Wi?cej ni? tylko p?cherzyki gazu Nurkowanie daje nam ogromn? wolno?? eksplorowania?rodowiska. Oferuje mo?liwo?? do?wiadczenia czego?, co wi?kszo?? ludzi mo?e tylko ogl?da? na filmie. Jako istoty l?dowe nie jeste?my dostosowani do?wiata wodnego, ale mimo to jeste?my bardzo zaanga?owani w zg??bianie jego tajników.dla nurków, którzy dopiero zacz?li swoj? przygod?, jak i dla nurkowych weteranów, ka?de nurkowanie jest unikalne i wymaga uwa?nego przygotowania zanim wejdzie si? do wody. Nurkowie wiedz?,?e ka?de wej?cie do wody czy zanurzenie si? pod jej powierzchni? niesie ze sob? ryzyko. Pytanie jest czy rzeczywi?cie najwi?ksz? uwag? przyk?adamy do tego, co stanowi najwi?ksze zagro?enie dla naszego zdrowia i bezpiecze?stwa? W wielu artyku?ach, w czasie wielu seminariów czy prezentacji, DAN podkre?la rol? fizycznego i mentalnego przygotowani si? do nurkowania. W to wchodzi fizyczna sprawno?? nurka, odpowiednie utrzymanie sprz?tu i rozwijanie umiej?tno?ci. W praktyce jednak, cz?sto skupiamy si? jedynie na chorobie dekompresyjnej (ang. decompression sickness, DCS). DCS jest opisywane w wielu publikacjach DAN i badaniach. O DCS mówi si? w czasie wszystkich szkole? nurkowych zaczynaj?c od stopnia podstawowego. Ironi? losu jest to,?e DCS wyst?puje relatywnie rzadko, w porównaniu do innych cz?sto wyst?puj?cych urazów czy dolegliwo?ci, które mog? pojawi? si? podczas nurkowania czy w trakcie wyprawy nurkowej. Co wi?cej, DCS nie jest najbardziej gro?nym urazem i nie stanowi takiego zagro?enia dla?ycia. Zatem, co jest najwi?kszym zagro?eniem dla nurka?
Co szkodzi nurkom? DAN zbiera dane na temat wypadków nurkowych od ponad 30 lat. W 2008 roku zespó? badaczy pod kierunkiem Dr. Petara Denoble, szefa dzia?u badawczego DAN Research, opublikowa? raport na temat przyczyn?miertelnych wypadków nurkowych. Wprawdzie cz?sto?mier? nast?puje w wyniku utoni?cia, czynniki, które prowadz? do niego daj? nam pogl?d na to, jak mo?na unikn?? tych wypadków. Na przyk?ad problemy zdrowotne, jak choroba uk?adu kr??enia, stanowi? oko?o 26% przypadków?miertelnych wypadków nurkowych. Inne czynniki wyzwalaj?ce wypadek nurkowy, jak wyczerpanie zapasu powietrza stanowi? 41%, zapl?tanie 20%, a problemy ze sprz?tem 15 %. To ilustruje fakt,?e wi?kszo?? wypadków nurkowych ma swoje?ród?o w b??dzie ludzkim1. Jest to temat, który regularnie pojawia si? w literaturze dotycz?cej wypadków w innych dziedzinach, jak medycyna czy lotnictwo. Wskazuje równie? na to, jak wa?ne jest przestrzeganie procedur, spójnych praktyk, dyscypliny i skupienia si? na unikaniu wypadków. Wyczerpanie zapasu gazu oddechowego, zapl?tanie i problemy ze sprz?tem trzy elementy prowadz?ce do wypadku zwi?zane z czynnikiem ludzkim stanowi? oko?o 75% przyczyn?miertelnych ofiar wypadków nurkowych. Wspólnym elementem wiod?cym do obezw?adnienia w wodzie osoby poszkodowanej jest asfiksja (niedotlenienie wywo?ane duszeniem si?) lub gwa?towne wynurzenie po??czone z urazem ci?nieniowym p?uc (tzw. barotraum? p?uc) i wynikaj?ce z tego t?tnicze zatory gazowe (ang. Arterial Gas Embolism, AGE). W?rodowisku wodnym, które nie wybacza?adnych b??dów, obezw?adnienie lub utrata przytomno?ci zazwyczaj skutkuj? utoni?ciem. Nale?y podkre?li? znaczenie AGE w statystykach wypadków nurkowych i odró?ni? AGE od DCS. AGE mo?e znacznie cz??ciej prowadzi? do utoni?cia, poniewa? objawy cz?sto pojawiaj? si?, gdy nurek jest jeszcze w wodzie. Wyst?pienie AGE jest nag?e i cz?sto prowadzi do utraty przytomno?ci. Z drugiej strony DCS prawie nigdy nie prowadzi do?mierci w przypadku nurków rekreacyjnych.
