Sytuacja polskiego sektora bankowego Warszawa, 22 listopada 2012
Plan prezentacji Struktura rynku finansowego Uwarunkowania makroekonomiczne Struktura sektora bankowego w Polsce Bilans Należności brutto Ryzyko kredytowe Wynik finansowy Adekwatność Miary płynności i finansowanie Polski sektor bankowy na tle UE Unia bankowa CRD IV / CRR
Wielkość i struktura rynku finansowego, stan na koniec 2011 r. Wyszczególnienie Aktywa (% PKB) Kredyty dla sektora niefinansowego (% PKB) Polska 119,4 52,6 Czechy 150,2 54,3 Węgry 152,6 57,7 Strefa euro 508,1 105,7 Źródło: UKNF, GUS, KK SKOK, EBC, banki centralne Czech i Węgier 8,03 6,87 12,5 1,42 71,18 Banki TFI ZU OFE inni 12,99 11,70 3,10 2,14 70,07 Banki FI ZU Fundusze emerytalne inni Struktura (w %) aktywów rynku finansowego w Polsce Źródło: UKNF, GUS, KK SKOK Struktura (w %) aktywów rynku finansowego w strefie euro Źródło: EBC
Uwarunkowania makroekonomiczne (1) Źródło: Eurostat II kw. 2012 2007 2011 (średnia) II kw. 2012 2007 2011 (średnia) II kw. 2012 2007 2011 (średnia) II kw. 2012 2007 2011 (średnia) Polska 2,5 4,3 Francja 0,3 0,6 Portugalia 3,3 0,1 W. Brytania 0,8 0,2 USA 2,2 0,6 Włochy 2,5 0,7 Belgia 0,4 1,0 Czechy 1,2 1,6 Strefa euro 0,4 0,4 Hiszpania 1,0 0,3 Szwecja 2,2 1,5 Węgry 1,0 0,5 Niemcy 1,0 1,0 Holandia 0,5 1,0 Austria 1,0 1,5 Słowacja 2,9 1,0
Uwarunkowania makroekonomiczne (2) 3 Prognoza PKB w wybranych krajach i regionach 2 1 % 0 1 2 3 Źródło: MFW 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 Polska 2,3 1,8 Francja 0,1 0,4 Portugalia 3,0 1,0 W. Brytania 0,4 1,1 USA 2,2 2,1 Włochy 2,3 0,7 Belgia 0,0 0,3 Czechy 1,0 0,8 Strefa euro 0,4 0,2 Hiszpania 1,5 1,3 Szwecja 1,2 2,2 Węgry 1,0 0,8 Niemcy 0,9 0,9 Holandia 0,5 0,4 Austria 0,9 1,1 Słowacja 2,6 2,8
Uwarunkowania makroekonomiczne (3) % 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Deficyt budżetowy (% PKB) 2009 2010 2011 Źródło:Eurostat
Uwarunkowania makroekonomiczne (4) % 140 120 100 80 60 40 20 0 Dług publiczny (% PKB) 2009 2010 2011 Źródło:Eurostat
Struktura sektora bankowego w Polsce (1) % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Udział banków komercyjnych w aktywach 92,16 91,75 91,86 0,30 pp 0,11 pp 0,08 pp Udział banków spółdzielczych w aktywach 5,85 6,05 6,23 0,38 pp 0,18 pp 0,01 pp Udział oddziałów w aktywach 1,99 2,20 1,91 0,08 pp 0,29 pp 0,08 pp Udział 5 największych banków w aktywach 45,47 44,32 45,99 0,52 pp 1,67 pp 1,05 pp
Struktura sektora bankowego w Polsce (2) udział w % 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Struktura sektora bankowego: udział banków giełdowych (stan na 30 września 2012 r.) ogółem z większościowym kapitałem zagranicznym z większościowym kapitałem zagranicznym z UE z większościowym kapitałem krajowym aktywa sektora bankowego depozyty sektora niefinansowego kredyty sektora niefinansowego
Bilans Aktywa mld zł 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Aktywa razem 1 280,0 1 294,6 1 335,3 4,3% 3,1% 0,8% Należności sektor niefinansowy * 744,3 764,3 774,5 4,1% 1,3% 0,2% Papiery wartościowe 232,2 243,3 247,7 6,7% 1,8% 1,5% Należności sektor finansowy ** 108,0 97,5 113,5 5,1% 16,3% 8,9% * Wartość bilansowa należności ** bez banków centralnych
