Opis Przedmiotu Zamówienia (OPZ)

Załącznik nr 1 SIWZ Przedmiot zamówienia: Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki Opis Przedmiotu Zamówienia (OPZ) Opis Przedmiotu Zamówienia (OPZ) stanowi: Program Funkcjonalno - Użytkowy (PFU) cz. Opisowa Załączniki do PFU 1

PROGRAM FUNKCJONALNO UŻYTKOWY Nazwa zadania: Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki Adres obiektu budowlanego: Miejscowości: Rodaki Nr drogi: DW nr 791 relacji Olkusz Ogrodzieniec Województwo: małopolskie Powiaty: olkuski Gmina: Klucze Kody CPV: 45233140-2 Roboty drogowe 71322000-1 Usługi Inżynierii Projektowej w zakresie inżynierii lądowej i wodnej Program opracował: Zatwierdził: Jakubowice, marzec 2018r. 2

SPIS ZAWARTOŚCI PROGRAMU FUNKCJONALNO UŻYTKOWEGO (PFU) I. CZĘŚĆ OPISOWA 1. Opis ogólny przedmiotu zamówienia 1.1. Charakterystyczne parametry określające wielkość obiektu lub zakres robót budowlanych.....3 1.2. Aktualne uwarunkowania wykonania przedmiotu umowy...5 1.3. Ogólne właściwości funkcjonalno-użytkowe.....7 1.4. Zakres robót i szacunkowa wycena...8 1.5. Szczegółowe właściwości funkcjonalno-użytkowe.......8 2. Wymagania Zamawiającego w stosunku do przedmiotu zamówienia 2.1. Cechy obiektu dotyczące rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych...16 2.2. Wymagania techniczne...16 2.3. Wymagania materiałowe......19 2.4. Wymagania funkcjonalne......19 2.5. Wymagania dotyczące opracowań załączonych do oferty...21 2.6. Wymagania dotyczące dokumentacji projektowej Wykonawcy...21 2.7. Inne wymagania dla dokumentacji projektowej Wykonawcy i robót Budowlanych. 22 II. CZĘŚĆ INFORMACYJNA PROGRAMU FUNKCJONALNO-UŻYTKOWEGO 1. Dokumenty potwierdzające zgodność zamierzenia budowlanego z wymaganiami wynikającymi z odrębnych przepisów.....24 2. Oświadczenie Zamawiającego stwierdzające jego prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane....24 3. Przepisy prawne i normy związane z projektowaniem i wykonaniem zamierzenia Budowlanego...24 4. Inne informacje niezbędne do zaprojektowania robót budowlanych załączniki do programu funkcjonalno-użytkowego...26 3

1. CZĘŚĆ OPISOWA 1.1 Charakterystyczne parametry określające wielkość obiektu lub zakres robót budowlanych Przedmiotem zamówienia jest zadanie polegające na : opracowaniu dokumentacji projektowej w zakresie modernizacji istniejącej drogi z dostosowaniem jej parametrów dla drogi klasy G, jedno-jezdniowej, 2-pasowej, w granicach pasa drogowego, pozyskaniu zgody właściwego organu na prowadzenie robót, (zgłoszenie robót budowlanych w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie ) pozyskaniu wszelkich innych decyzji administracyjnych, uzgodnień i opinii niezbędnych do zrealizowania zadania inwestycyjnego - w oparciu o obowiązujące przepisy, w oparciu o opracowaną dokumentacje i pozyskane uzgodnienia - wykonaniu robót budowlanych obejmujących zadanie pn.: Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki zakres odc. 040 km 0+150 odc. 040 km 1+675 z wyłączeniem obiektu mostowego odc. 040 km 1+587 o całkowitej długości: 1525 mb kategoria ruchu: na podstawie SDR 2015-1 500 000 osi obliczeniowych w okresie 20 lat Planowana inwestycja zlokalizowana jest na terenie województwa małopolskiego, powiat olkuski, gmina: Klucze. Cel i zakres prac objętych zamówieniem: Wykonawca podejmujący się realizacji przedmiotu zamówienia zobowiązany będzie do: I. Opracowania dokumentacji projektowej dla odcinka drogi wojewódzkiej nr 791 wraz ze specyfikacjami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlanych i przedmiarem robót w oparciu o niniejszy PFU oraz uzyskania wszelkich wymaganych prawem uzgodnień i decyzji (w przypadku zaistnienia takiej konieczności) pozwalających wykonać prace budowlane w oparciu o obowiązujące przepisy, do zadań wykonawcy należy dokonanie skutecznego zgłoszenia robót. opracowanie, zatwierdzenie i wdrożenie projektu stałej organizacji ruchu. II. Utrzymanie drogi wojewódzkiej nr 791 na terenie budowy w stanie niepogorszonym i zapewniającym bezpieczny ruch pojazdów od daty przejęcia terenu budowy. W zakresie utrzymania należy wykonywać prace związane z letnim utrzymaniem, III. Zabezpieczenia ruchu drogowego i pieszego na czas robót (organizacja ruchu na czas robót: projekt, wykonanie, utrzymanie i likwidacja), projekt ma być zaopiniowany przez Komendę Wojewódzką Policji oraz zatwierdzony przez ZDW Kraków (Wydział Inżynierii Ruchu), IV. Wykonanie nawierzchni składającej się z : Warstwa ścieralna beton asfaltowy AC 8 S 50/70 3 cm oraz warstwy wiążącej beton asfaltowy AC 16 W 35/50 8 cm, w miejscach występowania spękań w śladzie prawego koła należy zastosować dodatkową warstwę podbudowy z AC 16 P 35/50 szerokość 1,5 m, grubość warstwy 8 cm, w miejscach przełomowych należy dokonać wymiany przełomów na głębokość minimum 80 cm poniżej pakietu bitumicznego. Do naprawy przełomów należy użyć mieszanek kruszywa łamanego. 4

Wykonania pozostałych robót budowlanych określonych w dokumentacji projektowej wykonanej przez Wykonawcę i zaakceptowanych przez Zamawiającego: a) Roboty przygotowawcze i rozbiórkowe b) Wzmocnienie konstrukcji nawierzchni lub przebudowa konstrukcji nawierzchni do podstawowych parametrów podanych w części opisowej punkt 1.1 (jeżeli z obliczeń mechanicznych będzie wynikała konieczność wzmocnienia nawierzchni). Dopuszcza się inny rodzaj podbudowy niż z betonu asfaltowego, c) Wzmocnienie konstrukcji nawierzchni w miejscach obniżonej nośności (miejsca przełomowe) d) Regulacja krawędzi jezdni i dostosowanie do podstawowych parametrów podanych w części opisowej pkt. 1.1, e) Remont nawierzchni peronów przystankowych, f) Remont skrzyżowań z drogami bocznymi, - odc. 040 km 0+508 str. prawa przebudowa skrzyżowania, - odc. 040 km 1+180 str. lewa przebudowa skrzyżowania, - odc. 040 km 1+415 str. lewa przebudowa skrzyżowania, - odc. 040 km 1+490 str. prawa przebudowa skrzyżowania - odc. 040 km 1+607 str. lewa przebudowa skrzyżowania g) Remont poboczy, h) Remont odwodnienia, odtworzenie i odmulenie rowów odwadniających w istniejącym śladzie. i) Regulacja pionowa wraz z wymiana zniszczonych wpustów deszczowych, i elementów studni kanalizacyjnych wraz z oczyszczeniem kanalizacji, wpustów i przykanalików, j) Remont zjazdów indywidualnych i publicznych (wykaz zjazdów załącznik nr 12), k) Montaż urządzeń bezpieczeństwa ruchu, l) Stała organizacja ruchu (oznakowanie poziome i pionowe), m) Wyznaczenie i montaż słupków hektometrowych U -1 uchylnych tzw. samo pionujących, n) Roboty wykończeniowe i porządkowe, o) Wszelkie inne prace wynikające z przyjętych rozwiązań opracowanych przez wykonawcę na podstawie dokumentacji projektowej, p) Zabezpieczenie urządzeń obcych i uzbrojenia terenu wraz z opłatami za nadzór nad zabezpieczeniem ze strony właścicieli sieci (w przypadku zaistnienia takiej konieczności), V. Pełnienie nadzoru autorskiego, VI. Sporządzenie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej na mapach zasadniczych lub sytuacyjno-wysokościowych i uzyskanie jej przyjęcia do powiatowego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, VII. Zgłoszenie zakończenia robót i uzyskanie jego przyjęcia przez Zleceniodawcę, 5

Wszelkie opłaty, kary i odszkodowania dla osób trzecich związane z realizacją przedmiotu zamówienia obciążają Wykonawcę. 1.2 Aktualne uwarunkowania wykonania przedmiotu zamówienia a) Zaprojektowana trasa niemal w całości biegnie po śladzie istniejącym. Zmiany przebiegu dotyczą łuków poziomych o małym promieniu, gdzie w miarę możliwości zwiększono promień łuku i zastosowano łuki z krzywymi przejściowymi. Projekt przewiduje zachowanie wszystkich istniejących skrzyżowań z drogami publicznymi. Wzdłuż drogi wojewódzkiej DW 791 odbywa się ruch pieszy poboczami drogi. b) Inwestycja, jest zlokalizowana jest częściowo na terenie zabudowy i częściowo poza teren zabudowy. c) Planowana inwestycja przebiega częściowo w obrębie form ochrony przyrody szczegółowo wykazane w Karcie Informacji Przedsięwzięcia (załącznik nr 8). d) Program funkcjonalno użytkowy określa wymagania dotyczące zaprojektowania, realizacji, odbioru oraz przygotowania do przekazania w użytkowanie wszystkich elementów omawianego zadania. Wykonawca podejmujący się realizacji przedmiotu zamówienia zobowiązany będzie do: a) Sporządzenia map sytuacyjno-wysokościowych do celów projektowych, dopuszcza się opracowanie dokumentacji projektowej na mapach wykonanych w wersji elektronicznej bez klauzuli właściwego Ośrodka Geodezyjnego, b) Wykonania badań oraz dokumentacji geotechnicznej w zakresie niezbędnym do opracowania, dokumentacji projektowej, c) Wykonanie wszelkich innych niezbędnych badań oraz pomiarów, d) Opracowania planów rysunków lub innych dokumentów umożliwiających jednoznaczne określenie rodzaju i zakresu robót budowlanych, dokładną lokalizację i uwarunkowania ich wykonania, z uwzględnieniem wymagań: Obowiązujących ustaw i rozporządzeń, Niniejszego Programu Funkcjonalno Użytkowego. Dokumentacja projektowa oraz recepty na mieszankę mineralno asfaltową muszą być przedstawione do akceptacji Zamawiającemu. e) Uzyskania wszelkich decyzji, opinii i pozwoleń, zgodnie z obowiązującymi przepisami (w przypadku zaistnienia takiej konieczności), f) Opracowania i przedstawienia Zamawiającemu do zaopiniowania Specyfikacji Technicznych sporządzonych w oparciu o aktualny standard Ogólnych Specyfikacji Technicznych opracowanych przez Branżowy Zakład Doświadczalny Budownictwa Drogowego i Mostowego dla GDDKiA na wszystkie elementy realizowanych robót oraz opracowania przedmiaru robót, harmonogramu robót. Wymagania ogólne, specyfikacji technicznych na wykonanie stałej organizacji ruchu, oznakowania poziomego, oraz opracowania przedmiaru robót, harmonogramu robót i harmonogramu płatności, g) Opracowania, uzyskania wymaganych opinii i zatwierdzenia projektu zastępczej organizacji ruchu na czas prowadzenia robót przez Zarządzającego Ruchem zgodnie z obowiązującymi przepisami, 6

h) Zapewnienie potrzeb polityki transportowej dla społeczności lokalnej na czas prowadzenia robót budowlanych, i) Realizacji robót w oparciu o zaakceptowaną przez Zamawiającego dokumentację projektową po wytyczeniu robót przez uprawnionego geodetę Wykonawcy, j) Prowadzenia pomiarów kontrolnych i badań laboratoryjnych zgodnie z wymogami Specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, k) Prowadzenia dziennika przebiegu robót i wykonywania obmiarów ilości zamawianych robót, l) Utrzymanie nawierzchni jezdni drogi wojewódzkiej nr 791 na terenie budowy w stanie niepogorszonym i zapewniającym bezpieczny ruch pojazdów od daty przejęcia terenu budowy (z wyjątkiem zimowego utrzymania), m) Sporządzenie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej na mapach zasadniczych lub sytuacyjno-wysokościowych i uzyskanie jej przyjęcia do powiatowego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, n) Przygotowania rozliczenia końcowego robót i sporządzania w 2 egz. operatu kolaudacyjnego, który ma zawierać: umowę, ofertę, dziennik budowy i rejestry obmiarów (oryginały), umowy z podwykonawcami, harmonogram, wyceniony wykaz elementów rozliczeniowych, protokoły odbioru robót ulegających zakryciu i zanikających, polisę ubezpieczeniową, protokół przekazania placu budowy, pismo o powołaniu Komisji Odbioru, Program Zapewnienia Jakości (PZJ), badania materiałów, recepty, wyniki pomiarów, wyniki badań laboratoryjnych, deklaracje zgodności materiałów lub certyfikaty zgodności wbudowania materiałów, sprawozdanie techniczne Wykonawcy, opinię technologiczną na podstawie wyników badań i pomiarów, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą robót i sieci uzbrojenia, rysunki na wykonanie robót towarzyszących (np. przełożenie uzbrojenia) oraz protokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń, protokół odbioru końcowego robót, oświadczenie kierownika budowy o wykonaniu robót zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją projektową, przyjętym zgłoszeniem robót i obowiązującymi przepisami. o) Sprawowania nadzoru autorskiego nad realizowanymi robotami, p) Przekazania zrealizowanego obiektu ich zarządcy drogi (Zamawiającemu), q) Wykonawca zapewni kompleksową obsługę geodezyjną budowy przez uprawnione służby geodezyjne. r) W razie konieczności - zabezpieczenie lub przeniesienie zabytków małej architektury (kapliczki i krzyże itp.), zapewnienie nadzoru archeologicznego i przeprowadzenie badań archeologicznych, s) W razie konieczności - zapewnienie nadzoru herpetologicznego o w zakresie wynikającym ze szczególnych przepisów oraz decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia, t) W razie konieczności - zapewnienie nadzoru przyrodniczego w zakresie wynikającym ze szczególnych przepisów oraz decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia, Realizacja wszystkich wyżej wymienionych celów powinna zostać wykonana w oparciu o obowiązujące przepisy w tym w szczególności przepisy Prawa Budowlanego. Prace powinny zostać wykonane przez Wykonawcę posiadającego odpowiednie uprawnienia do wykonywania danego rodzaju prac objętych zakresem opracowania oraz posiadającego stosowne doświadczenie zawodowe i potencjał wykonawczy legitymujący się odpowiednimi uprawnieniami, kwalifikacjami zawodowymi i doświadczeniem zawodowym. Zamawiający ustanowi nadzór inwestorski nad wykonaniem całości zadania. 7

Inne wymagania: Zamawiający na podstawie art. 29 ust 3a ustawy Prawo Zamówień Publicznych wymaga zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób wykonujących czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.). Wymaganie powyższe dotyczy pracowników wykonujących czynności w zakresie realizacji zamówienia: organizacja i realizacja robót budowlanych bezpośrednie wykonywanie robót budowlanych w zakresie wszystkich branż przewidzianych w dokumentacji projektowej wszyscy pracownicy fizyczni wykonujący roboty budowlane na budowie, kadra techniczna budowy za wyjątkiem kierownika budowy, kierowników robót i projektantów. Szczegółowy sposób dokumentowania osób, o których mowa w art. 29 ust. 3a ustawy Prawo Zamówień Publicznych uprawnienia Zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań, o których mowa w art. 29 ust. 3a, oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań, rodzaju czynności niezbędnych do realizacji zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia - zawarte są w projekcie umowy. 1.3 Ogólne właściwości funkcjonalno - użytkowe: a) Wykonanie robót budowlanych i oddanie do użytku przedmiotu zamówienia musi być zrealizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane [1] oraz z wszelkimi aktami prawnymi właściwymi dla przedmiotu zamówienia, z przepisami techniczno-budowlanymi, obowiązującymi polskimi normami, wytycznymi oraz zasadami wiedzy technicznej. Dokumenty budowy i dokumentacja powykonawcza winny zostać przekazane Inwestorowi w stanie kompletnym, b) Efektem inwestycji jest uzyskanie odcinka drogi jednojezdniowej, o 2 pasach ruchu o wymaganiach technicznych i użytkowych drogi klasy G w granicach istniejącego pasa drogowego, c) Droga ma spełniać wymogi zawarte w Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 1999r. Nr 43 poz. 430) [2], Zamawiający dopuszcza odstępstwa, jeżeli spełnienie warunków technicznych wymagało by konieczność pozyskania gruntów poza istniejącym pasem drogowym. Konstrukcja drogi ma być zaprojektowana na 20-letni okres eksploatacji. d) Projekt wzmocnienia nawierzchni oraz konstrukcję nowej nawierzchni należy wykonać wykorzystując metodę mechanistyczną na podstawie przeprowadzonych przez Wykonawcę pomiarów ugięciomierzem FWD co 25 m, (co 50m dla każdego pasa ruchu, mijankowo przesuniętych względem siebie o 25 m do badań należy wybierać najsłabsze miejsca nawierzchni np. przełomy). Zamawiający zastrzega sobie możliwość przeprowadzenia swoich badań kontrolnych. e) Zamawiający wymaga powiadomienia Inspektora Nadzoru o terminie wykonywania badań FWD i zastrzega sobie możliwość przeprowadzenia swoich badań kontrolnych. f) Wykonawca przed przystąpieniem do projektowania konstrukcji nawierzchni winien wykonać własne badania podłoża gruntowego, w celu zweryfikowania i uzupełnienia wyników badań załączonych do niniejszego PFU zał. nr 9 (karty otworów badawczych wykonanych w istniejącej nawierzchni drogowej) w ilości niezbędnej do ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych, do zaprojektowania 8

wzmocnienia lub przebudowy nawierzchni i budowy konstrukcji nawierzchni na poszerzeniach. W przypadkach wątpliwych zagęścić odkrywki istniejącej nawierzchni. 1.4 Zakres robót i szacunkowa wycena W celu oszacowania i wyceny zakresu robót dla potrzeb sporządzenia oferty należy kierować się: Wynikami szczegółowych wizji terenowych i inwentaryzacji własnych, Wynikami badań i pomiarów własnych, Wynikami opracowań własnych, Wynikami badań Zamawiającego oraz treścią opracowań, stanowiących załączniki do niniejszego PFU, Zapisami niniejszego Programu Funkcjonalno-Użytkowego. Wykonawca musi liczyć się z sytuacją, że rodzaje robót określone w programie funkcjonalno - użytkowym i przedmiocie zamówienia są orientacyjne i mogą ulec zmianie po opracowaniu dokumentacji projektowej w wyniku pozyskanych decyzji, opinii i uzgodnień oraz zastosowanych rozwiązań projektowych. Uwaga: Orientacyjny przebieg zakresu opracowania jest wyłącznie materiałem pomocniczym i poglądowym, niepodającym szczegółowego zakresu i rodzajów robót (to ma określić wykonawca). W związku z tym, nie może być podstawą do wyceny robót i projektowania. W trakcie szacunkowej wyceny Wykonawca winien mieć świadomość wysokiego stopnia złożoności, rozmiarów i wymogów przedmiotu zamówienia i że wartość umowy obejmuje wszelkie dodatkowe koszty, które mogą być związane z wypełnieniem przez Wykonawcę warunków i wymogów wynikających z umowy. Zamawiający nie będzie ponosił odpowiedzialności wobec Wykonawcy za jakiekolwiek warunki, przeszkody czy okoliczności, które mogą mieć wpływ na wykonanie przedmiotu umowy i uważa, że wartość robót określona w WWER (wyceniony wykaz elementów rozliczeniowych) oraz ofercie jest prawidłowa i wystarczająca na pokrycie wszystkich spraw oraz rzeczy koniecznych do wykonania jego obowiązków wynikających z wykonania przedmiotu zamówienia i że Wykonawcy nie przysługuje żadna dodatkowa zapłata z powodu braku zrozumienia czy krótkowzroczności w odniesieniu do takich spraw lub rzeczy po stronie Wykonawcy. Wszelkie opłaty, kary i odszkodowania dla osób trzecich związane z realizacją przedmiotu zamówienia obciążą Wykonawcę. 1.5 Szczegółowe właściwości funkcjonalno-użytkowe Roboty przygotowawcze i rozbiórkowe Wytyczenie geodezyjne obiektu; Wykonanie dokumentacji fotograficznej stanu sprzed przebudowy (w szczególności: zjazdów do posesji, budynków, ogrodzeń i elementów środowiska przyrodniczego 9

podlegających ochronie zlokalizowanych na terenie objętym inwestycją oraz w bezpośrednim jej sąsiedztwie); Zabezpieczenie zieleni nie przeznaczonej do wycinki przed uszkodzeniem; Rozbiórka elementów dróg krzyżujących się z odcinkiem drogi objętym przebudową, w tym urządzeń odwadniających, urządzeń bezpieczeństwa ruchu (znaki drogowe) i innych wraz z utylizacją odpadów; Rozbiórka elementów istniejących zjazdów, ogrodzeń i innych urządzeń infrastruktury kolidujących z inwestycją; Materiał z rozbiórek i odkłady przechodzą na własność Wykonawcy. Materiał z frezowania nawierzchni Wykonawca winien wykorzystać przy wykonaniu zjazdów do posesji i poboczy. Zdemontowane bariery i znaki drogowe stanowią własność Zamawiającego. Wykonawca na własny koszt dostarczy je do jednostki terenowej ZDW - Obwodu Drogowego w Wolbromiu. Materiały pochodzące z rozbiórki, nadające się do dalszego użycia, a niewykorzystywane do innych robót min. materiał pochodzący z frezowania nawierzchni bitumicznej tzw. destrukt należą do Zamawiającego. Wykonawca każdorazowo przed zagospodarowaniem odpadów ustali z Inspektorem nadzoru inwestorskiego rodzaj i ilość użytecznych materiałów z rozbiórki, które Wykonawca wbuduje na miejscu lub na własny koszt odwiezie i złoży na terenie bazy Obwodu Drogowego w Wolbromiu. Wykonanie korpusu drogi i nawierzchni: Na odcinkach prostych o szerokości jak w stanie istniejącym jednak nie mniej niż 6,00m, Na łukach poziomych poszerzenie jezdni zgodnie z obowiązującymi przepisami w granicach istniejącego pasa drogowego Warstwy nawierzchni należy wykonać jako pakiet: Nawierzchnia składająca się z: a) Warstwy ścieralnej beton asfaltowy AC 8 o grubości 3 cm b) Warstwy wiążącej z betonu asfaltowego grubości 8 cm (AC 16 W) c) w miejscach występowania spękań w śladzie prawego koła należy zastosować dodatkową warstwę podbudowy z AC 16 P 35/50 szerokość 1,5 m, grubość warstwy 8 cm, w miejscach przełomowych należy dokonać wymiany przełomów na głębokość minimum 80 cm poniżej pakietu bitumicznego. Do naprawy przełomów należy użyć mieszanek kruszywa łamanego. Jeżeli z obliczeń mechanistycznych wyniknie potrzeba zastosowania warstwy podbudowy to należy wykonać podbudowę z betonu asfaltowego AC 22P 35/50 dopuszcza się inny rodzaj podbudowy niż z betonu asfaltowego Grubości warstw ścieralnej, wiążącej i podbudowy oraz ich uziarnienie powinny odpowiadać wymaganiom wytycznych WT-2 z 2014 r. W przypadku zaprojektowania warstwy pośredniej z materiału niezwiązanego asfaltem, całkowita grubość projektowanych warstw asfaltowych nie może być mniejsza od 20 cm. 10

Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Po frezowaniu nawierzchni należy usunąć masę na zimno użytą punktowo do napraw ubytków w czasie czynności bieżącego utrzymania, a miejsce po niej uzupełnić podbudową bitumiczną. Wymagania Zamawiającego dotyczące wykonania warstw konstrukcyjnych z mieszanek mineralno - bitumicznych: do wykonania złącz technologicznych warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego należy zastosować taśmy bitumiczno kauczukowe (o wymiarach nie mniejszych niż 30x8mm) lub mas elastomerowych przeznaczonych do stosowania do złącz technologicznych (Zamawiający nie dopuszcza stosowania do złącz technologicznych emulsji asfaltowych). należy uszczelnić styki nawierzchni z istniejącymi elementami betonowymi, wpustami itp. za pomocą taśm lub mas asfaltowo-polimerowych o gr. min. 10mm, odbierana warstwa ścieralna ma być jednorodna, bez miejscowych napraw nawierzchni (łat) dokonywanych po wykonaniu warstwy ścieralnej, łączna grubość wszystkich warstw bitumicznych (pakietu) musi być wykonana z tolerancją ± 0%, dopuszcza się odchylenie pojedynczych pomiarów grubości ± 10% jednak grubość pakietu warstw w tych miejscach nie może przekroczyć tolerancji ± 0%, badania kontrolne będą wykonywane przez Wykonawcę dla każdej ułożonej warstwy bitumicznej i na każde rozpoczęte 3 000 m2, lecz nie mniej niż jedna próbka na dzienną działkę roboczą, kontrolę szczepności międzywarstwowej przeprowadzana będzie przez Wykonawcę z wywierconych na budowie próbek nawierzchni mineralno-bitumicznej z częstotliwością 2 raz na dla każdego rodzaju połączenia. Badanie należy wykonać w aparacie Marshalla, zaopatrzonym w szczęki Leutnera, pozwalające na określenie naprężeń ścinających pomiędzy dwiema złączonymi emulsją warstwami bitumicznymi. Wytrzymałości na ścinanie połączeń między warstwami: 1,0 MPa dla połączeń warstwa ścieralna/wiążąca, 0,7 MPa dla połączeń warstw wiążąca/podbudowa, podbudowa asfaltowa/podbudowa asfaltowa jeśli podbudowa jest układana w dwóch warstwach, 1,3 MPa dla cienkich warstw <4 cm oraz warstw wzmacnianych siatką zbrojącą. Badania połączenia międzywarstwowego wykonać według zeszytu IBDiM nr 66. Zamawiający zastrzega sobie możliwość przeprowadzenia swoich badań kontrolnych, Krawędź każdej warstwy bitumicznej należy podczas zagęszczenia ściąć (formowanie skośne podczas zagęszczenia). Po wykonaniu nawierzchni asfaltowej o jednostronnym nachyleniu jezdni należy uszczelnić wyżej położoną krawędź boczną. Niżej położona krawędź boczna powinna pozostać nieuszczelniona. Krawędzie zewnętrzne oraz powierzchnie odsadzek poziomych należy uszczelnić przez pokrycie gorącym asfaltem w ilości: powierzchnie odsadzek - 1,5 kg/m2 krawędzie zewnętrzne - 4 kg/m2 Gorący asfalt może być nanoszony w kilku przejściach roboczych. Czynność tą należy wykonać zanim krawędzie ulegną zabrudzeniu. 11

Pobocza Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Pobocze umocnione destruktem z frezowania o grubości warstwy min. 15 cm po zagęszczeniu o szerokości nie mniej 1,00m. Remont poboczy należy wykonać mechanicznie i ręcznie poprzez ścięcie zawyżonych oraz uzupełnienie zaniżonych poboczy wraz z profilowaniem do spadku poprzecznego zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dn. 02.03.1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 1999r nr 43 poz. 430) [2], istniejące pobocza nie ulepszone należy utwardzić na szerokość nie mniej niż 1,00m. (zmniejszenie szerokości pobocza dopuszczalne jest tylko w przypadku braku pasa drogowego umożliwiającego wykonanie poboczy o szer. 1,00 m). Na odcinkach projektowanych barier drogowych należy zwiększyć szerokość pobocza odpowiednio do przyjętych cech funkcjonalnych barier. Pobocze należy doprowadzić do zagęszczenia odpowiadającego dynamicznemu modułowi odkształcenia E Vd 50 Mpa przy badaniu nośności płytą dynamiczną. Skrzyżowania Skrzyżowanie z drogami bocznymi należy zaprojektować i wykonać jako skrzyżowania zwykłe Parametry skrzyżowania należy dobrać zgodnie z obowiązującymi przepisami, szczególności Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 02.03.1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U.z1999r. nr 43 poz. 430) [3], z uwzględnieniem klasy technicznej krzyżujących się dróg, prędkości miarodajnej, oraz natężenia ruchu, Należy wprowadzić rozwiązania uwzględniające poprawę bezpieczeństwa ruchu i zapewnienie sprawnego odprowadzenia wód opadowych. W zakresie robót mieści się wykonanie korekty kąta przecięcia dróg, korekty łuków wyokrąglających, poprawa niwelety wlotów oraz dowiązanie wysokościowe dróg bocznych do niwelety drogi wojewódzkiej nr 791. W przypadku podniesienia niwelety należy zwrócić uwagę na wielkość spadku włączenia się do dróg kategorii niższej jak również mieć na uwadze spadek na zjazdach. Rozwiązanie ma być pokazane na planie sytuacyjnym (ew. udokumentować na przekrojach podłużnych). Należy dokonać remontu przepustów pod drogami podporządkowanymi w obrębie tarcz skrzyżowań, wymiany ich fragmentów lub całości w zależności od ich stanu. Zjazdy indywidualne i publiczne Remont zjazdów indywidualnych i publicznych do posesji będzie polegał na wykonaniu potrzebnych warstw nawierzchni celem dowiązania wysokościowego zjazdów do nowej niwelety drogi wojewódzkiej nr 791. Na zjazdach z pochyleniem w kierunku drogi, należy wykonać urządzenia do wyłapywania wody (zestawienie kilometraży zjazdów przedstawione w załączniku nr 12) a) Remont zjazdów musi być wykonany w zakresie umożliwiającym odwodnienie zjazdów oraz sprawny przepływ wód opadowych w rowach przydrożnych. Wymaga się przebudowy/ wykonania przepustów pod zjazdami w przypadku ich braku lub załamania. Minimalna średnica przepustów pod przebudowanymi zjazdami 500 mm. 12

b) W ciągach koryt muldowych, w ciągach koryt trójkątnych lub podobnych systemach odwodnienia przechodzących przez zjazdy należy zapewnić swobodny i bezpieczny dojazd do przylegających działek. c) W przypadku przebudowy przepustów pod zjazdami należy wykonać betonowe zakończenia przepustu w postaci: ścianek czołowych żelbetowych wykonanych na mokro bezpośrednio na miejscu budowy z betonu C25/30 o nasiąkliwości do 5%. Wymiary ścianek czołowych wynikać będą z warunków terenowych (murek czołowy w poprzecznym przekroju rowu powinien obejmować całą powierzchnię tego przekroju. Wysokość ścianek przepustu na równi z niweletą zjazdu, dopuszcza się wyniesienie ścianki ok 5 cm ponad niweletę zjazdu, nie jest dopuszczalne wyniesienie murku ponad niweletę pobocza). dopuszcza się stosowanie prefabrykatów spełniających powyższe wymagania po wcześniejszej akceptacji Inspektora Nadzoru. Remont zjazdów należy wykonać na długości niezbędnej do nawiązania się wysokościowego do dalszej części istniejącego zjazdu. Nawierzchnię na zjazdach: - Na istniejących zjazdach indywidualnych na odcinkach zlokalizowanych w ciągach pieszych oraz zjazdach o nawierzchni twardej, należy odtworzyć nawierzchnię twardą (beton asfaltowy, beton cementowy, betonowa kostka brukowa-grubości 8cm), - Na pozostałych zjazdach indywidualnych przewiduje się nawierzchnie z betonu asfaltowego o grubości 5cm ułożonej na warstwie z kruszywa łamanego o grubości 15cm, konstrukcję zjazdu należy wykonać w granicach pasa drogowego. - Na zjazdach publicznych należy wykonać konstrukcję nawierzchni dostosowaną do istniejącego obciążenia ruchem. d) W czasie realizacji inwestycji należy zapewnić mieszkańcom możliwość dojazdu do posesji. Odwodnienie a) Roboty związane z wykonaniem odwodnienia drogi polegać będą na remoncie rowów przydrożnych na ich odmuleniu, wyprofilowaniu skarp i dna rowów oraz innych elementów w zależności od przyjętych w projekcie rozwiązań. Ponadto do zadań wykonawcy należy zapewnienie odwodnienia lewego i prawego pasa jezdni w granicach opracowania, b) Opracowanie odwodnienia ma być zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 02.03.1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U.z1999r. nr 43 poz. 430) w przypadku kiedy istniejący pas drogowy oraz inne uwarunkowania, wynikające z ukształtowania i uzbrojenia terenu dają taką możliwość. c) W przypadku wykonania prac wymagających uzyskania decyzji wodno-prawnych Wykonawca jest zobowiązany do uzyskania takich decyzji. Chodniki Nie dotyczy 13

