Pierwszy w Polsce barometr koniunktury giełdowej Makroekonomiczny Barometr koniunktury giełdowej WIGTRACER b Pomaga ustalić, czy na giełdzie warszawskiej mamy hossę czy bessę Przewiduje punkty zwrotne na rynkach akcji w horyzoncie średnioterminowym zgodnym z cyklem gospodarczym Jest pomocny w procesie taktycznej alokacji aktywów Opis produktu Makroekonomiczny barometr koniunktury giełdowej WIGTRACER jest wskaźnikiem złożonym służącym do orientacyjnej oceny sytuacji na giełdzie warszawskiej oraz przewidywania kierunków zmian w horyzoncie średnioterminowym, zgodnym z cyklem koniunkturalnym Kitchina w gospodarce (3,5-4 letnim). WIGTRACER jest zbudowany wyłącznie w oparciu o zestaw odpowiednio dobranych polskich zmiennych makroekonomicznych reprezentujących sferę realną i finansową gospodarki. Selekcja zmiennych do budowy barometru została dokonana w oparciu o analizę synchronizacji (współbieżności) mierników makroekonomicznych względem indeksu WIG. Do budowy barometru wykorzystano zmienne spełniające kryterium największego wyprzedzenia względem indeksu giełdowego oraz wykazujące wysoką siłę powiązania z tym indeksem. Zmienne zakwalifikowane do budowy WIGTRACER opisują najważniejsze sfery życia gospodarczego determinujące zachowanie się koniunktury giełdowej: mierniki podaży pieniądza, krótko i długoterminowe stopy procentowe, zachowanie się kursu złotego względem innych walut, mierniki inflacji oraz zmienne opisujące sytuację w sektorze bankowym i produkcyjnym. Kolejnymi etapami prowadzącymi do uzyskania końcowej postaci barometru są: Analiza synchronizacji szerokiego spektrum wskaźników makroekonomicznych opisujących sferę realną i finansowa gospodarki z indeksem giełdowym WIG polegająca na ustaleniu korelacji wzajemnej oraz ustaleniu przesunięć czasowych punktów zwrotnych cyklu wskaźnika względem składnika cyklicznego WIG. Selekcja wskaźników wykazujących największe wyprzedzenie względem WIG i największą siłę powiązania z tym indeksem. Selekcja została dokonana tak aby spełnić warunek reprezentatywnościobjęcia swoim zasięgiem najważniejszych sfer życia gospodarczego opisujących koniunkturę giełdową. Ustalenie wag- każdej kategorii zmiennych przypisano odpowiednie wagi, które są niezmienne od początku obliczania barometru. Normalizacja zmiennych - ma na celu zapewnienie porównywalności WIGTRACER z WIG dlatego analizowane szeregi poddano przekształceniom, tak aby uzyskać porównywalne amplitudy wahań. 1
Łączenie wskaźników i budowa wskaźnika złożonego- WIGTRACER jest wskaźnikiem o znormalizowanej amplitudzie i został obliczony jako średnia ważona wyselekcjonowanych wskaźników prostych. WIGTRACER jest obliczany od listopada 2011 roku a ex post został obliczony dla okresu od stycznia 2001. Barometr skutecznie zasygnalizował z wyprzedzeniem załamanie koniunktury w latach 2007 oraz 2011 roku. Barometr koniunktury giełdowej WIGTRACER dostępny jest w menu Analiza makro Barometr koniunktury giełdowej. Jak stosować? WIGTRACER pomaga ustalić orientacyjnie, czy na rynku akcji w Polsce mamy hossę lub bessę. Z reguły podążanie wskaźnika w dół oznacza, że gospodarka jest w fazie spowolnienia gospodarczego lub recesji gospodarczej. Zwykle takiemu stanowi gospodarki towarzyszy bessa na rynkach akcji. Zwykle, choć nie zawsze. Przykładem może być okres w latach 2004-2005, kiedy gospodarka wyraźnie zwolniła. W tym czasie giełda nie zareagowała na to krótkotrwałe spowolnienie gospodarcze i rosła, choć w wolniejszym tempie. 2