DCS w perspektywie Kiedy we?mie si? pod uwag? wszystkie wysi?ki maj?ce na celu zapobieganie chorobie dekompresyjnej w tym intensywne szkolenie w zakresie stosowania tabel nurkowych, planowania nurkowania, oblicze? z tabelami, wype?nianie logbooków i u?ycie komputerów nurkowych, nurkowie trac? z pola widzenia fakt,?e DCS nie pojawia si? tak cz?sto. Choroba dekompresyjna w nurkowaniu rekreacyjnym wyst?puje z bardzo nisk? cz?sto?ci? (u?rednione wyst?powanie DCS w przypadku wszystkich?róde? wynosi 2 do 4 przypadków na 10,000 nurkowa?)2. Dodatkowo DCS rzadko miewa skutek?miertelny i, przynajmniej w przypadku nurków rekreacyjnych, rzadko powoduje d?ugotrwa?e upo?ledzenie organizmu. Prosz? zauwa?y?,?e nie jest nasz? intencj? popieranie niebezpiecznych praktyk zwi?zanych z dekompresj? lub zach?canie do os?abienia wysi?ków maj?cych na celu przeciwdzia?anie DCS. Nawet je?li powa?ne symptomy, d?ugotrwa?e skutki medyczne lub?mier? s? faktycznie bardzo rzadko zwi?zane z DCS, jest to wynik rygorystycznych standarów szkolenia, stosowanie si? do procedur i?cis?e monitorowanie ekspozycji na azot. Tym niemniej, chodzi o to,?e nurkowie nie powinni by? tak skupieni na przeciwdzia?aniu DCS,?eby ignorowa? inne aspekty swoich dzia?a? nurkowych, nie zale?nie od tego jak prozaiczne si? wydaj?. Musimy na przyk?ad zapewni? dostateczny zapas powietrza i prawid?owo skonfigurowa? swój sprz?t. Z punktu widzenia statystyki b??dy i zaniechania w tych obszarach stanowi? du?o wi?ksze zagro?enie dla?ycia ni? DCS.
Zmiana priorytetów Problemy zwi?zane z dekompresj? stanowi? tylko u?amek urazów i problemów medycznych, których do?wiadczaj? nurkowie podczas podró?y. Wyprawy nurkowe cz?sto obejmuj? inne formy rekreacji, a przez to dodatkowych?róde? urazów. W?ród zg?osze?, jakie DAN otrzymuje od osób, u których wyst?pi?y objawy uzasadniaj?ce ewakuacj? medyczn? lub zorganizowanie pomocy medycznej, oko?o 70% mia?o urazy niezwi?zane z nurkowaniem. Jest to informacja, która wskazuje na inne czynniki sprawcze. Urazy obejmuj? szczyt listy z najcz??ciej pojawiaj?cym si? rodzajami: od z?amanych nóg po wypadki drogowe. S?u?by ewakuacyjne DAN najwi?cej czasu po?wi?caj? na urazy, do których dosz?o poza?rodowiskiem wodnym. Zatem niezale?nie czy chodzi o jazd? na rowerze, prowadzenie samochodów, spacerowanie czy jazda na skuterze ryzyko urazu poza wod? z pewno?ci? zas?uguje na uwag?. Je?li jeste? nurkiem, który nosi kilka komputerów aby zapewni? unikni?cie DCS, nie ograniczaj do tego swojego dbania o bezpiecze?stwo i nie zapominaj popatrze?, gdzie stawiasz stopy chodz?c po?odzi. Zwi?ksz poziom uwagi, kiedy podró?ujesz do krajów, gdzie stosuje si? inne zasady ruchu drogowego, ni? te, które znasz. Przechodzenie przez jezdni? w kraju, gdzie je?dzi si? po drugiej stronie, jest cz?stym scenariuszem wypadków pieszych turystów. Zapobieganie wypadkom jest jeszcze bardziej istotne w odleg?ych obszarach, gdzie jako?? lokalnych s?u?b medycznych mo?e by? niewystarczaj?ca, a transport i ewakuacja medyczna do o?rodków oferuj?cych wy?szy poziom pomocy medycznej mo?e powodowa? opó?nienia w otrzymaniu opieki i wp?ywa? na dodatkowe komplikacje. Wypadki z definicji s? niezaplanowane. Nasz? najlepsz? obron? przed nimi jest czujno?? i edukacja. Tylko rozszerzenie naszej wiedzy na temat mo?liwych zagro?e?, mo?e pokierowa? naszym zachowaniem tak, aby zmniejszy? prawdopodobie?stwo ich wyst?pienia. Umo?liwi nam równie? przewidywanie wyst?pienia problemów, zanim si? pojawi?. Kursy pierwszej pomocy i
szkolenia dla nurków ratowników nie tylko ucz? studentów co robi?, jak dojdzie do wypadku. Promuj? równie? wy?szy poziom czujno?ci i nastawienie na zapobieganie problemom.?yjcie bezpiecznie, nurkujcie bezpiecznie i niech wszystkie wasze nukowania i wyprawy b?d? wolne od wypadków i urazów. Referencje 1. Denoble PJ, Caruso JL, Dear GL, Pieper CF, Vann RD. Common causes of open-circuit recreational diving fatalities (Powszechne przyczyny?miertelnych wypadków nurkowych z u?yciem systemów otwartych). UHM 2008, Vol. 35, No. 6. 2. Vann RD, Freiberger JJ, Caruso JL, Denoble PJ, Pollock NW, Uguccioni DM, Dovenbarger JA, Nord DA. Annual Diving Report. (Coroczny Raport Nurkowy) Divers Alert Network: Durham, NC, 2006; 99pp. Zanim wyruszysz na wypraw?, upewnij si?,?e Twoje cz?onkostwo w DAN jest nadal aktywne. Je?li wygas?o, skontaktuj si? z DAN lub wejd? na stron? www.daneurope.org i odn?w je online.