Metodologia badań naukowych - wykład 4 Eksperyment jako metoda badawcza Zmienne w eksperymencie Własności badania eksperymentalnego Kontrolowanie zmienych niezależnych. Plany eksperymentalne i quasi-eksperymentalne Trafność eksperymentu: wewnętrzna i zewnętrzna Wnioski z badań eksperymentalnych
badania empiryczne w naukach społecznych badania monograficzne (jednostek) badania statystyczne (zbiorowości) badanie jednostki fizycznej badanie jednostki grupy społecznej badanie jednostki instytucjonalnej badanie reprezentacyjne badanie eksperymentalne estymacja parametrów rozkładu weryfikacja hipotez statystycznych dotyczących: zgodności rozkładów tej samej zmiennej w różnych populacjach istotności różnic parametrów rozkładów tej samej zmiennej w różnych populacjach niezależności zmiennych w tej samej populacji
Zmienne w eksperymencie Zmienna niezależna główna (czynnik eksperymentalny) Zmienna zależna Zmienna niezależna uboczna Zmienna niezależna zakłócająca
Własności badania eksperymentalnego Manipulowanie co najmniej jedną zmienną niezależną główną Kontrolowanie zmiennych ubocznych i zakłócających Mierzenie zmiennej zależnej
: Losowe przydzielanie wartości zmiennej niezależnej głównej grupom badanym jest koniecznym składnikiem planu eksperymentalnego Podwójna ślepa próba - wykluczenie wpływu badacza na przebieg eksperymentu Dobór przez dopasowanie: celowe (uzasadnione) przypisywanie do grup E i K (dla badań quasieksperymentalnych)
Podstawowe plany eksperymentalne Plan z grupą kontrolną oraz pomiarem początkowym i końcowym Grupa E Pretest Czynnik eksperymentalny Grupa K Pretest
Podstawowe plany eksperymentalne Plan z grupą kontrolną bez pomiaru początkowego Grupa E Czynnik eksperymentalny Grupa K
Podstawowe plany eksperymentalne Plan z pomiarem początkowym i końcowym w różnych grupach Grupa E Czynnik eksperymentalny Grupa K Pretest
Podstawowe plany eksperymentalne Plan Solomona (czterogrupowy) Pretest Grupa E1 Czynnik eksperymentalny Pretest Grupa K1 Grupa E2 Czynnik eksperymentalny Grupa K2
Trafność eksperymentu Trafność wewnętrzna: czy czynnik eksperymentalny zadziałał na zmienną zależną? Przyczyny niskiej trafności wewnętrznej: historia (czas pomiędzy pre- i posttestem) dojrzewanie (procesy zachodzące w obiekcie badanym) selekcja (stronniczy dobór do grup) testowanie (wpływ pretestu na zmienną zależną) instrumentacja (niedoskonałość narzędzi pomiarowych)
Trafność eksperymentu Trafność zewnętrzna: na ile można uogólnić wynik eksperymentu? Przyczyny niskiej trafności zewnętrznej: interakcja selekcji z postępowaniem eksperymentalnym (błędy randomizacji) interakcja warunków badania z postępowaniem eksperymentalnym (badania prowadzone w szczególnych warunkach) interakcja historii z postępowaniem eksperymentalnym (szczególny czas badania) interakcja pretestu z postępowaniem eksperymentalnym (uwrażliwienie osób biorących udział w badaniu)
Podsumowanie Eksperyment jest podstawowym sposobem badania związków przyczynowo-skutkowych Eksperyment wymaga wprowadzenia czynnika eksperymentalnego w sposób kontrolowany przez badacza Konieczna jest randomizacja (losowy przydział do grup E i K) Wnioski z eksperymentu mogą być uogólniane na nadpopulację W planowaniu badania należy uwzględnić kwestie etyczne