Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000, 2008

Transkrypt

1

2

3

4

5 Redaktor: Alicja Zagrodzka Korekta: Krystyna Chludzińska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000, 2008 ISBN Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, Warszawa tel./fax , , dział handlowy: jak wyżej, w. 105, info@scholar.com.pl; scholar@neostrada.pl Wydanie drugie poprawione Skład i łamanie: WN Scholar (Jerzy Łazarski) Druk i oprawa: Paper & Tinta

6 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ROZDZIAŁ 1. OSOBLIWOŚCI EKSPERYMENTU W BADANIACH PSYCHOLOGICZNYCH I PEDAGOGICZNYCH UWAGI WPROWADZAJĄCE Pięć zasadniczych punktów Eksperyment a teoria zasada niesprzeczności paradygmatycznej Pomiar zmiennych a teoria zasada zgodności pomiaru zmiennych i teorii psychologicznej Metodologiczne i psychologiczne kryteria dobroci planu eksperymentalnego Kryteria metodologiczne Kryteria psychologiczne Eksperyment i interpretacja jego rezultatów zasada zgodności rezultatu eksperymentu i teorii psychologicznej Wnioski Podstawowe pojęcia Literatura zalecana ROZDZIAŁ 2. EKSPERYMENT PODSTAWOWE POJĘCIA I ZAŁOŻENIA Zmienna Zmienność i wariancja jako jej miara. Rozbicie wariancji całkowitej na wariancje cząstkowe Istotność Kontrola Randomizacja zasada randomizacji Manipulacja Eksperyment definicja Podstawowe pojęcia Literatura zalecana ROZDZIAŁ 3. ODMIANA JEDNO-JEDNOZMIENNOWA PODSTAWOWE PLANY EKSPERYMENTALNE OPARTE NA PORÓWNANIACH DWUGRUPOWYCH Ustalenia definicyjne i założenia wyjściowe Przegląd planów eksperymentalnych i quasi-eksperymentalnych Plan dwugrupowy z grupą eksperymentalną i grupą kontrolną z pretestem i posttestem w obu grupach Plan dwugrupowy z grupą eksperymentalną i grupą kontrolną z posttestem w obu grupach

7 Plan dwugrupowy z grupą eksperymentalną i grupą kontrolną z pretestem w grupie kontrolnej i posttestem w grupie eksperymentalnej Plan czterogrupowy z dwiema grupami eksperymentalnymi i dwiema grupami kontrolnymi z pretestem i posttestem w czterech grupach (plan Solomona) Plan czterogrupowy z pretestem i posttestem w różnych grupach Zwielokrotniony plan czterogrupowy z pretestem i posttestem w różnych grupach Plan trzygrupowy z pretestem i posttestem w różnych grupach Plan czterogrupowy przekrojowy z pretestem i posttestem w różnych grupach Plan jednogrupowy z pretestem i posttestem Plan jednogrupowy z posttestem Ograniczenia odmiany jedno-jednozmiennowej Podstawowe pojęcia Literatura zalecana ROZDZIAŁ 4. ODMIANA WIELO-JEDNOZMIENNOWA CZĘŚĆ I PLANY CZYNNIKOWE W GRUPACH KOMPLETNIE ZRANDOMIZOWANYCH Podstawowe pojęcia i definicje na przykładzie planu jednoczynnikowego (A) w grupach kompletnie zrandomizowanych Zapis wyników Odchylenie wyniku od średniej. Sumy kwadratów odchyleń wyników od średniej SS. Struktura pojedynczego wyniku efekty główne czynnika A (α i ) i błąd eksperymentalny (ε ik ) Stopnie swobody df Średnie kwadraty MS. Wartości oczekiwane średnich kwadratów E(MS) Hipotezy zerowa H 0 i alternatywna H Podejmowanie decyzji odnośnie do H 0 za pomocą testu F. Korzystanie z tablic Snedecora wartości statystyki F Modele ANOVA: model stały (I), model losowy (II), model mieszany (III). Model ortogonalny a model nieortogonalny Założenia. Odchylenia od założeń i transformacja wyników surowych Plan jednoczynnikowy (A) w grupach kompletnie zrandomizowanych (n > 1)

8 4.3. Plan dwuczynnikowy (AB) w grupach kompletnie zrandomizowanych (n > 1) Podstawowe pojęcia i definicje (ciąg dalszy punktu 4.1) Analiza przykładu Plan trójczynnikowy (ABC) w grupach kompletnie zrandomizowanych (n > 1) Założenia statystyczne planu ABC Pojęcie interakcji ABC A b j, A c z, Β a i, Β c z, C a i, C b j oraz proste efekty interakcyjne AB c z, AC b j, BC a i Analiza przykładu Test wielokrotnych porównań HSD Tukeya Plan jednoczynnikowy w grupach kompletnie zrandomizowanych (n > 1) porównanie p 1 grup eksperymentalnych z 1 grupą kontrolną: test Dunnetta Podstawowe pojęcia Literatura zalecana ROZDZIAŁ 5. ODMIANA WIELO-JEDNOZMIENNOWA CZĘŚĆ II PLANY CZYNNIKOWE Z POWTARZANIEM POMIARÓW ZMIENNEJ ZALEŻNEJ Specyfika planów eksperymentalnych z powtarzaniem pomiarów zmiennej zależnej. Założenia ANOVA Plan jednoczynnikowy (A) z powtarzaniem pomiarów zmiennej zależnej (n = 1) Struktura wyniku pojedynczej osoby. Efekty główne czynnika A. Założenia modelu Sumy kwadratów SS. Stopnie swobody df. Średnie kwadraty MS. Oczekiwane średnie kwadraty E(MS) Hipotezy zerowe i ich testy Porównania wielokrotne Analiza przykładu Plan dwuczynnikowy (AB) z powtarzaniem pomiarów zmiennej zależnej w obrębie czynnika Β(n > 1) Struktura wyniku pojedynczej osoby. Efekty główne czynnika A. Założenia modelu Hipotezy zerowe i ich testy Interakcja AB. Efekty proste Porównania wielokrotne Analiza przykładu Podstawowe pojęcia Literatura zalecana

9 ROZDZIAŁ 6. O TYM, CO ISTOTNE Testy istotności różnic Skala przedziałowa i ilorazowa Skala porządkowa Skala nominalna Ocena siły związku między zmienną zależną Y i zmiennymi niezależnymi dla niej istotnymi Ocena wielkości efektów eksperymentalnych jako miara istotności zmiennych w planach ANOVA przypadek gdy zmienna Y jest przedziałowa, a zmienne X są nominalne Podstawowe pojęcia Literatura zalecana ROZDZIAŁ 7. JAK ZAPEWNIĆ WYSOKĄ TRAFNOŚĆ PLANU EKSPERYMENTALNEGO? Cztery konteksty trafności planu eksperymentalnego Trafność wewnętrzna Czynniki zakłócające trafność wewnętrzną Trafność zewnętrzna Czynniki zakłócające trafność zewnętrzną Podstawowe pojęcia Literatura zalecana ROZDZIAŁ 8. DLACZEGO NALEŻY ZWRACAĆ UWAGĘ NA PRETEST ZMIENNEJ ZALEŻNEJ? Pretest zmiennej zależnej problemy metodologiczne Znaczenie pretestu zmiennej zależnej Podstawowe pojęcia Literatura zalecana LITERATURA SPIS TABLIC STATYSTYCZNYCH INDEKS NAZWISK