Bilans Pasywa mld zł 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Pasywa razem 1 280,0 1 294,6 1 335,3 4,3% 3,1% 0,8% Zobowiązania sektor niefinansowy** 650,6 698,6 695,7 6,9% 0,4% 0,3% Zobowiązania sektor finansowy* 347,0 340,1 335,6 3,3% 1,3% 0,3% Kapitały 125,0 128,9 143,3 14,6% 11,2% 1,3% * bez banków centralnych; ** depozyty
Bilans Należności brutto (1) mld zł 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Razem sektor niefinansowy 780,7 800,7 813,4 4,2% 1,6% 0,1% Gospodarstwa domowe 526,0 532,0 532,6 1,2% 0,1% 0,5% Przedsiębiorstwa 250,8 264,5 276,2 10,1% 4,4% 0,5%
Bilans Należności brutto (2) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Należności od małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) 12.08 01.09 02.09 03.09 04.09 05.09 06.09 07.09 08.09 09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10 10.10 11.10 12.10 01.11 02.11 03.11 04.11 05.11 06.11 07.11 08.11 09.11 10.11 11.11 12.11 01.12 02.12 03.12 04.12 05.12 06.12 07.12 08.12 09.12 mld zł Razem należności od MSP Inwestycyjne Na nieruchomości Operacyjne mld zł 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Razem należności od MSP 152,3 159,0 167,2 9,8% 5,2% 0,6% Inwestycyjne 42,8 47,5 48,3 12,7% 1,6% 0,4% Na nieruchomości 39,1 39,9 41,0 4,8% 2,9% 0,0% Operacyjne 57,9 57,5 64,9 12,1% 12,9% 1,2%
Bilans Należności brutto (3) % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Należności sektor niefinansowy 35,9 35,7 32,0 3,9 pp 3,7 pp 0,8 pp Należności gospodarstwa domowe 40,5 40,3 36,7 3,8 pp 3,6 pp 0,8 pp Należności przedsiębiorstwa 26,7 27,1 23,4 3,3 pp 3,7 pp 0,7 pp
Bilans Należności brutto (4) mld zł 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Należności od gospodarstw domowych 526,0 532,0 532,6 1,2% 0,1% 0,5% Kredyty mieszkaniowe 311,9 319,0 319,1 2,3% 0,0% 0,9% Kredyty konsumpcyjne 131,9 130,3 125,6 4,8% 3,6% 0,3%
Bilans Ryzyko kredytowe (1) % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Sektor niefinansowy 8,4 8,2 8,8 0,4 pp 0,6 pp 0,1 pp Przedsiębiorstwa 10,7 10,4 11,3 0,6 pp 0,9 pp 0,2 pp Gospodarstwa domowe 7,3 7,2 7,5 0,2 pp 0,3 pp 0,0 pp
Bilans Ryzyko kredytowe (2) % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Należności od gospodarstw domowych 7,3 7,2 7,5 0,2 pp 0,3 pp 0,0 pp Kredyty mieszkaniowe 2,2 2,3 2,7 0,5 pp 0,4 pp 0,0 pp Kredyty konsumpcyjne 18,3 18,0 17,9 0,4 pp 0,1 pp 0,1 pp
Bilans Ryzyko kredytowe (3) 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Należności od przedsiębiorstw udział należności z utratą wartości 12.08 01.09 02.09 03.09 04.09 05.09 06.09 07.09 08.09 09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10 10.10 11.10 12.10 01.11 02.11 03.11 04.11 05.11 06.11 07.11 08.11 09.11 10.11 11.11 12.11 01.12 02.12 03.12 04.12 05.12 06.12 07.12 08.12 09.12 % Razem należności od przedsiębiorstw Inwestycyjne Na nieruchomości Operacyjne % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Razem należności od przedsiębiorstw 10,7 10,4 11,3 0,6 pp 0,9 pp 0,2 pp Inwestycyjne 8,1 7,9 9,3 1,2 pp 1,4 pp 0,3 pp Na nieruchomości 15,9 16,1 16,2 0,3 pp 0,1 pp 0,3 pp Operacyjne 9,5 9,4 10,1 0,6 pp 0,7 pp 0,1 pp
