Zmiany koniunktury w Polsce w okresie transformacji

Transkrypt

1 Zmiany koniunktury w Polsce w okresie transformacji Elżbieta Adamowicz Międzyzdroje, 9 czerwca 2014

2 Plan wystąpienia Badania koniunktury Metody wyodrębniania czynnika cyklicznego Zmiany koniunktury w Polsce Prawidłowości empiryczne, towarzyszące wahaniom koniunktury Wnioski 2/25

3 Badania koniunktury metodą testu Narzędzie badawcze zharmonizowana ankieta badawcza standaryzowane metody liczenia wskaźników koniunktury Zakres badań w IRG SGH przemysł przetwórczy budownictwo handel rolnictwo gospodarstwa domowe sektor bankowy 3/25

4 Metody estymacji wahań cyklicznych Badanie w konwencji cyklu wzrostowego Estymacja wahań cyklicznych filtr Christiano- Fitzgeralda Lokalizacja punktów zwrotnych - procedura Bry a-boschan Statystyki opisowe cech morfologicznych: korelacja z wahaniami zmiennej referencyjnej średnie i ekstremalne wartości odchyleń czas trwania poszczególnych faz Intensywność zmian w czasie 4/25

5 sektory : przemysł przetwórczy budownictwo handel zmienne: Zakres badania zmienne referencyjne: jednopodstawowy indeks PKB (2005=100), produkcja sprzedana przemysłu, produkcja budowlano-montażowa, indeks handlu detalicznego, zmienne analityczne: wskaźniki koniunktury w przemyśle przetwórczym (IND), budownictwie (CON), handlu (TRD) dane IRG SGH, GUS lata /25

6 Punkt wyjścia klasyczna definicja cyklu Burnsa i Mitchella: rodzaj fluktuacji, obserwowanych w ogólnej działalności gospodarczej narodów, które organizują swoją działalność głównie w przedsiębiorstwach nastawionych na zysk: cykle składają się z ekspansji, występujących w tym samym czasie w różnych obszarach aktywności gospodarczej, po których następują recesje, spowolnienia i ożywienia prowadzące do ekspansji w następnym cyklu; ta sekwencja zmian powtarza się, ale nie periodycznie; czas trwania cykli koniunkturalnych zmienia się od więcej niż jednego roku do 12 lat 6/25

7 Zmiany aktywności gospodarczej w Plan Konsolidacji Gospodarki rządu Rakowskiego Polsce w latach efekty planu Balcerowicza Czynnik cykliczny w produkcji przemysłu przetwórczego w latach kryzys (na podstawie wyników badania koniunktury w przemyśle przetwórczym bankowy IRG SGH) w USA i początek "efekt bum światowej unijny" gospodarczy recesji lat kryzys zadłużenio wy w Europie wrz 86 wrz 87 wrz 88 wrz 89 wrz 90 wrz 91 wrz 92 wrz 93 wrz 94 wrz 95 wrz 96 wrz 97 wrz 98 wrz 99 wrz 00 wrz 01 wrz 02 wrz 03 wrz 04 wrz 05 wrz 06 wrz 07 wrz 08 wrz 09 wrz 10 wrz 11 wrz 12 kryzys finansowy w Rosji światowa recesja lat 2001/2002 dno światowej recesji lat zakończenie kryzysu fiskalnego? recesja transformacyjna 7/25

8 Wahania koniunktury w przemyśle na tle PKB Q1 1996Q1 1997Q1 1998Q1 1999Q1 2000Q1 2001Q1 2002Q1 2003Q1 2004Q1 2005Q1 2006Q1 2007Q1 2008Q1 2009Q1 2010Q1 2011Q1 2012Q1 2013Q PKB ICI 8/25

9 15 Wahania koniunktury w przemyśle na tle produkcji sprzedanej przemysłu M1 1996M1 1997M1 1998M1 1999M1 2000M1 2001M1 2002M1 2003M1 2004M1 2005M1 2006M1 2007M1 2008M1 2009M1 2010M1 2011M1 2012M1 2013M IND ICI 9/25

10 Wahania koniunktury w budownictwie na tle PKB Q1 1996Q1 1997Q1 1998Q1 1999Q1 2000Q1 2001Q1 2002Q1 2003Q1 2004Q1 2005Q1 2006Q1 2007Q1 2008Q1 2009Q1 2010Q1 2011Q1 2012Q1 2013Q1 PKB CCI 10/25

11 Wahania koniunktury w budownictwie na tle produkcji budowlano -montażowej Q1 1996Q1 1997Q1 1998Q1 1999Q1 2000Q1 2001Q1 2002Q1 2003Q1 2004Q1 2005Q1 2006Q1 2007Q1 2008Q1 2009Q1 2010Q1 2011Q1 2012Q1 2013Q CON CCI 11/25

12 6 Wahania koniunktury w handlu na tle PKB Q1 1996Q1 1997Q1 1998Q1 1999Q1 2000Q1 2001Q1 2002Q1 2003Q1 2004Q1 2005Q1 2006Q1 2007Q1 2008Q1 2009Q1 2010Q1 2011Q1 2012Q1 2013Q PKB RCI 12/25

13 12 Wahania koniunktury w handlu na tle sprzedaży detalicznej Q1 1996Q1 1997Q1 1998Q1 1999Q1 2000Q1 2001Q1 2002Q1 2003Q1 2004Q1 2005Q1 2006Q1 2007Q1 2008Q1 2009Q1 2010Q1 2011Q1 2012Q1 2013Q TRD RCI 13/25