Zatoki autobusowe i perony przystankowe Przewiduje się wykonanie remontu peronów przystankowych zlokalizowanych odc.40 km 1+369 L oraz odc. 40 km1+521 P. Nową nawierzchnie peronów wykonać z kostki betonowej obramowanej krawężnikiem 20 x30 cm oraz obrzeżem 8 x 30 cm. Zabezpieczenie i przebudowa infrastruktury technicznej a) Do zadań Wykonawcy należy zabezpieczenie i przebudowa urządzeń obcych i uzbrojenia terenu, kolidujących z projektowaną inwestycją, zlokalizowanych na obszarze objętym budową drogi. b) Wykonawca rozpozna i wskaże na konieczność przebudowy/rozbudowy lub zabezpieczenia obiektów i urządzeń kolidujących z projektowaną inwestycją, zlokalizowanych na obszarze objętym rozbudową, w szczególności: sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, sieci gazowych, linii teletechnicznych napowietrznych i ziemnych, linii energetycznych napowietrznych i ziemnych, oświetlenia ulicznego, urządzeń oczyszczających wody opadowe, Sporządzona przez wykonawcę aktualna mapa do celów projektowych winna zawierać wszystkie urządzenia kolidujące z projektowaną inwestycją, zinwentaryzowane i niezinwentaryzowane na kopii mapy zasadniczej. c) Przebudowa urządzeń obcych i uzbrojenia terenu, kolidujących z projektowaną inwestycją, winna być przeprowadzona w oparciu o warunki i uzgodnienia właścicieli tych urządzeń, które pozyska we własnym zakresie wykonawca robót. d) Wykonawca winien zapewnić nadzór nad przebudową urządzeń obcych ze strony właścicieli sieci, pokryć koszty tego nadzoru i innych opłat wymaganych przez właścicieli sieci, dokonać ewentualnych niezbędnych zgłoszeń oraz wystąpień o wydanie potrzebnych do realizacji robót warunków, pozwoleń, umów i porozumień na podstawie pełnomocnictwa wydanego przez Zamawiającego i niezwłocznie przekazać je Zamawiającemu. Urządzenia bezpieczeństwa ruchu a) Bariery ochronne odpowiedniego typu należy zamontować w rejonie obiektów inżynierskich oraz w innych miejscach, w których na podstawie obowiązujących przepisów zachodzi konieczność ich montażu. Należy je zaprojektować i wykonać zgodnie z obowiązującymi przepisami - każdorazowo indywidualnie dobierając rodzaje bariery do miejsca ich lokalizacji. Bariery ochronne powinny podlegać badaniom określonych normą PN-EN 1317-2:2010 i wykazywać własności kolizyjne zgodne z tą normą. b) Warunki minimalne dla barier: poziom intensywności zderzenia winien wynosić zawsze A, 14

pozostałe parametry winny być dobrane indywidualnie w zależności od sytuacji na drodze i winny być uzgodnione każdorazowo z Zamawiającym, c) Zamawiający dopuszcza stosowanie barier linowych. W przypadku stosowania stalowych barier ochronnych należy stosować wyłącznie bariery o profilu B. d) Na połączeniu barier drogowych z barierami na obiektach inżynierskich typ i parametry barier drogowych należy dostosować do parametrów barier na obiektach, w razie konieczności wprowadzić odcinek przejściowy. e) W celu zabezpieczenia ruchu pieszego, w miejscach określonych przepisami należy przewidzieć balustrady U-11a lub poręcze. f) Ze względów bezpieczeństwa ruchu droga powinna być oświetlona w obrębie przejść dla pieszych i dojścia do przystanków komunikacji zbiorowej na terenie zabudowy zgodnie z 109 ust. 1 pkt. 12 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. g) Na chodnikach należy przewidzieć umieszczenie kostki (płytek) wyczuwalnych dla osób niedowidzących w rejonie miejsc przekraczania drogi np. przejść dla pieszych Oznakowanie pionowe i poziome a) Wykonawca jest zobowiązany do opracowania projektu organizacji ruchu na czas prowadzonych robót, który winien zostać uzgodniony i zatwierdzony przez Zarządzającego Ruchem przed pozyskaniem zgody właściwego organu na prowadzenie robót b) projektu docelowej organizacji ruchu dla całego rozbudowywanego odcinka. Projekty muszą być wykonane na etapie opracowania projektu budowlanego, zgodnie z zamieszczonymi Specyfikacjami i obowiązującymi przepisami oraz zatwierdzone przez Organ Zarządzający Ruchem. c) Wykonanie oznakowania pionowego na czas robót obejmuje montaż oznakowania zgodnie z projektem, utrzymanie oznakowania w czasie wykonania robót oraz jego demontaż po zakończeniu budowy. d) Wykonanie docelowego oznakowania pionowego obejmuje rozbiórkę istniejących znaków i tablic drogowych oraz montaż nowego oznakowania pionowego wg zatwierdzonego projektu oraz Specyfikacji technicznych wykonania i odbioru oznakowania pionowego" stanowiących załącznik do niniejszego Programu Funkcjonalno-Użytkowego. Oznakowanie 15

pionowe należy wykonać na całym odcinku rozbudowywanym odcinku. Do montażu oznakowania w ramach oznakowania docelowego należy używać wyłącznie znaków nowych, nie dopuszcza się stosowania znaków i innych materiałów uprzednio zdemontowanych. e) Oznakowanie pionowe należy wykonać zgodnie ze Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunkami ich umieszczania na drogach Załącznik do nr Dz. U.220, poz. 2181 z dnia 23 grudnia 2003 r oraz specyfikacjami technicznymi (zał. nr 5 do niniejszego PFU). Słupki do znaków należy wykonać z rur stalowych ocynkowanych Ø 60,3 mm lub Ø 76,1 mm z kotwą uniemożliwiającą jego obrócenie, grubość ścianki min. 3,2 mm. Słupki hektometrowe U-1a należy zamontować jako słupki uchylne. Słupki hektometrowe uchylne zamontować zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 3.07.2003r w sprawie warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu i warunków umieszczania ich na drogach. Oznakowanie poziome należy wykonać na całym odcinku jako grubowarstwowe chemoutwardzalne (linie oznakowania poziomego mają być gładkie w osi, a strukturalne na krawędzi jezdni). Wykonanie tego oznakowania winno być zgodne z wymogami zawartymi w Załączniku do Dz. U. nr 220 poz. 2181 z dnia 23.12.2003 r. W projekcie docelowej organizacji ruchu i przy wykonywaniu oznakowania poziomego należy przewidzieć zastosowanie punktowych elementów odblaskowych typu ciężkiego o średnicy min 100 mm montowanych w nawierzchni poprzez wiercenie i wklejanie (odpowiednio barwy białej lub czerwonej). Punktowe elementy odblaskowe typu ciężkiego należy zaprojektować i wykonać zgodnie z opracowanym projektem docelowej organizacji ruchu. Na pozostałych odcinkach punktowe elementy odblaskowa mają zostać wykonane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Roboty wykończeniowe Do obowiązków wykonawcy należy uporządkowanie terenu budowy, plantowanie, obsianie skarp i dna rowów mieszanką traw. Pielęgnacja zieleni. e) wycięcie krzewów i samosiejek w pasie drogowym, f) wykonanie cięć bezpieczeństwa gałęzi i konarów drzew będącym zagrożeniem dla ruchu drogowego. Cięcie należy wykonać w skrajni pionowej wynoszącej 5,0 m, a poziomo minimum 3 m od krawędzi jezdni. 16

2. WYMAGANIA ZAMAWIAJĄCEGO DLA PRZEDMIOTU ZAMÓWNIENIA 2.1 Cechy obiektu dotyczące rozwiązań budowlano-konstrukcyjnych Droga po wykonaniu remontu nawierzchni musi zapewnić przydatność strukturalną dla przenoszenia obciążeń od przejeżdżających pojazdów, a warstwa ścieralna funkcje bezpieczeństwa i komfortu uczestników ruchu. Prognozowany wzrost wielkości ruchu stawia wymagania dla warstwy ścieralnej długiej żywotności tzn. odporności na koleinowanie i ścieranie. Urządzenia infrastruktury po wykonaniu remontu muszą odpowiadać warunkowi minimalnej awaryjności tak, aby służby utrzymaniowe dokonywały tylko zabiegów utrzymania porządku. Zamawiający stawia warunek, aby wybudowana droga uzyskała trwałość 20 lat oraz gwarancję na nie mniej niż 60 miesięcy licząc od daty odbioru końcowego przedmiotu umowy oraz nie więcej niż 84 miesiące licząc od daty odbioru końcowego przedmiotu umowy z wyłączeniem oznakowania grubowarstwowego, dla którego okres gwarancji wynosi 36 miesięcy licząc od daty odbioru końcowego przedmiotu umowy Zamawiający oczekuje, że przedmiot zamówienia zostanie wykonany, rozliczony i przekazany w terminie do dnia 19.10.2018 r., natomiast projekt techniczny zatwierdzony przez ZDW, na podstawie którego zostaną wykonane roboty, zostanie opracowany najpóźniej do 2 miesięcy od daty podpisania umowy. Wykonawca przedstawi harmonogram robót i harmonogram płatności w ciągu 14 dni od daty podpisania umowy. 2.2 Wymagania techniczne Roboty przygotowawcze Prace pomiarowe powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi instrukcjami GUGiK. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeń w czasie trwania robót, a w przypadku ich zniszczenia muszą być odtworzone na koszt Wykonawcy. Roboty ziemne Roboty ziemne należy prowadzić w sposób niepowodujący destrukcji podłoża i jego nawodnienia. Sposób wykonywania skarp wykopów powinien gwarantować ich stateczność. Miejsca odkładów ustala swoim staraniem Wykonawca. Roboty drogowe Roboty drogowe winny być realizowane tylko w sprzyjających warunkach atmosferycznych. Przy prowadzeniu robót nie należy dopuszczać do powstania szkód w przyległych obiektach. Należy unikać przerw w prowadzeniu robót, dostosowując harmonogramy realizacji przedmiotu zamówienia do pracy zmianowej. 17

Odwodnienie powierzchniowe Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Reprofilację rowów należy przeprowadzić w ten sposób, aby zewnętrzna krawędź rowu (krawędź przeciwskarpy) nie uległa przesunięciu, jeżeli nie jest to konieczne ze względów technicznych. W przypadku braku szerokości pasa drogowego w miejscu projektowanego rowu Wykonawca przedstawi rozwiązanie zamienne, które umożliwi odprowadzenie wody opadowej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wody opadowe z pasa drogowego należy odprowadzić do istniejących odbiorników wód. Miejsca odwozu zebranych namułów, liści i gałęzi wraz z kosztami ich ewentualnej utylizacji ustala swoim staraniem Wykonawca. Nawierzchnia Warunkiem przyjęcia proponowanych warstw konstrukcyjnych nawierzchni jest: d) Warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego o grubości 3 cm e) Warstwy wiążącej z betonu asfaltowego grubości min. 8 cm (AC 16 W) f) w miejscach występowania spękań w śladzie prawego koła należy zastosować dodatkową warstwę podbudowy z AC 16 P 35/50 szerokość 1,5 m, grubość warstwy 8 cm, w miejscach przełomowych należy dokonać wymiany przełomów na głębokość minimum 80 cm poniżej pakietu bitumicznego. Do naprawy przełomów należy użyć mieszanek kruszywa łamanego. Jeżeli z obliczeń mechanistycznych wyniknie potrzeba zastosowania warstwy podbudowy to należy wykonać: - Podbudowę z betonu asfaltowego AC 16P (AC 22 P). - Grubości warstw ścieralnej, wiążącej i podbudowy oraz ich uziarnienie powinny odpowiadać wymaganiom wytycznych WT-2 z 2014 r. - W przypadku zaprojektowania warstwy pośredniej z materiału niezwiązanego asfaltem, całkowita grubość projektowanych warstw asfaltowych nie może być mniejsza od 20 cm. - Dopuszcza się inny rodzaj podbudowy niż z betonu asfaltowego. UWAGA W specyfikacjach technicznych dotyczących warstw bitumicznych należy zawrzeć wymogi: Grubość poszczególnych warstw powinna być zgodna z dokumentacją projektową, z tolerancją ±10%, a łączna grubość wszystkich warstw bitumicznych powinna być zgodna z dokumentacją projektową, z tolerancją ±0%. Stosowania do złącz technologicznych taśm bitumiczno - kauczukowych lub innych materiałów zaakceptowanych przez Zamawiającego. Odbierana warstwa ścieralna musi być jednorodna, bez miejscowych napraw nawierzchni (łat) dokonywanych po wykonaniu warstwy ścieralnej. Odcinki jezdni na krzywych przejściowych oraz łukach poziomych należy doprowadzić poprzez przeprojektowanie spadków poprzecznych do parametrów zgodnych z obowiązującymi przepisami. W miejscach tych zaprojektowane przez Wykonawcę pakiety warstw bitumicznych Zamawiający będzie traktował, jako uwzględnienie zwiększenia grubości masy bitumicznej wynikającą z zastosowania przechyłki na łukach. Zwiększenie ilości masy bitumicznej należy 18

wliczyć w cenę oferty. Taka sama sytuacja nastąpi, jeżeli uzyskanie normatywnych przechyłek na łukach i krzywych przejściowych spowoduje konieczność ingerencji w istniejącą podbudowę i wzmocnienie jej poprzez wymianę gruntu oraz przegłębienie konstrukcji dla posadowienia zaprojektowanych przez Wykonawcę warstw bitumicznych. W takim przypadku koszt wzmocnienia podbudowy należy uwzględnić w cenie oferty. Zjazdy indywidualne i publiczne W czasie wykonywania prac budowlanych, trzeba tak przygotować harmonogram robót, że musi być zapewniona komunikacja i dojazdy do posesji mieszkańców w zakresie remontowanych zjazdów indywidualnych i publicznych oraz dojazd do terenów przyległych, w razie konieczności ustanowienie komunikacji alternatywnej w przypadku zamknięcia wlotów skrzyżowania przy ich remoncie. Pobocza Uzupełnienie poboczy musi postępować w czasie równolegle z postępem robót zasadniczych na pasach ruchu jezdni. W przypadku pozostawionych uskoków na krawędzi jezdni i poboczy Wykonawca zabezpieczy je poprzez wykonanie oznakowania tymczasowego na czas wykonania robót. Pobocza utwardzone destruktem lub innym materiałem o grubości min. 15cm po zagęszczeniu. Dynamiczny moduł odkształcenia Evd na powierzchni poboczy powinien wynosić min. 50 MPa. Oznakowanie Oznakowanie poziome należy wykonać mechanicznie i ręcznie, jako oznakowanie grubowarstwowe, z materiałów wolnych od rozpuszczalników aromatycznych. W wycenie oznakowania poziomego należy uwzględnić wymóg wykonania oznakowania poziomego (linii segregacyjnych, przejść dla pieszych, skrzyżowań) na wykonanych odcinkach warstwy ścieralnej w okresie do 1 miesiąca od czasu wykonania tej warstwy. Całkowity zakres oznakowania poziomego zgodnie z wykonanym i zatwierdzonym projektem należy wykonać przed końcowym odbiorem robót. Organizacja ruchu na czas robót Jeżeli organizacja ruchu na czas robót przewidywać będzie zastosowanie tymczasowej sygnalizacji świetlnej na odcinkach drogi z ruchem wahadłowym - należy zastosować następujące wymogi: - opracowanie kompletnego projektu ruchowego sygnalizacji świetlnej - w oparciu o aktualnie pomierzone natężenia ruchu kołowego, - opracowanie projektu elektrycznego sygnalizacji świetlnej. W celu poprawy efektywności sterowania ruchem i zmniejszenia strat czasu pojazdów wymaga się stosowania akomodacji przy sygnalizacjach świetlnych z ruchem wahadłowym. Obiekty inżynierskie Nie dotyczy 19

Warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji inwestycji Materiały pochodzące z rozbiórki, nadające się do dalszego użycia, a niewykorzystane do innych robót, m.in. materiał pochodzący z frezowania nawierzchni bitumicznej tzw. destrukt, należą do Zamawiającego. Wykonawca każdorazowo przed zagospodarowaniem odpadów ustali z Inspektorem nadzoru inwestorskiego rodzaj i ilość użytecznych materiałów z rozbiórki, które Wykonawca na własny koszt odwiezie i złoży na terenie Obwodu Drogowego w Wolbromiu. 2.3 Wymagania materiałowe Wyroby budowlane, stosowane w trakcie wykonywania robót budowlanych mają spełniać wymagania polskich przepisów, a wykonawca będzie posiadał dokumenty potwierdzające, że zostały one wprowadzone do obrotu, zgodnie z regulacjami ustawy o wyrobach budowlanych i posiadają wymagane parametry. Za spełnienie wymagań jakościowych dotyczących materiałów ponosi odpowiedzialność Wykonawca. 2.4 Wymagania funkcjonalne Droga po wykonaniu remontu nawierzchni musi zapewnić przydatność strukturalną dla przenoszenia obciążeń od przejeżdżających pojazdów, a warstwa ścieralna funkcje bezpieczeństwa i komfortu uczestników ruchu. Prognozowany wzrost wielkości ruchu stawia wymagania dla warstwy ścieralnej długiej żywotności tzn. odporności na koleinowanie i ścieranie. W Specyfikacjach Technicznych dotyczących warstwy ścieralnej, wiążącej i podbudowy bitumicznej należy uwzględnić niżej wymienione wymagania odnośnie równości, właściwości przeciwpoślizgowych oraz nośności przy odbiorze nawierzchni i przed upływem okresu gwarancji. A. RÓWNOŚĆ Pomiary równości podłużnej należy wykonywać w środku każdego ocenianego pasa ruchu. Do oceny równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi woj. nr 971 należy stosować planograf. Do oceny równości podłużnej warstwy wiążącej i podbudowy nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar wykonuje się nie rzadziej, niż co 10 m. Wymagana równość podłużna jest określona przez podane wartości odchyleń równości w Tabeli I. Tabela I. Graniczne wartości odchyleń równości podłużnej warstwy wiążącej i podbudowy wymagane przy odbiorze nawierzchni Klasa drogi Element nawierzchni Rodzaj warstwy konstrukcyjnej G Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza ścieralna wiążąca Wartości odchyleń równości podłużnej, mm 6 9 podbudowa 12 20

Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości dopuszczalnych odchyleń równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy G nie powinny być większe niż podane w Tabeli II. Tabela II. Graniczne wartości wskaźnika równości podłużnej warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego Klasa drogi G Element nawierzchni Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Wartości odchyleń równości podłużnej, mm 9 Do oceny równości poprzecznej warstw nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar wykonuje się nie rzadziej, niż co 10 m. Wymagana równość poprzeczna jest określona przez podane wartości odchyleń równości (Tabela III) Tabela III. Graniczne wartości odchyleń równości poprzecznej wymagane przy odbiorze warstw nawierzchni Klasa drogi G Element nawierzchni Rodzaj warstwy konstrukcyjnej Wartości odchyleń równości poprzecznej, mm Pasy ruchu zasadnicze, ścieralna 6 dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie wiążąca 9 łącznic, utwardzone pobocza podbudowa 12 Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości odchyleń równości poprzecznej warstwy ścieralnej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych nie powinny być większe niż podane wartości w Tabela IV. Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Tabela IV. Graniczne wartości odchyleń równości poprzecznej warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego Klasa drogi G Element nawierzchni Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe, włączania i wyłączania, postojowe, jezdnie łącznic, utwardzone pobocza Wartości odchyleń równości poprzecznej, mm 9 B. NOŚNOŚĆ I TRWAŁOŚĆ NAWIERZCHNI Przed odbiorem końcowym Wykonawca jest zobowiązany dokonać pomiaru nośności wykonanej nawierzchni ugięciomierzem dynamicznym FWD oraz przedstawić obliczenia trwałości zmęczeniowej wykonanej nawierzchni, w celu zweryfikowania założeń projektowych konstrukcji nawierzchni oraz trwałości nawierzchni. Nie osiągnięcie założonej trwałości nawierzchni powoduje nie dokonanie odbioru przedmiotu zamówienia. Taki sam pomiar 21

Wykonawca jest zobowiązany wykonać przed upływem okresu gwarancyjnego, w celu zweryfikowania i określenia pozostałej trwałości nawierzchni. W przypadku, gdy w okresie gwarancji ilość napraw (łat) warstwy ścieralnej przekroczy 10% powierzchni modernizowanego odcinka, należy wykonać wymianę (cała szerokość pasa ruchu) warstwy na całym odcinku, na którym występują w/w naprawy. 2.5 Wymagania dotyczące opracowań załączanych do oferty Wykonawca przedkłada jako załącznik do oferty Wyceniony wykaz elementów rozliczeniowych (WWER). 2.6 Wymagania dotyczące dokumentacji projektowej Wykonawcy Po podpisaniu umowy Wykonawca opracuje dokumentację projektową obejmującą wszystkie branże, obiekty oraz urządzenia wchodzące w skład remontowanej drogi (w tym drogowe, inżynierskie, infrastruktury technicznej i inne) i na jej podstawie uzyska zgodę właściwego organu na prowadzenie robót (w przypadku zaistnienia takiej konieczności). Zamawiający dopuszcza wykorzystanie map sytuacyjno-wysokościowych nieaktualizowanych wykonanych w wersji elektronicznej na podstawie rzeczywistego pomiaru bez klauzuli właściwego Ośrodka Geodezyjnego. Dokumentacja projektowa: I. powinna uwzględniać wszystkie elementy planowanej modernizacji II. powinny zostać opracowane w oparciu o: niniejszy Program Funkcjonalno-Użytkowy, pozyskane przez Wykonawcę uzgodnienia, opinie i decyzje wymagane przez obowiązujące przepisy (w przypadku zaistnienia takiej konieczności). III. Dokumentacja projektowa winna być opracowana na podstawie: Pozyskanych przez Wykonawcę aktualnych mapach sytuacyjno-wysokościowych (Zamawiający nie wymaga przyjęcia do zasobów geodezyjnych) Na podstawie własnych pomiarów sytuacyjno-wysokościowych stanowiących podstawę do opracowania, Zamawiający zastrzega sobie możliwość wykonania pomiarów kontrolnych. IV. Dokumentacja projektowa powinna zawierać (w zakresie wszystkich niezbędnych branż): a) Część opisową: Opis techniczny, Wyniki obliczeń konstrukcyjnych. b) Część rysunkową: Plan orientacyjny w skali 1:10 000 lub 1:25 000, Plan sytuacyjny w skali 1:500 na mapie sytuacyjno-wysokościowej, 22

Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Profil podłużny w skali 1:50/500 (w zależności od stopnia skomplikowania profilu podłużnego oraz skali planu sytuacyjnego) dla poszczególnych odcinków dróg, Przekroje typowe w skali 1:50, Przekroje poprzeczne w skali 1:100, dla opracowania trasy drogi, niwelety jezdni i do wykonania obliczeń przedmiarowych dotyczących nawierzchni przekroje należy wykonać: - minimum co 20.0 m na łukach poziomych i pionowych, - minimum co 30.0 m na pozostałych odcinkach. Dla opracowania oraz wykonania obliczeń pozostałych elementów pasa drogowego przekroje należy wykonać minimum co 100m i w miejscach charakterystycznych, Rowy odpływowe z niweletą i elementami umocnień, Inne szczegóły rozwiązań, c) Część kosztorysowa (przedmiar robót) przedmiar robót z wyliczeniem ilości (w formie zestawień tabelarycznych). V. Projekt tymczasowej organizacji ruchu na czas wykonywania robót VI. Projekt stałej organizacji ruchu na przedmiotowy odcinek drogi. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych opracowane w układzie obejmującym wszystkie występujące w przedmiocie zamówienia roboty, w oparciu o wydane przez GDDKiA Ogólne Specyfikacje Techniczne oraz Specyfikacje Techniczne DM.00.00.00. Wymagania Ogólne (zał. nr 1) do niniejszego PFU. Specyfikacje należy sporządzić w oparciu o aktualne normy (nie dopuszcza się przytaczania norm wycofanych), VII. Dokumentacja projektowa winna spełniać wymagania Ustawy Prawo Budowlane [1], Rozporządzeń [4] i [10], innych obowiązujących rozporządzeń i ustaw oraz zawierać załączniki, decyzje i opinie, które są wymagane, zgodnie z obowiązującymi przepisami, VIII. Dokumentacja projektowa musi być przedstawiona do akceptacji Zamawiającemu. Koszt wykonania dokumentacji projektowej należy uwzględnić w ogólnej wartości oferty. 2.7 Inne wymagania dla dokumentacji projektowej Wykonawcy i robót budowlanych Wymagane terminy a) Wykonawca sporządzi własny harmonogram robót, który będzie zawierał terminy wykonania poszczególnych opracowań projektowych, uzyskania poszczególnych opinii, uzgodnień i decyzji, wykonania robót budowlanych oraz harmonogram płatności, a następnie przedstawi je Zamawiającemu do akceptacji w ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy, b) Zamawiający wymaga, aby w w/w harmonogramie przyjęty był termin wykonania zamówienia do dnia 19.10.2018 r. c) Zakres opracowań projektowych oraz ilość egzemplarzy dla Zamawiającego Dokumentacja projektowa 4 egz. w wersji papierowej + wersja elektroniczna, na cyfrowym nośniku informacji zapisane z rozszerzeniem *.dxf ( część rysunkowa ) oraz *pdf 23

wszystkich branż w tym między innymi : drogowej, obiektów inżynierskich, odwodnienia, należy wykonać w zakresie umożliwiającym zrealizowanie inwestycji z uwzględnieniem kompletu zagadnień wchodzących w jej skład. Inwentaryzacja geodezyjna powykonawcza - z naniesionymi zmianami, winna być sporządzona w 2 egz. wersji papierowej + wersja elektroniczna, na cyfrowym nośniku informacji zapisana z rozszerzeniem z rozszerzeniem *.dgn, z wykorzystaniem map zasadniczych lub sytuacyjno wysokościowych w skali 1:500 lub 1:1000, użytych przy sporządzaniu dokumentacji projektowej. Przy opracowaniu dokumentacji powykonawczej obowiązuje kilometraż referencyjny. Ponadto należy uzyskać przyjęcie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej wykonanej na mapach zasadniczych lub sytuacyjnowysokościowych do powiatowego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, Operat kolaudacyjny 2 egz. w wersji papierowej Nadzór autorski a) Projektant zobowiązany jest do pełnienia nadzoru autorskiego, b) Nadzór autorski obejmuje czynności określone wymogami Prawa Budowlanego (art. 20 pkt. 4), w szczególności: stwierdzanie w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji inwestycji z projektem, poprzez udział w Radzie budowy lub wizytę na budowie (co najmniej 1 raz w miesiącu), uzgadnianie możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego w terminie 10 dni od daty otrzymania takiego wniosku. Inne ustalenia a) Wykonawca dołączy do opracowania oświadczenie, iż jest on wykonany zgodnie z umową, obowiązującymi przepisami, normami i wytycznymi oraz, że został wykonany w stanie kompletnym z punktu widzenia celu, któremu ma służyć, b) Kompletny opracowanie przed złożeniem wniosku o pozyskanie zgody na prowadzenie robót i rozpoczęciem prac budowlanych musi być zaakceptowany przez Zamawiającego, c) Ze względu na obowiązujący na drogach wojewódzkich województwa małopolskiego system referencyjny (wyznaczony na drodze za pomocą punktów referencyjnych zlokalizowanych na skrzyżowaniach drogi wojewódzkiej nr 971 z innymi drogami wojewódzkimi, krajowymi i powiatowymi oraz słupków U-1a), zobowiązuje się Projektanta do dokonywania wszelkich zapisów kilometrażowych (zarówno w treści części opisowej jak również w części graficznej) w nowym kilometrażu lokalnym zgodnie z wprowadzonym systemem referencyjnym. Projektant jest zobowiązany do naniesienia na wykonane opracowanie, miejsca lokalizacji punktów referencyjnych, d) Wykonawca przekaże Zamawiającemu opracowanie dotyczące dokumentacji projektowej za pomocą protokołu zdawczo-odbiorczego, e) Dokumentacja powinna być zapakowana w teczki (ponumerowane egzemplarze). Informacja o zawartości teczki powinna być podana na wierzchu teczki, w środku i na grzbiecie. Teczki powinny być wytrzymałe i posiadać odpowiednie zamknięcia, 24

f) Przed przystąpieniem do robót Wykonawca jest zobowiązany do wykonania dokumentacji fotograficznej odcinka drogi objętego remontem, w szczególności istniejących zjazdów, ogrodzeń i posesji sąsiadujących bezpośrednio z drogą wojewódzką, g) Wykonawca jest zobowiązany do przygotowania inwestycji do przekazania jej w użytkowanie zgodnie z procedurą określoną w Prawie Budowlanym (złożenie wniosku o pozwolenie na użytkowanie, w przypadku, gdy będzie wymagane lub zgłoszenie zakończenia robót) oraz do uczestnictwa w czynnościach związanych z uzyskaniem ostatecznych decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. II. CZĘŚĆ INFORMACYJNA PROGRAMU FUNKCJONALNO-UŻYTKOWEGO 1. DOKUMENTY POTWIERDZAJĄCE ZGODNOŚĆ ZAMIERZENIA BUDOWLANEGO Z WYMAGANIAMI WYNIKAJĄCYMI Z ODRĘBNYCH PRZEPISÓW Wykonawca we własnym zakresie pozyska wszelkie niezbędne dokumenty potwierdzające zgodność zamierzenia budowlanego z wymaganiami wynikającymi z odrębnych przepisów. 2. OŚWIADCZENIE ZAMAWIAJĄCEGO, STWIERDZAJĄCE JEGO PRAWO DO DYSPONOWANIA NIERUCHOMOŚCIĄ NA CELE BUDOWLANE Zamawiający posiada prawo do dysponowania terenem w pasie drogowym (oprócz koryta cieków). Pozyskanie dokumentacji formalno prawnej, prawa do tymczasowego zajęcia terenu dla celów realizacji robót budowlanych, organizacji robót budowlanych i zaplecza Wykonawcy oraz poniesienie kosztów z tego tytułu należą do Wykonawcy. Wykonawca własnym kosztem i staraniem pozyska dokumenty umożliwiające Zamawiającemu wydanie oświadczenia stwierdzającego jego prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. 3. PRZEPISY PRAWNE I NORMY ZWIĄZANE Z PROJEKTOWANIEM I WYKONANIEM ZAMIERZENIA BUDOWLANEGO [1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. (Dz.U. z 2010 nr 243 poz. 1623) [2] Ustawa z dnia 21 marca 1985 o drogach publicznych (Dz.U. z 2013 poz. 260) [3] Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 9 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 1999 r. nr 43 poz. 430 z późn. zm. do rozporządzenia opublikowaną w Dz.U. z 2010 Nr 65, poz. 407). [4] Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie, (Dz.U. nr 63 poz. 735 z późn. zm. do rozporządzenia opublikowaną w Dz. U. z 2010r Nr 65, poz. 408), [5] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. z 2004 r. nr 202, poz. 2072 z późn zm.); [6] Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 poz. 1137 ). [7] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz.U. z 2003r. Nr 177, poz. 1729). 25

