CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych PSZENICA ZWYCZAJNA JARA (dobór komponentów do mieszanek) 2018 Słupia Wielka 2018
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych 63-022 Słupia Wielka tel.: 61 285 23 41 do 47 faks: 61 285 35 58 e-mail: sekretariat@coboru.pl www.coboru.pl Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr Anna Skrzypek Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych -------------------------------------- Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie 2.10. Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10
PSZENICA ZWYCZAJNA JARA (dobór komponentów do mieszanek) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z pszenicą zwyczajną jarą (dobór komponentów do mieszanek) z roku 2018. Założono cztery doświadczenia, w których oceniano sześć odmian w siewie czystym i 20 mieszanek trójodmianowych. Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w niekompletnych, blokowych układach 1-rozkładalnych, w trzech powtórzeniach. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z pszenicą zwyczajną jarą (dobór komponentów do mieszanek) Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobności gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła na ogół 16,5 m 2 (Słupia Wielka 15 m 2 ). Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian w siewie czystym była jednakowa i wynosiła 450 szt./m 2. 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec 2013. Jednakowy był również udział komponentów w mieszankach (150+150+150 szt./m 2 ). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej krajowej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z pszenicą zwyczajną jarą oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji przedstawiono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W 2018 roku doświadczenia z pszenicą zwyczajną jarą założono w I dekadzie kwietnia. Wschody były wyrównane, dobre do bardzo dobrych. Odmiany wschodziły głównie w II dekadzie kwietnia (Słupia Wielka III dekada kwietnia). Suchy i ciepły koniec kwietnia oraz maj przyhamował wzrost i rozwój roślin, które zaczęły zasychać. W większości punktów doświadczalnych druga połowa maja i czerwiec charakteryzowały się dużymi dobowymi amplitudami temperatur i niedoborem opadów. Rzutowało to na stan roślin, które były niskie i pomimo dobrego rozkrzewienia wytworzyły mało kłosów produkcyjnych. Obfite opady odnotowano w drugiej dekadzie lipca. Presja chorób w czasie wegetacji była nieduża. Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło jedynie w Jeleniej Górze. Doświadczenia zebrano w III dekadzie lipca oraz na początku sierpnia. W roku 2018 średni plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł 74,6 dt z ha, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 47,8 dt z ha w Sulejowie do 85,2 dt z ha w Słupi Wielkiej. Średni plon odmian w siewie czystym wyniósł 74,7 dt z ha, natomiast średni plon mieszanek praktycznie nie różnił się od plonu odmian w siewie czystym. W roku 2018, spośród badanych odmian i mieszanek, najwyższy plon uzyskano dla mieszank Frajda + Goplana + Harenda i Goplana + Harenda + Nimfa (76,9 i 76,3 dt z ha). Wysoko plonowała również odmiana w siewie czystym Goplana (75,8 dt z ha), natomiast najgorzej spośród wszystkich badanych obiektów plonowała mieszanka Frajda + Harenda + Rusałka (71,4 dt z ha). ------------------- Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny
- 4 - Tabela 1 Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2018 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) 1 2 3 4 5 6 Hodowla Roślin Strzelce 1 Frajda 2017 95 46,5 450 Grupa IHAR 2 Goplana 2015 DANKO Hodowla Roślin 97 43,4 450 3 Harenda 2014 Małopolska Hodowla Roślin 97 44,0 450 4 Jarlanka 2017 "Hodowla Roślin Smolice Grupa IHAR" 99 44,5 450 5 Nimfa 2016 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 95 50,2 450 6 Rusałka 2016 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 93 48,2 450 Mieszanka Skrót nazwy mieszanki 7 Frajda + Goplana + Harenda Fra+Gop+Har 150+150+150 8 Frajda + Goplana + Jarlanka Fra+Gop+Jar 150+150+150 9 Frajda + Goplana + Nimfa Fra+Gop+Nim 150+150+150 10 Frajda + Goplana + Rusałka Fra+Gop+Rus 150+150+150 11 Frajda + Harenda + Jarlanka Fra+Har+Jar 150+150+150 12 Frajda + Harenda + Nimfa Fra+Har+Nim 150+150+150 13 Frajda + Harenda + Rusałka Fra+Har+Rus 150+150+150 14 Frajda + Jarlanka + Nimfa Fra+Jar+Nim 150+150+150 15 Frajda + Jarlanka + Rusałka Fra+Jar+Rus 150+150+150 16 Frajda + Nimfa + Rusałka Fra+Nim+Rus 150+150+150 17 Goplana + Harenda + Jarlanka Gop+Har+Jar 150+150+150 18 Goplana + Harenda + Nimfa Gop+Har+Nim 150+150+150 19 Goplana + Harenda + Rusałka Gop+Har+Rus 150+150+150 20 Goplana + Jarlanka + Nimfa Gop+Jar+Nim 150+150+150 21 Goplana + Jarlanka + Rusałka Gop+Jar+Rus 150+150+150 22 Goplana + Nimfa + Rusałka Gop+Nim+Rus 150+150+150 23 Harenda + Jarlanka + Nimfa Har+Jar+Nim 150+150+150 24 Harenda + Jarlanka + Rusałka Har+Jar+Rus 150+150+150 25 Harenda + Nimfa + Rusałka Har+Nim+Rus 150+150+150 26 Jarlanka + Nimfa + Rusałka Jar+Nim+Rus 150+150+150 Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 4
