Powietrze, nitrox i zm?czenie

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Powietrze, nitrox i zm?czenie"

Radosław Skowroński
6 lat temu
Przeglądów:

1 Powietrze, nitrox i zm?czenie Spr??one powietrze jest typow? i od lat najcz??ciej u?ywan? mieszank? oddechow? w nurkowaniu rekreacyjnym. Mieszanki gazów oddechowych z wi?ksz? ilo?ci? tlenu (tzw. nitrox, enriched air nitrox) zdoby?y popularno?? w?ród nurków, którzy chc? wyd?u?y? czas denny lub zmniejszy? obligacj? dekompresyjn? nurkowa? o typowym czasie trwania (jak na powietrzu). Dzi?, po oko?o 25 latach u?ywania nitroxu w nurkowaniu rekreacyjnym, nurkowie i naukowcy zdobyli warto?ciowe do?wiadczenie. Ale cz??? nurków poczyni?a obserwacje, które nie znajduj? potwierdzenia w ustaleniach naukowców. Chodzi konkretnie o to,?e nurkowie cz?sto twierdz?, e po nurkowaniu na nitroxie czuj? si? mniej zm?czeni. Czy s? jakie? dowody, które mog? wyja?ni? te obserwacje? Czy mo?liwe jest naukowe wyja?nienie, fenomenu, jakim ma by? zmniejszenie zm?czenia przez nitrox? Zm?czenie jest fizjologiczn? konsekwencj? podwy?szonej aktywno?ci fizycznej. Charakteryzuje si? subiektywnym uczuciem tymczasowej ograniczonej zdolno?ci do wykonywania zwyk?ych czynno?ci fizycznych. Cz?sto jest??czone z senno?ci? i ospa?o?ci?, a czasem z ograniczeniem zdolno?ci poznawczych. Zm?czenie cz?sto wyst?puje po nurkowaniach, które nie wi??? si? z objawami choroby dekompresyjnej (ang. Decompression Sickness, DCS), ale równie cz?sto jest zg?aszane jako symptom DCS. Kontrowersje towarzysz? subiektywnym odczuciom nurków, którzy zg?aszaj?,?e czuj? si? mniej zm?czeni po nurkowaniu na nitroxie. W przeciwie?stwie do tych odczu?, badania naukowe nie potwierdzi?y?adnych ró?nic w zm?czeniu lub zdolno?ciach poznawczych w nurkowaniach na nitroxie w porównaniu z tymi z u?yciem powietrza. Przy takim samym czasie nurkowania i g??boko?ci wy?sze ci?nienie parcjalne tlenu (PO2 ) i ni?sze ci?nienie gazu oboj?tnego (w tym wypadku azotu, PN2) oznacza ni?szy poziom stresu dekompresyjnego. St?d tendencja,?eby przyj?? za?o?enie,?e ni?szy poziom stresu dekompresyjnego przek?ada si? na obni?one odczuwanie zm?czenia. Ale wy?sze ci?nienie parcjalne tlenu oznacza podwy?szony poziom stresu oksydacyjnego, a w przypadku nitroxu PO2 jest wi?ksze ni? PO2 dla powietrza na tej samej g??boko?ci. Wyniki niektórych bada? na nurkach sugeruj?,?e stres oksydacyjny generowany przez wy?sze PO 2 dla nitroxu mo?e powodowa??agodn? dysfunkcj??ródb?onka, co mo?e prowadzi? do pewnych objawów, które s? odbierane jako zm?czenie. Obserwacje poczynione przez lekarzy zajmuj?cych si? medycyn? hiperbaryczn?, którzy odnotowali wi?ksze zm?czenie podczas terapii tlenem w komorach hiperbarycznych, zdaj? si? potwierdza? t? tez? Skonsultowali?my si? z dwoma ekspertami merytorycznymi, aby zderzy? wra?enia nurków pozytywnego wp?ywu nitroxu na zm?czenie po nurkowaniu, z pewnymi kontrowersyjnymi odkryciami w badaniach tego zjawiska.

Jakie s? mo?liwe powody zm?czenia po nurkowaniu? Richard Harris: Zm?czenie po nurkowaniu mo?e by? wynikiem dzia?ania wielu czynników. Niektóre mog? by? zwi?zane z nurkowaniem, jak na przyk?