[8] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. z 2003r. Nr 220, poz. 2181). [9] Rozporządzenie Ministra infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. z 2002r Nr 170, poz. 1393 z późn. zm.) [10] Ustawa z dnia 27.04.2001r Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62 poz. 627 z późn. zm.; tekst jednolity: Dz. U. z 2008r Nr 25, poz.150), [11] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2010 nr 213 poz. 1397) [12] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. 2012 nr 0 poz. 462) [13] Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w sprawie rodzajów i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz.U. z 1995r. Nr 25, poz. 133). [14] Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (Dz.U. 2012 nr 0 poz. 463) [15] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23.06.2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. 2003r. Nr 120, poz. 1126 z późn. zmianami). [16] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23.06.2003r. w sprawie wzorów: wniosku o pozwolenie na budowę, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budowę (Dz. U. z 2003r. Nr 120, poz. 1127 z późn. zmianami). [17] Ustawa z dnia 29.02.2004r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2010 nr 113 poz. 759 z późn. zmianami). [18] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczenia planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz. U. z 2004r. Nr 130, poz. 1389). [19] Ustawa z dnia 18.07.2001r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2012 poz. 145,951). [20] Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981 2012.01.01 [21] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (Dz.U. 2011 nr 291 poz. 1714) [22] Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227). [23] Ustawa z dnia 10.04.2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz.U. z 2003r. Nr 80, poz. 721z późn. zmianami). [24] Ustawa z dnia 27.07.2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001r. Nr 100 poz. 1085 z późn zm.) [25] Ustawa z dn. 28.09.1991r. o lasach Dz.U. z 1991r. Nr 101 poz. 444, tekst jednolity Dz.U.z 2011r Nr 23, poz. 59); [26] Ustawa z dn. 3.02.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 1995 nr 16 poz. 78) [27] Ustawa z dn. 21.08.1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 1997r. Nr 115, poz. 741 z późn zm. tekst jednolity Dz.U. z 2010r. Nr 102, poz. 651) Wytyczne i instrukcje [28] Wytyczne projektowania skrzyżowań drogowych. GDDP, Warszawa 2001r. [29] Zasady ochrony środowiska w drogownictwie - GDDP, Warszawa 1999r. [30] Katalog wzorcowych drogowych urządzeń ochrony środowiska. GDDP, Warszawa 2000r. 26

[31] Instrukcja badań podłoża gruntowego budowli drogowych i mostowych. Część 1 i 2. GDDP Warszawa 1998r. [32] Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach dla znaków drogowych pionowych załącznik nr 1 do rozporządzenia [7]. [33] Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach dla znaków drogowych poziomych załącznik nr 2 do rozporządzenia [7]. [34] Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach dla sygnałów drogowych załącznik nr 3 do rozporządzenia [7]. [35] Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego załącznik nr 4 do rozporządzenia [7]. [36] Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. IBDIM, Warszawa 1997r. [37] Katalog wzmocnień i remontów nawierzchni podatnych i półsztywnych. IBDiM, Warszawa 2001r. [38] Wytyczne stosowania drogowych barier ochronnych na drogach krajowych, kwiecień 2010r. [39] Światła mostów i przepustów. Zasady obliczeń z komentarzem i przykładami GDDP-2000r. [40] PN-S-02205 Drogi Samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania; [41] PE-EN-12591: 2010 Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Wymagania dla asfaltów drogowych, [42] PE-EN 14023:2009(+Ap1:2010) Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Zasady klasyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami, [43] PE-EN 13808:2010 Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Zasady klasyfikacji kationowych emulsji asfaltowych; [44] PN-EN 13108-1:2008 Mieszanki mineralno-asfaltowe. Wymagania. Część 1: Beton asfaltowy, [45] PE-EN 13108-6 Mieszanki mineralno-asflatowe. Wymagania. Część 6: Asfalt lany [46] PE-EN 13108-20:2008 Mieszanki mineralno-asfaltowe. Wymagania. Część 20: Badania, [47] PE-EN 13108-21:2008 Mieszanki mineralno asfaltowe. Wymagania. Część 21. Zakładowa kontrola produkcji, [48] Zasady wykonywania nawierzchni asfaltowych o zwiększonej odporności na okleinowanie i zmęczenie (ZW-WMS 2007). Zeszyt IBDiM nr 70, [49] WT-1 2010 Wymagania Techniczne. Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń GDDKA Warszawa 2010r. [50] WT-2 2010 Wymagania Techniczne. Nawierzchnie asfaltowe na drogach krajowych mieszanki mineralno-asfaltowe GDDKA, Warszawa 2010r. (w zakresie projektowania i kontroli produkcji) [51] WT-2 2008 Wymagania Techniczne. Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych. Mieszanki mienaralno-asfaltowe GDDKiA, Warszawa 2008r. (w zakresie dotyczącym wykonania nawierzchni) Uwaga: Wykonawca na bieżąco winien uwzględniać zmiany w/w rozporządzeń, ustaw, przepisów itp. oraz uwzględniać je w opracowaniu dokumentacji projektowej oraz podczas prowadzenia robót. 4. INNE INFORMACJE I DOKUMENTY NIEZBĘDNE DO ZAPROJEKTOWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH Zamawiający zastrzega sobie możliwość udzielenia dodatkowych wytycznych i uwarunkowań związanych z inwestycją i jej przeprowadzeniem. 4.1. Wyniki badań gruntowo wodnych Wyniki badań gruntowo-wodnych (odkrywki istniejącej nawierzchni drogowej drogi wojewódzkiej 791) zawarte są w zał. nr 10 do niniejszego PFU. Wykonawca przed 27

przystąpieniem do robót winien wykonać własne rozpoznanie geotechniczne w celu potwierdzenia i uzupełnienia w/w wyników. 4.2. Załączniki do Programu funkcjonalno - użytkowego: 1. Specyfikacja techniczna DM 00.00.00. Wymagania ogólne. 2. Specyfikacje techniczne do projektu stałej organizacji ruchu 3. Specyfikacje techniczne wykonania oznakowania poziomego 4. Specyfikacje techniczne wykonania oznakowania pionowego i urządzeń BRD 5. Wytyczne do projektowania przejść dla pieszych 6. Wymagania stawiane elementom oświetlenia ulicznego 7. Decyzja o Środowiskowych Uwarunkowaniach Przedsięwzięcia 8. Karta Informacji Przedsięwzięcia 9. Opinia geotechniczna 10. Orientacyjny Przebieg Zakresu Opracowania 11. Dokumentacja Projektowa Koncepcja Programowa. 12. Wykaz istniejących zjazdów z przybliżonym kilometrażem 28

Załącznik nr 1 do PFU SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYMAGANIA OGÓLNE Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki 29

D-M-00.00.00. WYMAGANIA OGÓLNE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej Szczegółowa Specyfikacja Techniczna D-M-00.00.00 -,,Wymagania Ogólne - odnosi się do wymagań wspólnych dla poszczególnych wymagań technicznych dotyczących wykonania i odbioru robót, przy realizacji zadania pn.: Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki 1.2. Zakres stosowania SST Jako część Dokumentów Przetargowych i Kontraktowych Szczegółowe Specyfikacje Techniczne należy odczytywać i rozumieć w zlecaniu i wykonaniu robót opisanych w podpunkcie 1.1. 1.3. Zakres robót objętych SST 1.3.1. Wymagania ogólne Ustalenia zawarte w niniejszej SST obejmują wymagania ogólne, wspólne dla wszystkich robót objętych Szczegółowymi Specyfikacjami Technicznymi na poszczególne asortymenty i należy je rozumieć oraz stosować w powiązaniu z nimi. 1.3.2. Specyfikacje Techniczne zgodne są z ustawą o zamówieniach publicznych z dnia 29 styczeń 2004 roku z późniejszymi zmianami i uwzględniają normy państwowe, instrukcje i przepisy stosujące się do robót. 1.4. Określenia podstawowe Użyte w SST wymienione poniżej określenia należy rozumieć w każdym przypadku następująco: 1.4.1. Budowla drogowa - obiekt budowlany niebędący budynkiem, stanowiący całość techniczno-użytkową (drogę) albo jego część stanowiąca odrębny element konstrukcyjny lub technologiczny (obiekt mostowy, korpus ziemny, węzeł) 1.4.2. Droga - wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych wraz z wszelkimi urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu. 1.4.3. Droga tymczasowa (montażowa) - droga specjalnie przygotowana, przeznaczona do ruchu pojazdów obsługujących zadanie budowlane na czas jego wykonania, przewidziana do usunięcia po jego zakończeniu. 1.4.4. Dziennik przebiegu robót) - opatrzony pieczęcią Zamawiającego zeszyt, z ponumerowanymi stronami, służący do notowania wydarzeń zaistniałych w czasie wykonywania zadania budowlanego, rejestrowania dokonywanych odbiorów robót, przekazywania poleceń i innej korespondencji technicznej pomiędzy Inspektorem Nadzoru, Wykonawcą i projektantem. 1.4.5. Jezdnia - część korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów. 1.4.6. Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upoważniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach realizacji Umowy. 1.4.7. Korona drogi - jezdnia z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dzielącymi jezdnie. 1.4.8. Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połączenia. 1.4.9. Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów. 1.4.10. Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułożenia w nim konstrukcji nawierzchni. 1.4.11. Księga obmiaru robót - akceptowany przez Inspektora Nadzoru zeszyt z ponumerowanymi stronami służący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonywanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ew. dodatkowych załączników. Wpisy w Rejestrze Obmiaru podlegają potwierdzeniu przez Inspektora Nadzoru. 1.4.12. Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z oceną jakości materiałów oraz robót. 1.4.13. Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodne z Dokumentacją Projektową i Specyfikacjami Technicznymi, zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. 1.4.14. Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu na podłoże gruntowe i zapewniających dogodne warunki dla ruchu. a) Warstwa ścieralna - górna warstwa nawierzchni poddana bezpośrednio oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych. b) Warstwa wiążąca - warstwa znajdująca się między warstwą ścieralną a podbudową, zapewniająca lepsze rozłożenie naprężeń w nawierzchni i przekazywanie ich na podbudowę. c) Warstwa wyrównawcza - warstwa służąca do wyrównania nierówności podbudowy lub profilu istniejącej nawierzchni. d) Podbudowa - dolna część nawierzchni służąca do przenoszenia obciążeń od ruchu na podłoże. Podbudowa może składać się z podbudowy zasadniczej i podbudowy pomocniczej. e) Podbudowa zasadnicza - górna część podbudowy spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni. Może ona składać się z jednej lub dwóch warstw. f) Podbudowa pomocnicza - dolna część podbudowy spełniająca, obok funkcji nośnych, funkcje zabezpieczenia nawierzchni przed działaniem wody, mrozu i przenikaniem cząstek podłoża. Może zawierać warstwę mrozoochronną, odsączającą lub odcinającą. g) Warstwa mrozoochronna - warstwa, której głównym zadaniem jest ochrona nawierzchni przed skutkami działania mrozu. h) Warstwa odcinająca - warstwa stosowana w celu uniemożliwienia przenikania cząstek drobnych gruntu do warstwy nawierzchni leżącej powyżej. i) Warstwa odsączająca - warstwa służąca do odprowadzenia wody przedostającej się do nawierzchni. 1.4.15. Niweleta - wysokościowe i geometryczne rozwinięcie na płaszczyźnie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego. 1.4.16. Odpowiednia (bliska) zgodność - zgodność wykonywanych robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeśli przedział tolerancji nie został określony - z przeciętnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych. 1.4.17. Pas drogowy - wydzielony liniami rozgraniczającymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi oraz drzew i krzewów. Pas drogowy może również obejmować teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urządzeń chroniących ludzi i środowisko przed uciążliwościami powodowanymi przez ruch na drodze. 1.4.18. Pobocze - część korony drogi przeznaczona do chwilowego zatrzymywania się pojazdów, umieszczenia urządzeń bezpieczeństwa ruchu i wykorzystywana do ruchu pieszych, służąca jednocześnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni. 30

1.4.19. Podłoże - grunt rodzimy lub nasypowy, leżący pod nawierzchnią do głębokości przemarzania. 1.4.20. Polecenie Inspektora Nadzoru - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Inspektora Nadzoru, w formie pisemnej, dotyczące sposobu realizacji robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy. 1.4.21. Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem Dokumentacji Projektowej. 1.4.22. Przedsięwzięcie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połączenia drogowego lub całkowita modernizacja (zmiana parametrów geometrycznych trasy w planie i przekroju podłużnym) istniejącego połączenia. 1.4.23. Rekultywacja - roboty mające na celu uporządkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadania budowlanego. 1.4.24. Rysunki - część Dokumentacji Projektowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i wymiary obiektu będącego przedmiotem robót. 1.4.25. Kosztorys Ofertowy - wykaz robót z podaniem ich ilości w kolejności technologicznej ich wykonania. 1.4.26. Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego, stanowiąca odrębną całość konstrukcyjną lub technologiczną, zdolną do samodzielnego spełnienia przewidywanych funkcji techniczno-użytkowych. Zadanie może polegać na wykonywaniu robót związanych z budową, modernizacją, utrzymaniem oraz ochroną budowli drogowej lub jej elementu. 1.4.27. Inspektor Nadzoru osoba prawna lub fizyczna, w tym również pracownik Zamawiającego, wyznaczona przez Zamawiającego do reprezentowania jego interesów przez sprawowanie kontroli zgodności realizacji robót budowlanych z Dokumentacją Projektową, Specyfikacjami Technicznymi, przepisami, zasadami wiedzy technicznej oraz postanowieniami warunków Kontraktu (umowy). 1.4.28. Zamawiający każdy podmiot szczegółowo określony w umowie (kontrakcie) udzielający zamówienia na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych (z 10 czerwca 1994 r z późniejszymi zmianami). 1.4.29. Wykonawca osoba prawna (lub fizyczna), z którą Zamawiający zawarł Kontrakt (umowę) w wyniku wyboru ofert oraz jej następcy prawni. 1.4.30. Teren budowy przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane, wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy. 1.4.31. Chodnik - wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsunięty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych. 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za ich zgodność z Dokumentacją Projektową, SST i poleceniami Inspektora Nadzoru. 1.5.1. Przekazanie Terenu Budowy Zamawiający w terminie określonym w Warunkach Szczegółowych Kontraktu przekaże Wykonawcy Teren Budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, lokalizację punktów głównych trasy oraz reperów, Dziennik Przebiegu Robót i Księgę Obmiaru robót oraz dwa egzemplarze Dokumentacji Projektowej i dwa komplety SST. Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru końcowego robót. Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt. 1.5.2. Dokumentacja Projektowa Dokumentacja projektowa będzie zawierać rysunki, obliczenia i dokumenty, zgodne z wykazem podanym w szczegółowych warunkach umowy, uwzględniającym podział na dokumentację projektową: a) Zamawiającego; przetargową dokumentację projektową oraz projektową dokumentację wykonawczą (techniczną), które zostaną przekazane Wykonawcy, b) Wykonawcy; którą Wykonawca opracuje w ramach ceny kontraktowej. Dokumentacja Projektowa Wykonawcy powinna zawierać uzgodnienia z właścicielami terenów przeznaczonych do tymczasowego lub stałego zajęcia oraz stosownymi instytucjami zajmującymi się ochroną środowiska naturalnego. W/w Dokumentację Projektową Wykonawca przedstawi Inwestorowi do akceptacji przed rozpoczęciem robót określonych Umową. Jeżeli w trakcie wykonywania Robót okaże się koniecznym uzupełnienie Dokumentacji Projektowej przekazanej przez Zamawiającego, Wykonawca sporządzi brakujące rysunki i SST na własny koszt i przedłoży je Inspektorowi Nadzoru do zatwierdzenia. 1.5.3. Zgodność robót z Dokumentacją Projektową i SST Dokumentacja Projektowa, Specyfikacje Techniczne oraz dodatkowe dokumenty przekazane przez Inspektora Nadzoru Wykonawcy stanowią część Umowy, a wymagania wyszczególnione w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji. W przypadku rozbieżności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje następująca kolejność ich ważności: - Specyfikacje Techniczne, - Dokumentacja Projektowa. Wykonawca nie może wykorzystywać błędów lub opuszczeń w Dokumentach Umowy, a o ich wykryciu powinien natychmiast powiadomić Inspektora Nadzoru. W przypadku rozbieżności opis wymiarów ważniejszy jest od odczytu ze skali rysunków. Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały będą zgodne z Dokumentacją Projektową i SST. Dane określone w Dokumentacji Projektowej i w SST będą uważane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach określonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli muszą być jednorodne i wykazywać bliską zgodność z określonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji. W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z Dokumentacją Projektową lub SST i wpłynie to na niezadawaląjącą jakość elementu budowli, to takie materiały będą niezwłocznie zastąpione innymi, a roboty rozebrane na koszt Wykonawcy. 31

1.5.4. Zabezpieczenie Terenu Budowy Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Wykonawca jest zobowiązany do utrzymania ruchu publicznego na Terenie Budowy, w okresie trwania realizacji Umowy aż do zakończenia i odbioru ostatecznego robót. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi Inspektorowi Nadzoru do zatwierdzenia uzgodniony z odpowiednim zarządem drogi i organem zarządzającym ruchem projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zależności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być aktualizowany przez Wykonawcę na bieżąco. W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał wszystkie tymczasowe urządzenia zabezpieczające takie jak: zapory, światła ostrzegawcze, sygnały itp., zapewniając w ten sposób bezpieczeństwo pojazdów i pieszych. Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające będą akceptowane przez Inspektora Nadzoru. Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inspektorem Nadzoru oraz przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez Inspektora Nadzoru, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inspektora Nadzoru. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. Koszt zabezpieczenia Terenu Budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w Cenę Kontraktową (umowną). 1.5.5. Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót Wykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego. W okresie trwania budowy i wykańczania robót Wykonawca będzie: a./ utrzymywać Teren Budowy i wykopy w stanie bez wody stojącej, b./ podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół Terenu Budowy oraz będzie unikać uszkodzeń lub uciążliwości dla osób lub własności społecznej i innych, a wynikających ze skażenia, hałasu lub innych przyczyn powstałych w następstwie jego sposobu działania. Stosując się do tych wymagań będzie miał szczególny wzgląd na: 1./ Lokalizację baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych 2./ Środki ostrożności i zabezpieczenia przed: - zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi, - zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami, - możliwością powstania pożaru. Opłaty i kary za przekroczenie w trakcie realizacji robót norm określonych w odpowiednich przepisach dotyczących ochrony środowiska obciążą Wykonawcę. 1.5.6. Ochrona przeciwpożarowa Wykonawca będzie przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej. Wykonawca będzie utrzymywać sprawny sprzęt przeciwpożarowy, wymagany przez odpowiednie przepisy, na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych i magazynach oraz w maszynach i pojazdach. Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personel Wykonawcy. 1.5.7. Materiały szkodliwe dla otoczenia Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie mogą być stosowane do wykonywania robót. Nie dopuszcza się użycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stężeniu większym od dopuszczalnego. Wszelkie materiały odpadowe użyte do robót będą miały świadectwa dopuszczenia, wydane przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określające brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko. Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakończeniu robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste) mogą być użyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowania. Jeżeli wymagają tego odpowiednie przepisy Wykonawca powinien otrzymać zgodę na użycie tych materiałów od właściwych organów administracji państwowej. 1.5.8. Ograniczenie obciążeń osi pojazdów Wykonawca stosować się będzie do ustawowych ograniczeń obciążenia na oś przy transporcie materiałów i wyposażenia na i z terenu robót. Uzyska on wszelkie niezbędne zezwolenia od władz, co do przewozu nietypowych wagowo ładunków i w sposób ciągły będzie o każdym takim przewozie powiadamiał Inżyniera. Pojazdy i ładunki powodujące nadmierne obciążenie osiowe nie będą dopuszczone na świeżo ukończony fragment budowy w obrębie Terenu Budowy i Wykonawca będzie odpowiadał za naprawę wszelkich robót w ten sposób uszkodzonych, zgodnie z poleceniami Inspektora Nadzoru. 1.5.9. Bezpieczeństwo i higiena pracy Podczas realizacji robót Wykonawca będzie przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz niespełniających odpowiednich wymagań sanitarnych. Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne oraz sprzęt i odpowiednią odzież dla ochrony życia i zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w Cenie Umownej. 32

1.5.10. Ochrona i utrzymanie robót Wykonawca będzie odpowiedzialny za ochronę robót i za wszelkie materiały i urządzenia używane do robót od Daty Rozpoczęcia do daty wydania potwierdzenia Zakończenia przez Inspektora Nadzoru. Wykonawca będzie utrzymywać roboty do czasu końcowego odbioru. Utrzymanie powinno być prowadzone w taki sposób, aby budowla drogowa lub jej elementy były w zadowalającym stanie przez cały czas, do momentu odbioru końcowego. Jeśli Wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie I Inspektora Nadzoru powinien rozpocząć roboty utrzymaniowe nie później niż w 24 godziny po otrzymaniu tego polecenia 1.5.11. Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie przepisy wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych praw, przepisów i wytycznych podczas prowadzenia robót. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie wykorzystania opatentowanych urządzeń lub metod. Wykonawca będzie gromadził wszystkie zezwolenia i inne odnośne dokumenty i przedstawiał je na każde życzenie Inspektora Nadzoru. 1.5.12. Równoważność norm i zbiorów przepisów prawnych Gdziekolwiek w dokumentach kontraktowych powołane są konkretne normy i przepisy, które mają spełniać materiały, sprzęt i inne towary oraz wykonane i zbadane roboty, będą obowiązywać postanowienia najnowszego wydania lub poprawionego wydania powołanych norm i przepisów o ile w warunkach umowy nie postanowiono inaczej. 1.5.13. Ochrona własności publicznej i prywatnej Wykonawca jest zobowiązany do ochrony przed uszkodzeniem lub zniszczeniem własności publicznej i prywatnej. Jeżeli w związku z niewłaściwym prowadzeniem robót, zaniedbaniem lub brakiem działań ze strony Wykonawcy nastąpi uszkodzenie lub zniszczenie własności prywatnej lub publicznej, to Wykonawca na swój koszt naprawi lub odtworzy uszkodzoną własność w taki sposób, aby stan naprawionej własności był nie gorszy niż przed powstaniem tego uszkodzenia lub zniszczenia. Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni terenu i za urządzenia uzbrojenia podziemnego, takie jak: przewody, rurociągi, kable itp., których położenie było wskazane przez Zamawiającego. Wykonawca powinien uzyskać od odpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego, dotyczących dokładnego położenia tych urządzeń w obrębie placu budowy. O zamiarze przystąpienia do robót w pobliżu tych urządzeń lub instalacji, bądź ich przekładania Wykonawca powinien zawiadomić ich właścicieli i Inspektora Nadzoru. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy. O fakcie przypadkowego uszkodzenia tych instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Zamawiającego i zainteresowane władze. Koszt naprawy ponosi Wykonawca. Jeżeli teren budowy przylega do terenów z zabudową mieszkaniową, Wykonawca będzie realizować roboty w sposób powodujący minimalną niedogodność dla mieszkańców. Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie budowy, spowodowane jego działalnością. 1.5.14. Wykopaliska Wszelkie wykopaliska, monety, przedmioty wartościowe, budowle oraz inne pozostałości o znaczeniu geologicznym lub archeologicznym odkryte na terenie budowy będą uważane za własność Zamawiającego. Wykonawca zobowiązany jest powiadomić Inspektora Nadzoru i postępować zgodnie z jego poleceniami. Jeżeli w wyniku tych poleceń Wykonawca poniesie koszty i/lub wystąpią opóźnienia w robotach, Inspektora Nadzoru po uzgodnieniu z Zamawiającym i Wykonawcą ustali wydłużenie czasu wykonania robót i/lub wysokość kwoty, o którą należy zwiększyć cenę umowną. 2. MATERIAŁY 2.1. Źródła uzyskania materiałów Co najmniej na trzy tygodnie przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych oraz próbki do zatwierdzenia przez Inspektora Nadzoru. Zatwierdzenie pewnych materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie, że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Wykonawca zobowiązany jest do prowadzenia badań w celu udokumentowania, że materiały uzyskane z dopuszczonego źródła w sposób ciągły spełniają wymagania Specyfikacji Technicznych w czasie postępu robót. 2.2. Pozyskiwanie materiałów miejscowych Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów z jakichkolwiek źródeł miejscowych włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć Inspektorowi Nadzoru wymagane dokumenty przed rozpoczęciem eksploatacji źródła. Wykonawca przedstawi dokumentację zawierającą raporty z badań terenowych i laboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji do zatwierdzenia Inspektorowi Nadzoru. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów z jakiegokolwiek źródła. Wykonawca poniesie wszystkie koszty a w tym: opłaty, wynagrodzenia i jakiekolwiek inne koszty związane z dostarczeniem materiałów do robót. Humus i nadkład czasowo zdjęte z terenu wykopów, ukopów i miejsc pozyskania piasku i żwiru będą formowane w hałdy i wykorzystane przy zasypce i przywracaniu stanu terenu przy ukończeniu robót. Wszystkie odpowiednie materiały pozyskane z wykopów na Terenie Budowy lub z innych miejsc wskazanych w Umowie będą wykorzystane do robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymagań Umowy lub wskazań Inspektora Nadzoru. Z wyjątkiem uzyskania na to pisemnej zgody Inspektora Nadzoru, Wykonawca nie będzie prowadzić żadnych wykopów w obrębie Terenu Budowy poza tymi, które zostały wyszczególnione w Umowie. 33

Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze. 2.3. Inspekcja wytwórni materiałów Wytwórnie materiałów, w tym mieszanek mineralno-asfaltowych, a także te w których produkcja odbywa się w miejscach nie należących do Wykonawcy mogą być okresowo kontrolowane przez Inspektora Nadzoru w celu sprawdzenia zgodności produkcji z wymaganiami. Próbki materiałów mogą być pobierane w celu sprawdzenia ich właściwości. Wynik tych kontroli będzie podstawą akceptacji określonej partii materiałów pod względem jakości. W przypadku, gdy Inspektor Nadzoru będzie przeprowadzał inspekcję wytwórni będą zachowane następujące warunki: a./ Inspektora Nadzoru będzie miał zapewnioną współpracę i pomoc Wykonawcy oraz producenta materiałów w czasie przeprowadzania inspekcji; b. Inspektora Nadzoru będzie miał wolny dostęp, w dowolnym czasie, do tych części wytwórni, gdzie odbywa się produkcja materiałów przeznaczonych do realizacji Umowy. c. Jeżeli produkcja odbywa się w miejscu nie należącym do Wykonawcy, Wykonawca uzyska dla Inspektora Nadzoru zezwolenie dla przeprowadzenia inspekcji i badań w tych miejscach. 2.4. Materiały nie odpowiadające wymaganiom Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z Terenu Budowy, bądź złożone w miejscu wskazanym przez Inspektora Nadzoru. Jeśli Inspektora Nadzoru zezwoli Wykonawcy na użycie tych materiałów do innych robót, niż te dla których zostały zakupione, to koszt tych materiałów zostanie przewartościowany przez Inspektora Nadzoru. Każdy rodzaj robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jego nie przyjęciem i niezapłaceniem. 2.5. Przechowywanie i składowanie materiałów Wykonawca, zapewni aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą one potrzebne do robót, były zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwość do robót i były dostępne do kontroli przez Inspektora Nadzoru. Miejsca czasowego składowania będą zlokalizowane w obrębie Terenu Budowy w miejscach uzgodnionych z Inspektorem Nadzoru lub poza Terenem Budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę. 2.6. Wariantowe stosowanie materiałów Jeśli Dokumentacja Projektowa lub SST przewidują możliwość wariantowego zastosowania rodzaju materiału w wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru o swoim zamiarze, co najmniej 3 tygodnie przed użyciem materiału, albo w okresie dłuższym, jeśli będzie to wymagane dla badań prowadzonych przez Inspektora Nadzoru. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie może być później zmieniany bez zgody Inspektora Nadzoru. 3. SPRZĘT Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w SST, PZJ lub projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Inspektora Nadzoru, w przypadku braku ustaleń w takich dokumentach sprzęt powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. Liczba i wydajność sprzętu będzie gwarantować przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w Dokumentacji Projektowej, ST i wskazaniach Inspektora Nadzoru w terminie przewidzianym Umową. Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być utrzymywany w dobrym stanie i gotowości do pracy. Będzie on zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego użytkowania. Wykonawca dostarczy Inspektorowi Nadzoru kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania, tam gdzie jest to wymagane przepisami. Jeżeli Dokumentacja Projektowa lub ST przewidują możliwość wariantowego użycia sprzętu przy wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptację przed użyciem sprzętu. Wybrany sprzęt, po akceptacji Inżyniera, nie może być później zmieniany bez jego zgody. Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków Umowy, zostaną przez Inspektora Nadzoru zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót. Wykonawca powinien dysponować sprawnym rezerwowym sprzętem, gotowym do użytku, w przypadku awarii sprzętu podstawowego. 4. TRANSPORT Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewożonych materiałów. Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w Dokumentacji Projektowej, ST i wskazaniami Inspektora Nadzoru, w terminie przewidzianym Umową. Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych obciążeń na osie pojazdów i innych parametrów technicznych. Środki transportu nie odpowiadające warunkom Umowy na polecenie Inspektora Nadzoru będą usunięte z Terenu Budowy. Wykonawca będzie usuwać na bieżąco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do Terenu Budowy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonywania robót Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z Umową, oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za ich zgodność z Dokumentacją Projektową, wymaganiami SST, PZJ, projektu organizacji robót oraz poleceniami Inspektora Nadzoru. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w Dokumentacji Projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Inspektora Nadzoru. 34

