 79 92 Dawka (BED) Choo i wsp. Prawdopodobieństwo przeŝycia 4 letniego wolnego od wznowy biochemicznej w zaleŝności od dawki promieniowania dla chorych z kliniczną wznową miejscową raka stercza Choo i wsp. Salvage RT for rising PSA of clinicaly palpable local reccurrence following prostatectomy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2001;51:312-320. Losa A i wsp. Salvage brachytherapyfor local reccurrence after radical prostatectomy and subsequent external beam radiotherapy. Urology 2003;62: 1068-1072. # Kovacs G. Fractionated perined high-dose-rate temporary brachytherapy combined with external beam radiation therapy in the treatment of local reccurrence after radical prostatectomy. Cancer Radiother 2003;7: 100-106. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 22

Toksyczność leczenia Ból 6% Krwiomocz 4 20% Nietrzymanie moczu 14 24% ZwęŜenie cewki 4 25% Popromienne zapalenie odbytnicy 4% Martwica, krwawienie z odbytnicy 0 5% JASTRZĘBIA GÓRA 2009 23

Kryteria kwalifikacji 1. Badanie hp (+) 2. Przerzuty odległe (-) 3. Przewidywany czas przeŝycia > 5 lat 4. Wznowa miejscowa > 2 lat od radioterapii 5. PSA < 10? (w momencie podjęcia leczenia ratującego) 6. Czas podwojenia PSA (> 6-9 m-cy) JASTRZĘBIA GÓRA 2009 24

Wznowa miejscowa raka stercza inne metody Autor N Metoda bned 2 lata 5 lat Donnelly (2005) 47 44% - Cohen (2004) Chin (2001) 29 118 Krioterapia 57% 67% - - Izawa (2002) 131 40% Brianco (2005) 100 Prostatektomia - 55% Rogers (1995) Amling (1999) 40 110-33% 44% (10 lat) Nathan (2002) 14 Terapia fotonowa 64% Trachtenberg (1999) 20 Termoablacja 60% (1 rok) JASTRZĘBIA GÓRA 2009 25

Jaki implant? Cały stercz Częściowy JASTRZĘBIA GÓRA 2009 26

Planowanie wstępne JASTRZĘBIA GÓRA 2009 27

JASTRZĘBIA GÓRA 2009 28

Jak unikać powikłań? Dobry implant Vstercze < 60 cm 3 V75 pęcherz < 1 cm 3 V75 odbytnica < 1 cm 3 V125 cewka < 1 cm 3 Odwrotne planowanie (inverse planning) JASTRZĘBIA GÓRA 2009 29

Image guided brachytherapy Planowanie wstępne Aplikacja igieł pod kontrolą USG Rekonstrukcja przestrzenna JASTRZĘBIA GÓRA 2009 30

Wallace M.D et al. MRSI-directed salvage brachytherapy for locally recurrent adenocarcinoma of the prostate. Brachytherapy 2007;6:77. N 31 pts Czas obserwacji 25 m-cy bned 64.5% JASTRZĘBIA GÓRA 2009 31

Wnioski 1. Rola brachyterapii w leczeniu izolowanej wznowy miejscowej raka stercza po prostatektomii jest mało poznana. 2. Analiza planów napromieniania metodą brachyterapii wskazuje na duŝe ryzyko powikłań ze strony cewki moczowej (szacowane ryzyko zwęŝeń cewki > 25%) 3. Wraz ze wzrostem dawki promieniowania czas przeŝycia wolny od progresji biochemicznej ulega wydłuŝeniu. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 32

Wnioski 4. Brachyterapia jest jedną ze skutecznych i dobrze tolerowanych metod leczenia wznowy miejscowej raka stercza. 5. Kwalifikacja chorych do brachyterapii powinna być szczególnie dokładna i rzetelna. 6. Celowe jest prowadzenie tego leczenia tylko w wysokospecjalizowanych ośrodkach. JASTRZĘBIA GÓRA 2009 33