2 Jakie s? mo?liwe powody zm?czenia po nurkowaniu? Richard Harris: Zm?czenie po nurkowaniu mo?e by? wynikiem dzia?ania wielu czynników. Niektóre mog? by? zwi?zane z nurkowaniem, jak na przyk?ad stres termiczny, stres dekompresyjny, wydatek energetyczny, d?ugotrwa?a ekspozycja na podwy?szony poziom tlenu, niepokój i choroba morska. Ale jest wiele wi?cej potencjalnie niezwi?zanych powodów, jak brak snu, alkohol, wp?yw podró?y morskiej (jet lag) itp. Neal Pollock: Wiele osób nie docenia fizjologicznego wp?ywu samego faktu zanurzenia w wodzie. Bezpo?redni? reakcj? na ci?nienie hydrostatyczne jest to,?e znaczna ilo?? krwi, która normalnie pozostaje w?y?ach ko?czyn dolnych jest wypchni?ta do centralnego obszaru kr??enia (klatka piersiowa). Znane badania tego efektu wykaza?y,?e?rednio w spoczynku serce cz?owieka wypompowuje oko?o 700 ml krwi w jednym cyklu. Serce rozci?gane jest przez zwi?kszon? obj?to?? krwi i reaguje kurcz?c si? mocniej. Nast?pnie, po krótkiej chwili, poprzez t?umienie dzia?ania pewnych hormonów zwi?ksza eliminacj? p?ynów przez nerki. Jest to normalna reakcja fizjologiczna na sytuacj? pozornie zwi?kszonej zawarto?ci p?ynów w organizmie. W praktyce jest to mechanizm, powoduj?cy,?e ludzie potrzebuj? odda? mocz nawet po relatywnie krótkim zanurzeniu w wodzie.

Po wyj?ciu z wody nurkowie mog? do?wiadczy? natychmiastowego spadku obj?to?ci krwi powracaj?cej do serca. Specjalnie u?y?em s?owa mog?, poniewa? obcis?y skafander mo?e wywo?a? przep?yw cz?

3 Po wyj?ciu z wody nurkowie mog? do?wiadczy? natychmiastowego spadku obj?to?ci krwi powracaj?cej do serca. Specjalnie u?y?em s?owa mog?, poniewa? obcis?y skafander mo?e wywo?a? przep?yw cz??ci krwi do klatki piersiowej nawet bez wchodzenia do wody. Po nurkowaniu (lub po zdj?ciu skafandra) nurek do?wiadczy zmniejszenia obj?to?ci krwi w obiegu centralnym i spadku ci?nienia. Efekt ten przekracza spadek ci?nienia hydrostatycznego, poniewa? cia?o aktywnie redukowa?o obj?to?? p?ynów podczas nurkowania (lub noszenia skafandra). W efekcie ten zbieg okoliczno?ci t?umaczy znacz?c? cz??? normalnego zm?czenia po nurkowaniu. Najwa?niejszym czynnikiem powoduj?cym zm?czenie jest zanurzenie, niezale?nie od g??boko?ci i stresu dekompresyjnego. Czy s? dost?pne dane, które mog?yby potwierdzi? mniejsze zm?czenie po nurkowaniach na nitroxie w porównaniu z nurkowaniami z u?yciem powietrza? Harris: Nie ma takich danych. Trzy artyku?y w literaturze fachowej (pierwsze trzy na li?cie literatury poni?ej) zawieraj? odniesienia do pytania o zwi?zki nitroxu ze zm?czeniem, ale nie jestem przekonany,?eby który? z nich w sposób ca?o?ciowy odpowiada? na to pytanie. Pollock: Dane, które mia?y by potwierdzi? t? tez? nie s? przekonuj?ce. Nie jest to zaskakuj?ce, poniewa? ci?nienie parcjalne tlenu znacz?co ro?nie wraz z g??boko?ci?. Ale nie ma te? powodów kwestionowa? tego,?e kto? czuje si? mniej zm?czony. Badania wykaza?y,?e efekt placebo ma znaczenie fizjologiczne, zatem pozwólmy nurkom cieszy? si? tym uczuciem. Wa?ne jest aby nurkowie trzymali si? limitów PO2 i unikali toksyczno?ci tlenowej.