Następstwa jakiegokolwiek błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczeniu robót zostaną, jeśli wymagać tego będzie Inspektor Nadzoru, poprawione przez Wykonawcę na własny koszt. Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenia wysokości przez Inspektora Nadzoru nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność. Decyzje Inspektora Nadzoru dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach sformułowanych w Umowie, Dokumentacji Projektowej i w ST, a także w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Inspektora Nadzoru uwzględni wyniki badań materiałów i robót, rozrzuty normalnie występujące przy produkcji i w badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię. Polecenia Inspektora Nadzoru będą wykonywane nie później niż w czasie przez niego wyznaczonym, po ich otrzymaniu przez Wykonawcę, pod groźbą zatrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu ponosi Wykonawca. Inspektora Nadzoru podejmuje decyzje we wszystkich sprawach związanych z jakością robót, oceną jakości stosowanych materiałów i postępem robót, a także we wszystkich sprawach związanych z interpretacją Dokumentacji Projektowej i ST oraz dotyczących akceptacji wypełnienia warunków Umowy przez Wykonawcę. Inspektor Nadzoru jest upoważniony do kontroli wszystkich robót oraz materiałów dostarczonych na budowę lub na jej terenie produkowanych, włączając w to przygotowanie i produkcję materiałów. Inspektora Nadzoru powiadomi Wykonawcę o wykrytych wadach i odrzuci wszystkie materiały i roboty, które nie spełniają wymagań jakościowych. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Program zapewnienia jakości (PZJ) Do obowiązków Wykonawcy należy opracowanie i przedstawienie do aprobaty Inspektora Nadzoru programu zapewnienia jakości, w którym przedstawi on zamierzony sposób wykonywania robót, możliwości techniczne, kadrowe i organizacyjne gwarantujące wykonanie robót zgodnie z Dokumentacją Projektową, SST oraz poleceniami i ustaleniami przekazanymi przez Inspektora Nadzoru. Program zapewnienia jakości będzie zawierać: a. część ogólną opisującą: organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót, bhp, wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót, system (sposób i procedurę) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych Robót, wyposażenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza zlecić prowadzenie badań), sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących a także wyciąganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji Inspektorowi Nadzoru; b. część szczegółową opisującą dla każdego asortymentu robót: 1. wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposażeniem w mechanizmy do sterowania i urządzenia pomiarowo-kontrolne, 2. rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, spoiw, lepiszczy, kruszyw itp., 3. sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie transportu, 4. sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń, itp.) prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót, 5. sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom. 6.2. Zasady kontroli jakości robót Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru, włączając personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz robót. Przed zatwierdzeniem systemu kontroli Inspektora Nadzoru może zażądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu zademonstrowania, że poziom ich wykonywania jest zadowalający. Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w Dokumentacji Projektowej i SST. Minimalne wymagania co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w SST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one tam określone, Inspektora Nadzoru ustali, jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z Umowa. Wykonawca będzie posiadać odpowiednie świadectwa wydane przez upoważnione jednostki, że wszystkie stosowane urządzenia posiadają ważną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań. Inspektora Nadzoru będzie mieć stały i nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji oraz będzie mieć możliwość uczestniczenia w badaniach, pomiarach, poborze próbek itp. Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem badań materiałów ponosi Wykonawca. 6.3. Pobieranie próbek Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, że wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań. Inspektor Nadzoru będzie mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek. 35

Na polecenie Inspektora Nadzoru, Wykonawca będzie przeprowadzać na własny koszt dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości co do jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Inspektora Nadzoru. Próbki dostarczone przez Wykonawcę do badań wykonywanych przez Inspektora Nadzoru będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. 6.4. Badania i pomiary Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania wymaganego w SST, stosować można wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania. Po wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na piśmie ich wyniki do akceptacji Inspektora Nadzoru. 6.5. Raporty z badań Wykonawca będzie kompletować i przechowywać raporty ze wszystkich badań i udostępniać je na każde życzenie Inspektora Nadzoru. Wyniki badań (kopie) będą przekazywane Inspektorowi Nadzoru i na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lub innych, przez niego zaaprobowanych. 6.6. Badania prowadzone przez Inspektora Nadzoru 6.6.1. Ogólne zasady prowadzonych badań przez Inspektora Nadzoru Dla celów kontroli jakości i zatwierdzenia materiałów i robót, Inspektora Nadzoru uprawniony jest do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów niezależnie od Wykonawcy. Zapewniona mu będzie wszelka potrzebna do tego pomoc ze strony Wykonawcy i producenta materiałów. Inspektor Nadzoru będzie oceniać jakość, zgodność materiałów i robót z wymaganiami SST i Dokumentacji Projektowej na podstawie przede wszystkim wyników własnych badań. 6.6.2. Badania i pomiary Laboratorium Zamawiającego Laboratorium Zamawiającego wykonuje następujące badania i pomiary zlecane przez Inspektora Nadzoru: 1. przed rozpoczęciem robót: - badania materiałów przewidzianych do wbudowania, 2. w trakcie robót: - badania jakości stosowanych materiałów i wykonywanych robót, - badania sprawdzające do odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu, - badania i pomiary do odbioru ostatecznego wg poszczególnych asortymentowych SST. W czasie trwania budowy próbki należy dostarczać sukcesywnie w miarę postępu robót. 6.7. Certyfikaty i deklaracje Inspektor Nadzoru może dopuścić do użycia tylko te materiały, które posiadają: a) certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych, b) deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z: Polską Normą lub aprobatą techniczną, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt. 1 i które spełniają wymogi SST. W przypadku materiałów, dla których ww. dokumenty są wymagane przez SST, każda partia dostarczona do robót będzie posiadać te dokumenty, określające w sposób jednoznaczny jej cechy. Produkty przemysłowe muszą posiadać ww. dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań wykonanych przez niego. Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę Inspektorowi Nadzoru. Jakiekolwiek materiały, które nie spełniają tych wymagań będą odrzucone. 6.8. Dokumenty budowy (1) Dziennik Przebiegu Robót Dziennik Przebiegu Robót jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy Terenu Budowy do końca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialność za prowadzenie Dziennika Przebiegu Robót spoczywa na Wykonawcy. Zapisy w Dzienniku Przebiegu Robót będą dokonywane na bieżąco i będą dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. Każdy zapis w Dzienniku Przebiegu Robót będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zapisy będą czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden pod drugim, bez przerw. Załączone do Dziennika Przebiegu Robót protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisem Wykonawcy i Inspektora Nadzoru. Do Dziennika Przebiegu Robót należy wpisywać w szczególności: datę przekazania Wykonawcy Terenu Budowy, datę przekazania przez Zamawiającego Dokumentacji Projektowej, uzgodnienie przez Inspektora Nadzoru programu zapewnienia jakości i harmonogramów robót, terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót, przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach, 36

uwagi i polecenia Inspektora Nadzoru, daty zarządzenia wstrzymania robót, z podaniem powodu, - zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających, ulegających zakryciu, częściowych i końcowych odbiorów robót, -wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy, - stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku z warunkami klimatycznymi, -zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w Dokumentacji Projektowej, - dane dotyczące czynności geodezyjnych (pomiarowych) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót, - dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót, -dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem, kto je przeprowadzał, - wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, - inne istotne informacje o przebiegu robót. Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do Dziennika Przebiegu Robót będą przedłożone Inspektorowi Nadzoru do ustosunkowania się. Decyzje Inspektora Nadzoru wpisane do Dziennika Przebiegu Robót Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska. Wpis projektanta do Dziennika Przebiegu Robót obliguje Inspektora Nadzoru do ustosunkowania się. Projektant nie jest jednak stroną Umowy i nie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy robót. (2) Księga obmiaru robót Księga obmiaru robót stanowi dokument pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu każdego z elementów robót. Obmiary wykonanych robót przeprowadza się w sposób ciągły w jednostkach przyjętych w Wycenionym Kosztorysie Ofertowym i wpisuje do Rejestru Obmiarów. (3) Dokumenty laboratoryjne Dzienniki laboratoryjne, atesty materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolne wyniki badań Wykonawcy będą gromadzone w formie uzgodnionej w programie zapewnienia jakości. Dokumenty te stanowią załączniki do odbioru robót. Winny być udostępnione na każde życzenie Inspektora Nadzoru. (4) Pozostałe dokumenty budowy Do dokumentów budowy zalicza się, oprócz wymienionych w pkt. (1)-(3) następujące dokumenty: a./ zgłoszenie robót, b./ protokoły przekazania Terenu Budowy, c./ umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne, d./ protokoły z odbioru robót e./ protokoły z narad i ustaleń, f./ korespondencję na budowie. (5) Przechowywanie dokumentów budowy Dokumenty budowy będą przechowywane na Terenie Budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem. Wszelkie dokumenty budowy będą zawsze dostępne dla Inspektora Nadzoru i przedstawiane do wglądu na życzenie Zamawiającego. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Obmiar robót będzie określać faktyczny zakres wykonywanych robót zgodnie z Dokumentacją Projektową i SST, w jednostkach ustalonych w przedmiarze robót. Obmiaru robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inspektora Nadzoru o zakresie obmierzanych robót i terminie obmiaru, co najmniej na 3 dni przed tym terminem. Wyniki obmiaru będą wpisane do Księga obmiaru robót. Jakikolwiek błąd lub przeoczenie (opuszczenie) w ilościach podanych w przedmiarze robót lub gdzie indziej w Specyfikacjach Technicznych nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku ukończenia wszystkich robót. Błędne dane zostaną poprawione wg instrukcji Inspektora Nadzoru na piśmie. Obmiar gotowych robót będzie przeprowadzony z częstością wymaganą do celu miesięcznej płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie określonym w Umowie lub oczekiwanym przez Wykonawcę i Inspektora Nadzoru. Obmiar odbywać się będzie w obecności Inspektora Nadzoru i podlega jego akceptacji 7.2. Zasady określania ilości robót i materiałów Długości i odległości pomiędzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi będą obmierzone poziomo wzdłuż linii osiowej. Jeśli Specyfikacje Techniczne właściwe dla danych robót nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3 jako długość pomnożona przez średni przekrój. Ilości, które mają być obmierzone wagowo, będą ważone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami Specyfikacji Technicznych. Pojazdy używane do przewożenia materiałów rozliczanych na podstawie masy na samochodzie powinny być ważone co najmniej raz dziennie. Inspektora Nadzoru ma prawo do losowego sprawdzenia masy i stopnia załadowania pojazdów, a w przypadku stwierdzenia, że objętość materiału przewożona danym pojazdem jest mniejsza od wcześniejszej uzgodnionej, to całość materiałów przewiezionych przez ten pojazd od czasu poprzedniej kontroli zostanie odpowiednio zredukowana. Każdy samochód powinien być oznakowany w sposób czytelny, umożliwiający jego identyfikacje. Obmiar winien następować w punkcie dostawy. 37

Za zgodą Inspektora Nadzoru Wykonawca może dokonywać ważenia pojazdów w publicznych punktach ważenia na urządzeniach wagowych posiadających ważne świadectwa legalizacji. 7.3. Urządzenia i sprzęt pomiarowy Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru robót będą zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. Urządzenia i sprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. Jeżeli urządzenia te lub sprzęt wymagają badań atestujących to Wykonawca będzie posiadać ważne świadectwa legalizacji. Wszystkie urządzenia pomiarowe będą przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania robót. 7.4. Wagi i zasady ważenia Wykonawca dostarczy i zainstaluje urządzenia wagowe odpowiadające odnośnym wymaganiom Specyfikacji Technicznych. Będzie utrzymywać to wyposażenie zapewniając w sposób ciągły zachowanie dokładności wg norm zatwierdzonych przez Inspektora Nadzoru. 7.5. Czas przeprowadzenia obmiaru Obmiary będą przeprowadzone przed częściowym lub końcowym odbiorem robót, a także w przypadku występowania dłuższej przerwy w robotach i zmiany Wykonawcy robót. Obmiar robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania. Obmiar robót podlegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem. Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia będą wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny. Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objętości będą uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na w Księdze obmiaru robót. W razie braku miejsca szkice mogą być dołączone w formie oddzielnego załącznika do Księgi obmiaru robót, którego wzór zostanie uzgodniony z Inspektorem Nadzoru. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Rodzaje odbiorów robót W zależności od ustaleń odpowiednich SST, roboty podlegają następującym etapom odbioru, dokonywanym przez Inspektora Nadzoru przy udziale Wykonawcy: a./ odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu, b./ odbiorowi częściowemu, c./ odbiorowi końcowemu, d./ odbiorowi pogwarancyjnemu. 8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesie realizacji ulegną zakryciu. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót. Odbioru robót dokonuje Inspektor Nadzoru. Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do Dziennika Przebiegu Robót i jednoczesnym powiadomieniem Inspektora Nadzoru. Odbiór będzie przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do Dziennika Przebiegu Robót i powiadomienia o tym fakcie Inspektora Nadzoru. Jakość i ilość robót ulegających zakryciu ocenia Inspektor Nadzoru na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary, w konfrontacji z Dokumentacją Projektową, SST i uprzednimi ustaleniami. Na polecenie Inspektora Nadzoru badania sprawdzające przeprowadza Laboratorium Zamawiającego. 8.3. Odbiór częściowy Odbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót. Odbioru częściowego robót dokonuje się wg zasad jak przy odbiorze końcowym robót. Odbioru robót dokonuje Inspektor Nadzoru. 8.4. Odbiór końcowy robót 8.4.1. Zasady odbioru ostatecznego robót Odbiór końcowy polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości. Całkowite zakończenie robót oraz gotowość do odbioru końcowego będzie stwierdzona przez Wykonawcę wpisem do Dziennika Przebiegu Robót z bezzwłocznym powiadomieniem na piśmie o tym fakcie Inspektora Nadzoru. Zakończenie robót musi zostać potwierdzone przez Inspektora Nadzoru wpisem do Dziennika Przebiegu Robót. Warunkami pozwalającymi na dokonanie potwierdzającego wpisu są: - przekazanie Inspektorowi Nadzoru kompletnych badań i pomiarów wymaganych przez odpowiednie asortymentowe SST do odbioru końcowego robót, - uzyskanie pozytywnych wyników badań i pomiarów Odbiór końcowy robót nastąpi w terminie ustalonym w dokumentach umowy, licząc od dnia potwierdzenia przez Inspektora Nadzoru zakończenia robót i przyjęcia dokumentów, o których mowa w punkcie 8.4.2. Odbioru końcowego robót dokona komisja wyznaczona przez Zamawiającego w obecności Inspektora Nadzoru i Wykonawcy. Komisja odbierająca roboty dokona ich oceny jakościowej na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodności wykonania robót z dokumentacją projektową i SST. Badania i ustalone pomiary do odbioru końcowego wykonuje Laboratorium Zamawiającego, na próbkach pobranych przez Wykonawcę w obecności Inspektora Nadzoru. Inspektor Nadzoru wskazuje miejsca poboru próbek. Próby do badań odbiorczych dostarcza do Laboratorium Zamawiającego Inspektora Nadzoru. Podstawą do odbioru końcowego robót są przede wszystkim wyniki badań Laboratorium Zamawiającego. Odbierający dokonuje odbioru końcowego robót, jeżeli ich jakość i ilość w poszczególnych asortymentach jest zgodna z warunkami Umowy, SST oraz ustaleniami i poleceniami Inspektora Nadzoru. Roboty z wadami nie będą podlegały odbiorowi. 38

W toku odbioru końcowego robót komisja zapozna się z realizacją ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów robót zanikających i ulegających zakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania robót uzupełniających i robót poprawkowych. W przypadkach niewykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub robót uzupełniających w warstwie ścieralnej lub robotach wykończeniowych, komisja przerwie swoje czynności i ustali nowy termin odbioru końcowego. 8.4.2. Dokumenty do odbioru końcowego Podstawowym dokumentem do dokonania odbioru końcowego robót jest protokół odbioru końcowego robót sporządzony wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Do odbioru końcowego Wykonawca jest zobowiązany przygotować następujące dokumenty: - dokumentację projektową podstawową z naniesionymi zmianami oraz dodatkową, jeśli została sporządzona w trakcie realizacji umowy, - szczegółowe specyfikacje techniczne (podstawowe z dokumentów umowy i ew. uzupełniające lub zamienne), - recepty i ustalenia technologiczne, - dziennik przebiegu robót i ksiega obmiaru robót (oryginały), - wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych, zgodne z SST i ew. PZJ, - deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności wbudowanych materiałów zgodnie z SST i ew. PZJ, - opinię technologiczną sporządzoną na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów załączonych do dokumentów odbioru, wykonanych zgodnie z SST i PZJ, - rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszących (np. na przełożenie linii telefonicznej, energetycznej, gazowej, oświetlenia itp.) oraz protokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń, - geodezyjną inwentaryzację powykonawczą robót i sieci uzbrojenia terenu, - kopię mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej. W przypadku, gdy wg komisji, roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru końcowego, komisja w porozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru końcowego robót. Wszystkie zarządzone przez komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Termin wykonania robót poprawkowych i robót uzupełniających wyznaczy komisja. 8.5. Odbiór pogwarancyjny Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonanych robót związanych z usunięciem wad stwierdzonych przy odbiorze końcowym i zaistniałych w okresie gwarancyjnym. Odbiór pogwarancyjny będzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad opisanych w punkcie 8.4 Odbiór ostateczny robót. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ustalenia ogólne Podstawą płatności jest cena skalkulowana przez Wykonawcę i zawarta w tabeli,,wyceniony Wykaz Elementów Rozliczeniowych. Cena będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty w pkt. 9 SST i w Dokumentacji Projektowej.. 9.2. Warunki umowy i wymagania ogólne D-M-00.00.00 Koszt dostosowania się do wymagań warunków umowy i wymagań ogólnych zawartych w D-M-00.00.00 obejmuje wszystkie warunki określone w ww. dokumentach, a niewyszczególnione w WWER 9.3. Objazdy, przejazdy i organizacja ruchu Koszt wybudowania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: opracowanie oraz uzgodnienie z Inspektorem Nadzoru i odpowiednimi instytucjami projektu organizacji ruchu na czas trwania budowy, wraz z dostarczeniem kopii projektu Inspektorowi Nadzoru i wprowadzaniem dalszych zmian i uzgodnień wynikających z postępu robót, ustawienie tymczasowego oznakowania i oświetlenia zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu, opłaty/dzierżawy terenu, przygotowanie terenu, konstrukcję tymczasowej nawierzchni, ramp, chodników, krawężników, barier, oznakowani i drenażu, tymczasową przebudowę urządzeń obcych. Koszt utrzymania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: a) oczyszczanie, przestawienie, przykrycie i usunięcie tymczasowych oznakowań pionowych, poziomych, barier i świateł, b) utrzymanie płynności ruchu publicznego. Koszt likwidacji objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: III. usunięcie wbudowanych materiałów i oznakowania, IV. doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE e) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010, nr 243 poz. 1623 ) f) Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 poz. 260). 39

Załącznik nr 2 do PFU SPECYFIKACJA TECHNICZNA do projektu stałej organizacji ruchu na zadaniu pn. Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki 40

Przedmiotem niniejszej specyfikacji są wymagania dotyczące wykonania i odbioru projektu stałej organizacji ruchu dla zadania pn.: Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki. 1. Wymagania ogólne. 1.1 Projekt winien być opracowany z uwzględnieniem: Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym ((Dz.U. z 2012r nr 1137 z późn. zmianami) Ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (tekst jednolity Dz. U. Nr 71 z dnia 29 sierpnia 2000 roku, poz. 838 z późn. zmianami), Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43 z 1999 roku, poz. 430), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 roku w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (Dz. U. Nr 177 z dnia 14 października 2004 roku, poz. 1729), Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 roku w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170 z dnia 12 października 2002 roku. poz. 1393), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 roku w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. Nr 220 z dnia 23 grudnia 2003 roku, poz. 2181), wraz z załącznikami. 1.2 Projekty muszą uwzględniać stan prawny na dzień przekazania dokumentacji Zamawiającemu. 1.3 Projekty organizacji ruchu powinny zawierać oznakowanie pionowe, poziome, sygnalizacje świetlne i dźwiękowe, urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, a w szczególności winny uwzględniać: Ustalenie granic obszarów zabudowanych, Ustalenie granic administracyjnych miejscowości, gmin, powiatów, Wyznaczenie miejsc lokalizacji przystanków komunikacji zbiorowej, w tym dostosowanie lokalizacji istniejących przystanków do obowiązujących przepisów. Lokalizacja przystanków powinna uwzględniać możliwość wykonania peronów przystankowych, a docelowo zatok autobusowych. Ustalenie zakazów i nakazów ruchu określonych rodzajów pojazdów lub uczestników ruchu. Wyznaczenie przejść dla pieszych i przejazdów dla rowerzystów. Ustalenie oznakowania drogowskazowego. Wyznaczenie miejsc i określania sposobów oraz warunków parkowania pojazdów. Organizację ruchu na skrzyżowaniach. 1.4 W czasie opracowywania projektów ich Wykonawca jest zobowiązany do uwzględnienia zmian w organizacji ruchu, zatwierdzonych przez organ zarządzający ruchem, wskazanych przez Zamawiającego (od chwili udzielenia zamówienia do momentu złożenia opracowanej dokumentacji przez Wykonawcę do zatwierdzenia). 2. Zawartość opracowania. Projekt organizacji ruchu powinien zawierać: - plan orientacyjny w skali 1:10 000 do 1:25 000 z zaznaczeniem dróg, których dotyczy; - plan sytuacyjny w skali 1:1000 (skala podstawowa) oraz 1:500 (dla odcinków dróg obejmujących skomplikowane skrzyżowania z rozbudowanym oznakowaniem poziomym i odcinków dróg w granicach miast) z zaznaczeniem inwentaryzacji istniejącego oznakowania oraz projektowanej stałej organizacji ruchu; - program sygnalizacji i obliczenia przepustowości drogi w przypadku, gdy projekt zawierał będzie sygnalizację świetlną; - opis techniczny zawierający cel i zakres opracowania, charakterystykę drogi i ruchu na drodze, uzasadnienie wprowadzanych zmian w organizacji ruchu, 2.2 Zbiorcze zestawienie znaków pionowych, poziomych, urządzeń bezpieczeństwa ruchu zawartych w sporządzonym projekcie podzielonych na poszczególne kategorie oraz ilość znaków w danej kategorii. Należy dostarczyć projekty zwymiarowanych tablic drogowych typu E użytych w projekcie. Dla oznakowania poziomego należy podać rodzaj linii oraz 41

powierzchnię oznakowania poziomego z uwzględnieniem podziału na oznakowanie cienko i grubowarstwowe (lokalizacja początku i końca linii zgodna z obowiązującym układem referencyjnym, długość, symbol materiału). 2.3 Wszystkie konieczne uzgodnienia, opinie i zatwierdzenia wynikające z rozporządzenia o zarządzaniu ruchem oraz inne wskazane przez Zamawiającego. 3. Wymagania szczegółowe. 3.1 Do projektowania należy stosować materiały geodezyjne w postaci kopii map sytuacyjno-wysokościowych lub zasadniczych w skali 1:1000. Dla skomplikowanych skrzyżowań i odcinków przebiegających w granicach administracyjnych miast należy stosować mapy w skali 1:500; w przypadku braku takich map dopuszcza się wykonanie własnych szkiców zawierających zakres szczegółów niezbędny do prawidłowej realizacji zadania z zachowaniem w/w skal. 3.2 Projekty należy sporządzić w postaci: graficznej wydruki formatu A-3 wszystkich stron opracowania w sztywnych skoroszytowych okładkach (również formatu A-3) umożliwiających wielokrotne wykorzystywanie oraz wyjmowanie pojedynczych stron projektów, na papierze o gramaturze 160 g/m 2. Zamawiającemu należy przedłożyć 4 zatwierdzone egzemplarze projektu organizacji ruchu. Przekazane projekty organizacji ruchu maja być uzupełnione o ewentualne zmiany narzucone w piśmie zatwierdzającym przez jednostkę zatwierdzającą projekt. cyfrowej Zamawiający określa, iż projekt docelowej organizacji ruchu w wersji cyfrowej to zbiory z rozszerzeniem *.dgn (w wersji v8)które należy, przekazać na komputerowym nośniku informacji ( płyta DVD lub przenośny nośnik danych typu pendrive podłączany za pomocą portu USB). Pliki rastrowe tworzące podkład do projektu tworzyć muszą ciąg drogi umieszczony w układzie geodezyjnym 92 (skalibrowane podkłady mapowe o rozszerzeniu *.cit o rozdzielczości 600dpi linearnie). W przypadku dołączania plików referencyjnych do projektu, główny plik zawierający projekt powinien mieć w sobie aktywne ścieżki dostępu do plików referencyjnych. Przedmiotowy projekt docelowej organizacji ruchu winien być wykonany w oparciu o wdrożony w ZDW układ referencyjny. W opracowaniu należy zawrzeć wszystkie punkty referencyjne znajdujące się w obrębie projektowanego opracowania. Na załączonym pliku należy wykonać przedmiotowe opracowanie. Ewentualne pliki referencyjne należy wykonać bazując na pliku wzorcowym. Opracowanie w formie cyfrowej winno charakteryzować się następującymi parametrami; znaki pionowe jako zgrupowany obiekt, który, poddaje się rozgrupowaniu za pomocą narzędzia Drop Element symbol oraz przypisany pod nim kilometr znaku jako edytowalny tekst, wielkością dopasowany do grafiki znaku pionowego, niezmiennie w całym opracowaniu. symbol słupka jak i odnośnik prowadzący do grafiki znaku nie stanowią grupy obiektów z w/w grafiką znaku. zachowanie czytelności grafiki oznakowania jak i tekstów opisujących oznakowanie przy wydrukach w skali 1:1000 i 1:500, należy dostarczyć plik w formacie *.dgn zawierający wszystkie użyte w opracowaniu znaki pionowe, jako pogrupowane obiekty wielkości odpowiadającej użytej w opracowaniu. grafika oznakowania pionowego wykonana liniami o grubości 0 w przypadku opracowania nie wykonywanego za pomocą nakładki tematycznej WZDiR wdrożonej w tutejszym Zarządzie oznakowanie poziome winno być wykonane za pomocą stylów linii, które to style linii, jako plik RSC Zamawiający przekaże Wykonawcy. 42

Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w przypadku stosowania przez wykonawcę nakładki tematycznej WZDiR, wdrożonej i stosowanej w tutejszym Zarządzie, opracowanie należy wykonać zgodnie z instrukcją projektowania w w/w systemie, wprowadzając czytelne w wydruku w skali 1:1000 i 1:500 elementy graficzne jak i tekstowe. Poszczególne elementy projektu organizacji ruchu (znaki pionowe, znaki poziome, urządzenia BRD) powinny być opisane na oddzielnych warstwach. Należy stworzyć minimum następujące warstwy: znaki pionowe istniejące znaki pionowe projektowane oraz istniejące pozostawiane naki poziome projektowane urządzenia BRD istniejące urządzenia BRD projektowane oraz istniejące pozostawiane krawędzie jezdni istniejące (wraz z chodnikami) krawędzie jezdni projektowane (wraz z chodnikami) Nazwy warstw muszą jasno określać ich zawartość. 3.3 Na planie sytuacyjnym należy nanieść: istniejące oznakowanie pionowe projektowane oznakowanie pionowe projektowane oznakowanie poziome urządzenia BRD włączenia dróg z określeniem ich kategorii i rodzaju nawierzchni zjazdy indywidualne i publiczne chodniki obiekty generujące ruch, takie jak szkoły, kościoły, budynki użyteczności publicznej, parkingi, stacje paliw obiekty i urządzenia w pasie drogowym ograniczające widoczność na łukach i w rejonach skrzyżowań 3.4 Symbole znaków drogowych pionowych i poziomych oraz urządzeń BRD powinny być zgodne z rozporządzeniem Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 roku w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170 z dnia 12 października 2002 roku. poz. 1393), oraz Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunkami ich umieszczania na drogach 3.5 Kolorystyka i treść znaków pionowych, pokazanych na arkuszach planu sytuacyjnego, powinna odpowiadać wzorcom zawartym w w/w Warunkach. Każdy znak ma posiadać swój symbol oraz dokładną lokalizację zgodną z obowiązującym układem referencyjnym na dzień przekazania dokumentacji zamawiającemu. W przypadku znaków pionowych umieszczonych na wysięgnikach nad jezdnią należy oznaczyć ich lokalizację, ślad wysięgnika oraz symbol znaku. Niekonwencjonalne znaki drogowe pionowe i poziome należy przedstawić na planie odzwierciedlając dokładnie ich kolorystykę i treść. 3.6 Długość linii oznakowania poziomego wyznaczyć po sprawdzeniu warunków widoczności na łukach poziomych i pionowych, zgodnie z zasadami zawartymi w Szczegółowych warunkach technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunkami ich umieszczania na drogach. Na planie każda linia powinna posiadać odpowiedni symbol, długość oraz podaną lokalizację początku i końca linii zgodną z obowiązującym układem referencyjnym. Na odcinkach dróg przechodzących przez centra miejscowości, oraz w rejonach skrzyżowań z drogami krajowymi i wojewódzkimi należy zastosować oznakowanie poziome, które wykonywane będzie jako oznakowanie grubowarstwowe. 3.7 W przypadku występowania sygnalizacji świetlnej, należy zaznaczyć lokalizację sygnalizatorów, podać dane o projekcie na podstawie, którego wybudowano lub zmodernizowano sygnalizację, datę uruchomienia sygnalizacji lub ostatniej modernizacji. 43