- 5 - Tabela 2 Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2018 Wyszczególnienie Słupia Wielka Sulejów Jelenia Góra Przecław 1 2 3 4 5 Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB 70 18 61 80 Kompleks przydatności rolniczej gleb 4 7 11 2 Odczyn gleby (ph w KCl) 6,5 6,3 6,3 7,1 Przedplon BCK ZIK GRZ BCK Zaprawianie nasion + + + + Herbicydy (data): - pierwszy zabieg 4.05 4.05 27.04 9.05 - drugi zabieg 10.05 Insektycydy (data): - pierwszy zabieg 12.05 4.05 27.04 - drugi zabieg 14.06 22.05 Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O 5 48 40 60 70 - K 2 O 80 70 90 105 - N - razem 40 120 70 103 - N - przedsiewnie 40 34 50 63 - N - pogłównie 86 20 40 Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew 6.04 5.04 4.04 5.04 Wschody 30.04 16.04 17.04 15.04 Krzewienie 18.05 28.04 27.04 30.04 Strzelanie w źdźbło 25.05 18.05 14.05 14.05 Kłoszenie 2.06 1.06 4.06 3.06 Dojrzałość woskowa 26.06 9.07 22.07 17.07 Dojrzałość pełna 23.07 17.07 24.07 27.07 Zbiór 25.07 24.07 3.08 2.08 Kol. 2-5: przedplon: BCK burak cukrowy, GRZ gryka, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc
- 6 - Tabela 3 Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2018 Miesiąc SDOO/ZDOO III IV V VI VII VIII 1 2 3 4 5 6 7 suma opadów (mm) 1 Słupia Wielka 44 25 22 56 95 16 2 Sulejów 19 19 67 75 115 47 3 Jelenia Góra 20 21 45 71 67 29 4 Przecław 41 16 69 47 108 97 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Słupia Wielka 1,2 14,7 17,9 19,6 20,3 20,7 2 Sulejów -0,2 12,9 16,2 18,0 18,9 18,9 3 Jelenia Góra 0,6 12,6 16,1 18,3 18,7 19,1 4 Przecław -2,2 11,9 16,0 18,1 19,2 20,4
- 7 - Tabela 4 Plon ziarna odmian i mieszanek w miejscowościach. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Słupia Wielka Sulejów Jelenia Góra Przecław dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec, dt z ha 86,8 47,5 80,7 83,8 % wzorca 1 Frajda 85,2 98 49,1 103 81,8 101 83,7 100 2 Goplana 86,4 100 47,8 101 79,9 99 89,0 106 3 Harenda 88,6 102 45,7 96 81,7 101 85,9 102 4 Jarlanka 86,5 100 46,4 98 78,4 97 79,9 95 5 Nimfa 89,7 103 49,6 104 81,5 101 81,6 97 6 Rusałka 84,1 97 46,3 97 81,2 101 83,2 99 7 Fra+Gop+Har 86,1 99 50,1 105 83,8 104 87,5 104 8 Fra+Gop+Jar 84,6 97 46,2 97 82,3 102 83,3 99 9 Fra+Gop+Nim 87,6 101 48,3 102 83,1 103 81,8 98 10 Fra+Gop+Rus 85,6 99 45,3 95 81,9 101 85,7 102 11 Fra+Har+Jar 86,7 100 50,3 106 81,2 101 84,5 101 12 Fra+Har+Nim 85,1 98 47,5 100 83,5 103 83,9 100 13 Fra+Har+Rus 81,8 94 39,9 84 81,8 101 82,3 98 14 Fra+Jar+Nim 83,3 96 49,5 104 82,5 102 81,0 97 15 Fra+Jar+Rus 83,1 96 46,4 98 80,7 100 82,3 98 16 Fra+Nim+Rus 83,9 97 47,9 101 83,0 103 81,3 97 17 Gop+Har+Jar 83,8 97 44,9 94 82,0 102 86,2 103 18 Gop+Har+Nim 85,3 98 50,4 106 82,5 102 87,1 104 19 Gop+Har+Rus 84,1 97 48,9 103 81,0 100 87,1 104 20 Gop+Jar+Nim 83,8 97 51,8 109 82,1 102 83,0 99 21 Gop+Jar+Rus 84,3 97 50,7 107 81,0 100 82,3 98 22 Gop+Nim+Rus 84,9 98 51,0 107 81,6 101 83,5 100 23 Har+Jar+Nim 84,0 97 47,8 101 82,6 102 84,6 101 24 Har+Jar+Rus 84,3 97 48,2 101 81,9 101 82,7 99 25 Har+Nim+Rus 85,5 99 45,3 95 81,8 101 81,2 97 26 Jar+Nim+Rus 86,2 99 46,5 98 80,3 99 82,2 98 NIR przy α = 0,05 dt z ha; % 4,5 5,3 5,5 11,6 3,0 3,6 2,2 2,6 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)