4 Skoto zwi?kszona zawarto?? tlenu w nitroxie oznacza zwi?kszony poziom stresu oksydacyjnego, jak mo?na pogodzi? pozornie sprzeczne cechy? Harris: Jednym z ciekawych komentarzy z artyku?u Pierre a Lafère a jest ten,?e stres oksydacyjny mo?e ograniczy? aktywno?? neuronów (tak jak na przyk?ad alkohol), i to mo?e wp?yn?? na neurony hamuj?ce, przez co (tymczasowo) zwi?ksza poziom pobudzenia. Przyk?ad z mojego do?wiadczenia, wraz z kolegami z zespo?u czuli?my si? bardzo dobrze po trwaj?cych 8 do 17 godzin znurkowaniach w jaskini w wodzie o temperaturze 6 C i maksymalnej g??boko?ci ponad 200 metrów. Bior?c pod uwag? stres temperaturowy, dekompresyjny, wysi?ku fizycznego, oksydacyjny i psychologiczny, jakiemu byli?my poddani podczas tego nurkowania, jak mo?emy to pogodzi?? Mo?e byli?my szcz??liwi,?e uda?o si? nam to po prostu prze?y?? Ale bywa?o,?e czu?em si? strasznie zm?czony po znacznie p?ytszych nurkowaniach, z mniejsz? ekspozycj? tlenow?, krótszych i w cieplejszej wodzie. Jest zbyt wiele zmiennych, aby?wiadomie stwierdzi? ró?nic? wynikaj?c? z prostej zmiany gazów. Pollock: Stres oksydacyjny mo?e potencjalnie by? problemem, ale prawdopodobnie znacznie mniejszym podczas typowych krótkich czasów ekspozycji, zwi?zanych z wi?kszo?ci? nurkowa? rekreacyjnych. Potrzebne s? dalsze badania, aby oceni? jego wp?yw fizjologiczny. Czy uwa?acie,?e zm?czenie jest symptomem subklinicznej choroby dekompresyjnej? Harris: Wierz?,?e zm?czenie mo?e by? symptomem DSC, ale musi by? bardzo znacz?ce, by uzna? je za takie. Silne zm?czenie, bardziej jak uczucie,?e ma si? gryp? ni? tylko by? troch? bardziej zm?czonym ni? zwykle po nurkowaniu, jest powa?n? spraw?. Zamiast u?ywa? okre?lenia subkliniczny DCS, którego nie lubi?, wol? okre?la? zm?czenie jako jeden z wielu symptomów DCS. Pollock: Normalny charakter zm?czenia po nurkowaniu nie kwalifikuje si? jako objaw DCS, ale niezwyk?e zm?czenie wykraczaj?ce poza typowe poziomy, mo?e by? wa?nym symptomem. Nale?y poprosi? nurka o opisanie stopnia zm?czenia, jest to wa?ne aby rozró?ni? co jest dla danej osoby jest normalne a co nie. Pomimo powszechnego przekonania,?e nurkowanie z nitroxem mo?e powodowa? mniejsze zm?czenie ni? takie samo nurkowanie na powietrzu, badania naukowe przeprowadzone do tej pory nie znalaz?y solidnych podstaw do poparcia tego twierdzenia. Jak wspomniano wcze?niej, nie nale?y pomija? efektu placebo i nale?y przeprowadzi? dalsze badania w tym zakresie. Niezale?nie od tego jakie odpowiedzi przynios? badania w tym zakresie, wci?? warto promowa? m?dre korzystanie z mieszanin gazowych bogatszych od powietrza w tlen. Niekoniecznie jako sposób na wyd?u?enie czasu dennego, ale raczej w celu minimalizacji stresu dekompresyjnego. Je?li nurkowanie na nitroxie powoduje,?e czujesz si? mniej zm?czony po ca?ym dniu nurkowania, nawet je?li dowody naukowe nie potwierdzaj? twojego odczucia, korzystaj z niego. Ale upewnij si?,?e korzystasz z niego bezpiecznie.

Poznaj naszych ekspertów Richard Harris, BMBS, FANZCA, DipDHM, FFEWM, jest australijskim anestezjologiem, którey pracuje w zakresie medycyny nurkowej i medycznego transportu lotniczego. Neal W.

5 Poznaj naszych ekspertów Richard Harris, BMBS, FANZCA, DipDHM, FFEWM, jest australijskim anestezjologiem, którey pracuje w zakresie medycyny nurkowej i medycznego transportu lotniczego. Neal W. Pollock, Ph.D., jest kierownikiem bada? DAN i pracownikiem naukowym Cenrtum Medycyny Hiperbarycznej i Fizjologii?rodowiska w Centrum Medycznym Uniwersytetu Duka (Center for Hyperbaric Medicine and Environmental Physiology at Duke University Medical Center), w Durham, N.C.

Podobne dokumenty

Bior? ten lek czy mog? nurkowa??

Bior? ten lek czy mog? nurkowa?? Jedno z pyta?, które jest najcz??ciej zadawane lekarzom DAN dotyczy tego, czy nurkowanie jest bezpieczne, je?eli nurek za?ywa okre?lone leki. Niestety odpowied? rzadko