4. Uwagi i zalecenia końcowe Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia 4.1. Na odcinkach dróg przebiegających przez miejscowości oraz w miejscach koncentracji zdarzeń drogowych (wskazanych przez Zamawiającego) należy rozważyć możliwość stosowania technicznych środków uspokojenia ruchu (za wyjątkiem progów zwalniających) takich jak: azyle zabezpieczające przejścia dla pieszych, odchylony przebieg pasa ruchu, optyczne zwężenie przekroju, itp. 4.2. Rozważyć możliwość wydzielenia pasów ruchu dla relacji skrętu w lewo lub w prawo na skrzyżowaniach w przypadku dużych natężeń ruchu na tych relacjach w sytuacjach, gdy pozwala na to szerokość jedni. 4.3. W celu zastosowania właściwego oznakowania wlotów podporządkowanych znakami A-7 lub B-20 dla istniejących skrzyżowań należy sporządzić trójkąty widoczności. Tam gdzie to możliwe zaprojektować usunięcie obiektów ograniczających widoczność (drzewa, krzewy, reklamy, itp.). 4.4. Należy stosować zasadę zgodności oznakowania pionowego z oznakowaniem poziomym. 4.5. Wydział Ochrony Pasa Drogowego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Krakowie dostarczy wykonawcy niezbędne dane dotyczące wprowadzonego układu referencyjnego w celu wdrożenia w/w układu w projekty docelowej organizacji ruchu. 44

Załącznik nr 3 do PFU SPECYFIKACJE TECHNICZNE D-07.01.01. wykonania oznakowania poziomego na zadaniu pn. MODERNIZACJA DW 791 W MIEJSCOWOŚCI RODAKI 45

1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia D - 07.01.01 OZNAKOWANIE POZIOME Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z oznakowaniem poziomym cienkowarstwowym przy realizacji zadania p.n. Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki Dokładny zakres robót w załączonym PFU. 1.2. Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót związanych z inwestycją z pkt. 1.1. 1.3. Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem oznakowania poziomego cienkowarstwowego drogi wojewódzkiej 781 zgodnie z zakresem określonym w projekcie stałej organizacji ruchu wykonanym przez Wykonawcę. 1.4.1. Droga budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiąca całość techniczno-użytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowana w pasie drogowym. 1.4.2 Dziennik przebiegu robót - opatrzony pieczęcią Zamawiającego zeszyt, z ponumerowanymi stronami, służący do notowania wydarzeń zaistniałych w czasie wykonywania robót, rejestrowania dokonanych odbiorów robót, przekazywania poleceń i innej korespondencji technicznej pomiędzy Zamawiającym i Wykonawcą. 1.4.3 Jezdnia - część drogi przeznaczona do ruchu pojazdów. 1.4.4 Kierownik robót - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upoważniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach realizacji kontraktu. 1.4.5 Korona drogi - jezdnie z poboczami, pasami awaryjnego postoju lub pasami przeznaczonymi do ruchu pieszych, zatokami autobusowymi lub postojowymi, a przy drogach dwujezdniowych również z pasem dzielącym jezdnie. 1.4.6 Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów. 1.4.7 Księga obmiaru robót - akceptowany przez Zamawiającego zeszyt z ponumerowanymi stronami służący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ewentualnie dodatkowych załączników. Wpisy w książce obmiaru robót podlegają potwierdzeniu przez Zamawiającego. 1.4.8 Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z oceną jakości materiałów oraz robót. 1.4.9 Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót zgodne ze specyfikacjami, zaakceptowane przez Zamawiającego. 1.4.10 Odpowiednia (bliska) zgodność - zgodność wykonywanych robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeśli przedział tolerancji nie został określony z przeciętnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych. 1.4.11 Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlanei urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. 1.4.12 Pobocze - część korony drogi przeznaczona do chwilowego zatrzymania się pojazdów, umieszczenia urządzeń bezpieczeństwa ruchu i wykorzystania do ruchu pieszych, służąca jednocześnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni. 1.4.13 Śrutowanie mechaniczne usuwanie warstwy oznakowania poprzez uderzanie śrutu pod dużym ciśnieniem w warstwę oznakowania powodujące jego łuszczenie. 1.4.14 Czas użytkowania (oznakowania drogi) okres, podczas którego oznakowanie drogi spełnia wszystkie wymagania wstępne określone w umowie. 1.4.15 Kruszywo przeciwpoślizgowe - twarde ziarna pochodzenia naturalnego lub sztucznego stosowane do zapewnienia własności przeciwpoślizgowych poziomym oznakowaniom dróg, stosowane samo lub w mieszaninie z kulkami szklanymi. 1.4.16 Kulki szklane - materiał w postaci przezroczystych, kulistych cząstek szklanych do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane materiałami w stanie ciekłym, w celu uzyskania widzialności oznakowania w nocy przez odbicie powrotne padającej wiązki światła pojazdu w kierunku kierowcy. Kulki szklane są także składnikami materiałów grubowarstwowych. 46

1.4.17 Materiały do poziomego znakowania dróg - materiały zawierające rozpuszczalniki lub wolne od rozpuszczalników, które mogą zostać naniesione albo wbudowane przez malowanie, natryskiwanie, klejenie itp. na nawierzchnie drogowe, stosowane w temperaturze otoczenia lub w temperaturze podwyższonej. Materiały te powinny posiadać właściwości odblaskowe. 1.4.18 Materiały do znakowania cienkowarstwowego - farby rozpuszczalnikowe, wodorozcieńczalne i chemoutwardzalne nakładane warstwą grubości od 0,4 mm do 0,8 mm, mierzoną na mokro. 1.4.19 Materiały prefabrykowane - materiały, które łączy się z powierzchnią drogi przez klejenie, wtapianie, wbudowanie lub w inny sposób. Zalicza się do nich masy termoplastyczne w arkuszach do wtapiania. 1.4.20 Oznakowanie nowe - oznakowanie, w którym zakończył się czas schnięcia i nie upłynęło 30 dni od wykonania oznakowania. Pomiary właściwości oznakowania należy wykonywać od 14 do 30 dnia po wykonaniu oznakowania. 1.4.21 Oznakowanie poziome - znaki drogowe poziome, umieszczone na nawierzchni w postaci linii ciągłych lub przerywanych, pojedynczych lub podwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii związanych z oznaczeniem określonych miejsc na tej nawierzchni. W zależności od rodzaju i sposobu zastosowania znaki poziome mogą mieć znaczenie prowadzące, segregujące, informujące, ostrzegawcze, zakazujące lub nakazujące. 1.4.22 Powierzchniowy współczynnik odblasku (powierzchni oznakowania drogi) R L (mcd m -2 lx -1 ) iloraz luminancji L powierzchni oznakowania w kierunku obserwacji poprzez wartość oświetlenia E w płaszczyźnie prostopadłej do kierunku światła padającego i do pola tej powierzchni odblaskowej. 1.4.23 Strzałki - znaki poziome na nawierzchni, występujące jako strzałki kierunkowe służące do wskazania dozwolonego kierunku zjazdu z pasa oraz strzałki naprowadzające, które uprzedzają o konieczności opuszczenia pasa, na którym się znajdują. 1.4.24 Wartość wskaźnika szorstkości (oznakowania drogi) SRT szorstkość wilgotnej powierzchni drogi mierzona oporem tarcia gumowej stopki po tej powierzchni, przy małej prędkości. 1.4.25 Współczynnik luminancji w świetle rozproszonym (powierzchni oznakowania drogi) Qd (mcd m -2 lx -1 ) iloraz wartości luminancji powierzchni oznakowania w danym kierunku przez wartość oświetlenia tej powierzchni. 1.4.26 Znaki podłużne - linie równoległe do osi jezdni lub odchylone od niej pod niewielkim kątem, występujące jako linie: - pojedyncze: przerywane lub ciągłe, segregacyjne lub krawędziowe, - podwójne: ciągłe z przerywanymi, ciągłe lub przerywane. 1.4.27 Znaki poprzeczne - znaki służące do oznaczenia miejsc przeznaczonych do ruchu pieszych i rowerzystów w poprzek drogi, miejsc wymagających zatrzymania pojazdów. 1.4.28 Znaki uzupełniające - znaki o różnych kształtach, wymiarach i przeznaczeniu, występujące w postaci symboli, napisów, linii przystankowych, stanowisk i pasów postojowych, powierzchni wyłączonych z ruchu oraz symboli znaków pionowych w oznakowaniu poziomym. 1.4.29 Powyższe i pozostałe określenia są zgodne z odpowiednimi polskimi normami 1.5. Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie zarządzenia wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy, regulaminy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z wykonywanymi robotami budowlanymi i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych postanowień podczas prowadzenia robót. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Źródła uzyskania wszystkich materiałów powinny być wybrane przez Wykonawcę z wyprzedzeniem, przed rozpoczęciem robót. Zatwierdzenie źródła materiałów nie oznacza, że wszystkie materiały z tego źródła będą przez Zamawiającego dopuszczone do wbudowania. Wykonawca przedstawi do akceptacji Zamawiającemu na wszystkie dostarczone na teren robót i przeznaczone do wbudowania materiały, dokumenty potwierdzające prawidłową jakość materiału: aprobaty techniczne i aktualne deklaracje zgodności wymagane w ST. Każdy materiał winien posiadać Certyfikat Zgodności WE lub Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych zgodnie z odpowiednimi normami nadany mu przez uprawnioną jednostkę certyfikującą, oraz wystawioną przez producenta Deklarację Właściwości Użytkowych i oznaczenie wyrobu symbolem CE. Wyroby nie objęte normami zharmonizowanymi winny posiadać Aprobatę Techniczną i Krajowy Certyfikat Zgodności z tą aprobatą nadany mu przez uprawnioną jednostkę certyfikującą lub spełniać wymagania polskich norm budowlanych, mieć wystawioną Krajową Deklarację Zgodności, oraz być oznaczone znakiem budowlanym B (lub CE w przypadku Europejskiej Aprobaty Technicznej). Materiały przeznaczone do wykonania robót powinny odpowiadać wymaganiom specyfikacji technicznych na poszczególne asortymenty robót z uwzględnieniem zależności od kategorii ruchu na drodze i stanu technicznego drogi. Zamawiający ma prawo nie wyrazić zgody na zastosowanie materiałów niezgodnych z wymaganiami oraz przedstawionymi dokumentami. W przypadku zastosowania przez Wykonawcę materiałów innych niż uzgodniono z Zamawiającym, roboty nie zostaną odebrane. Wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych zastosowanych materiałów. Wykonawca zapewni, że składowane materiały będą zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowają swoją jakość i właściwość do robót i będą dostępne dla Zamawiającego. 47

2.2. Dokument dopuszczający do stosowania materiałów Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Materiały stosowane przez Wykonawcę do poziomego oznakowania dróg powinny spełniać warunki przedstawione w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury [8]. Producenci powinni oznakować wyroby znakiem budowlanym B, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury [9], co oznacza wystawienie deklaracji zgodności z aprobatą techniczną lub znakiem CE, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury [11], co oznacza wystawienie deklaracji zgodności z normą zharmonizowaną (np. dla kulek szklanych [1]). Aprobaty techniczne wystawione przed czasem wejścia w życie rozporządzenia [13] nie mogą być zmieniane, lecz zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane. W tym przypadku do oznakowania wyrobu znakiem budowlanym B wystarcza deklaracja zgodności z aprobatą techniczną. Materiały powinny posiadać instrukcję producenta farby lub prefabrykatów w języku polskim. 2.3. Badanie materiałów, których jakość budzi wątpliwość Wykonawca powinien przeprowadzić dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości jego lub Inspektora Nadzoru, co do jakości, w celu stwierdzenia czy odpowiadają one wymaganiom określonym w aprobacie technicznej. Badania te Wykonawca zleci IBDiM lub akredytowanemu laboratorium drogowemu. Badania powinny być wykonane zgodnie z PN-EN 1871:2003 [3]. 2.4. Oznakowanie opakowań Wykonawca powinien żądać od producenta, aby oznakowanie opakowań materiałów do poziomego znakowania dróg było wykonane zgodnie z odpowiednią normą, a ponadto, aby na każdym opakowaniu był umieszczony trwały napis zawierający: nazwę i adres producenta, datę produkcji i termin przydatności do użycia, masę netto, numer partii i datę produkcji, informację, że wyrób posiada aprobatę techniczną IBDiM i jej numer, nazwę jednostki certyfikującej i numer certyfikatu, jeśli dotyczy [9], znak budowlany B wg rozporządzenia Ministra Infrastruktury [9] i/lub znak CE wg rozporządzenia Ministra Infrastruktury [11], informację o szkodliwości i klasie zagrożenia pożarowego, ewentualne wskazówki dla użytkowników. W przypadku farb rozpuszczalnikowych i wyrobów chemoutwardzalnych oznakowanie opakowania powinno być zgodne z odpowiednimi przepisami. 2.5. Wymagania wobec materiałów do poziomego oznakowania dróg 2.5.1. Materiały do oznakowań cienkowarstwowych Materiałami do wykonywania oznakowania cienkowarstwowego powinny być farby nakładane warstwą grubości od 0,4mm do 0,8mm (na mokro). Powinny to być ciekłe produkty zawierające ciała stałe zdyspergowane w roztworze żywicy syntetycznej w rozpuszczalniku organicznym, które mogą występować w układach jedno - lub wieloskładnikowych. Podczas nakładania farb do znakowania cienkowarstwowego, na nawierzchnię poprzez natrysk, powinny one tworzyć warstwę kohezyjną w procesie odparowania i/lub w procesie chemicznym. Właściwości fizyczne poszczególnych materiałów do poziomego oznakowania cienkowarstwowego określają aprobaty techniczne i norma PN-EN 1871 [3]. 2.5.2. Zawartość składników lotnych w materiałach do oznakowania cienkowarstwowego Zawartość składników lotnych (rozpuszczalników organicznych) nie powinna przekraczać 25% (m/m) w postaci gotowej do aplikacji, w materiałach do oznakowania cienkowarstwowego. Nie dopuszcza się stosowania materiałów zawierających rozpuszczalnik aromatyczny (jak np. toluen, ksylen, etylobenzen) w ilości większej niż 8 % (m/m). Nie dopuszcza się stosowania materiałów zawierających benzen i rozpuszczalniki chlorowane. 2.5.3. Kulki szklane Materiały w postaci kulek szklanych refleksyjnych do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na materiały do oznakowania powinny zapewniać widzialność w nocy poprzez odbicie powrotne w kierunku pojazdu wiązki światła wysyłanej przez reflektory pojazdu. Kulki szklane powinny charakteryzować się współczynnikiem załamania powyżej 1,50 wykazywać odporność na wodę, kwas solny, chlorek wapniowy i siarczek sodowy oraz zawierać nie więcej niż 20% kulek z defektami w przypadku kulek o maksymalnej średnicy poniżej 1 mm oraz 30 % w przypadku kulek o maksymalnej średnicy równej i większej niż 1mm. Krzywa uziarnienia powinna mieścić się w krzywych granicznych podanych w wymaganiach aprobaty technicznej wyrobu lub w certyfikacie CE. Kulki szklane hydrofobizowane powinny ponadto wykazywać stopień hydrofobizacji co najmniej 80%. Wymagania i metody badań kulek szklanych podano w PN-EN 1423 [1] Właściwości kulek szklanych określają odpowiednie aprobaty techniczne lub certyfikaty CE oraz PN-EN 1424. 2.5.4 Materiał uszorstniający oznakowanie W przypadku konieczności zastosowania przez Wykonawcę materiału uszorstniającego do wykonania oznakowania poziomego, materiał ten powinien składać się z naturalnego lub sztucznego twardego kruszywa (np. krystobalitu), stosowanego w celu zapewnienia oznakowaniu odpowiedniej szorstkości (właściwości antypoślizgowych). Materiał uszorstniający nie może zawierać więcej niż 1% cząstek mniejszych niż 90 μm. Materiał uszorstniający (kruszywo przeciwpoślizgowe) oraz mieszanina 48

kulek szklanych z materiałem uszorstniającym powinny odpowiadać wymaganiom określonym w aprobacie technicznej oraz w normie PN-EN 1423 [1]. 2.5.5. Wymagania wobec materiałów ze względu na ochronę warunków pracy i środowiska Materiały stosowane do oznakowania nawierzchni nie powinny zawierać substancji zagrażających zdrowiu ludzi i powodujących skażenie środowiska. 2.6. Przechowywanie i składowanie materiałów Wykonawca we własnym zakresie zapewnia miejsce składowania materiałów zapewniające zachowanie ich jakości i przydatności do robót. Lokalizację składowisk Wykonawca powinien uzgodnić z Zamawiającym. Powinny być zlokalizowane jak najbliżej wykonywanych robót. Składowanie powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających przed zanieczyszczeniem i mieszaniem materiałów z innymi rodzajami (utwardzone podłoże, zadaszenie). Powierzchnie do składowania poza pasem drogowym powinny być pozyskane przez Wykonawcę na jego koszt. Na składowiskach należy wyznaczyć drogi zapewniające swobodny załadunek i transport oraz inspekcję materiałów. Materiały do oznakowania cienko- i grubowarstwowego nawierzchni powinny zachować stałość swoich właściwości chemicznych i fizykochemicznych przez okres co najmniej 6 miesięcy składowania w warunkach określonych przez producenta. Materiały do poziomego oznakowania dróg należy przechowywać w magazynach odpowiadających zaleceniom producenta, zwłaszcza zabezpieczających je od napromieniowania słonecznego, opadów i w temperaturze, dla: a) farb wodorozcieńczalnych od 5 C do 40 C, b) farb rozpuszczalnikowych od -5 C do 25 C, c) pozostałych materiałów - poniżej 40 C. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Wykonawca powinien dysponować sprawnym technologicznie sprzętem do wykonania robót. Rodzaj, ilość i parametry sprzętu ustalają specyfikacje techniczne dla poszczególnych asortymentów robót. W trakcie wykonywania robót Wykonawca jest zobowiązany do systematycznej kontroli sprawności technologicznej pracujących na terenie robót maszyn. Pod pojęciem sprawności technologicznej maszyny (zespołu maszyn) należy rozumieć sprawność, która gwarantuje realizację przyjętego procesu technologicznego i osiągnięcie założonych parametrów jakościowych produkcji oraz terminowość wykonania robót. Wykonawca jest zobowiązany do używania sprzętu w stanie technicznym nie powodującym niekorzystnego wpływu na jakość wykonanych robót. Jakikolwiek sprzęt (maszyny, urządzenia i narzędzia) nie gwarantujący zachowania wymagań jakościowych, zostanie przez Zamawiającego zdyskwalifikowany i nie dopuszczony do robót. Wykonawca powinien również dysponować sprawnym sprzętem rezerwowym umożliwiającym prowadzenie robót w przypadku awarii sprzętu podstawowego. 3.2. Sprzęt do wykonania oznakowania poziomego Wykonawca przystępujący do wykonania oznakowania poziomego w zależności od zakresu robót, powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu, zaakceptowanego przez Inspektora Nadzoru: c) Malowarka samobieżna z elektronicznym sterowaniem znakowania z możliwością regulowania szerokości malowanego pasa oraz wyposażona w system pneumatyczny do wykonania odblasku do oznakowania cienkowarstwowego, d) Malowarka do wykonywania drobnych elementów ze sterowaniem ręcznym wyposażona w system pneumatyczny do wykonywania odblasku do oznakowania cienkowarstwowego, e) Pojazdy z przyczepami z oznakowaniem pulsacyjnym, f) Szczotka mechaniczna, g) Sprzęt do usuwania oznakowania cienkowarstwowego. h) Wykonawca powinien zapewnić odpowiednią jakość, ilość i wydajność sprzętu proporcjonalną do wielkości i czasu wykonania całego zakresu robót. Pojazd wykonujący na drodze prace przy oznakowaniu poziomym powinien zgodnie z art. 54 ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 tekst jednolity z późn. zm.) wysyłać żółty sygnał błyskowy odpowiadający warunkom określonym w 38 ust.1. rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2015 r. poz. 305 tekst jednolity). 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Materiały mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu. Należy je ustawić równomiernie na całej powierzchni ładunkowej, obok siebie i zabezpieczyć przed możliwością przesunięcia się podczas transportu. 4.2. Przewóz materiałów do poziomego oznakowania dróg Materiały do poziomego oznakowania dróg należy przewozić w opakowaniach zapewniających szczelność, bezpieczny transport i zachowanie wymaganych właściwości materiałów. Pojemniki powinny być oznakowane zgodnie z odpowiednią normą. W przypadku materiałów niebezpiecznych opakowania powinny być oznakowane zgodnie z odpowiednim rozporządzeniem Ministra Zdrowia. 49

Farby rozpuszczalnikowe, rozpuszczalniki palne należy transportować zgodnie z postanowieniami umowy międzynarodowej [12] dla transportu drogowego materiałów palnych, klasy 3 oraz szczegółowymi zaleceniami zawartymi w karcie charakterystyki wyrobu sporządzonej przez producenta. Wyroby wyżej wymienione, nie posiadające karty charakterystyki nie powinny być dopuszczone do transportu. Pozostałe materiały do oznakowania poziomego należy przewozić krytymi środkami transportowymi, chroniąc opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym, zgodnie z odpowiednią normą oraz zgodnie z prawem przewozowym. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Zamówienie obejmuje wykonanie oznakowania poziomego. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość wykonania robót zgodnie ze specyfikacjami technicznymi oraz poleceniami Zamawiającego. Wymaga się od Wykonawcy prawidłowo oznakowanego sprzętu, czytelnych znaków zgodnych z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. nr 220, poz. 2181 z późn. zm.), oraz wyposażenia pracowników w jednolite ubrania z elementami odblaskowymi. Osoby działające w imieniu zarządcy drogi lub osoby wykonujące roboty na drodze za zgodą zarządcy drogi powinny być łatwo rozpoznawalne i widoczne z dostatecznej odległości zarówno w dzień jak i w nocy art. 6 ust. 2 Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 tekst jednolity z późn. zm.). Osoby działające w imieniu zarządcy drogi lub osoby wykonujące roboty na drodze za zgodą zarządcy drogi podczas wydawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze powinny być wyposażone w narzutki ostrzegawcze o treści KIEROWANIE RUCHEM zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wzoru ubioru niektórych osób uprawnionych do wydawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze (Dz. U. z 2008 r. nr 132 poz.840). W okresie od przekazania terenu robót, każdego dnia aż do potwierdzenia przez Zamawiającego odbioru robót, Wykonawca odpowiada za oznakowanie terenu robót zgodnie wykonanym przez Wykonawcę projektem tymczasowej organizacji ruchu, za utrzymanie oznakowania w obrębie terenu robót i za bezpieczeństwo ruchu w obrębie terenu robót. Wykonawca będzie prowadził roboty przy zachowaniu istniejącego ruchu. Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z Umową za jakość wykonania robót oraz za ich zgodność z wymogami ST, projektami organizacji ruchu oraz wskazówkami Zamawiającego. 5.2. Warunki atmosferyczne W czasie wykonywania oznakowania temperatura nawierzchni i powietrza powinna wynosić, co najmniej 5 C, a wilgotność względna powietrza powinna być zgodna z zaleceniami producenta lub wynosić, co najwyżej 85%. Wykonawca może rozpocząć roboty po stwierdzeniu każdego dnia przez kierownika robót, że warunki atmosferyczne (temperatura i wilgotność powietrza) odpowiadają warunkom określonym przez producenta materiału do oznakowania. Stwierdzenia takiego należy dokonać poprzez stosowny wpis w Dzienniku przebiegu robót. W przypadku stwierdzenia zmiany warunków atmosferycznych niespełniających wymagań postawionych przez producenta materiału, co udokumentowane zostanie odpowiednim wpisem w Dzienniku przebiegu robót przez Zamawiającego, Wykonawca zobowiązany jest do przerwania robót pod rygorem ich nie odebrania przez Zamawiającego i udokumentowania tego faktu poprzez wpis w Dzienniku przebiegu robót. 5.3. Przygotowanie podłoża do wykonania oznakowania Przed wykonaniem oznakowania poziomego należy oczyścić powierzchnię nawierzchni malowanej z pyłu, kurzu, piasku, smarów, olejów i innych zanieczyszczeń, przy użyciu sprzętu wymienionego w ST i zaakceptowanego przez Inspektora Nadzoru. Powierzchnia nawierzchni przygotowana do wykonania oznakowania poziomego musi być czysta i sucha. 5.4. Przedznakowanie W celu dokładnego wykonania poziomego oznakowania drogi, należy wytyczyć miejsca oznakowania oraz wykonać przedznakowanie stosując się do ustaleń zawartych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury [8], ST i wskazaniach Inspektora Nadzoru. Do wykonania przedznakowania można stosować nietrwałą farbę, np. farbę silnie rozcieńczoną rozpuszczalnikiem. Zaleca się wykonywanie przedznakowania w postaci cienkich linii lub kropek. Początek i koniec oznakowania należy zaznaczyć małą kreską poprzeczną. 5.5. Wykonanie oznakowania drogi 5.5.1. Dostarczenie materiałów i spełnienie zaleceń producenta materiałów Materiały do oznakowania drogi, spełniające wymagania podane w punkcie 2, powinny być dostarczone w oryginalnych opakowaniach handlowych i stosowane zgodnie z zaleceniami ST, producenta oraz wymaganiami znajdującymi się w aprobacie technicznej. 5.5.2. Wykonanie oznakowania drogi materiałami cienkowarstwowymi Wykonanie oznakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniższymi wskazaniami. Farbę do oznakowania cienkowarstwowego po otwarciu opakowania należy wymieszać w czasie od 2 do 4 minut do uzyskania pełnej jednorodności. Przed lub w czasie napełniania zbiornika malowarki zaleca się przecedzić farbę przez sito 50

0,4mm. Nie wolno stosować do malowania mechanicznego farby, w której osad na dnie opakowania nie daje się całkowicie wymieszać lub na jej powierzchni znajduje się kożuch. Farbę należy nakładać równomierną warstwą o grubości od 0,4mm do 0,8mm zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce szklanej lub metalowej podkładanej na drodze malowarki. Ilość farby zużyta w czasie robót, określona przez średnie zużycie na metr kwadratowy nie może się różnić od ilości ustalonej, więcej niż o 20%. Wszystkie większe roboty powinny być wykonane przy użyciu samojezdnych malowarek z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi. W przypadku mniejszych robót, wielkość, wydajność i jakość sprzętu należy dostosować do zakresu i rozmiaru robót. Decyzję dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje Inspektor Nadzoru na wniosek Wykonawcy. Materiały pozostałe po usunięciu oznakowania należy usunąć z drogi tak, aby nie zanieczyszczały środowiska, w miejsce zaakceptowane przez Inspektora. 5.5.3. Wykonanie oznakowania drogi punktowymi elementami odblaskowymi Wykonanie oznakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniższymi wskazaniami. Przy wykonywaniu oznakowania punktowymi elementami odblaskowymi należy zwracać szczególną uwagę na staranne mocowanie elementów do podłoża, od czego zależy trwałość wykonanego oznakowania. Nie wolno zmieniać ustalonego przez producenta rodzaju kleju z uwagi na możliwość uzyskania różnej jego przyczepności do nawierzchni i do materiałów, z których wykonano punktowe elementy odblaskowe. 5.5.4. Wykonanie oznakowania tymczasowego Do wykonywania oznakowania tymczasowego barwy żółtej należy stosować materiały łatwe do usunięcia po zakończeniu okresu tymczasowości. Linie wyznaczające pasy ruchu zaleca się uzupełnić punktowymi elementami odblaskowymi z odbłyśnikami także barwy żółtej. Czasowe oznakowanie poziome powinno być wykonane z materiałów odblaskowych. Do jego wykonania należy stosować: farby, taśmy samoprzylepne lub punktowe elementy odblaskowe. Stosowanie farb dopuszcza się wyłącznie w takich przypadkach, gdy w wyniku przewidywanych robót nawierzchniowych oznakowanie to po ich zakończeniu będzie całkowicie niewidoczne, np. zostanie przykryte nową warstwą ścieralną nawierzchni. Materiały stosowane do wykonywania oznakowania tymczasowego powinny także posiadać aprobaty techniczne, a producent powinien wystawiać deklarację zgodności. 5.6. Usuwanie oznakowania poziomego W przypadku konieczności usunięcia istniejącego oznakowania poziomego, czynność tę należy wykonać przy jak najmniejszym uszkodzeniu nawierzchni. Usuwanie oznakowania należy wykonać wskazaną poniżej metodą, uzgodnioną z Zamawiającym, tj. dla: - cienkowarstwowego, metodą: wodą pod wysokim ciśnieniem (waterblasting), piaskowania, śrutowania, - punktowego, prostymi narzędziami mechanicznymi. Środki zastosowane do usunięcia oznakowania nie mogą wpływać ujemnie na przyczepność nowego oznakowania do podłoża, na jego szorstkość, trwałość oraz na właściwości podłoża. Usuwanie oznakowania na czas robót drogowych może być wykonane przez zamalowanie nietrwałą farbą barwy czarnej. Materiały pozostałe po usunięciu oznakowania należy usunąć z drogi tak, aby nie zanieczyszczały środowiska, zutylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami na koszt własny Wykonawcy, w miejsce zaakceptowane przez Inspektor Nadzoru. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Wykonawca zobowiązany jest do przestrzegania w toku realizacji robót, wymagań dotyczących stosowania materiałów, urządzeń oraz sposobów wykonania robót, wynikających z Projektów Stałej Organizacji Ruchu oraz ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót. 6.1.1 Nadzór Zamawiającego Bieżący nadzór nad zgodnością przebiegu robót związanych z wykonaniem oznakowania poziomego z wymaganiami ST wykonywany będzie przez Przedstawiciela Zamawiającego podczas realizacji robót. Przedstawiciel Zamawiającego i Wykonawca mogą od siebie wzajemnie zażądać zorganizowania spotkania z obecnością innych osób mających wpływ na terminowość i prawidłowość wykonania robót związanych z przedmiotem zamówienia. Do notowania spraw omawianych na spotkaniach i przesyłania kopii protokołu lub ustaleń wszystkim obecnym na spotkaniu zobowiązany jest Wykonawca. Przedstawiciel Zamawiającego może zlecić przeprowadzenie kontroli prac niezależnemu wykonawcy. Przedstawiciel Zamawiającego będzie przekazywał Wykonawcy pisemne informacje o niedociągnięciach dotyczących: wykonywanych robót, sprzętu, pracy personelu i sposobu kontroli. Jeżeli niedociągnięcia te będą tak poważne, że mogą wpłynąć ujemnie na jakość lub terminowość robót Przedstawiciel Zamawiającego może natychmiast wstrzymać prace Wykonawcy i dopuści dalsze prace dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość robót. 6.1.2 Nadzór Wykonawcy Wykonawca jest odpowiedzialny za zorganizowanie systemu nadzoru i kontroli wykonywania robót. System nadzoru i kontroli będzie obejmował: personel wykonawczy, sprzęt, transport i wszystkie urządzenia niezbędne do wykonywania robót. Wykonawca będzie przeprowadzać kontrolę wykonywania robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że prowadzenie robót wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w ST. 51

Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem kontroli oraz wykonywaniem sprawozdań ponosi Wykonawca. Przedstawiciel Zamawiającego będzie miał zapewnioną możliwość udziału w wykonywaniu kontroli wewnętrznej przez Wykonawcę. Na zlecenie Przedstawiciela Zamawiającego Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe kontrole i badania tych elementów robót, które budzą wątpliwości co do jakości, o ile kwestionowane elementy robót nie zostaną przez Wykonawcę ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych kontroli i badań pokrywa Wykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek, w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający. 6.2. Badanie przygotowania podłoża i przedznakowania Powierzchnia jezdni przed wykonaniem oznakowania poziomego musi być całkowicie czysta i sucha. Przedznakowanie powinno być wykonane zgodnie z wymaganiami punktu 5.4. 6.3. Badania wykonania oznakowania poziomego 6.3.1. Wymagania wobec oznakowania poziomego 6.3.1.1. Zasady Wymagania sprecyzowano przede wszystkim w celu określenia właściwości oznakowania dróg w czasie ich użytkowania. Wymagania określa się kilkoma parametrami reprezentującymi różne aspekty właściwości oznakowania dróg według PN-EN1436 [2] Badania wstępne, dla których określono pierwsze wymaganie, są wykonywane w celu kontroli przed odbiorem. Powinny być wykonane w terminie od 14 do 30 dnia po wykonaniu. Kolejne badania kontrolne należy wykonywać przed upływem 1 roku. 6.3.1.2. Widzialność w dzień Widzialność oznakowania w dzień jest określona współczynnikiem luminancji β i barwą oznakowania wyrażoną współrzędnymi chromatyczności. Barwa oznakowania powinna być określona wg PN-EN 1436 [2] przez współrzędne chromatyczności x i y, które dla suchego oznakowania powinny leżeć w obszarze zdefiniowanym przez cztery punkty narożne podane w tablicy 1 i na wykresie 1. Tablica 1. Punkty narożne obszarów chromatyczności oznakowań dróg Punkt narożny nr 1 2 3 4 Oznakowanie białe x 0,355 0,305 0,285 0,335 y 0,355 0,305 0,325 0,375 Rys. 1. Współrzędne chromatyczności x, y dla barwy białej oznakowania Pomiar współczynnika luminancji β może być zastąpiony pomiarem współczynnika luminancji w świetle rozproszonym Qd, wg PN-EN 1436:2007 [4]. Do określenia odbicia światła dziennego lub odbicia oświetlenia drogi od oznakowania stosuje się współczynnik luminancji w świetle rozproszonym Qd. 6.3.1.3. Widzialność w nocy Do pomiaru odbicia powrotnego świateł samochodów od oznakowania drogowego stosowany jest powierzchniowy współczynnik odblasku R L. Za miarę widzialności w nocy przyjęto R L [mcd m -2 lx -1 ], wg PN-EN 1436 [2]. 6.3.1.4. Szorstkość oznakowania 52

Miarą szorstkości oznakowania jest wartość wskaźnika szorstkości SRT (Skid Resistance Tester) mierzona wahadłem angielskim, wg PN-EN 1436 [2] 6.3.1.5. Trwałość oznakowania Trwałość oznakowania cienkowarstwowego oceniana jako stopień zużycia w 10-stopniowej skali LCPC. 6.3.1.6. Czas schnięcia oznakowania (względnie czas do przejezdności oznakowania) Za czas schnięcia oznakowania przyjmuje się czas upływający między wykonaniem oznakowania, a jego oddaniem do ruchu. Czas schnięcia oznakowania nie powinien przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta, z tym że nie może przekraczać 2 godzin w przypadku wymalowań nocnych i 1 godziny w przypadku wymalowań dziennych. 6.3.1.7. Grubość oznakowania Grubość oznakowania, tj. podwyższenie ponad górną powierzchnię nawierzchni, powinna wynosić dla oznakowania cienkowarstwowego (grubość na mokro bez kulek szklanych), co najwyżej 0,8 mm, 6.3.2. Badania wykonania oznakowania poziomego z materiału cienkowarstwowego Wykonawca wykonując oznakowanie poziome z materiału cienkowarstwowego przeprowadza przed rozpoczęciem każdej roboty oraz w czasie jej wykonywania, co najmniej raz dziennie następujące badania: a) przed rozpoczęciem pracy: sprawdzenie oznakowania opakowań, wizualną ocenę stanu materiału, w zakresie jego jednorodności i widocznych wad, pomiar wilgotności względnej powietrza, pomiar temperatury powietrza i nawierzchni, badanie lepkości i gęstości farby oraz zawartości substancji stałych (w %), b) w czasie wykonywania pracy: pomiar grubości warstwy oznakowania oraz ilości nakładanego materiału na mokro w kg/m2 zgodnie z zaleceniami producenta, pomiar czasu schnięcia, wizualną ocenę równomierności rozłożenia kulek szklanych podczas objazdu w nocy, pomiar poziomych wymiarów oznakowania, na zgodność z dokumentacją projektową i załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury [8], wizualną ocenę równomierności skropienia (rozłożenia materiału) na całej szerokości linii, oznaczenia czasu przejezdności, Protokół z przeprowadzonych badań wraz z jedną próbką, jednoznacznie oznakowaną, na blaszce (300 x 250 x 1,5mm) Wykonawca powinien przechować do czasu upływu okresu gwarancji. Do odbioru robót wykonawca przedstawi wyniki badań: widzialności w nocy, widzialności w dzień, szorstkości, wykonanych według metod określonych w normie PN-EN 1436 [2]. Wyniki tych badań muszą odpowiadać wymaganiom określonym w niniejszej specyfikacji. Niezależnie od badań wykonywanych przez Wykonawcę, Zamawiający może przeprowadzić badania we własnym zakresie. W przypadku rozbieżności w wynikach badań podczas odbioru wykonanego oznakowania poziomego oraz w trakcie eksploatacji, Zamawiający może zlecić wykonanie badań do niezależnego laboratorium. Jeżeli wyniki tych badań wykażą wadliwość wykonanego oznakowania to koszt badań ponosi Wykonawca, w przypadku przeciwnym - Zamawiający. W przypadku wykonywania pomiarów współczynnika odblaskowości i współczynników luminancji aparatami ręcznymi częstotliwość i liczbę punktów pomiarowych należy dostosować do długości badanego odcinka, zgodnie z tablicą 2. W każdym z mierzonych punktów pomiarowych należy wykonać po minimum 2 odczyty współczynnika odblasku i po minimum 2 odczyty współczynników luminancji, w odległości jeden od drugiego minimum 1 m, przy czym należy wykonać minimum 2 odczyty dla każdego rodzaju linii lub symbolu oznakowania poziomego wykonanego w danym punkcie pomiarowym. Tablica 2. Częstotliwość pomiarów współczynników odblaskowości i luminancji aparatami ręcznymi Lp. Długość odcinka, km Częstotliwość pomiarów, co najmniej Minimalna ilość pomiarów 1 od 0 do 3 od 0,1 do 0,5km 1 2 od 3 do 10 co 1km 3 3 od 10 do 20 co 2km 5 4 od 20 do 30 co 3km 10 5 powyżej 30 co 4km > 10 Wartość wskaźnika szorstkości zaleca się oznaczyć w 2-4 punktach oznakowania odcinka. 6.3.3 Zbiorcze zestawienie wymagań dla materiałów i oznakowań W tablicy 3 podano zbiorcze zestawienie dla materiałów. Natomiast w tablicy 4 podano zbiorcze zestawienie wymagań dla oznakowania na wszystkich ciągach dróg wojewódzkich na terenie Województwa Małopolskiego. 53

Tablica 3. Zbiorcze zestawienie wymagań dla materiałów Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Lp. Właściwość Jednostka Wymagania 1. Zawartość składników lotnych w materiałach do znakowania: - rozpuszczalników organicznych - rozpuszczalników aromatycznych - benzenu i rozpuszczalników chlorowanych %(m/m) % (m/m) % (m/m) 25 8 0 2. 3. Właściwości kulek szklanych - współczynnik załamania światła - zawartość kulek z defektami Okres stałości właściwości materiałów do znakowania przy składowaniu miesiące 6 - % 1,5 20 Tablica 4. Zbiorcze zestawienie wymagań dla oznakowań na drogach wojewódzkich, w zakresie oznakowania poziomego cienkowarstwowego Lp. Właściwość Jednostka Wymagania 1 2 3 4 1. Barwa oznakowania współrzędne chromatyczności xi y dla suchego oznakowania - Tablica 1, wykres 1 2. Współczynnik odblasku RL dla oznakowania: - nowego w ciągu 14-30 dni, - użytkowanego w okresie od 1 do 6 miesięcy po wykonaniu, - użytkowanego od 7 miesiąca po wykonaniu. mcd m -2 lx -1 mcd m -2 lx -1 mcd m -2 lx -1 200 (klasa R4) 150 (klasa R3) 100 (klasa R2) 3. Współczynnik luminancji ß dla oznakowania: 6. nowego w ciągu 14-30 dni, 7. po 30 dniu od wykonania. - - 0,40 (klasa B3) 0,30 (klasa B2) 4. Współczynnik luminancji w świetle rozproszonym Qd (alternatywnie do ß) dla oznakowania: nowego w ciągu 14-30 dni, po 30 dniu od wykonania. mcd m -2 lx -1 130 (klasa Q3) mcd m -2 lx -1 100 (klasa Q2) 5. Szorstkość oznakowania w całym okresie użytkowania wskaźnik SRT 45 6. Trwałość oznakowania cienkowarstwowego po 12 miesiącach skala LCPC 6 7. Czas schnięcia materiału na nawierzchni h 1 6.4 Badania w czasie realizacji robót i po ich wykonaniu. 6.4.1 Ilości dozowanych materiałów Sprawdzenie ilości dozowanych materiałów na sucho metodą ważenia próbek (płytek) kontrolnych o znanej powierzchni i wadze, pomalowanych standardowo (bez zmiany prędkości malowarki i innych parametrów). 6.4.2 Częstotliwość pobierania próbek z drogi na której wykonano roboty powyżej 1 000 m2 - min. 1 próbka na każde rozpoczęte 1 000 m2 powierzchni, z drogi, na której wykonano mniejszej niż 1 000 m2 min. 2 próbki, Zamawiający może zwiększyć częstotliwość pobierania próbek. 6.4.3 Próbki należy pobierać na płytkach z blachy o wymiarach 0,5mm x 100mm x 240mm wcześniej trwale ocechowanych i zważonych. Płytki kontrolne należy układać na drodze malowarki bez zmiany jej prędkości w taki sposób, by jej powierzchnia była całkowicie pokryta materiałami (farba + mikrokulki). 54

6.4.4 Śladów po pobranych próbkach nie wolno zamalowywać w przypadku braku na drodze śladu po pobranej próbce we wskazanej lokalizacji próbka ta będzie traktowana jak próbka z nieprawidłową ilością materiałów. 6.4.5 Pomiar grubości warstwy nałożonego materiału na mokro wykonuje się przy pomocy grubościomierza (tzw. grzebienia). Pomiar wykonuje się na płytce kontrolnej, na której oznakowanie naniesiono podczas przejazdu malowarki bez zmiany jej prędkości i nieposypanej kulkami. 6.4.6 Sprawdzenie gęstości i równomierności rozmieszczenia mikrokulek szklanych wg oceny wizualnej. 6.4.7 Sprawdzenie czasu schnięcia Za czas schnięcia przyjmuje się czas upływający między wykonaniem oznakowania a jego oddaniem do ruchu. Czas schnięcia nie powinien przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta. 6.5. Tolerancje wymiarów oznakowania 6.5.1. Tolerancje nowo wykonanego oznakowania Tolerancje nowo wykonanego oznakowania poziomego, zgodnego z zatwierdzonymi projektami organizacji ruchu oraz z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 3.07.2003 r. [8], powinny odpowiadać następującym warunkom: szerokość linii może różnić się od wymaganej o ± 5mm, długość linii może być mniejsza od wymaganej, co najwyżej o 50mm lub większa, co najwyżej o 100mm, dla linii krawędziowych, długość cyklu składającego się z linii i przerwy nie może odbiegać od średniej liczonej z 10 kolejnych cykli o więcej niż ± 50mm długości wymaganej, dla linii segregacyjnych, długość cyklu składającego się z linii i przerwy nie może odbiegać od średniej liczonej z 10 kolejnych cykli o więcej niż ± 50mm długości wymaganej, dla strzałek, liter i cyfr rozstaw punktów narożnikowych nie może mieć większej odchyłki od wymaganego wzoru niż ± 50mm dla wymiaru długości i ± 20mm dla wymiaru szerokości. 6.5.2. Częstotliwość pomiarów geometrii oznakowania poziomego: - min. 1 pomiar na 1km drogi na której naniesiono oznakowanie poziome dotyczy punktu 6.5.1 a, b, c, d, - min. 1 element na skrzyżowaniu (strzałki, litery, cyfry) sprawdzenie rozstawu punktów narożnikowych pomiar ten będzie reprezentował wszystkie strzałki, litery i cyfry na skrzyżowaniu. 6.6 Ocena robót 6.6.1 Za pomocą urządzeń pomiarowych badane są następujące parametry: - widzialność w dzień, - widzialność w nocy, - grubość oznakowania - szorstkość oznakowania. 6.6.2 Ocena wizualna a) Wszystkie elementy oznakowania poziomego podlegają ocenie wizualnej. Ocena ta obejmuje: - odchylenia od linii prostych, - odchylenia linii od ich osi, - brak płynności krzywizn, - równomierność rozłożenia farby (masy) i mikrokulek, - szerokość linii, - czytelność oznakowania w dzień (biel), - czytelność oznakowania w nocy (odblask). b) Ocena widoczności w dzień Ocenie podlegają równomierność rozłożenia farby na całej szerokości linii, ubytki farby (masy) oraz pozostałe elementy wymienione w pkt 6.6.2a. c) Ocena widoczności w nocy (czytelności) Ocenie podlega intensywność odblasku i jego równomierność na wszystkich elementach oznakowania poziomego. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Obmiar robót będzie określać faktyczny zakres (ilość) robót wykonywanych zgodnie z projektami organizacji ruchu dla danego odcinka drogi i rzeczywistym przedmiarem robót Ilości obmiarowe określane będą przez Wykonawcę codziennie i wpisywane do Księgi obmiarów. Obmiaru robót dokonuje Wykonawca i przedstawia go Inspektorowi Nadzoru celem zatwierdzenia wyników obmiaru. 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową oznakowania poziomego jest 1 m 2 (metr kwadratowy) powierzchni naniesionych oznakowań. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inspektora, jeżeli wszystkie pomiary i badania, z zachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne. 55

8.2. Odbiór końcowy Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Odbiór końcowy zostanie dokonany po całkowitym zakończeniu robót, na podstawie wyników pomiarów i badań jakościowych określonych w punktach od 2 do 6. 8.3. Odbiór gwarancyjny Odbiór gwarancyjny zostanie dokonany przed upływem okresu gwarancyjnego tj. 12 miesięcy od dnia odbioru końcowego robót dla oznakowania cienkowarstwowego. Sprawdzeniu podlegać będą cechy oznakowania określone niniejszym ST na podstawie badań wykonanych przed upływem okresu gwarancyjnego przez laboratorium na koszt Wykonawcy, w terminie określonym przez Inspektora Nadzoru. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Podstawą płatności jest cena skalkulowana przez Wykonawcę i zawarta w tabeli,, Wyceniony Wykaz Elementów Rozliczeniowych. Cena będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty w pkt. 9.2 ST i w Dokumentacji Projektowej. 9.2. Cena obmiarowa Cena wykonania oznakowania poziomego obejmuje: prace pomiarowe, roboty przygotowawcze i oznakowanie robót, przygotowanie i dostarczenie materiałów oraz niezbędnego sprzętu, oczyszczenie podłoża (nawierzchni), przedznakowanie, naniesienie powłoki znaków na nawierzchnię drogi o kształtach i wymiarach zgodnych z dokumentacją projektową i załącznikiem nr 2 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury [8], ochrona znaków przed zniszczeniem przez pojazdy w czasie prowadzenia robót, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. WARUNKI GWARANCJI 10.1. Wykonawca zagwarantuje, że w okresie trwania gwarancji oznakowanie poziome będzie posiadało właściwości określone w pkt 6.3.3. ST. 10.2. Okres gwarancji rozpocznie się w dniu następnym licząc od dnia podpisania bezusterkowego protokołu odbioru. 10.3. Wymagany okres gwarancji wynosi dla oznakowania wykonanego w technologii cienkowarstwowej - 1 rok, 10.4. Jakość oznakowania poziomego w okresie gwarancji będzie określana wizualnie lub na podstawie badań laboratoryjnych podczas przeglądów przeprowadzanych przez Zamawiającego. W przypadku stwierdzenia wad oznakowania, Wykonawca jest zobowiązany do nieodpłatnego usunięcia tych wad. Częstotliwość pomiarów należy przyjąć taką samą jak w pkt 6.4.2 10.5. W przypadku, gdy ponad 50 % przeprowadzonych pomiarów w każdym punkcie pomiarowym wykaże, że oznakowanie badanego odcinka drogi nie spełnia wymagań określonych w pkt 6.3.3. ST, Wykonawca nieodpłatnie odnowi całości oznakowania poziomego na badanym odcinku drogi, w terminie uzgodnionym z Zamawiającym. 10.6. Zamawiający może zgłaszać wady w dowolnym terminie trwania gwarancji, a Wykonawca zobowiązuje się je usunąć w ciągu 14 dni od daty zgłoszenia. 10.7. Za zgodą Zamawiającego termin naprawy gwarancyjnej w uzasadnionych przypadkach może ulec wydłużeniu w zależności od rodzaju wady i możliwości technologicznych jej usunięcia. 10.8. Wykonawca zobowiązany jest do zawiadomienia na piśmie Zamawiającego o usunięciu wad oraz do żądania wyznaczenia terminu odbioru zakwestionowanych uprzednio robót jako wadliwych. Usunięcie wad powinno być stwierdzone protokolarnie. 10.9. Jeżeli Wykonawca nie usunie wad w terminie 30 dni od daty ich zgłoszenia przez Zamawiającego, to Zamawiający może zlecić usunięcie ich stronie trzeciej na koszt Wykonawcy. Zamawiający jest zobowiązany powiadomić Wykonawcę co najmniej 3 dni wcześniej o zamiarze zlecenia usunięcia wad stronie trzeciej. 10.10. Wykonawca nie będzie odpowiadał za wady powstałe wskutek szkód wynikłych z winy Zamawiającego. 10.11. Zamawiający może dochodzić roszczeń z tytułu gwarancji także po terminie określonym, jeżeli reklamował wadę przed upływem tego terminu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 10.1 Normy 1. PN-EN 1423 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Materiały do Posypywania - kulki szklane, kruszywo przeciwpoślizgowe i ich mieszaniny. 2. PN-EN 1436 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Wymagania dotyczące poziomego oznakowania dróg. 3. PN-EN 1871 Materiały do poziomego oznakowania dróg. Właściwości fizyczne 4. PN-EN 13036-4 Drogi samochodowe i lotniskowe Metody badań Część 4: Metoda pomiaru oporów poślizgu / poślizgnięcia na powierzchni: próba wahadła. 5. PN-EN 1424 Materiały do poziomego znakowania dróg. Kulki szklane do mieszania. 56

6. PN-EN 12802 Materiały do poziomego znakowania dróg. Laboratoryjne metody identyfikacji. 7. PN-EN 1790 Materiały do poziomego znakowania dróg. Prefabrykowane materiały do oznakowania dróg. 10.2 Przepisy związane i inne dokumenty 8. Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. Szczegółowe warunki techniczne dla znaków drogowych poziomych i warunki ich umieszczania na drogach (Dz. U. nr 220, poz. 2181 z późn. zm.). 9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. nr 198, poz. 2041 z późn. zm.). 10. Ustawa z dn. 15 listopada 1984r. Prawo przewozowe (tekst jednolity z 2012r. poz. 1173 z późn. zm.). 11. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz. U. nr 195, poz. 2011). 12. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych (RID/ADR). 13. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych uprawnionych do ich wydawania (Dz. U. nr 249, poz. 2497 z późn. zm.). 57

Załącznik nr 5 do PFU SPECYFIKACJE TECHNICZNE D-07.02.01. wykonania oznakowania pionowego na zadaniu pn. Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki 58

1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem oznakowania pionowego i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego dla zadania p.n. Modernizacja DW 791 w miejscowości Rodaki. Dokładny zakres robót w załączonym PFU. 1.2. Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót związanych z inwestycją z pkt. 1.1. 1.3. Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą wykonania i odbioru robot związanych z wykonaniem oznakowania pionowego i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. Szczegółowy zakres zostanie określony w projekcie stałej organizacji ruchu wykonanym przez Wykonawcę. 1.4. Określenia podstawowe Użyte w ST wymienione poniżej określenia należy rozumieć w każdym przypadku następująco: a) Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania Dostawy, zgodne z zamówieniem i Specyfikacjami Technicznymi, b) Polecenie Zamawiającego - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Zamawiającego, w formie pisemnej, dotyczące rodzaju zamawianego asortymentu i sposobu realizacji dostaw. 1.4.3. Stały znak drogowy pionowy - element wyposażenia drogi składający się z konstrukcji wsporczej, tarczy znaku wraz z uchwytem montażowym, oraz z umieszczonym na tarczy w sposób trwały, odblaskowym licem. 1.4.4. Tarcza znaku - jest to płaska powierzchnia z usztywnioną krawędzią, na której w sposób trwały umieszczone jest lico znaku. Tarcza może być wykonana z blachy stalowej ocynkowanej ogniowo albo aluminiowej zabezpieczona przed procesami korozji powłokami ochronnymi zapewniającymi jakość i trwałość wykonanego znaku. 1.4.5. Lico znaku - jest to przednia część znaku, wykonana z samoprzylepnej folii odblaskowej wraz z naniesioną treścią, wykonaną techniką druku sitowego, wyklejaną z transparentnych folii ploterowych lub z folii odblaskowych. 1.4.6. Uchwyt montażowy - jest to element stalowy zabezpieczony przed korozją, służący do zamocowania w sposób rozłączny tarczy znaku do konstrukcji wsporczej. 1.4.7. Znak drogowy odblaskowy - znak, którego lico wykazuje właściwości odblaskowe typ 1 lub typu 2 z uwzględnieniem materiału o budowie pryzmatycznej (wykonane jest z materiału o odbiciu powrotnym - współdrożnym). 1.4.8. Znak nowy - znak ustawiony na drodze lub magazynowany w okresie do 3 miesięcy od daty produkcji. 1.4.9. Znak użytkowany - znak ustawiony na drodze lub magazynowany przez okres dłuższy niż 3 miesiące od daty produkcji. 1.4.10. Powyższe i pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w SST,, Wymagania Ogólne pkt. 1.4. 1.5. Ogólne wymagania. Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość dostarczonych znaków drogowych pionowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. Każdy materiał dostarczony przez Wykonawcę powinien posiadać Certyfikat Zgodności WE lub Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych zgodnie z odpowiednimi normami (np. normą PN-EN 12899-1 w przypadku stałych pionowych znaków drogowych), nadany mu przez uprawnioną jednostkę certyfikującą, oraz wystawioną przez producenta Deklarację Właściwości Użytkowych i oznaczenie wyrobu symbolem CE. Wyroby nie objęte normami zharmonizowanymi winny posiadać Aprobatę Techniczną i Krajowy Certyfikat Zgodności z tą aprobatą nadany mu przez uprawnioną jednostkę certyfikującą lub spełniać wymagania polskich norm budowlanych, mieć wystawioną Krajową Deklarację Zgodności, oraz być oznaczone znakiem budowlanym B (lub CE w przypadku Europejskiej Aprobaty Technicznej). Wyroby dostarczone przez Wykonawcę, które będą zastosowane w obiekcie budowlanym w sposób trwały, o właściwościach użytkowych umożliwiających prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym spełnienie wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz. U. Nr 89 poz. 414 z późn. zm.) mają być wprowadzone do obrotu zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.) i Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198 poz. 2041 z późn. zm.). 1.5.1. Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie zarządzenia wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy, regulaminy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z wykonywanymi dostawami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych postanowień. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie znaków firmowych, nazw lub innych chronionych praw w odniesieniu do sprzętu, materiałów lub urządzeń użytych lub związanych z wykonywaniem oznakowania. Wszelkie straty, koszty postępowania, obciążenia i wydatki wynikłe z lub związane z naruszeniem jakichkolwiek praw patentowych pokryje Wykonawca. 1.5.2. Równoważność norm i zbiorów przepisów prawnych Gdziekolwiek w Kontrakcie powołane są konkretne normy i przepisy, które spełniać mają materiały, sprzęt i inne dostarczane towary, oraz wykonane i zbadane roboty, będą obowiązywać postanowienia najnowszego wydania lub poprawionego wydania powołanych norm i przepisów, o ile w Kontrakcie nie postanowiono inaczej. W przypadku gdy powołane normy i przepisy są państwowe lub odnoszą się do konkretnego kraju lub regionu, mogą być również stosowane inne odpowiednie normy zapewniające zasadniczo równy lub wyższy poziom wykonania niż powołane normy lub przepisy. 59

2. MATERIAŁY 2.1. Dopuszczenie do stosowania Każdy materiał dostarczony przez Dostawcę winny posiadać Certyfikat Zgodności WE lub Certyfikat Stałości Właściwości Użytkowych zgodnie z odpowiednimi normami (np. normą PN-EN 12899-1 w przypadku stałych pionowych znaków drogowych), nadany mu przez uprawnioną jednostkę certyfikującą, oraz wystawioną przez producenta Deklarację Właściwości Użytkowych i oznaczenie wyrobu symbolem CE. Wyroby nie objęte normami zharmonizowanymi winny posiadać Aprobatę Techniczną i Krajowy Certyfikat Zgodności z tą aprobatą nadany mu przez uprawnioną jednostkę certyfikującą lub spełniać wymagania polskich norm budowlanych, mieć wystawioną Krajową Deklarację Zgodności, oraz być oznaczone znakiem budowlanym B (lub CE w przypadku Europejskiej Aprobaty Technicznej). Symbole i rozmiary znaków winny być wykonane zgodnie z Rozporządzeniem z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach. 2.2. Tarcze znaków 2.2.1. Trwałość materiałów na wpływy zewnętrzne Materiały użyte na lico i tarczę znaku oraz połączenie lica znaku z tarczą znaku, a także sposób wykończenia znaku, muszą wykazywać pełną odporność na oddziaływanie światła, zmian temperatury, wpływy atmosferyczne i występujące w normalnych warunkach oddziaływania chemiczne (w tym korozję elektrochemiczną) - przez cały czas trwałości znaku. 2.2.2. Materiały do wykonywania znaków Tarczę znaku należy wykonać z: - blachy ocynkowanej ogniowo o grubości min. 1,25 mm wg PN-EN 10346:2011 lub innej grubości, które spełniają wymagania zawarte w tablicy 1, lub z: - blachy aluminiowej o grubości min. 1,5 mm wg PN-EN 485-1, PN-EN 485-2, PN-EN 485-3, PN-EN 485-4, lub innej grubości, które spełniają wymagania zawarte w tablicy 1. Tarcza tablicy o powierzchni >1m2 powinna być wykonana z: - blachy ocynkowanej ogniowo o grubości min. 1,5 mm wg PN-EN 10346:2011 lub innej grubości, które spełniają wymagania zawarte w tablicy 1, lub z: - blachy aluminiowej o grubości min. 2 mm wg PN-EN 485-1, PN-EN 485-2, PN-EN 485-3, PN-EN 485-4, lub innej grubości, które spełniają wymagania zawarte w tablicy 1. Znaki i tablice muszą spełniać następujące wymagania podane w tablicy: Tablica 1.Wymagania dla znaków i tarcz znaków drogowych wg PN-EN 12899-1: Parametr Wymaganie Jednostka Klasa wg PN-EN 12899-1 Wytrzymałość na obciążenie siłą naporu wiatru Wytrzymałość na obciążenie skupione Chwilowe odkształcenie zginające 0,60 kn m -2 WL2 0,50 kn PL3 25 mm/m TDB4 Rodzaj krawędzi znaku Przewiercanie lica znaku Zabezpieczona, krawędź tłoczona, zaginana Lico znaku nie może być przewiercone z żadnego powodu - E2 - P3 2.2.3. Warunki wykonania tarczy znaku Tarcze znaków drogowych, których wymiary nie przekroczą: najdłuższy 3,0 metra, a drugi z kolei 1,0 metra, winny być wykonane z jednego kawałka blachy, ewentualnie wzmocnionego profilami mocującymi. Tarcza znaku wykonana z jednego kawałka blachy musi być równa i gładka bez odkształceń płaszczyzny znaku (pofałdowań, wgięć, lokalnych wgnieceń lub nierówności). Tolerancja utrzymania wymiarów liniowych znaku wynosić powinna do 1,5% dla danej grupy wielkości znaków. Krawędzie tarczy znaku muszą być równe i nieostre. Zniekształcenie krawędzi tarczy znaku, pozostałe po tłoczeniu lub innych procesach technologicznych, którym tarcza ta (w znakach drogowych składanych - segmenty tarczy) była poddana, muszą być usunięte. Krawędzie tarczy znaków winny być usztywnione na pełnym obwodzie poprzez jej podwójne zagięcie, przy czym szerokość drugiego zagięcia prostopadłego względem pierwszego nie powinna być mniejsza niż 5 mm. W przypadku tarcz znaków drogowych z modułowych odpowiednio ukształtowanych segmentów stalowych z podwójnie wywiniętą krawędzią, w środkowych segmentach tablic dopuszcza się nacięcia naroży. Narożniki tarcz znaków należy wyokrąglić łukiem o promieniu zgodnym ze Szczegółowymi warunkach technicznych dla znaków W przypadku, gdy w Szczegółowych warunkach technicznych nie podano promienia wyokrąglenia naroża znaku 60

z uwagi na bezpieczeństwo użytkowników dróg należy zastosować promień r = 30 mm. Natomiast rysunek na tarczy znaku ma być zgodny z wzorem podanym w Szczegółowych warunkach technicznych. Łączenie poszczególnych segmentów tarczy (dla znaków wielkogabarytowych) wzdłuż poziomej lub pionowej krawędzi powinno być wykonane w sposób trwały uniemożliwiający powstawanie przesunięć i prześwitów w miejscach ich łączenia. Tylna powierzchnia tarczy musi być zabezpieczona przed procesami korozji ochronnymi powłokami chemicznymi oraz powłoką lakierniczą o grubości min. 60 µm z proszkowych farb poliestrowych ciemnoszarych w kolorze RAL 7037. Wymagana jest taka przyczepność lakieru do podłoża i jego elastyczność, aby przy zgięciu pomalowanej próbki pod kątem 180 stopni i promieniu zagięcia 6 mm nie nastąpiło pękanie powłoki farby. 2.2.4 Materiały do montażu znaków Wszelkie materiały do łączenia i mocowania znaków do konstrukcji wsporczych będą zabezpieczone przed korozją metodą ocynkowania ogniowego. Elementy łączeniowe w postaci śrub, nakrętek i podkładek sprężystych będą pokryte powłokami antykorozyjnymi o klasie odpowiadającej stali kwasoodpornej. Nie dopuszcza się stosowania elementów gumowych jako elementów łącznikowych. Znaki powinny być dostarczone jako kompletne tzn. z osprzętem umożliwiającym ich montaż w terenie do słupków wykonanych z rur stalowych o średnicy 60 mm oraz większych. Elementy montażowe muszą być zamocowane w taki sposób do tarcz, aby nie powodować zniekształcenia strony lica tablicy. Tarcze znaku muszą być wyposażone w stalowe profile konstrukcyjno-montażowe umożliwiające montaż uchwytu służącego do zamocowania znaku do konstrukcji wsporczej. Profile konstrukcyjno-montażowe winny mieć wykonane otwory umożliwiające przewlekanie śrub o średnicy 8 mm. Profil montażowy musi posiadać możliwość mocowania oprócz uchwytów również stalowych taśm montażowych do mocowania znaków na dowolnych średnicach konstrukcji wsporczych. 2.3. Znaki odblaskowe 2.3.1. Wymagania dotyczące powierzchni odblaskowej Znaki drogowe odblaskowe należy wykonać przez oklejenie powierzchni znaku materiałem odblaskowym. Właściwości folii odblaskowej powinny spełniać wymagania określone w aprobacie technicznej. Strony czołowe znaków zawierające ich treść (lico znaku) należy wykonać z samoprzylepnej folii odblaskowej o właściwościach fotometrycznych i kolorymetrycznych typu 1, typu 2 oraz pryzmatycznych. Właściwości i wymagania dla folii pryzmatycznych obowiązują jak dla folii typu 2. Do nanoszenia barw innych niż biała można stosować: farby transparentne do sitodruku, zalecane przez producenta danej folii Minimalne wartości gęstości powierzchniowej współczynnika odblasku dla folii odblaskowych typu 1 i 2 naniesionych na lica znaków nowych zostały określone w tablicy 2. Tablica 2. odblasku R' Wymagania dla współczynnika luminancji i współrzędnych chromatyczności x, y oraz współczynnika Lp. Właściwości Jednostki Wymagania 1 Współczynnik odblasku R` (kąt cd/m2lx typ 1 oświetlenia 5, kąt obserwacji 0,33 stopni) dla folii: - białej - żółtej - czerwonej - zielonej - niebieskiej - brązowej - pomarańczowej - szarej 50 35 10 7 2 0,6 20 30 typ 2 180 120 25 21 14 8 65 90 2 Współczynnik luminancji i współrzędne chromatyczności x, y *) dla folii: - białej - żółtej - czerwonej - zielonej - niebieskiej - brązowej - pomarańczowej - szarej - typ 1 *) współrzędne chromatyczności x, y w polu barw według tablicy 2 0,35 0,27 0,05 0,04 0,01 0,09 0,03 0,17 0,18 0,12 typ 2 0,27 0,16 0,03 0,03 0,01 0,09 0,03 0,14 0,18 0,12 61