- 8 - Tabela 5 Plon ziarna odmian i mieszanek. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty Plon ziarna teoretyczny Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec, dt z ha 74,7 74,7 1 Frajda 74,9 100 74,9 2 Goplana 75,8 101 75,8 3 Harenda 75,5 101 75,5 4 Jarlanka 72,8 97 72,8 5 Nimfa 75,6 101 75,6 6 Rusałka 73,7 99 73,7 7 Fra+Gop+Har 76,9 103 75,4 101 1,5 102 8 Fra+Gop+Jar 74,1 99 74,5 100-0,4 99 9 Fra+Gop+Nim 75,2 101 75,4 101-0,2 100 10 Fra+Gop+Rus 74,6 100 74,8 100-0,2 100 11 Fra+Har+Jar 75,7 101 74,4 100 1,3 102 12 Fra+Har+Nim 75,0 100 75,3 101-0,3 100 13 Fra+Har+Rus 71,4 96 74,7 100-3,3 96 14 Fra+Jar+Nim 74,1 99 74,4 100-0,4 100 15 Fra+Jar+Rus 73,1 98 73,8 99-0,7 99 16 Fra+Nim+Rus 74,0 99 74,7 100-0,7 99 17 Gop+Har+Jar 74,2 99 74,7 100-0,4 99 18 Gop+Har+Nim 76,3 102 75,6 101 0,7 101 19 Gop+Har+Rus 75,3 101 75,0 100 0,3 100 20 Gop+Jar+Nim 75,2 101 74,7 100 0,5 101 21 Gop+Jar+Rus 74,6 100 74,1 99 0,5 101 22 Gop+Nim+Rus 75,3 101 75,0 100 0,2 100 23 Har+Jar+Nim 74,7 100 74,6 100 0,1 100 24 Har+Jar+Rus 74,3 99 74,0 99 0,3 100 25 Har+Nim+Rus 73,4 98 74,9 100-1,5 98 26 Jar+Nim+Rus 73,8 99 74,0 99-0,2 100 Liczba doświadczeń 4 4 4 4 4 4 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 4: dla odmian 1-6 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 4-5: plon mieszanki wyliczony jako średnia komponentów w siewie czystym Kol. 6: kol. 2 - kol. 4 Kol. 7: kol. 2/kol. 4*100%
- 9 - Tabela 6 Porażenie odmian i mieszanek przez choroby (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Rdza żółta Brunatna plamistość liści Septoriozy liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów skala 9 o 1 2 3 4 5 6 7 8 Wzorzec 8,2 7,7 7,9 7,5 7,0 7,5 8,4 1 Frajda 0,4-1,2 0,4 0,0-0,2-0,3 0,6 2 Goplana 0,4 0,3-1,3-0,3 0,3 0,2 0,2 3 Harenda -0,2 0,4 0,6 0,2 0,1 0,5-0,1 4 Jarlanka -0,1 0,4 0,4 0,1 0,0 0,0-0,1 5 Nimfa 0,1 0,3 0,4 0,0-0,3-0,3-0,4 6 Rusałka -0,7-0,2-0,6 0,1 0,1-0,1-0,1 7 Fra+Gop+Har 0,1 0,1-0,4 0,1 0,3 0,2 0,6 8 Fra+Gop+Jar 0,3-0,2-0,4 0,0 0,3 0,2-0,4 9 Fra+Gop+Nim 0,3-0,2-0,3-0,1 0,0-0,1-0,8 10 Fra+Gop+Rus 0,2 0,1-0,4 0,3 0,3-0,1-0,1 11 Fra+Har+Jar -0,1-0,2 0,4 0,0 0,1-0,1 0,2 12 Fra+Har+Nim 0,0-0,2 0,6 0,0-0,2-0,3-0,1 13 Fra+Har+Rus -0,2-0,4 0,1 0,1 0,5-0,1 0,2 14 Fra+Jar+Nim 0,0 0,3 0,4 0,1-0,2-0,5-0,1 15 Fra+Jar+Rus -0,1-0,2 0,1 0,1 0,2 0,0-0,4 16 Fra+Nim+Rus 0,1-0,4-0,2 0,2 0,0-0,3-0,4 17 Gop+Har+Jar 0,3-0,1-0,1-0,1 0,0 0,2-0,8 18 Gop+Har+Nim 0,1-0,1 0,1 0,1 0,2 0,4-0,4 19 Gop+Har+Rus 0,1-0,4-0,9 0,1 0,2 0,2-0,8 20 Gop+Jar+Nim 0,3-0,1-0,6 0,0-0,1 0,2-0,4 21 Gop+Jar+Rus 0,3-0,4-0,8 0,1 0,3-0,3-0,8 22 Gop+Nim+Rus 0,3-0,6-0,8-0,2-0,2-0,3-0,4 23 Har+Jar+Nim 0,1 0,4 0,4 0,0 0,2 0,0-0,4 24 Har+Jar+Rus 0,1-0,1-0,1 0,1 0,3-0,3-0,1 25 Har+Nim+Rus 0,0-0,2-0,2 0,1 0,2-0,1-0,4 26 Jar+Nim+Rus -0,1 0,1 0,2 0,1-0,2-0,3-0,4 Liczba doświadczeń 3 2 2 4 4 2 1 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 6: septoriozy liści Septoria tritici, Stagonospora nodorum