Odmiennie tendencja wzrostowa wskaźnika (trend) oznacza poprawę wskaźników ekonomicznych, a w gospodarce mamy fazę ożywienia gospodarczego lub ekspansji gospodarczej, czemu towarzyszą wzrosty na rynku akcji. WIGTRACER w niektórych punktach zwrotnych WIG działał jako wskaźnik wyprzedzający giełdę. Na powyższym schemacie kolorem zielonym oznaczono górne punkty zwrotne cyklu giełdowego i gospodarczego a kolorem szarym dolne punkty zwrotne. WIGTRACER okazał się dobrym wskaźnikiem wyprzedzającym górnych punktów zwrotnych koniunktury giełdowej w latach 2007 oraz w latach 2011. W 2009 roku dolny punkt zwrotny został nieznacznie wyprzedzony natomiast nie sprawdził się podczas formułowania ostatniego dna na przełomie 2012/13. Mimo, że gospodarka jeszcze zwalniała, indeks WIG rozpoczął wzrosty wcześniej. WIGTRACER podobnie jak WIG ma nieregularny przebieg. O ile ex post możemy stwierdzić, że miała miejsce zmiana kierunku trendu wskaźnika, to analizując bieżące odczyty nie mamy pewności, że mamy do czynienia z trwałą tendencją i zmianą trendu na giełdzie. Dlatego zalecamy śledzenie przebiegu WIGTRACER wygładzonego, poddanego procedurze wygładzania (eliminacji wartości ekstremalnych i przypadkowych), co łatwiej pozwala uchwycić zmiany tendencji na giełdzie (funkcja pod wykresem pokaż WIGTRACER wygładzony). Dużym ułatwieniem jest śledzenie przebiegu WIGTRACER na kompasie inwestycyjnym, w którym zastosowano procedurę wygładzania wskaźnika i tym samym zapewniono jego regularny przebieg. Kompas inwestycyjny pozwala ustalić, czy giełda znajduje się w fazie wzrostowej poniżej trendu, wzrostowej powyżej trendu, spadkowej powyżej trendu oraz spadkowej poniżej trendu. Podążanie wskazówki na północ sygnalizuje tendencję wzrostową, z kolei ruch wskazówki na południe tendencję spadkową. Dolne i górne punkty zwrotne wyznaczane są orientacyjnie w punktach przechodzenia wskazówki odpowiednio dla szczytu z fazy W4 do fazy N1 oraz dla dna z fazy E4 do fazy S1. Punkty nie zawsze pokryją się z tym co widzimy na wykresie, co jest związane z dekompozycją oryginalnych danych. 3
Dobrym rozwiązaniem jest prześledzenie zachowania się wskaźnika samodzielnie wykorzystując belkę z suwakiem. Przesunięcie suwaka w prawo lub lewo powoduje ruch wskazówki i jednoczesne przemieszczanie się kropki na wykresie. Pozycja wskazówki odpowiada aktualnemu odczytowi wskaźnika na standardowym wykresie i pozwala na wyciągnięcie własnych wniosków z obserwacji. Odpowiedzi na pytanie Jak zarabiać można udzielić w jednym zdaniu. Miej akcje jak wskaźnik podąża na północ i pozbywaj się akcji jak wskazówka podąża na południe. Oczywiście to pewne uproszczenie rzeczywistości. Barometr ma służyć do opisania orientacyjnych kierunków zmian i należy mieć na uwadze jego zadanie, poznać jego wady i zalety. WIGTRACER nie działa jak wyrocznia, jak żadne z narzędzi. Ma pomóc w syntetycznej, szybkiej ocenie tego co dzieje się w gospodarce z perspektywy przyszłego zachowania się WIG. WIGTRACER w pytaniach i odpowiedziach (Q&A) Co to jest barometr koniunktury? Barometrami koniunktury (ang. business cycle indicators) określa się zestaw odpowiednio dobranych wskaźników statystycznych, czułych na wahania koniunktury oraz zbudowanych na ich podstawie wskaźników złożonych (zbiorczych). Barometry koniunktury służą zazwyczaj do orientacyjnej oceny stanu koniunktury i przewidywanych kierunków jej zmiany. Wskaźniki te konstruowane są zazwyczaj w oparciu o empiryczne obserwacje zależności między wybranymi wielkościami ekonomicznymi. Istotą metody barometrów jest zidentyfikowanie relacji między zjawiskami ekonomicznymi a faktycznym przebiegiem cyklu koniunkturalnego. Jakie są zalety barometru WIGTRACER? Analizuje bieżącą sytuację makroekonomiczną i umożliwia na jej podstawie dokonywanie krótkookresowych prognoz miesięcznych odnoszących się do indeksu WIG; Jest dobrym narzędziem do prognozowania punktów zwrotnych i kierunków zmian w cyklu giełdowym w horyzoncie średnioterminowym, zgodnym z cyklem koniunkturalnym Kitchina w gospodarce (cykl 3,5 4 letni); Odtwarza przebieg wahań cyklicznych i pozwala na analizę budowy morfologicznej tego cyklu; Dzięki zastosowaniu w ocenach i prognozach koncepcji wskaźnika złożonego daje syntetyczną informację na temat tej części stanu koniunktury, która odpowiada za wyjaśnienie zachowania się giełdy; Charakteryzuje się relatywnie łatwiejszą metodologią budowania w porównaniu do złożonych modeli ekonometrycznych. 4