Tablica 3. Współrzędne punktów narożnych wyznaczających pola barw Barwa folii Współrzędne chromatyczności punktów narożnych wyznaczających pole barwy (źródło światła D65, geometria pomiaru 45/0 0) Biała Żółta typ 1 folii Żółta typ2 folii Czerwona Niebieska Zielona Brązowa Pomarańczowa Szara 1 2 3 4 x 0,355 0,305 0,285 0,335 y 0,355 0,305 0,325 0,375 x 0,522 0,470 0,427 0,465 y 0,477 0,440 0,483 0,534 x 0,545 0,487 0,427 0,465 y 0,454 0,423 0,483 0,534 x 0,735 0,674 0,569 0,655 y 0,265 0,236 0,341 0,345 x 0,078 0,150 0,210 0,137 y 0,171 0,220 0,160 0,038 x 0,007 0,248 0,177 0,026 y 0,703 0,409 0,362 0,399 x 0,455 0,523 0,479 0,558 y 0,397 0,429 0,373 0,394 x 0,610 0,535 0,506 0,570 y 0,390 0,375 0,404 0,429 x 0,350 0,300 0,285 0,335 y 0,360 0,310 0,325 0,375 2.3.2. Wymagania jakościowe Folie odblaskowe użyte do wykonania lica znaku powinny wykazywać pełne związanie z tarczą znaku przez cały okres deklarowanej trwałości znaku. Niedopuszczalne są lokalne niedoklejenia, odklejenia, złuszczenia lub odstawanie folii na krawędziach tarczy znaku oraz na jego powierzchni. Sposób połączenia folii z powierzchnią tarczy znaku powinien uniemożliwiać jej odłączenie od tarczy bez jej zniszczenia. Przy malowaniu lub klejeniu symboli lub obrzeży znaków na folii odblaskowej, technologia malowania lub klejenia oraz stosowane w tym celu materiały powinny być uzgodnione z producentem folii. Powierzchnia lica znaku powinna być równa i gładka, nie mogą na niej występować lokalne nierówności i pofałdowania. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek ognisk korozji, zarówno na powierzchni jak i na obrzeżach tarczy znaku. Dokładność rysunku znaku powinna być taka, aby wady konturów znaku, które mogą powstawać przy nanoszeniu farby na odblaskową powierzchnię znaku nie były większe niż : 2 mm dla znaków małych i średnich, 3 mm dla znaków dużych i wielkich. Powstałe zacieki przy nanoszeniu farby na odblaskową część znaku nie powinny być większe w każdym kierunku niż: 2 mm dla znaków małych i średnich, 3 mm dla znaków dużych i wielkich. W znakach nowych na każdym z fragmentów powierzchni znaku o wymiarach 4 x 4 cm nie może występować więcej niż 0,7 lokalnych usterek (załamania, pęcherzyki) o wymiarach nie większych niż 1 mm w każdym kierunku. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek zarysowań powierzchni znaku. W znakach użytkowanych na każdym z fragmentów powierzchni znaku o wymiarach 4 x 4 cm dopuszcza się do 2 usterek jak wyżej, o wymiarach nie większych niż 1 mm w każdym kierunku. Na powierzchni tej dopuszcza się do 3 zarysowań o szerokości nie większej niż 0.8 mm i całkowitej długości nie większej niż 10 cm. Na całkowitej długości znaku dopuszcza się nie więcej niż 5 rys szerokości nie większej niż 0.8 mm i długości przekraczającej 10 cm - pod warunkiem, że zarysowania te nie zniekształcają treści znaku. W znakach użytkowanych dopuszcza się również lokalne uszkodzenia folii o powierzchni nie przekraczającej 6 mm 2 każde - w liczbie nie większej niż pięć na powierzchni znaku małego lub średniego, oraz o powierzchni nie przekraczającej 8 mm 2 każde w liczbie nie większej niż 8 na każdym z fragmentów powierzchni znaku dużego lub wielkiego (włączając znaki informacyjne) o wymiarach 1200 x 1200 mm. Uszkodzenia folii nie mogą zniekształcać treści znaku - w przypadku występowania takiego zniekształcenia znak musi być niezwłocznie wymieniony. W znakach nowych niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek rys, sięgających przez warstwę folii do powierzchni tarczy znaku. W znakach użytkowanych istnienie takich rys jest dopuszczalne pod warunkiem, że występujące w ich otoczeniu ogniska korozyjne nie przekroczą wielkości określonych poniżej. W znakach użytkowanych dopuszczalne jest występowanie po okresie gwarancyjnym co najmniej dwóch lokalnych ognisk korozyjnych o wymiarach nie przekraczających 2.0 mm w każdym kierunku na powierzchni każdego z fragmentów znaku o wymiarach 4 x 4 cm. W znakach nowych oraz w znakach znajdujących się w okresie gwarancji żadna korozja tarczy znaku nie może występować. Wymagana jest taka wytrzymałość połączenia folii odblaskowych z tarczą znaku, aby po zgięciu tarczy o 90 stopni przy promieniu łuku zgięcia < 10 mm w żadnym miejscu nie uległo ono zniszczeniu. 2.3.3. Nadawanie znakom cech identyfikacyjnych 62

Każdy znak będzie posiadać na tylnej stronie tarczy naniesione w sposób trwały i czytelny następujące informacje: numer i rok normy, z którą potwierdzono zgodność wyrobu budowlanego, numer Certyfikatu Zgodności WE lub Certyfikatu Stałości Właściwości Użytkowych, numer Deklaracji Właściwości Użytkowych z datą wystawienia, numer jednostki certyfikującej która brała udział w procesie certyfikacji, symbol CE (zgodny z rozporządzeniem), ostatnie dwie cyfry roku, w którym naniesiono oznakowanie CE, klasy istotnych właściwości wyrobu, okres przydatności do stosowania, datę produkcji wyrobu budowlanego, nazwę lub znak handlowy, oraz adres producenta wyrobu budowlanego, typ folii odblaskowej (1-ej generacji, 2-ej generacji, lub folia pryzmatyczna), nazwę lub znak handlowy producenta użytej folii odblaskowej, okres gwarancji odpowiedni dla użytego typu folii odblaskowej lica znaku i materiału tarczy znaku (tj. 7 lub 10 lat) wygrawerowaną lub wytłoczoną na tarczy znaku pod powierzchnią lakieru widoczną nazwę inwestora o treści ZDW Kraków oraz miesiąc i rok produkcji. Napisy muszą być wykonane w sposób trwały i wyraźny, czytelny w normalnych warunkach przez cały okres użytkowania znaku z normalnej odległości widzenia. Czytelność i trwałość cechy na tylnej stronie tarczy znaku nie powinna być niższa od wymaganej trwałości znaku. Naklejkę należy wykonać z folii nieodblaskowej o powierzchni nie większej niż 30 cm 2. 2.4. Słupki prowadzące 2.4.1. Rodzaje materiałów na słupki prowadzące Słupki prowadzące powinny być wykonane z tworzyw sztucznych, wyposażone winny być w element odblaskowy oraz w przypadku słupka prowadzącego U-1a w przetyczkę stalową lub z tworzywa sztucznego, a w przypadku U-1b w element mocujący słupek prowadzący do bariery ochronnej. 2.4.2. Wymagania ogólne dla słupków prowadzących Konstrukcja słupków prowadzących oraz sposób umieszczenia powinny zapewnić zachowanie pionowej pozycji słupka. Słupki prowadzące powinny mieć w przekroju kształt trapezu o wymiarach podanych na rys.2.1.1 i 2.1.2. Na słupkach powinny być umieszczone elementy odblaskowe równoległoboczne o szerokości 4 cm i wysokości 20 cm barwy czerwonej po stronie czołowej słupka i barwy białej po tylnej stronie słupka. Elementy te umieszczone winny być trwale, na czerwonym tle. Wysokość słupka prowadzącego powinna wynosić około: - 150 cm dla słupka U-1a umocowanego w gruncie, - 40 cm dla słupka U-1b umieszczonego nad barierą ochronną. 63

2.4.3. Słupki prowadzące z tworzyw sztucznych Słupki prowadzące mogą być wykonane z tworzyw sztucznych, jak polichlorek winylu, polietylen, kopolimery itp. Barwa słupków prowadzących z tworzyw sztucznych powinna być biała, bez smug i przebarwień, według wzoru podanego w załączniku Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla znaków drogowych pionowych i warunki ich umieszczania na drogach. Powierzchnia słupków prowadzących powinna być czysta, gładka, pozbawiona rys, pęcherzy i wgłębień. Słupek przewidziany do mocowania w gruncie musi mieć w swojej dolnej części otwór do umieszczenia przetyczki stalowej lub z tworzywa sztucznego o średnicy od 15 do 20 mm i długości od 20 do 30 cm, utrudniający wyciągnięcie słupka z gruntu. Dopuszcza się następujące tolerancje wymiarów słupka prowadzącego: wymiary przekroju poprzecznego ± 1 mm, grubość ścianki min. 3 mm, tolerancja grubości ścianki ± 0,5 mm. Słupki prowadzące z tworzywa sztucznego powinny mieć aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę. Trwałość słupków prowadzących musi wynosić 1 rok. 2.4.4. Elementy mocujące słupek prowadzący do bariery ochronnej Słupki prowadzące U-1b powinny posiadać elementy montażowe służące do przymocowania ich do bariery ochronnej. 2.4.5. Elementy odblaskowe Elementy odblaskowe do słupków prowadzących powinny mieć wymiary i barwę określoną w pkt. 2.2. Elementy odblaskowe powinny być wykonane elementów pryzmatycznych z tworzyw sztucznych i powinny być trwale osadzone na słupku. 2.5. Słupki krawędziowe U-2 Słupki krawędziowe U-2 ustawiane w celu bardziej precyzyjnego zlokalizowania zjazdu z drogi na skrzyżowaniu na inną drogę, powinny odpowiadać wymaganiom Załącznika Nr 4 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach. Słupki krawędziowe mają mieć odblaskowe pasy poprzeczne białozielone. Kształt słupków w przekroju poprzecznym winien być okrągły o średnicy 120 mm. Słupki krawędziowe mają być wykonane z tworzywa sztucznego. 2.6. Słupki przeszkodowe U-5a II generacja Słupki przeszkodowe stosowane do oznakowania azyli dla pieszych i wysp kanalizujących ruch winny mieć kształt zgodny z Załącznikiem Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach, o powierzchni czołowej odblasku minimum 0,3 m². Słupki przeszkodowe mają być wykonane z polietylenu barwionego w masie na kolor żółty jako lekki element przestrzenny. 64

2.7. Słupki blokujące U-12c Słupki blokujące U-12c ustawiane w celu niedopuszczenia wjeżdżania pojazdów na chodniki lub ciągi piesze albo rowerowe, powinny odpowiadać wymaganiom Załącznika Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach. Wysokość słupków winna wynosić 0,8 m nad poziom podłoża, do zamocowania w podłożu należy zapewnić 0,2 m. Barwa słupków powinna być biało-czerwona (pasy o szerokości 150 mm). Kształt słupków w przekroju poprzecznym winien być okrągły o średnicy zewnętrznej min. 133 mm, grubość ścianki 3,4 4 mm. Górną powierzchnię słupka należy zabezpieczyć zaślepką z blachy w sposób trwały uniemożliwiający jej usunięcie. Słupki blokujące mają być wykonane ze stali ocynkowanej ogniowo lub hutniczo i zabezpieczone przed korozją. Słupki winny być malowane proszkowo na biało i oklejone folią odblaskową czerwoną 1-ej generacji. 2.8. Lustra drogowe U-18 Lustra drogowe U-18 ustawiane w miejscach, gdzie stojące przy drodze budynki, słupy, drzewa itp. ograniczają widoczność kierującym pojazdami w celu poprawy widoczności, powinny odpowiadać wymaganiom Załącznika Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach. Lustra okrągłe winny mieć średnicę fi 800 mm. Lustra prostokątne winny mieć wymiary 800 x 1000 mm. Lustra winny być wykonane z akrylu. 2.9. Pachołki U-23c Pachołki drogowe U-23c ustawiane dla oznakowania miejsc prowadzenia robót krótkotrwałych lub szybko postępujących, oraz awaryjnego doraźnego oznakowania miejsca niebezpiecznego, powinny odpowiadać wymaganiom Załącznika Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach. Pachołki powinny mieć wysokość 500 mm, wymiary podstawy 300 x 300 mm, szerokość pasa 100 mm, minimalną masę po obciążeniu pachołka 2 kg. Pachołki drogowe winny być wykonane z materiału elastycznego (tworzywo sztuczne, guma itp.). 2.10. Azyle Azyle (wyspy) stosowane jako stałe wydzielenie części jezdni w celu zapewnienia możliwości dwuetapowego przekroczenia jezdni dla pieszych oraz w celu odgięcia toru jazdy pojazdom, muszą być wykonane z recyklatu mieszaniny tworzyw sztucznych termoplastycznych (w skład, której wchodzą polipropylen, polichlorek winylu, polietylen) podlegających wtórnemu przetworzeniu. Modułowość elementów powinna pozwalać na konfigurację elementów jako wielokrotność 50 cm. Element narożny jako wycinek koła o promieniu 50 cm o wyoblonej krawędzi zewnętrznej montowany do podłoża przy pomocy trzech śrub wkręcanych w kołki rozporowe. Element zewnętrzny o wymiarach 50 x 50 x 10 cm z wyobloną krawędzią zewnętrzną montowaną do podłoża przy pomocy czterech śrub wkręcanych w kołki rozporowe. Element wewnętrzny ( środkowy) o wymiarach 50 x 50 x 10 cm bez wyoblania. Elementy modułowe powinny być wyposażone w stopki, które po przycięciu umożliwią zniwelowanie ewentualnych nierówności nawierzchni drogi. Kolor modułów azylu czerwony jasny bardzo dobrze kontrastujący z nawierzchnią drogi, krawędź zewnętrzna biała wykonana w technologii malowania farbami chemoutwardzanymi. Elementy modułowe muszą być demontowalne i umożliwiać powtórne zamontowanie. 2.11. Podstawy do słupków Podstawy do słupków stosowane w celu utrzymania słupków ze znakami drogowymi lub urządzeniami bezpieczeństwa ruchu drogowego ustawionych chwilowo w tymczasowej organizacji ruchu, winny być wykonane z materiału uzyskiwanych z recyklingu (tworzywo sztuczne, guma itp.). Podstawy do słupków powinny zapewniać stabilność ustawianym znakom i urządzeniom brd. 2.12. Lampy ostrzegawcze (diodowe) Lampy ostrzegawcze stosowane na urządzeniach bezpieczeństwa ruchu w celu ostrzegania o ograniczonej szerokości pasa ruchu lub o zamknięciu drogi, powinny odpowiadać wymaganiom Załącznika Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach. Źródłem światła błyskowego winny być diody. 2.13. Baterie do lamp ostrzegawczych Baterie do lamp ostrzegawczych służą do zasilania lamp ostrzegawczych (diodowych), wymienionych w punkcie 2.12. Baterie te, po podłączeniu do lamp ostrzegawczych winny mieć żywotność dla ciągłej pracy lampy przez min. 7 dni (168 godzin), niezależnie od warunków atmosferycznych. 2.14 Słupki do tablic prowadzących U-3e Słupki do tablic prowadzących U-3e wyposażone w konstrukcje umożliwiającą montaż tablic prowadzących U-3e na jednym słupku. Słupki powinny być wykonane ze rur stalowych ocynkowanych ogniowo lub hutniczo o średnicy minimum 60 mm. Długość rur winna zapewnić montaż słupków na wymaganej przepisami wysokości i ich zakotwienie w terenie na głębokość min. 0,50 m i określona zostanie szczegółowo przy zamówieniu. 65

2.15. Materiały stosowane do fundamentów znaków Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Fundamenty dla zamocowania konstrukcji wsporczych znaków mogą być wykonywane jako: prefabrykaty betonowe, z betonu wykonywanego na mokro, z betonu zbrojonego, inne rozwiązania zaakceptowane przez Inspektora Nadzoru. Dla fundamentów należy opracować dokumentację techniczną zgodną z obowiązującymi przepisami. Fundamenty pod konstrukcje wsporcze oznakowania kierunkowego należy wykonać z betonu lub betonu zbrojonego klasy, co najmniej C16/20 wg PN-EN 206-1. Posadowienie fundamentów należy wykonać na głębokość poniżej przemarzania gruntu. 2.16. Wykonanie badań znaków Wyniki pomiarów wykonane dla folii odblaskowych badanych przyrządem diagnostycznym dla kąta oświetlenia 5, kąta obserwacji 0,33 przez cały okres gwarancyjny nie mogą być mniejsze niż określone w tablicy nr 4. Tablica 4. Minimalne wartości gęstości powierzchniowej współczynnika odblasku R' dla lic odblaskowych znaków używanych w całym okresie ich gwarantowanej trwałości. Barwa lica znaku - białej - żółtej - czerwonej - zielonej - niebieskiej - brązowej - pomarańczowej - szarej Współczynnik odblasku R` (kąt oświetlenia 5, kąt obserwacji 0,33 stopni) dla folii: typ 1 typ 2 do 3 lat do 7 lat do 5 lat do 7 lat 40 25 144 126 28 17 97 84 8 5 20 17 6 3 16 15 2 1 11 10 0,4 0,3 6 5 16 10 52 45 24 15 72 63 2.17. Przechowywanie i składowanie materiałów Prefabrykaty betonowe powinny być składowane na wyrównanym, utwardzonym i odwodnionym podłożu. Prefabrykaty należy układać na podkładach z zachowaniem prześwitu minimum 10 cm między podłożem a prefabrykatem. Znaki powinny być przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco i w warunkach zabezpieczających przed uszkodzeniami. 3. TRWAŁOŚĆ 3.1. Trwałość wykonania znaku pionowego Znak drogowy pionowy musi być wykonany w sposób trwały, zapewniający pełną czytelność przedstawionego na nim symbolu lub napisu w całym okresie jego użytkowania, przy czym wpływy zewnętrzne działające na znak, nie mogą powodować zniekształcenia treści znaku. Wymagane okresy trwałości znaków: - 7 lat dla znaków z licami wykonanymi z folii 1 generacji, - 10 lat dla znaków z licami wykonanymi z folii 2 generacji lub pryzmatycznej, Trwałość znaku musi być równa trwałości zastosowanej folii. 3.2. Trwałość wykonania słupka prowadzącego, słupka krawędziowego, słupka przeszkodowego, słupka blokującego, lustra drogowego, pachołka drogowego, elementu azylu, podstawy do słupków, lampy ostrzegawczej, baterii do lampy ostrzegawczej, barier ochronnych segmentowych rurowych i słupka do tablic prowadzących Słupek prowadzący wraz z elementem montażowym, słupek krawędziowy, słupek przeszkodowy, słupek blokujący, lustro drogowe, pachołek drogowy, elementy azylu, podstawa do słupków, lampa ostrzegawcza, i słupek do tablic prowadzących muszą być wykonane w sposób trwały, a wpływy zewnętrzne na nie działające, nie mogą powodować ich zniekształcenia. Słupek prowadzący, słupek krawędziowy, słupek przeszkodowy, słupek blokujący, lustro drogowe, pachołek drogowy i lampa ostrzegawcza winny mieć zapewnioną czytelność w całym okresie jego użytkowania. Wymagany okres trwałości słupka prowadzącego, słupka krawędziowego, słupka przeszkodowego, słupka blokującego, lustra drogowego, pachołka drogowego, elementu azylu, podstawy do słupków, lampy ostrzegawczej, baterii do lampy ostrzegawczej i słupka do tablic prowadzących wynosi 1 rok, natomiast trwałość barier ochronnych segmentowych rurowych wynosi 3 lata. 66

4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 4. 4.2 Transport znaków do pionowego oznakowania dróg Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych dostaw i właściwości przewożonych materiałów. Wykonawca zapewni wszelki środki i warunki techniczne zabezpieczające oznakowanie przed jakimkolwiek uszkodzeniem podczas transportu. 5. SPRZĘT 5..1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 3. 5.2. Sprzęt do wykonania oznakowania pionowego Wykonawca przystępujący do wykonania oznakowania pionowego powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: c) koparek kołowych, np. 0,15 m 3 lub koparek gąsienicowych, np. 0,25 m 3, d) żurawi samochodowych o udźwigu do 4 t, e) wiertnic do wykonywania dołów pod słupki w gruncie spoistym, f) betoniarek przewoźnych do wykonywania fundamentów betonowych na mokro, g) środków transportowych do przewozu materiałów, h) przewoźnych zbiorników na wodę, i) sprzętu spawalniczego, itp. Pierwsze dwie pozycje dotyczą wykonawcy znaków bramowych. 6. WYKONANIE ROBÓT 6.1. Ogólne zasady wykonywania robót Ogólne zasady wykonywania robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 5. 6.2. Roboty przygotowawcze Przed przystąpieniem do robót należy wyznaczyć: j) lokalizację znaku, tj. jego pikietaż oraz odległość od krawędzi jezdni, krawędzi pobocza umocnionego lub pasa awaryjnego postoju, k) wysokość zamocowania znaku na konstrukcji wsporczej. Punkty stabilizujące miejsca ustawienia znaków należy zabezpieczyć w taki sposób, aby w czasie trwania i odbioru robót istniała możliwość sprawdzenia lokalizacji znaków. Lokalizacja i wysokość zamocowania znaku powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Miejsce wykonywania prac należy oznakować, w celu zabezpieczenia pracowników i kierujących pojazdami na drodze. 6.3. Wykonanie wykopów i fundamentów dla konstrukcji wsporczych znaków Sposób wykonania wykopu pod fundament znaku pionowego powinien być dostosowany do głębokości wykopu, rodzaju gruntu i posiadanego sprzętu. Wymiary wykopu powinny być zgodne z dokumentacją projektową lub wskazaniami Inspektora Nadzoru. Wykopy fundamentowe powinny być wykonane w takim okresie, aby po ich zakończeniu można było przystąpić natychmiast do wykonania w nich robót fundamentowych. 6.3.1. Prefabrykaty betonowe Dno wykopu przed ułożeniem prefabrykatu należy wyrównać i zagęścić. Wolne przestrzenie między ścianami gruntu i prefabrykatem należy wypełnić materiałem kamiennym, np. klińcem i dokładnie zagęścić ubijakami ręcznymi. Jeżeli znak jest zlokalizowany na poboczu drogi, to górna powierzchnia prefabrykatu powinna być równa z powierzchnią pobocza lub być wyniesiona nad tę powierzchnię nie więcej niż 0,03 m. 6.3.2. Fundamenty z betonu i betonu zbrojonego Wykopy pod fundamenty konstrukcji wsporczych dla zamocowania znaków wielkowymiarowych (znak kierunku i miejscowości), wykonywane z betonu na mokro lub z betonu zbrojonego należy wykonać zgodnie z odpowiednią normą Posadowienie fundamentów w wykopach otwartych bądź rozpartych należy wykonywać zgodnie z dokumentacją projektową, ST lub wskazaniami Inspektora Nadzoru. Wykopy należy zabezpieczyć przed napływem wód opadowych przez wyprofilowanie terenu ze spadkiem umożliwiającym łatwy odpływ wody poza teren przylegający do wykopu. Dno wykopu powinno być wyrównane z dokładnością 2 cm. Przy naruszonej strukturze gruntu rodzimego, grunt należy usunąć i miejsce wypełnić do spodu fundamentu betonem. Płaszczyzny boczne fundamentów stykające się z gruntem należy zabezpieczyć izolacją, np. emulsją asfaltową. Po wykonaniu fundamentu wykop należy zasypać warstwami grubości 20 cm z dokładnym zagęszczeniem gruntu. 67

6.4. Tolerancje ustawienia znaku pionowego Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Konstrukcje wsporcze znaków - słupki, słupy, wysięgniki, konstrukcje dla tablic wielkowymiarowych, powinny być wykonane zgodnie z dokumentacją i ST. Dopuszczalne tolerancje ustawienia znaku: odchyłka od pionu, nie więcej niż ± 1 %, odchyłka w wysokości umieszczenia znaku, nie więcej niż ± 2 cm, odchyłka w odległości ustawienia znaku od krawędzi jezdni utwardzonego pobocza lub pasa awaryjnego postoju, nie więcej niż ± 5 cm, przy zachowaniu minimalnej odległości umieszczenia znaku zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach. 7. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT. Celem kontroli oznakowania będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę i jakość użytych materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włączając personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów. 7.1. Badania materiałów do wykonania fundamentów betonowych Wykonawca powinien przeprowadzić badania materiałów do wykonania fundamentów betonowych na mokro. 7.2. Badania w czasie wykonywania robót Wszystkie materiały dostarczone na budowę powinny być sprawdzone w zakresie powierzchni wyrobu i jego wymiarów. Częstotliwość badań i ocena ich wyników powinna być zgodna z ustaleniami zawartymi w tablicy 5. Tablica 5. Częstotliwość badań przy sprawdzeniu powierzchni i wymiarów wyrobów dostarczonych przez producentów Lp. Rodzaj badania Liczba badań Opis badań 1 Sprawdzenie powierzchni 2 Sprawdzenie wymiarów od 5 do 10 badań z wybranych losowo elementów w każdej dostarczonej partii wyrobów liczącej do 1000 elementów Powierzchnię zbadać nieuzbrojonym okiem. Do ew. sprawdzenia głębokości wad użyć dostępnych narzędzi (np. liniałów z czujnikiem, suwmiarek, mikrometrów itp. Przeprowadzić uniwersalnymi przyrządami pomiarowymi lub sprawdzianami (np. liniałami, przymiarami itp.) Ocena wyników badań Wyniki badań powinny być zgodne z wymaganiami punktu 2 W przypadkach budzących wątpliwości można zlecić uprawnionej jednostce zbadanie właściwości dostarczonych wyrobów i materiałów w zakresie wymagań podanych w punkcie 2. 7.3 Kontrola w czasie wykonywania robót W czasie wykonywania robót należy sprawdzać n/w pozycje zgodnie z ST: zgodność wykonania znaków pionowych z dokumentacją projektową (lokalizacja, wymiary znaków, wysokość zamocowania znaków), zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów, prawidłowość wykonania wykopów pod konstrukcje wsporcze, poprawność wykonania fundamentów pod słupki poprawność ustawienia słupków i konstrukcji wsporczych, zgodność rodzaju i grubości blachy ze specyfikacją. 8. OBMIAR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 7. 8.2. Jednostka obmiarowa Jednostkami obmiarowymi są: - szt. (sztuka), dla znaków drogowych konwencjonalnych oraz konstrukcji wsporczych, - m 2 (metr kwadratowy) powierzchni tablic dla znaków pozostałych. 68