Bilans Ryzyko kredytowe (4) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Należności od MSP udział należności z utratą wartości 2008 12 2009 01 2009 02 2009 03 2009 04 2009 05 2009 06 2009 07 2009 08 2009 09 2009 10 2009 11 2009 12 2010 01 2010 02 2010 03 2010 04 2010 05 2010 06 2010 07 2010 08 2010 09 2010 10 2010 11 2010 12 2011 01 2011 02 2011 03 2011 04 2011 05 2011 06 2011 07 2011 08 2011 09 2011 10 2011 11 2011 12 2012 01 2012 02 2012 03 2012 04 2012 05 2012 06 2012 07 2012 08 2012 09 % MSP razem Inwestycyjne Nieruchomości Operacyjne % 2011 09 2011 12 2012 09 2011 09 2011 12 2012 08 Razem należności od przedsiębiorstw 12,65 12,33 12,36 0,3 pp 0,1 pp 0,1 pp Inwestycyjne 9,30 8,55 9,59 0,3 pp 1,1 pp 0,2 pp Na nieruchomości 17,76 18,29 16,99 0,8 pp 1,3 pp 0,2 pp Operacyjne 11,10 11,08 10,86 0,2 pp 0,2 pp 0,1 pp
Wynik finansowy (1) mln zł 2010 09 2011 09 2012 09 Δ do 2010 09 Δ do 2011 09 Δ 2011 09 do 2010 09 Sektor bankowy 8 513,1 11 963,8 12 033,4 41,4% 0,6% 40,5% Banki komercyjne 8 009,3 11 108,7 11 001,2 37,4% 1,0% 38,7% Odziały instytucji kredytowych 100,2 120,8 205,7 Banki spółdzielcze 603,9 734,3 826,5 36,9% 12,6% 21,6%
Wynik finansowy (2) % 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Wskaźniki efektywności i ryzyka 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 12.08 % 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10 12.10 03.11 06.11 09.11 12.11 03.12 06.12 09.12 ROE ROA prawa oś Marża* % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 06 ROA zwrot z aktywów (wartość uśredniona) 1,32 1,26 1,25 0,07 pp 0,01 pp 0,03 pp ROE zwrot z kapitału (wartość uśredniona) 13,36 12,64 11,52 1,84 pp 1,12 pp 0,13 pp Marża* 3,21 3,23 3,20 0,01 pp 0,03 pp 0,05 pp * wynik z odsetek / średnie aktywa odsetkowe
Wynik finansowy (3) % 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 Wskaźniki efektywności i ryzyka ROA Polska Niemcy Włochy Holandia Hiszpania Francja Źródło: Financial Soudness Indicators IMF, UKNF 2009 2010 2011
Wynik finansowy (4) 20 Wskaźniki efektywności i ryzyka ROE 15 10 % 5 0 5 10 Polska Niemcy Włochy Holandia Hiszpania Francja Źródło: Financial Soudness Indicators IMF, UKNF 2009 2010 2011
Adekwatność (1) % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Sektor bankowy 13,2 13,1 14,0 0,8 pp 0,9 pp 0,1 pp Banki komercyjne 13,2 13,1 14,0 0,8 pp 0,9 pp 0,1 pp Banki spółdzielcze 13,7 13,4 14,0 0,3 pp 0,6 pp 0,0 pp
Adekwatność (2) % 18,0 17,0 16,0 15,0 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 Q2 2009 Współczynnik wypłacalności Q4 2009 Q2 2010 Q4 2010 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Polska Niemcy Włochy Holandia Hiszpania Francja Źródło: Financial Soudness Indicators IMF, UKNF
Adekwatność (3) 14,0 13,5 13,0 12,5 12,0 11,5 11,0 10,5 10,0 9,5 9,0 Współczynnik Tier 1 12.08 01.09 02.09 03.09 04.09 05.09 06.09 07.09 08.09 09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10 10.10 11.10 12.10 01.11 02.11 03.11 04.11 05.11 06.11 07.11 08.11 09.11 10.11 11.11 12.11 01.12 02.12 03.12 04.12 05.12 06.12 07.12 08.12 09.12 % Sektor bankowy Banki komercyjne Banki spółdzielcze % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Sektor bankowy 11,8 11,7 12,7 0,9 pp 1,0 pp 0,1 pp Banki komercyjne 11,8 11,6 12,6 0,8 pp 1,0 pp 0,1 pp Banki spółdzielcze 12,8 12,6 13,1 0,3 pp 0,5 pp 0,0 pp
Adekwatność (4) 14,0 13,0 Współczynnik Tier 1 % 12,0 11,0 10,0 9,0 8,0 7,0 Q2 2009 Q4 2009 Q2 2010 Q4 2010 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Polska Niemcy Włochy Holandia Hiszpania Francja Źródło: Financial Soudness Indicators IMF, UKNF
