BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

Transkrypt

1 BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE

2 OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia 2. jakość Ŝycia 3. koszty

3 PYTANIE FUNDAMENTALNE Czy i w jakim stopniu wczesne wykrycie wznowy procesu nowotworowego po leczeniu pierwotnym, skutkuje zwiększeniem szansy jego opanowania i wyleczenia chorego?

4 ODPOWIEDŹ TEORETYCZNA CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE TAK ODPOWIEDŹ PRAKTYCZNA W SYTUACJI KONKRETNEGO TYPU NOWOTWORU CZĘSTO BRZMI: TAK NAPRAWDĘ TO NIE WIEMY

5 U większości chorych na CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE nowotwory złośliwe nie wykazano, by wczesne wykrycie wznowy miało wpływ na wydłuŝenie czasu przeŝycia Edelman i wsp Kattlowe i Winn 2003

6 1. niewydolność metod wczesnej diagnostyki wznów nowotworowych 2. dysproporcja pomiędzy agresywną biologią nowotworu a realną częstością badań kontrolnych 3. brak wyraźnie skutecznych metod leczenia wznowy procesu nowotworowego

7 WADY: CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE niepokój związany z wizytą u lekarza koszty dla pacjenta ZALETY: uspokojenie po badaniu wykluczającym wznowę poczucie bezpieczeństwa świadomość działania na rzecz własnego zdrowia ( walka z chorobą )

8 BADANIE KONTROLNE CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE MUSI BYĆ: efektywne (effective) rozsądne finansowo (cost-effective)

9 CZYNNIKI DECYDUJĄCE O CZĘSTOŚCI I ZAKRESIE BADAŃ KONTROLNYCH 1. biologia nowotworu 2. cechy kliniczne procesu nowotworowego 3. cechy charakteryzujące chorego 4. moŝliwość skutecznego leczenia nawrotu procesu nowotworowego

10 OPRACOWANIE ZASAD PROWADZENIA RUTYNOWYCH BADAŃ KONTROLNYCH W ONKOLOGII JEST KONIECZNE DLA: 1. dobra chorych 2. ochrony środowiska medycznego przed zarzutem braku naleŝytej staranności w opiece 3. ochrony płatnika przed nieuzasadnionymi kosztami

11 OPIERAMY SIĘ NA: CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE stosunkowo nielicznych, prospektywnych, kontrolowanych badaniach klinicznych obserwacjach jedno- lub wieloośrodkowych, niekontrolowanych lub retrospektywnych konferencjach uzgodnieniowych opiniach ekspertów

12 REKOMENDACJE ASCO DLA UZASADNIENIA PROCEDUR DIAGNOSTYCZNYCH LUB TERAPEUTYCZNYCH PROCEDURA UZASADNIONA 1. poprawia przeŝycie całkowite 2. poprawia przeŝycie bez objawów nowotworu 3. obniŝa toksyczność 4. w sposób wymierny poprawia jakość Ŝycia 5. jest rozsądna finansowo

13 REKOMENDACJE ASCO DLA UZASADNIENIA PROCEDUR DIAGNOSTYCZNYCH LUB TERAPEUTYCZNYCH PROCEDURA NIEUZASADNIONA 1. nie wpływa na sposób leczenia 2. nie poprawia rokowania 3. usprawiedliwieniem jej zastosowania jest wyłącznie nadzieja 4. pozwala ocenić prognozę, ale nie wpływa na sposób leczenia i nie poprawia rokowania

14 CO GROZI CHOREJ NA RAKA PIERSI PO ZAKOŃCZONYM LECZENIU ONKOLOGICZNYM: 1. powikłania leczenia 2. wznowa loko-regionalna 3. przerzuty odległe 4. drugi, pierwotny rak piersi

15 HISTORYCZNY ZAKRES BADANIA KONTROLNEGO CHOREJ NA RAKA PIERSI 1. wywiad i badanie fizykalne 2. pełna ocena morfologiczna krwi 3. badania biochemiczne (nerki, wątroba) 4. markery kostne (fosfataza alkaliczna) 5. markery nowotworowe (CEA, CA 15-3, CA-27-29)