- 10 - Tabela 7 Ważniejsze cechy rolnicze odmian i mieszanek (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej Liczba kłosów produkcyjnych cm skala 9 o liczba dni szt./m 2 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec 86 8,3 6,4 2.06 22.07 1 Frajda 2-1,3-1,1-1,0-0,5 521 2 Goplana 2 0,3-0,2 1,5 0,5 478 3 Harenda 0 0,7 1,6-0,5 0,5 487 4 Jarlanka -1 0,7 0,3 1,0 0,0 473 5 Nimfa -3 0,7 0,1 0,5-0,5 490 6 Rusałka 0-1,0-0,7-1,0-0,5 523 7 Fra+Gop+Har 3 0,3 0,6 0,0 0,0 516 8 Fra+Gop+Jar 2 0,3 0,1 0,0 0,0 490 9 Fra+Gop+Nim 2-0,3-0,1 0,0 0,5 514 10 Fra+Gop+Rus 0 0,3 0,3-0,5 0,0 521 11 Fra+Har+Jar 2 0,3 0,4 0,0 0,0 507 12 Fra+Har+Nim 1 0,3 0,6-0,5 0,0 498 13 Fra+Har+Rus -1-0,3-0,2-1,0 0,0 502 14 Fra+Jar+Nim -1 0,7 0,4 0,0 0,0 532 15 Fra+Jar+Rus 1-0,3-0,2-1,0 0,0 525 16 Fra+Nim+Rus 0-0,3-0,2-0,5 0,0 516 17 Gop+Har+Jar 0 0,7 0,9 0,0 0,5 460 18 Gop+Har+Nim 0 0,7 0,6 0,5 0,0 493 19 Gop+Har+Rus 1 0,0 0,1-0,5 0,0 491 20 Gop+Jar+Nim -1 0,7 0,4 1,0 0,5 464 21 Gop+Jar+Rus 3 0,3 0,4 0,0 0,5 506 22 Gop+Nim+Rus 2-1,0-0,4-0,5 0,5 496 23 Har+Jar+Nim -2 0,7 0,8 0,0 0,0 465 24 Har+Jar+Rus 0 0,3 0,4-0,5 0,0 502 25 Har+Nim+Rus -2 0,7 0,9-0,5 0,0 506 26 Jar+Nim+Rus 1 0,3 0,1-0,5-0,5 485 Liczba doświadczeń 4 1 2 4 4 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)
- 11 - Tabela 8 Ważniejsze cechy ziarna odmian i mieszanek (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wilgotność ziarna przy zbiorze Masa 1000 ziaren Wyrównanie ziarna (powyżej 2,5 mm) Udział pośladu (poniżej 1,6 mm) % g % 1 2 3 4 5 Wzorzec 13,0 44,0 66 2,7 1 Frajda 0,1-2,4 2-0,2 2 Goplana 0,5 2,1-3 -0,3 3 Harenda 0,9-2,0-10 1,0 4 Jarlanka -0,2 1,3 0 0,1 5 Nimfa -0,7 2,2 2 0,0 6 Rusałka -0,6-1,3 9-0,6 7 Fra+Gop+Har 0,5-2,2-5 -0,2 8 Fra+Gop+Jar 0,0 0,5-3 0,8 9 Fra+Gop+Nim -0,1-0,6-3 0,3 10 Fra+Gop+Rus 0,0-2,0 1-0,6 11 Fra+Har+Jar 0,1-1,8 2-0,2 12 Fra+Har+Nim 0,3-0,8 2-0,6 13 Fra+Har+Rus 0,1-2,7-1 -0,5 14 Fra+Jar+Nim -0,1-1,1-1 0,2 15 Fra+Jar+Rus -0,1-1,8 6-1,1 16 Fra+Nim+Rus 0,1-1,9 7-0,7 17 Gop+Har+Jar 0,3 1,1-1 -0,1 18 Gop+Har+Nim 0,2-0,2-5 1,4 19 Gop+Har+Rus 0,3-1,4 0 0,2 20 Gop+Jar+Nim 0,1 1,6 1-0,2 21 Gop+Jar+Rus 0,0 0,1 2-0,2 22 Gop+Nim+Rus -0,2-0,2 3-0,7 23 Har+Jar+Nim 0,0 1,0-6 0,8 24 Har+Jar+Rus 0,1-0,7 2-0,3 25 Har+Nim+Rus 0,0-0,4 1-0,2 26 Jar+Nim+Rus -0,5 0,6 2 0,2 Liczba doświadczeń 4 4 4 4 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)