Miary płynności (1) 14 Liczba banków nieprzestrzegających jednej lub więcej norm płynności 12 10 8 6 4 2 0 12.08 01.09 02.09 03.09 04.09 05.09 06.09 07.09 08.09 09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10 10.10 11.10 12.10 01.11 02.11 03.11 04.11 05.11 06.11 07.11 08.11 09.11 10.11 11.11 12.11 01.12 02.12 03.12 04.12 05.12 06.12 07.12 08.12 09.12 liczba banków Banki komercyjne Oddziały instytucji kredytowych Banki spółdzielcze liczba banków 2011 09 2011 12 2012 08 2012 09 Sektor bankowy 5 2 1 3 Banki komercyjne 0 0 0 0 Odziały instytucji kredytowych 0 0 0 1 Banki spółdzielcze 5 2 1 2
Miary płynności (2) 300 Wskaźnik kredyty/depozyty* % 250 200 150 100 50 0 12.08 01.09 02.09 03.09 04.09 05.09 06.09 07.09 08.09 09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10 10.10 11.10 12.10 01.11 02.11 03.11 04.11 05.11 06.11 07.11 08.11 09.11 10.11 11.11 12.11 01.12 02.12 03.12 04.12 05.12 06.12 07.12 08.12 09.12 Sektor bankowy Banki komercyjne Oddziały instytucji kredytowych Banki spółdzielcze % 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Sektor bankowy 120,0 114,6 116,9 3,1 pp 2,3 pp 0,2 pp Banki komercyjne 122,8 117,4 119,8 3,0 pp 2,4 pp 0,1 pp Odziały instytucji kredytowych 258,4 211,1 284,2 25,8 pp 73,1 pp 32,9 pp Banki spółdzielcze 78,4 73,8 76,9 1,5 pp 3,1 pp 0,6 pp * Należności sektora niefinansowego / depozyty sektora niefinansowego
Struktura terminowa 400 Aktywa i pasywa według terminów zapadalności (wartość nominalna) 350 300 250 mld zł 200 150 100 50 0 Bez terminu <= 1 tydz > 1 tydz <= 1 mies > 1 mies <= 3 mies > 3 mies <= 6 mies > 6 mies <= 1 roku > 1 roku <= 2 lat > 2 lat <= 5 lat > 5 lat <= 10 lat > 10 lat <= 20 lat > 20 lat Aktywa 2012 09 Pasywa 2012 09 mld zł 2011 09 2011 12 2012 09 Δ do 2011 09 Δ do 2011 12 Δ do 2012 08 Aktywa do 1 roku (w tym bez terminu) 590,1 556,9 592,9 0,5% 6,5% 2,4% Aktywa powyżej 1 roku 724,1 771,2 773,7 6,8% 0,3% 0,5% Pasywa do 1 roku (w tym bez terminu) 1 100,2 1 121,2 1 143,4 3,9% 2,0% 0,1% Pasywa powyżej 1 roku 174,0 168,7 184,6 6,1% 9,4% 5,1%
190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 Finansowanie otrzymane mld zł 2010 12 2011 01 2011 02 2011 03 2011 04 2011 05 2011 06 2011 07 2011 08 2011 09 2011 10 2011 11 2011 12 2012 01 2012 02 2012 03 2012 04 2012 05 2012 06 2012 07 2012 08 2012 09 Kredyty i depozyty od nierezydentów sektora finansowego nominalnie realnie (według kursu z dnia 12.2011)
Polski sektor bankowy na tle UE 1,2% 1,1% 1,0% Udział aktywów polskiego sektora bankowego na tle aktywów: Strefy EURO Unii Europejskiej 1,03% 0,9% 0,8% 0,73% 0,7% 0,6% 0,5% 0,4% gru 09 sty 10 lut 10 mar 10 kwi 10 maj 10 cze 10 lip 10 sie 10 wrz 10 paź 10 lis 10 gru 10 sty 11 lut 11 mar 11 kwi 11 maj 11 cze 11 lip 11 sie 11 wrz 11 paź 11 lis 11 gru 11 sty 12 lut 12 mar 12 kwi 12 maj 12 cze 12 lip 12 sie 12 wrz 12 Źródło: Dane EBC