16 HISTORYCZNY ZAKRES BADANIA KONTROLNEGO CHOREJ NA RAKA PIERSI 6. mammografia 7. zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej 8. tomografia komputerowa klatki piersiowej i jamy brzusznej 9. scyntygrafia kośćca

17 OBECNIE ZALECANY ZAKRES BADANIA KONTROLNEGO CHOREJ PO LECZENIU RAKA PIERSI (ASCO, NCCN, MRC, CMA) Wywiad i badanie fizykalne Zakres badania kontrolnego Mammografia Częstość badań kontrolnych co 3-6 miesięcy przez pierwsze 3 lata co 6-12 miesięcy przez kolejne 2 lata następnie 1 raz w roku 1 raz w roku

18 PONADTO ZALECA SIĘ: 1. edukację chorych co do objawów nawrotu raka (ASCO, MRC, CMA) 2. samobadanie piersi - 1 raz w miesiącu (ASCO, CMA) 3. natychmiastowe reagowanie na wszelkie niepokojące objawy

19 NIE ZALECA SIĘ: CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE 1. oceny morfologicznej krwi 2. badań biochemicznych 3. markerów kostnych 4. markerów nowotworowych 5. scyntygrafii kośćca 6. USG wątroby 7. rtg klatki piersiowej, CT, NMR, PET itp.

20 DOBRZE PRZESZKOLONY LEKARZ RODZINNY MOśE Z PEŁNYM POWODZENIEM PROWADZIĆ RUTYNOWE BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA RAKA PIERSI

21 HISTORYCZNY ZAKRES BADANIA KONTROLNEGO CHORYCH NA NKRP 1. wywiad i badanie fizykalne 2. pełna ocena morfologiczna krwi 3. badania biochemiczne (nerki, wątroba) 4. markery kostne (fosfataza alkaliczna) 5. markery nowotworowe 6. zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej

22 HISTORYCZNY ZAKRES BADANIA KONTROLNEGO CHORYCH NA NKRP 7. bronchoskopia 8. USG wątroby 9. scyntygrafia kośćca 10. tomografia komputerowa klatki piersiowej 11. tomografia komputerowa mózgu

23 ANALIZA PIŚMIENNICTWA NA TEMAT BADAŃ KONTROLNYCH CHORYCH NA NKRP CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE Autorzy i data opublikowania wyników badania Walsh i wsp Younes i wsp Gilbert i wsp Westeel i wsp Charakter badania retrospektywne 358 chorych retrospektywne 130 chorych retrospektywne 245 chorych prospektywne 192 chorych Konkluzja zbyt częste badania kontrolne i szerokie wykorzystanie technik obrazowych u chorych operowanych z powodu NKRP prawdopodobnie nie są uzasadnione wartość rutynowego stosowania metod obrazowych w trakcie badań kontrolnych jest wątpliwa badania kontrolne nie muszą być ani zbyt agresywne, ani prowadzone przez lekarzy specjalistów konieczne jest przeprowadzenie prospektywnego doświadczenia klinicznego fazy III

24 OBECNIE ZALECANY ZAKRES BADANIA KONTROLNEGO CHORYCH PO LECZENIU OPERACYJNYM NKRP Wywiad i badanie fizykalne Zakres badania kontrolnego Zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej Częstość badań kontrolnych co 3 miesiące przez pierwsze 2 lata co 6 miesięcy przez kolejne 3 lata następnie 1 raz w roku 1 raz w roku

25 NIE ZALECA SIĘ: CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE 1. oceny morfologicznej krwi 2. badań biochemicznych (nerki, wątroba) 3. markerów kostnych i nowotworowych 4. bronchoskopii 5. USG wątroby 6. TK, NMR, PET

26 ZAKRES BADAŃ KONTROLNYCH W KILKU WYBRANYCH NOWOTWORACH CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE Nowotwór Rak jelita grubego Rak gruczołu krokowego Nowotwory jądra Nowotwory narządu rodnego Ziarnica złośliwa PSA Zakres badania kontrolnego CEA, do rozwaŝenia TK i PET HCG, AFP, rtg klatki piersiowej badanie ginekologiczne, rozmaz cytologiczny, CA-125 (rak jajnika) TK / PET

27 DZIĘKUJĘ