POLITECHNIKA ŚLĄSKA W YDZIAŁ TRANSPORTU Temt ćwiczeni Pomiy kół zębtych
I. Cel ćwiczeni Zpoznnie studentów z metodmi pomiu uzębień wlcowych kół zębtych o zębch postych oz pktyczny pomi koł. II. Widomości wstępne Koł zębte, któych powiezchnie podziłowe są wlcmi noszą, nzwę kół wlcowych. Ntomist jeŝeli linie zębów kół są twozącymi wlców podziłowych, to tkie koł nzywją się kołmi wlcowymi postymi (o zębch postych). W tkich kołch wyóŝni się szeeg wielkości geometycznych, któe chkteyzują poszczególne koł pod względem konstukcyjnym i wykonwczym oz eksplotcyjnym. Podstwowymi pmetmi koł zębtego są (ys.1 i 2): z ilość zębów, m moduł (wtości znomlizownych modułów podno w tblicy 1), p t podziłk czołow (miezon n łuku okęgu podziłowego), p b podziłk zsdnicz (miezon n łuku okęgu zsdniczego), d śednic koł podziłowego, d śednic koł wiezchołków, d f śednic koł podstw, d b śednic koł zsdniczego, h wysokość głowy zęb, h f wysokość stopy zęb, h wysokość zęb, α nominlny kąt zysu (α = 20º jest kątem znomlizownym), s gubość zęb (teoetyczn), e szeokość wębu (teoetyczn), c luz wiezchołkowy, l n luz międzyzębny nomlny, odległość osi kół współpcujących, x współczynnik pzesunięci zysu zęb (współczynnik koekcji), y współczynnik wysokości zęb, k współczynnik luzu wiezchołkowego. Rys. 1. Podstwowe wymiy wlcowego koł zębtego. Rys. 2. Główne wymiy uzębieni.
Do pomiu kół zębtych stosuje się specjlnie do tego celu pzystosowne pzyządy pomiowe m.in. suwmik modułow i mikomet tlezykowy. Suwmiką modułową moŝn wyznczyć zeczywisty zys zęb koł. W tym celu miezymy szczękmi stłą i uchomą gubość zęb s n wysokości (głębokości) h ustlonej z pomocą wysuwki (ys.3). Teoetyczn gubość zęb, miezon po łuku koł podziłowego wynosi: ) π m s = 2 ) s = ( 0,5π + 2 x tgα )m - dl kół niekoygownych - dl kół koygownych Wysokość pomiową wyzncz się: h = 0,5 d d cos Ψ - kąt Ψ wyŝony π + Ψ = ( 4xtgα 2z jest w dinch (1d odpowid 3438 ). Rys.3. Sposób wykonni pomiu suwmiką modułową Z pomocą mikometu tlezykowego, stosując zsdę pomiu pzez k oz k+1 zębów, moŝn keślić nstępujące wielkości: Nominlny kąt pzypou α: Wk +1 Wk cos α = mπ podziłkę zsdniczą p b : pb = Wk +1 Wk Liczbę zębów k objętą pomiem oblicz się ze wzou: α 2x k = z + 0,5 tgα 180 π dl α = 20 otzymujemy: z k = + 0,5 0, 463 x 9 Rys.4. Zsd pomiu metodą pzez k oz k+1 zębów.
Tblic 1. Wtości znomlizownych modułów Szeegi modułów [mm] 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 0,1 0,3 1,0 3,0 10,0 0,11 0,35 1,125 3,5 11,0 0,12 0,4 0,25 4,0 12,0 0,14 0,45 1,375 4,5 14,0 0,15 0,5 0,50 5,0 16,0 0,18 0,55 1,75 5,5 18,0 0,20 0,6 2,0 6,0 20,0 0,22 0,70 2,25 7,0 22,0 0,25 0,8 2,5 8,0 25,0 0,28 0,90 2,75 9,0 Moduły szeegu piewszego są upzywilejowne. Dopuszcz się stosownie modułów 3,25 oz 3,75 w pzemyśle smochodowym oz modułu 6,5 w pzemyśle ciągnikowym. III. Pzebieg ćwiczeni 1. Ustlić ilość zębów z. 2. Zmiezyć pięciokotnie suwmiką śednice d i d f kŝdego z kół. Do dlszych obliczeń pzyjąć wtość śednią. 3. Kozystjąc z nstępujących wzoów obliczyć moduł m kŝdego z kół: d = m z + 2y + 2x d f = m ( ) ( z 2y 2k + 2x) JeŜeli powdzący ćwiczeni nie pod inczej pzyjąć: y = 1, k = 0,25. 4. Obliczoną wtość modułu m zokąglić do wtości znomlizownej (tbl.1). 5. Obliczyć zeczywistą wtość współczynnik pzesunięci zysu x. 6. Obliczyć wielkości d kozystjąc ze wzou: d = zm. 7. Dl wyznczonych pmetów kół zębtych obliczyć wtości wysokości pomiowych h. 8. Wykonć pomiy zysu pięciu óŝnych zębów koł nowego suwmiką modułową n głębokościch od 0 do mx co 0,5mm. 9. N wysokości ównej h zmiezyć suwmiką modułową wtość zeczywistą s co tzeciego zęb kŝdego z kół. Sposób wykonni pomiu pzedstwi ysunek 3. 10. Wyznczyć liczbę zębów k. W zie otzymni liczby niecłkowitej wynik zokąglić w góę. 11. Wykonć pomi pzez k oz k+1 zębów z pomocą mikometu tlezykowego pięciokotnie dl kŝdego koł. Sposób wykonni pomiu pzestwiją ysunki 4 i 4b.
IV. Spwozdnie 1. Obliczyć wtości h, h f oz h ze wzoów: h = m y + x h = m y + k x ; h = h + h ( ) ( ). ; f f 2. Obliczyć śednią wtość wyników pomiów s (punktu III 7). 3. Obliczyć teoetyczną gubość zęb s ) oz zeczywistą gubość zęb s ) : ) s s = d c sin d 4. Obliczyć śednią wtość wyników pomiów pzez k oz k+1 zębów (punkt III 11) osobno dl kŝdego koł zębtego. 5. Obliczyć wtość zeczywistą nominlnego kąt pzypou α osobno dl kŝdego koł. 6. Obliczyć podziłkę zsdniczą p b osobno dl kŝdego koł. 7. Zestwić wszystkie zmiezone i obliczone wyniki. 8. Wyniki pomiów zysów zębów koł nowego umieścić n wykesie: oś X ½ zmiezonej gubości zęb, oś Y głębokość pomiu. 9. Wnioski: ująć poównni: wtości s ) i s ) z punktu 3, wtości kąt α pomiędzy poszczególnymi kołmi z punktu 5, wtości p b pomiędzy poszczególnymi kołmi z punktu 6, kzywe uzyskne n wykesie.