Elementy : Nadzór europejski jednolity mechanizm nadzorczy (SSM) System gwarantowania depozytów System prowadzenia uporządkowanej likwidacji banków ( resolution ) Istotne aspekty: Unia bankowa Zwiększenie stabilności strefy euro Prawa i obowiązki poszczególnych uczestników unii bankowej państwa, które weszły do SSM vs. znajdujące się poza nim (zasady współpracy) Stabilność i efektywność nowego nadzoru rola, uprawnienia, odpowiedzialność EBC Zakres banków objętych nadzorem wszystkie, systemowo istotne, objęte pomocą publiczną Aktywny udział w pracach nad projektem rozwiązań w zakresie unii bankowej Decyzje systemowe wymagają eksperckiej analizy skutków Decyzja o udziale Polski w Unii Bankowej: perspektywa krótko i długo terminowa; szanse i zagrożenia
Uporządkowana likwidacja Cele: Ochrona stabilności finansowej Ochrona deponentów Ograniczenie zaangażowania funduszy publicznych w realizacje tych celów Założenia BFG przygotowuje plany i prowadzi postępowanie Decyzje o wszczęciu postępowania podejmuje KNF Narzędzia Sprzedaż banku Umorzenie lub konwersja zobowiązań Wydzielanie aktywów Utworzenie banku pomostowego Likwidacja banku Przesłanki decyzji o rozpoczęciu podstępowania Zagrożenie wypłacalności banku (określane w oparciu o wskazane w ustawie kryteria) Działania nadzorcze lub działania banku nie pozwolą na szybkie usunięcie zagrożenia Interes publiczny
CRD IV / CRR (1) Pakiet CRD IV/CRR ma być odpowiedzią na kryzys sektora finansowego. Dyrektywa CRD IV i Rozporządzenie CRR mają wdrażać do europejskiego porządku prawnego rekomendacje Komitetu Bazylejskiego (Basel III). Ważniejsze zmiany: podniesienie jakości, spójności i transparentności funduszy własnych pokrycie dodatkowych rodzajów ryzyka (np. dotyczących instrumentów pochodnych) pokrycie nadmiernego lewarowania finansowego (współczynnik dźwigni) przeciwdziałanie procykliczności regulacji (za pośrednictwem buforów kapitałowych) wprowadzenie wiążących norm płynności krótko i długoterminowej Rozporządzenie CRR, jako akt prawny bezpośrednio stosowany w Państwach Członkowskich, ma na celu ustanowienie jednolitych ram regulacyjnych dla europejskiego sektora bankowego Dzięki ujednoliceniu przepisów regulacyjnych przez CRD IV/CRR pojawi się możliwość podjęcia kolejnych kroków mających na celu ustanowienie tzw. unii bankowej Prace nie zostały zakończone przewidywana na 1 stycznia 2013 r. data wejścia w życie wydaje się być zbyt optymistyczna
CRD IV / CRR (2) Koszty spełnienia nowych wymogów regulacyjnych CRD IV/CRR przenoszone są przez banki na klientów w postaci wyższych marż kredytowych lub opłat. Jednakże: W Polsce banki w ostatnich latach wzmocniły swoją pozycję kapitałową poprzez okresowe emisje i zatrzymanie zysków. Fundusze własne banków w Polsce mają głównie postać kapitału akcyjnego. W związku z tym wpływ nowych norm kapitałowych w Polsce powinien być ograniczony. W Polsce od 2007 r. obowiązują już regulacje w zakresie płynności płatniczej banków koncepcyjnie zbliżone do standardów Bazylei III w związku z czym wpływ nowych regulacji na banki w Polsce powinien być relatywnie mniejszy niż w pozostałych krajach. Działalność prowadzona przez banki w Polsce jest także mniej rozwinięta niż w krajach Europy Zachodniej, w związku z czym regulacje dotyczące bardziej zaawansowanych obszarów będą ich dotyczyły w mniejszym stopniu. Zdaniem UKNF, zachowana musi być elastyczność przy stosowaniu narzędzi służących zachowaniu stabilności krajowego sektora bankowego (preferujemy zasadę minimalnej, a nie maksymalnej harmonizacji).