14 Cechy morfologiczne wahań próba ilość obs. max min σ r 0 r max PKB 1995Q1-2013Q2 74 2,84-1,53 1, ICI 1995Q1-2013Q ,28-19,59 6,36 0,322 0,662 (-2) CCI 1995Q1-2013Q ,99-22,04 9,30 0,361 0,606 (-3) RCI 1995Q Q3 75 4,57-7,22 2,82 0,373 0,43 (-1) 14/25

15 Wyniki W badanym okresie w wahaniach czynnika cyklicznego PKB wyróżniono 11 punktów zwrotnych, 4 pełne cykle dla odległości miedzy dolnymi punktami zwrotnymi W każdym z wyróżnionych cykli impuls zmiany dynamiki aktywności gospodarczej był inny trzykrotnie impulsy miały charakter globalny (pęknięcie bańki internetowej, załamanie na rynkach kredytów hipotecznych, problemy fiskalne) Raz impuls miał charakter lokalny przystąpienie do UE 15/25

16 Wyniki wahania sektorowe Wahania komponentów cyklicznych badanych wskaźników koniunktury były zsynchronizowane w wahaniami zmiennych referencyjnych Wskaźniki korelacji równoczesnych dla wszystkich zmiennych przyjęły wartości dodatnie Najwyższe wartości wskaźnika uzyskano dla handlu 0,60 i budownictwa 0,57, niższe dla przemysłu 0,49 16/25

17 Wyniki wahania sektorowe Wskaźnik korelacji jednoczesnych i krzyżowych najwyższe wartości przyjęły dla przemysłu przetwórczego, odpowiednio 0,77 i 0,88 przy wyprzedzeniu o 3 kwartały Dla budownictwa wartości wyniosły odpowiednio 0,14 i 0,59 z wyprzedzeniem o 3 kwartały Dla handlu 0, 05 i 0,49 uzyskano dla wyprzedzenia o 1 kwartał Największe różnice miedzy wartościami ekstremalnymi w punktach zwrotnych miały miejsce w budownictwie, najmniejsze w handlu 17/25

18 Reakcje sektorowe Z największym wyprzedzeniem w stosunku do PKB zmiany miały miejsce w przemyśle przetwórczym; Średnie wyprzedzenie dla przemysłu, o 1,8 kwartału, było jednakowe dla dolnych i górnych punktów zwrotnych Dla budownictwa większe wyprzedzenia uzyskano dla dla dolnych punktów zwrotnych(0,75 vs. 0,2) Najmniejsze wyprzedzenia uzyskano dla handlu (0,5, 0,2) 18/25

19 Fazy w sektorach Czas trwania poszczególnych faz był zróżnicowany: najdłużej trwały wahania czynnika cyklicznego w budownictwie, najkrócej w handlu Średnie czasy trwania faz spadkowych i wzrostowych były zbliżone Dla wszystkich zmiennych najkrótszy był czas trwania faz w cyklu akcesyjnym 19/25

20 Zmiany w poszczególnych fazach Zmiany wartości odchyleń składników cyklicznych badanych zmiennych były powiązane z różnicami wartości ekstremalnych Największe zmiany miały miejsce w budownictwie, najmniejsze w handlu W fazach wzrostowych zmiany były większe niż w spadkowych 20/25

21 Intensywności wahań w sektorach Największą intensywność zmian w wahaniach czynnika cyklicznego odnotowano dla wskaźnika koniunktury w budownictwie, najmniejszą dla handlu Większa intensywność zmian miała miejsce w fazach spadkowych Dla wszystkich zmiennych największą intensywność zmian odnotowano w czasie kryzysu finansowego i ekonomicznego 21/25

22 Prawidłowości empiryczne: zmienne ilościowe i jakościowe Przebieg wahań cyklicznych w poszczególnych cyklach jest różny Fazy wzrostowe są dłuższe od spadkowych Cechami różnicującymi przebieg wahań są: czas trwania poszczególnych faz i cykli różne amplitudy wahań zmienność w poszczególnych fazach intensywnośćzmian 22/25

23 Prawidłowości empiryczne zmienne jakościowe Wyprzedzający charakter w stosunku do zmiennychilościowych Większeamplitudywahań Większazmiennośćwfazachspadkowych Większaintensywnośćzmian 23/25

24 Wnioski (1) Wahania koniunktury w poszczególnych sektorach są zsynchronizowane z wahaniami PKB Wahania wskaźników koniunktury w poszczególnych sektorach są zsynchronizowane z wahaniami odpowiednich zmiennych ilościowych Najbardziej zbliżone do wahań PKB zmiany koniunktury w przemyśle przetwórczym Największa zmienność cechuje wahania cykliczne w budownictwie Najmniejszą zmienność wahań stwierdzono w handlu 24/25

25 Wnioski (2) Zmienne pozyskiwane w badaniach koniunktury mają wyprzedzający charakter w stosunku do zmiennych ilościowych Największe i najbardziej stabilne wyprzedzenia stwierdzono dla przemysłu przetwórczego Wahania zmiennych jakościowych cechuje większa amplituda i intensywność zmian w poszczególnych fazach cykli koniunkturalnych 25/25