Jakie są wady barometru WIGTRACER? Nie wyjaśnia kompleksowo mechanizmu zachowania się giełdy. Zbudowany jest wyłącznie w oparciu o zmienne makroekonomiczne, a nie uwzględnia innych ważnych czynników wpływających na giełdę, takich jak przepływów pieniężnych, sytuacji w gospodarce i na rynkach zagranicznych, analizy fundamentalnej i branżowej. Dlatego nazywamy go makroekonomicznym barometrem koniunktury giełdowej. Nie opisuje całokształtu zmian aktywności gospodarczej, uwzględnia tylko pewien wycinek wskaźników ekonomicznych wybranych w oparciu o powiązania współbieżności. Nie daje pewności, że sekwencje zmian, które zaobserwowano w przeszłości wystąpią w następnych cyklach. Nie informuje o natężeniu i amplitudzie wahań cyklicznych (procedury statystyczne przekształcają dane np. dekompozycja szeregów, normalizacja zmiennych). Kiedy się dobrze sprawdza? Cechą charakterystyczną cykliczności polskiej giełdy jest występowanie wydłużonych faz wzrostowych. WIGTRACER wyprzedził górny punkt zwrotny, jednakże dolnych punktów zwrotnych może nie wyprzedzić z wyprzedzeniem. Wskaźnik ten należy stosować to orientacyjnej oceny stanu gospodarki, wyznaczenia czy jesteśmy wysoko czy nisko w cyklu koniunkturalnym i na tej podstawie podejmować decyzje o alokacji w akcje. Warto prześledzić historyczne zachowanie barometru jednakże nie mamy pewności czy sekwencje zmian się powtórzą. Czy jest jakieś alternatywne rozwiązanie?. Jak dotychczas nikt w Polsce i na świecie nie obliczył (w każdym razie nie publikuje) barometru dla polskiej giełdy opartego o dane makro. Jest to pierwszy w Polsce barometr oparty wyłącznie o dane makroekonomiczne. Istnieją liczne wskaźniki wyprzedzające takie jak PENGAB, PMI, wskaźniki GUS obliczane metodą testu koniunktury, WWK Instytutu BIEC jednakże te odnoszą się do gospodarki, nie do giełdy. Czy WIGTRACER spełnia kryteria stawiane barometrom? Kryteria stawiane barometrom podczas ich budowy to reprezentatywność, zgodność, sposób kształtowania się oraz dostępność danych. Reprezentatywność została spełniona ponieważ wyselekcjonowane zmienne obejmują najważniejsze obszary makroekonomii wpływające na giełdę: stopy procentowe długo i krótkoterminowe, poziom inflacji, podaż pieniądza, ocena sytuacji w sektorze bankowym i w sektorze produkcyjnym, zachowanie się złotego względem najważniejszych walut. Zgodność to wyprzedzenie, opóźnienie powinno zmieniać się w sposób regularny. Sposób kształtowania się to łatwa identyfikacja faz, punktów zwrotnych wahań. Warunek został spełniony dzięki zastosowaniu procedur ekstrakcji cykli koniunkturalnych. Analiza zachowania się zmiennych w okresie od 2001 do 2013 potwierdziła występowanie regularnych wahań cyklicznych zmiennych użytych do budowy barometru, co nie jest gwarantem, że sekwencja zdarzeń się powtórzy (zobacz wady barometrów koniunktury). Dostępność danych została spełniona ponieważ wszystkie dane są dostępne w Polskiej statystyce. Są to publikowane w interwałach miesięcznych. W przypadku danych dziennych i intraday do wyliczenia barometru przyjęto dane na koniec miesiąca kalendarzowego. Do opisów wybranych fragmentów wykorzystano poniższe pozycje literaturowe: Hubner, Marek Lubiński, Witold Małecki, Zbigniew Matkowski, Koniunktura gospodarcza, PWE, Warszawa Lubiński M. Analiza koniunktury i badanie rynków, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa. 5