METODOLOGIA I METODYKA NAUK PRZYRODNICZYCH. Paweł Szymański

Transkrypt

1 METODOLOGIA I METODYKA NAUK PRZYRODNICZYCH Paweł Szymański

2

3 Dobry plan badań to podstawa!!!

4 Manipulacja czy korelacja?

5 Pomiar czynników lub cech i sprawdzenie czy są one ze sobą powiązane. korelacja

6 Zmiana czynnika lub cechy zjawiska wywołuje określony efekt. manipulacja

7 Oba podejścia generują dane nadające się do weryfikacji hipotez.

8

9 Indywidualne rozpoznawanie osobników jest kluczowe dla badania zachowań!!!

10 Dlaczego?

11 Jak znakujemy osobniki?

12

13

14 trwałe obojętne dla zachowania znakowanie jednoznaczne zasada 5%

15

16

17 korelacja

18 eksperyment

19 eksperyment korelacja przeprowadzenie trudne łatwe nakład pracy duży mały wrodzona wada manipulacji - lot jest brak ryzyko przesadzenia - dł. og. jest brak trzecia zmienna - teryt. brak jest odwrócona przyczynowość - horm. brak jest

20 blind experiment double-blinded experiment pułapki eksperymentowania

21 To, że 2 zmienne są ze sobą skorelowane nie oznacza od razu, że zachodzi pomiędzy nimi związek przyczynowo-skutkowy.

22 Czasem względy techniczne lub etyczne uniemożliwiają manipulację.

23 Poziom analizy musi być dostosowany do problemu badawczego. poziom analizy

24

25 obiekt badań

26 Czy gatunek występuje w naturze? Czy można go potencjalnie trzymać w niewoli? Czy znosi obecność człowieka? Po jakim czasie osiąga dojrzałość płciową? Czy wystarczająco długo żyje, by powtarzać pomiary? Czy żyje na tyle krótko, by można było obserwować rozwój? Czy rozmnaża się w niewoli? Czy ma wymagającą dietę? Czy stać nas na tę dietę? O jakiej porze dnia jest aktywny? Prowadzi samotniczy tryb życia czy jest stadny? Czy coś już o nim wiadomo? Czy jest dostępna literatura na temat jego zachowania? Czy posiada cechy gatunku modelowego? Czy można jego zachowanie odnieść do gatunków z tego samego rodzaju? Czy nowe informacje będą komuś potrzebne?

27 miejsce

28 teren laboratorium naturalność zachowań + - historia osobników - + manipulacja czynnikami - + łatwość obserwacji/eksperymentów - + prawdziwość wniosków + -

29 vs. czas

30 Podstawą jest prowadzenie obserwacji/badań zgodnie z wcześniej ustalonym planem, który jest zasadniczo konsekwencją natury problemu badawczego. czas

31 Hawthorne effect efekt obserwatora

32 Interpretacja zachowań innych gatunków z punktu widzenia człowieka może prowadzić do błędów. antropomorfizacja

33

34 prawdopodobieństwo korzyści ważność badań cierpienie zwierząt lub degradacja siedlisk etyka

35 Źle zaplanowanych badań najczęściej nie da się powtórzyć (czas, pieniądze, wysiłek).

36 natura jednostek eksperymentu liczba i rodzaj zabiegów właściwości miar odpowiedzi na zabieg jednostek eksperymentu plan i specyfikacja eksperymentu

37 zmienna zależna (dependent variable) zmienna niezależna (independent variable) najprostszy eksperyment

38 wpływ zabiegu treatment effect grupa eksperymentalna experimental group grupa kontrolna control group

39 wpływ zabiegu treatment effect grupa eksperymentalna experimental group grupa kontrolna control group TREAT

40 wpływ zabiegu treatment effect grupa eksperymentalna experimental group grupa kontrolna control group TREAT

41 osobniki do zabiegów i kontroli powinny zostać przydzielone losowo zmienna niezależna (independent variable) najprostszy eksperyment

42 osobniki do zabiegu/ów i kontroli powinny być przypisane losowo osobniki podlegające zabiegowi i kontroli muszą być traktowane jednakowo (poza zabiegiem)

43 osobniki do zabiegu/ów i kontroli powinny być przypisane losowo osobniki podlegające zabiegowi i kontroli muszą być traktowane jednakowo (poza zabiegiem)

44 osobniki do zabiegu/ów i kontroli powinny być przypisane losowo osobniki podlegające zabiegowi i kontroli muszą być traktowane jednakowo (poza zabiegiem)

45 Sztuką dobrego eksperymentowania jest odpowiednie dobranie grupy kontrolnej randomizacja (lub eliminacja, np. cross-fostering) wszystkich potencjalnych zmiennych zaburzających (confounding variables)

46 ZADANIE!

47 Czy bocian biały może być wskaźnikiem bioróżnorodności?

48 Czy natężenie hałasu miejskiego ma wpływ na śpiew ptaków?

49 Czy sukces rozrodczy sikorek bogatek zależy od jakości terytorium?