9. ODBIÓR ROBÓT 9.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w SST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami Inspektora Nadzoru, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 7, dały wyniki pozytywne. 9.2. Odbiór końcowy Odbiór robót oznakowania pionowego dokonywany jest na zasadzie odbioru końcowego. Odbiór końcowy powinien być dokonany po całkowitym zakończeniu robót, na podstawie wyników pomiarów i badań jakościowych określonych w punktach 2 i 7. 9.3. Odbiór pogwarancyjny Przed upływem okresu gwarancyjnego należy wykonać przegląd znaków i wybraną grupę poddać badaniom fotometrycznym lica. Pozytywne wyniki przeglądu i badań mogą być podstawą odbioru pogwarancyjnego. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Podstawą płatności jest cena skalkulowana przez Wykonawcę i zawarta w tabeli,,wyceniony Wykaz Elementów Rozliczeniowych. Cena będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla przedmiotowej ST i w Dokumentacji Projektowej. 10. GWARANCJA. 10.1. Dostawca udzieli gwarancji zgodnie z umową. 10.2. W przypadku ujawnionej wady powstałej w okresie gwarancji, Wykonawca dokona wymiany przedmiotu na wolny od wad i pokryje koszty związane z jego wymianą w terenie lub zrealizuje obowiązki wynikające z gwarancji w sposób wskazany przez Zamawiającego zgodnie z obowiązującymi przepisami. 10.3 W przypadku stwierdzenia nienależytego wykonania przedmiotu umowy Wykonawca jest zobowiązany do nieodpłatnego usunięcia wad w terminie wskazanym przez Zamawiającego. 10.4 Jeżeli Wykonawca nie usunie wad w terminie wskazanym przez Zamawiającego, to Zamawiający może zlecić usunięcie ich stronie trzeciej na koszt Wykonawcy. Zamawiający jest zobowiązany powiadomić Wykonawcę, co najmniej 3 dni wcześniej o zamiarze zlecenia usunięcia wad stronie trzeciej. 12. Przepisy związane 12.1. Normy PN-EN 12767 - Bierne bezpieczeństwo konstrukcji wsporczych dla urządzeń drogowych wymagania wykonawcze i metody badań, PN-EN 10346 Wyroby płaskie stalowe powlekane ogniowo w sposób ciągły -- Warunki techniczne dostawy, PN-EN 485-1 Aluminium i stopy aluminium -- Blachy, taśmy i płyty -- Część 1: Warunki techniczne kontroli i dostawy, PN-EN 485-2 Aluminium i stopy aluminium -- Blachy, taśmy i płyty -- Część 2: Własności mechaniczne, PN-EN 485-3 Aluminium i stopy aluminium -- Blachy, taśmy i płyty -- Część 3: Dopuszczalne odchyłki wymiarów i kształtu wyrobów walcowanych na gorąco, PN-EN 485-4 Aluminium i stopy aluminium -- Blachy, taśmy i płyty -- Tolerancje kształtu i wymiarów wyrobów walcowanych na zimno, PN-C-81556 Wyroby lakierowane. Badanie odporności powłok lakierowych na działanie zmiennych temperatur, PN-EN 12899-1 Stałe pionowe znaki drogowe Część 1: Znaki stałe, PN-EN 12899-2 Stałe pionowe znaki drogowe Część 2. Podświetlane słupki przeszkodowe, PN-EN 12899-3 Stałe pionowe znaki drogowe Część 3. Słupki prowadzące i urządzenia odblaskowe, PN-EN 12899-5 Stałe pionowe znaki drogowe Część 5.Badania wstępne typu, PN-EN 1090-1; Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych Część 1: Zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych, PN-EN 1090-2; Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych Część 2: Wymagania dotyczące konstrukcji stalowych, PN-EN 1090-3; Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych Część 3: Wymagania techniczne dotyczące wykonania konstrukcji aluminiowych, PN-EN 1990 Podstawy projektowania konstrukcji, PN-EN 1991-1-1 Oddziaływania na konstrukcje; Część 1-1:Odziaływania ogólne Ciężar objętościowy, ciężar własny PN-EN 1991-1-4 Oddziaływania na konstrukcje; Część 1-4: Oddziaływania ogólne Oddziaływania wiatru, PN EN 1992-1-1 Projektowanie konstrukcji z betonu; Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków PN-EN 1993-1-1 Projektowanie konstrukcji stalowych; Część 1-1: Wymagania ogólne, PN EN 1993-1-8 Projektowanie konstrukcji stalowych; Część 1-8: Projektowanie węzłów, PN-EN 206-1:2003 Beton Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność, 69

PN-EN ISO 1461 Powłoki cynkowe nanoszone na stal metodą zanurzeniową (cynkowanie jednostkowe) - Wymaganie i badanie. 12.2. Inne dokumenty Załącznik Nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (DzU. Nr 220 z dnia 23 grudnia 2003, poz. 218 z późn. zm.) Szczegółowe warunki techniczne dla znaków drogowych pionowych i warunki ich umieszczania na drogach, Załącznik Nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (DzU. Nr 220 z dnia 23 grudnia 2003, poz. 218 z późn. zm.) Szczegółowe warunki techniczne dla urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach Rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. Nr 170 z dnia 12 października 2002 r. poz. 1393 z późn. zm.), Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 roku o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2010 r. nr 138, poz. 935 z późn. zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o wyrobach budowlanych (Dz. U. nr 92, poz. 881, z późn. zm.), Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności, Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 08 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania (Dz. U. nr 249, poz. 2497 i z 2010 r. Nr 34, poz. 183, z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. nr 198, poz. 2041 i z 2006 r. Nr 245 poz. 1782 z późn. zm.), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), Ustawa-Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku z późn. zm., Ustawa-Prawo przewozowe, Obowiązujące normy dot. materiałów i wyrobów użytych do wytwarzania znaków drogowych pionowych, słupków do znaków i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dokumenty Kontraktowe. 70

Załącznik nr 5 PFU WYTYCZNE DO PROJEKTOWANIA OŚWIETLENIA PRZEJŚĆ DLA PIESZYCH Oświetlenie przejść dla pieszych powinno być stosowane w celu zapewnienia kierowcy właściwych warunków rozpoznania i oceny sytuacji drogowej w porze nocnej, a w szczególności obserwacji sylwetki pieszego, oczekującego lub już znajdującego się na przejściu. W tym celu należy zastosować - poza standardowym układem opraw oświetlenia ulicznego - dodatkowe, specjalne oprawy oświetleniowe. 1. OBOWIĄZUJĄCE NORMY I PRZEPISY 1) Norma PN-EN 12464-2 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz. Tablica 5.1. 2) Norma PN-EN 13201-1 Oświetlenie dróg. Część 1: Wybór klas oświetlenia. 3) Norma PN-EN 13201-2 Oświetlenie dróg. Część 2: Wymagania oświetleniowe. Załącznik B (informacyjny). 4) Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. 5) Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie. 6) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach. Wszystkie urządzenia elektryczne muszą posiadać znak bezpieczeństwa CE oraz spełniać wymagania obowiązujących norm i przepisów, w szczególności wymagania w zakresie ochrony przeciwporażeniowej, dla wszystkich urządzeń elektrycznych i wyrobów budowlanych należy przedstawić pełne karty katalogowe zawierające wszelkie informacje techniczne o produkcie a także właściwe deklaracje zgodności, deklaracje właściwości użytkowych, certyfikaty i inne dokumenty potwierdzające parametry oraz zgodność z obowiązującymi normami, wszystkie dokumenty w języku polskim, słupy, wysięgniki, wsporniki, uchwyty i inne elementy wykonane ze stali, w tym również stalowe części słupów ozdobnych muszą być ocynkowane obustronnie. 2. POZIOM I CECHY OŚWIETLENIA Oświetlenie należy zaplanować biorąc pod uwagę poziome natężenie oświetlenia na powierzchni przejścia dla pieszych oraz pionowe natężenie oświetlenia na płaszczyźnie w osi przejścia, zwróconej w kierunku ruchu dla pasów właściwych dla danego kierunku ruchu, dodatkowo rozszerzonej o strefę oczekiwania na chodniku. Do projektu należy dołączyć szczegółowe obliczenia fotometryczne wykonane w programie DiaLux. a) Poziome natężenie oświetlenia musi być zgodne z poniższą tabelą: Wymagania Poziome natężenie Wartość średnia poziomego natężenia oświetlenia mierzona w całej płaszczyźnie przejścia dla pieszych Wartość poziomego natężenia oświetlenia mierzona we wszystkich punktach pomiarowych przejścia dla pieszych oświetlenia Eh [lx] E h> 100 E h>25 71

oraz nie mniejsze niż wartości podane w Tablicy 5.1 - Ogólne strefy ruchu w miejscach pracy na zewnątrz, z normy PN-EN 12464-2:2008 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz, tj: Nr ref. Typ strefy, zadania lub czynności Em U 0 GR l Ra Uwagi 5.1.4 Przejścia dla pieszych, zawracanie pojazdów, punkty załadunku i rozładunku pojazdów Gdzie: E m-eksploatacyjne natężenie oświetlenia na powierzchni odniesienia, Uo-minimalna równomierność oświetlenia na powierzchni odniesienia, GRL-granica oceny olśnienia, R a-minimalne wskaźniki oddawania barw. [lx] 50 0,40 50 20 b) Zaleca się, aby natężenie oświetlenia mierzone w płaszczyźnie pionowej było znacznie wyższe niż poziome natężenie oświetlenia drogowego na jezdni - wytworzenie kontrastu dodatniego. Zaleca się, aby strefy przy końcach przejść przez drogę, gdzie piesi oczekują na przejście (tzw. strefa oczekiwania, min 2m od krawędzi jezdni), były odpowiednio oświetlone. Oświetlenie ograniczone do wąskiego pasa wokół powierzchni przejścia powoduje bardzo silny efekt towarzyszący wzrostowi uwagi. Proponuje się przyjęcie płaszczyzn obliczeniowych zgodnie z rysunkiem 5.1. Równomierność ogólną oświetlenia w płaszczyźnie pionowej zaleca się przyjąć > 0,20. Gdzie: a, b- wymiary przejścia dla pieszych c - odległość osi chodnika od krawędzi jezdni (do obliczeń przyjąć min lm) d - odległość słupa od krawędzi jezdni (słup ustawiony poza chodnikiem) Wymagania Pionowe natężenie oświetlenia E v [lx] 72

Wartość pionowego natężenia oświetlenia mierzona w punktach A, B, C, D Wartość pionowego natężenia oświetlenia mierzona dla wszystkich punktów z kierunku 1 na odcinku E-G E v> 5 E v> 10 Wartość pionowego natężenia oświetleniamierzona dla wszystkich punktów z kierunku 1 naodcinku G-F E v > 20 Wartość pionowego natężenia oświetleniamierzona dla wszystkich punktów z kierunku 2 naodcinku G-F E v> 10 Wartość pionowego natężenia oświetleniamierzona dla wszystkich punktów z kierunku 2 naodcinku E-G E v> 20 c) W celu dodatkowego wyróżnienia strefy przejścia dla pieszych, zaleca się wytworzenie kontrastu barwy światła, tj. zastosowana temperatura barwowa źródeł światła w oprawach oświetlenia przejść dla pieszych powinna być odmienna od temperatury barwowej źródeł światła opraw oświetlenia ulicznego, np.: przy oświetleniu ulicznym wykorzystującym sodowe źródła światła, dla przejścia dla pieszych zastosować należy źródła LED o barwie światła neutralnej-białej (ok. 4000K) lub chłodno-białej (ok. 5700K), przy oświetleniu ulicznym wykorzystującym źródła światła LED o barwie światła neutralnej- białej (ok. 4000K) lub chłodno-białej (ok. 5700K), dla przejścia dla pieszych zastosować należy źródła LED o barwie ciepło-białej (ok. 3000K). d) Nie dopuszcza się rotacji opraw względem osi wysięgnika; wartość rotacji musi wynosić 0. e) Kontrast luminancji sylwetki człowieka z tłem na przejściu dla pieszych Wymagania Kontrast luminancji obiektu z tłem C Wartość kontrastu dla kierunku obserwacji 1 na odcinku E - G C> 1 Wartość kontrastu dla kierunku obserwacji 1 na odcinku G - F C > 3 Wartość kontrastu dla kierunku obserwacji 2 na odcinku E - G C> 1 Wartość kontrastu dla kierunku obserwacji 2 na odcinku G - F C > 3 f) Parametry olśnienia klasa rozsyłu światłości oprawy - G3, klasa maksymalnego wskaźnika olśnienia - D5, ograniczenie emisji wiązki świetlnej oprawy w kierunkach niepożądanych UWLR = 0%. 3. SCHEMAT ROZMIESZCZENIA SŁUPÓW Z OPRAWAMI OŚWIETLENIOWYMI Słupy oświetleniowe powinny być tak usytuowane, aby nie powodowały zagrożenia bezpieczeństwa ruchu i nie ograniczały widoczności. Słupy oświetleniowe oraz oprawy oświetleniowe powinny być umieszczone poza skrajnią drogi oraz zlokalizowane poza chodnikiem. Odległość lica słupa oświetleniowego nie powinna być mniejsza niż: 1,0 m - od krawędzi jezdni nieograniczonej krawężnikami, 0,5 m - od krawędzi pasa awaryjnego, pasa postojowego, utwardzonego pobocza lub opaski, 1,0 m - od lica krawężnika na drodze klasy S lub GP, 0,5 m - od lica krawężnika na drodze klasy G i drogach niższych klas, 73

Wysokość skrajni drogi, powinna być, nie mniejsza niż: 4,70 m - nad drogą klasy A, S lub GP; 4,60 m - nad drogą klasy G lub Z; 4,50 m - nad drogą klasy L lub D. Słupy z oprawami oświetleniowymi powinny być usytuowane przed przejściem dla pieszych. Przy zastosowaniu układu optycznego PRAWOSTRONNEGO, słupy powinny być zlokalizowane z prawej strony patrząc od strony jadącego pojazdu. Schematy rozmieszczenia słupów pokazano na rysunkach 3.1 i 3.2. W szczególnych przypadkach dopuszcza się inne rozwiązania rozmieszczenia słupów oświetleniowych, po spełnieniu wymagań z pkt. 2. Rys.3.1.Droga jednojezdniowa, układ prawostronny tf i fi kierunek kierunek ruchu I ruchu Rys.3.2.Droga dwujezdniowa, układ prawo i lewostronny 4. PARAMETRY SŁUPÓW Wymagania stawiane słupom i masztom oświetleniowym. c) Zalecana wysokość słupów: h > 5m. d) Długość wysięgnika dostosowana do geometrii jezdni i miejsca lokalizacji słupa. e) Minimalna wymagana grubość ścianki słupów metalowych - 4 milimetry. f) Stosować słupy o przekroju okrągłym, stożkowe. g) Możliwość wprowadzenia minimum trzech kabli pięciożyłowych o przekroju do 35 mm2 - oraz umieszczenia kompletu złączek typu sintur". h) Wyposażenie we wnękę z dostateczną ilością miejsca na połączenie kabli i umieszczenie odpowiedniej liczby zabezpieczeń. i) Zabezpieczenie wnęk przed dostępem osób postronnych. j) Na słupie musi być umieszczona tabliczka znamionowa z podanym typem słupa, datą produkcji, nazwą producenta oraz tabliczka ostrzegawcza. k) Wszystkie słupy i maszty metalowe muszą być montowane na fundamentach prefabrykowanych. l) Słupy ozdobne żeliwne i odlewane muszą posiadać wewnątrz w dolnej części rurę stalową dla wzmocnienia i zapobiegnięcia gwałtownemu upadkowi słupa w przypadku jego złamania. m) Metalowe drzwiczki i pokrywy wnęk kablowych słupów muszą być wyposażone w zacisk do przyłączenia przewodu ochronnego. n) Słupy stalowe przeznaczone do montażu na fundamencie prefabrykowanym muszą przenieść obciążenia wynikające z zawieszenia opraw oraz parcia wiatru (na oprawę i wysięgnik) dla występującej lokalnie strefy wiatrowej, o) Stosować wysięgniki o długości oraz kącie nachylenia względem jezdni zgodne z dokumentacją projektową oraz obliczeniami fotometrycznymi. p) Wysięgniki mocowane wierzchołkowo lub bocznie - dostosowane do oprawy i typu słupa oświetleniowego. 74

5. PARAMETRY KONSTRUKCYJNE I FOTOMETRYCZNE OPRAW OŚWIETLENIA PRZEJŚĆ DLA PIESZYCH WYKONANYCH W TECHNOLOGII LED a) Oprawy oświetleniowe powinny zapewniać podwójnie asymetryczny rozsył światła - w płaszczyznach CO - C180 oraz C90- C270, dedykowany do oświetlenia przejść dla pieszych. Układ optyczny powinien być dostępny w dwóch wersjach: prawostronnej oraz lewostronnej. b) Bryła fotometryczna jest kształtowana za pomocą wielosoczewkowej, płaskiej matrycy LED; każda z soczewek matrycy emituje taką samą krzywą światłości, a całkowity strumień oprawy jest sumą strumieni poszczególnych soczewek. c) Źródła LED dostępne w różnych zakresach temperatur barwowych: ok. 3000K (barwa ciepłobiała), ok. 4000K (barwa neutralnabiała) i ok. 5700K (barwa chłodnobiała). d) Utrzymanie wartości strumienia świetlnego nie mniej niż 80% po okresie 100.000 godzin świecenia, zgodnie z IES LM-80- TM-21. e) Obudowa oprawy wykonana z odlewu aluminium, klosz oprawy ze szkła hartowanego; dopuszcza się klosz z poliwęglanu dla opraw stylizowanych; współczynnik odporności oprawy na uderzenia minimum IK08. f) Oprawa malowana proszkowo; możliwość wykonania oprawy w dowolnym kolorze z palety barw RAL lub AKZO. g) Elementy mocujące oprawę na słupie lub wysięgniku tj. śruby, podkładki, wykonane są ze stali nierdzewnej h) Zapewnienie możliwości regulacji kąta nachylenia oprawy względem jezdni w przypadku montażu oprawy na słupie lub wysięgniku dla opraw typy drogowego. i) Szczelność komory optycznej oprawy minimum IP66; szczelność komory osprzętu dla opraw typu drogowego minimum IP66, dla opraw dekoracyjnych/stylizowanych IP54. j) Znamionowe napięcie zasilające oprawy: 230V / 50Hz. k) I lub II klasa ochronności przeciwporażeniowej. l) Ochrona przeciwprzepięciowa w oprawie minimum 10kV. m) Oprawa wyposażona w czujnik termiczny zapobiegający przypadkowemu przegrzaniu. n) Minimalny zakres temperatur pracy: -35 C < To < +35 C. o) Dostępność danych fotometrycznych oprawy pozwalających na wykonanie obliczeń parametrów oświetleniowych w programie komputerowym. Rys. 2.1. Przy kła do we rozsyły światłości dla układu optycznego prawostronnego 75

30* 15* 0' 15 30" cd/kim ---CO - C180 C90 - C270 Rys.2.2. Przykładowy rozsył światłości dla układu optycznego lewostronnego 6. OŚWIETLENIE DODATKOWE 320 Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, 100 m przed i za przejściem dla pieszych należy wykonać strefy oświetlenia przejściowego spełniającego poniższe wymagania: 50m przed i za przejściem dla pieszych Parametr Wartość Luminancja drogi (wartość średnia) ME2 L > l,5[cd/m 2 ] Równomierność ogólna U 0> 0,4 Równomierność wzdłużna U,> 0,7 Przyrost wartości progowej kontrastu Tl< 10[%] Współczynnik otoczenia SR >0,5 100m przed i za przejściem dla pieszych Parametr Luminancja drogi (wartość średnia) ME6 Wartość L > 0,3[cd/m 2 l Równomierność ogólna U 0> 0,35 Równomierność wzdłużna Ui>0,4 Przyrost wartości progowej kontrastu Tl< 15[%] Oświetlenie w strefie przejściowej wykonać zgodnie z wytycznymi ZDW: WYMAGANIA STAWIANE ELEMENTOM OŚWIETLENIA ULICZNEGO". 7. ZASILANIE OŚWIETLENIA Dla potrzeb zasilania oświetlenia, należy wykonać podłączenie do sieci elektroenergetycznej nn, poprzez osobne układy pomiarowe dla opraw oświetlających przejście dla pieszych oraz dla opraw zainstalowanych w strefie przejściowej. O warunki przyłączeniowe należy wystąpić do Zakładu Energetycznego. 76

Ochrona pieszych 7.5.2 Oświetlenie Wyznaczone przejście dla pieszych powinno być widoczne w różnych warunkach atmosferycznych i porach doby. W przypadku nocnych ograniczeń widoczności powinno się stosować sztuczne oświetlenie przejść dla pieszych. Oświetlenie przejść dla pieszych powinno jednocześnie zapewniać: kierowcy właściwe warunki rozpoznania sytuacji drogowej i obserwacji sylwetki pieszego, a pieszemu właściwe warunki obserwacji otoczenia, przejściadla pieszych i zbliżających się pojazdów [63], [103], [104], Stosowane standardy oświetlenia przejść dla pieszych wymagają oświetlenia pieszego wchodzącego na jezdnię lub znajdującego się na pasie ruchu przez lampę usytuowaną od strony nadjeżdżającego pojazdu w odległości równej 0,5-1,0 wysokości zawieszenia oprawy lampy (zaleca się aby a = 0,7*h) (rys. 7.30). Oświetlenie h:a= 1:0,7 Oświetlenie Rys. 7.30 Zasady oświetlenia przejść dla pieszych Źródło: opracowanie własne na podstawie [63] Przejścia dla pieszych powinny być tak oświetlone, aby kierowca miał możliwość obserwacji sytuacji drogowej i obserwacji oczekującego na przejście lub poruszającego się po przejściu pieszego, natomiast pieszy miał możliwość obserwacji otoczenia przejścia dla pieszych i zbliżających się do niego pojazdów. W tym celu należy zapewnić urządzenia oświetleniowe, które zapewnią kontrast luminancji postaci pieszego oraz tła za pieszym. Jednocześnie żaden z użytkowników nie powinien być oślepiony przez źródła światła. Zaleca się doprowadzić do dodatniego kontrastu luminancji, czyli takiego, gdzie luminancja postaci pieszego jest dodatnia względem tła (czyli jezdni) w odległości ok. 50 m za pieszym. Jednym ze sposobów na uzyskanie tego efektu jest instalowanie dodatkowych poza oświetleniem ciągu lamp oddzielnie nad każdym pasem ruchu. Lampy instaluje się przed przejściem dla pieszych, w kierunku jazdy, w odległości od 0,5-1,0 wysokości zawieszenia oprawy lampy. Zaleca się, aby obszary na chodniku lub poboczu, gdzie piesi oczekują na przejście, były również odpowiednio oświetlone. Oświetlenie ograniczone do wąskiego pasa wokół powierzchni przejścia powoduje bardzo silny efekt towarzyszący wzrostowi uwagi. Na rys. 7.31 przedstawiono wizualizacje poprawnego oświetlenia przejścia dla pieszych [103], 77

Niekorzystnym rozwiązaniem jest oświetlenie przejścia w taki sposób, że pieszy oświetlony jest jedynie przez ciąg lamp z jednej strony ulicy. Wytwarza to sytuację, w której pieszy w zależności od położenia na przejściu dla pieszych ma kontrast luminancji dodatni przechodzący przez kontrast zerowy do kontrastu ujemnego. To z kolei stwarza sytuację, w której pieszy, idąc przez przejście dla pieszych, nagle z ciemności" wkracza w przestrzeń rozświetloną i jest dostrzegany przez kierujących w ostatniej chwili. Może powstać też sytuacja odwrotna, czyli pieszy z rozświetlanej przestrzeni wkracza w obszar zaciemniony, przy czym przekracza kontrast zerowy, w którym jest niewidoczny. Rys. 7.31 Wizualizacja poprawnego oświetlenia przejścia dla pieszych Źródło: opracowanie - P. Tomczukj 103] Jeśli nie ma możliwości zapewnienia dodatniego kontrastu luminancji, to należy zapewnić na całej długości przejścia ujemny kontrast luminancji - ciemna sylwetka pieszego na jasnym tle nawierzchni. Efekt ten uzyskuje się poprzez instalowanie lamp zlokalizowanych wysoko nad jezdnią w obszarze przejścia. Oświetlenie z góry rozświetla nawierzchnię i postać od góry, ale boczny profil postaci pieszego pozostaje w cieniu i wyróżnia się na jasnym tle jezdni. Zasady oświetlania przejść dla pieszych przedstawiono w syntetyczny sposób w katalogu dobrych praktyk (karta U.16 w załączniku). 7.5.3 Nawierzchnia Nawierzchnia na przejściu dla pieszych powinna być równa. Ponadto w obszarze przejścia dla pieszych nie powinny być lokalizowane kratki ściekowe, a samo przejście powinno być dobrze odwodnione, bez kałuż i zastoisk wodnych. Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać drogi, [88] konieczne jest lokowanie studzienek ściekowych przed przejściem dla pieszych od strony napływu wody, co zapewnia właściwe odwodnienie przejścia dla pieszych bez konieczności pokonywania płynącego strumienia wody przy krawężniku. Nie zaleca się stosowania ścieków drogowych w obszarze przejścia dla pieszych. Zastosowane rozwiązanie, powinno być wykonane w taki sposób, aby nie utrudniać przechodzenia pieszym oraz przejazdu osobom niepełnosprawnym i przewożącym dzieci w wózkach. Nawierzchnia drogi na dojeździe do przejścia dla pieszych powinna być szorstka co najmniej na odcinku o długości Lwz, tak aby zapewnić dobre warunki hamowania pojazdom dojeżdżającym do przejścia dla pieszych. Zaleca się zatem stosowanie na odcinku o długości Lw2 nawierzchni o szorstkości większej niż na pozostałych odcinkach. W Austrii, Niemczech, Norwegii i Szwajcarii obowiązkowe jest stosowanie na przejściach dla pieszych odblaskowych mieszanek farb na pasach, przy wyborze rodzaju mieszanki istotny jest współczynnik odblasku, tego typu rozwiązanie jest 78

zalecane w Finlandii, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Belgii i Holandii. W Niemczech i Norwegii obowiązkowe jest stosowanie dodatkowo mieszanek farb wykazujących się wysoką odpornością na poślizg, tego typu rozwiązanie jest zalecane w Belgii, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Holandii [14], Biorąc pod uwagę wymagania osób niepełnosprawnych, nawierzchnie na przejściach powinny być antypoślizgowe i anty- odblaskowe [84], Na przejściach uczęszczanych przez osoby niewidome lub niedowidzące dobrą praktyką jest stosowanie pasa prowadzącego osoby niewidome przez przejście dla pieszych (rys. 7.16.b). OŚWIETLENIE PRZEJŚĆ DLA PIESZYCH U.16 CHARAKTER URZĄDZENIA: Uw - wspomagające / Uo ochronne SCHEMAT Rys. U. 16.1 Schemat obszaru specjalnego oświetlenia przejścia dla pieszych Źródło: opracowanie własne - J. Rychlewska WARUNKI STOSOWANIA Wyznaczone przejście dla pieszych powinno być widoczne w różnych warunkach atmosferycznych i porach doby. W przypadku nocnych ograniczeń widoczności powinno się stosować sztuczne oświetlenie przejść dla pieszych. Oświetlenie przejść dla pieszych powinno jednocześnie zapewniać kierowcy właściwe warunki rozpoznania sytuacji drogowej i obserwacji sylwetki pieszego, a pieszemu - właściwe warunki obserwacji otoczenia, przejścia dla pieszych i zbliżających się pojazdów. Wymaga to stosowania specjalnego, dodatkowego oświetlenia przejść dla pieszych, które powinno się stosować się na drogach i ulicach wszystkich klas. UWAGI: Każde przejście dla pieszych powinno być odpowiednio oświetlone zgodnie z normą PN-EN 13201:2007. CECHY KONSTRUKCYJNE Dobrze oświetlone przejście dla pieszych to takie, gdzie luminancja pieszego jest w kontraście do luminancji tła. Przy typowym oświetleniu liniowym ulicy uzyskujemy ciemną postać najasnym tle, natomiast zastosowanie dodatkowych opraw oświetleniowych zainstalowanych przed przejściem dla pieszych sprawia, że kierowca widzi jasną postać pieszego na ciemnym tle jezdni. Stosowane standardy oświetlenia przejść dla pieszych wymagają oświetlenia pieszego wchodzącego na jezdnię lub znajdującego się na pasie ruchu przez lampę usytuowaną od strony nadjeżdżającego pojazdu w odległości 0,5-1,0 wysokości zawieszenia oprawy lampy (zaleca się 0,7) (rys. 7.30). Zaleca się aby barwa światła emitowana przez oprawy lamp na przejściu dla pieszych była odmienna od istniejącego oświetlenia ulicznego np.: 7) ulica - źródło światła: sodowe, 8) przejście dla pieszych - źródło światła: metalohalogenkowe lub LED. Taki zabieg pozwoli wyróżnić obszar przejścia dla pieszych z ciągu oświetlenia ulicznego. 79

Stosowane standardy oświetlenia przejść dla pieszych wymagają, oświetlenia pieszego wchodzącego na jezdnię lub znajdującego się na pasie ruchu przez lampę usytuowaną od strony nadjeżdżającego pojazdu w odległości 0,5-1,0 wysokości zawieszenia oprawy lampy (zaleca się aby a = 0,7*h) (rys. 7.30). Przy ocenie oświetlenia przejścia dla pieszych należy wziąć pod uwagę: O pionowe natężenie oświetlenia w osi przejścia, mierzone z kierunku ruchu pojazdu, O równomierność pionowego natężenia oświetlenia wzdłuż osi przejścia dla pieszych, O poziome natężenie oświetlenia na przejściu dla pieszych i w strefie oczekiwania, O luminancję sylwetki pieszego i tła, mierzoną z kierunku ruchu pojazdu, O kontrast sylwetki pieszego i tła, O widzialność pieszego na przejściu, O parametry olśnienia kierowcy na odcinku drogi przed przejściem, O prowadzenie wzrokowe kierowcy na odcinku drogi przed i za przejściem. PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA Rys. U. 16.2 Przykłady oświetlenia przejść dla pieszych: a) na przejściu dla pieszych z wyspą azylu w Warszawie, b) na wlocie na skrzyżowanie małe rondo w Kowalach Źródło: a) fot www.bezpieczne-przejscie.pl[103], b)fot K. lamroz KOSZTY REALIZACJI Szacunkowe koszty realizacji są małe lub umiarkowane w zależności od dostępności źródła zasilania. ASPEKTY POZYTYWNE Zastosowanie lub usprawnienie oświetlenia na przejściu dla pieszych powoduje: O polepszenie widoczności pieszych znajdujących się na przejściu dla pieszych lub w jego pobliżu, O zwiększenie liczby sytuacji, w których kierowca ustąpił pierwszeństwa pieszemu na oświetlonym przejściu dla pieszych o 30-40%, O poprawę bezpieczeństwa pieszych, szczególnie na obszarach centralnych miast, przyczyniając się do zmniejszenia liczby wypadków z pieszymi o 20-30%. ASPEKTY NEGATYWNE Źle dobrane lub nadmierne oświetlenie na przejściu dla pieszych może: O zaoferować pieszemu złudzenie, że jest widziany przez kierujących, tym samym wystawiając go na wysokie ryzyko udziału w zdarzeniu drogowym, O olśnić kierujących pojazdami dojeżdżających do przejścia. 80

Załącznik nr 6 PFU WYMAGANIA STAWIANE ELEMENTOM OŚWIETLENIA ULICZNEGO 1. Ogólne wymagania stawiane oświetleniu i urządzeniom. a) oświetlenie musi spełniać wymagania normy PN-EN 13201 oraz zalecenia Polskiego Komitetu Oświetleniowego, b) wszystkie urządzenia muszą posiadać znak bezpieczeństwa CE oraz spełniać wymagania obowiązujących norm i przepisów, w szczególności wymagania w zakresie ochrony przeciwporażeniowej, c) dla wszystkich urządzeń należy przedstawić pełne karły katalogowe zawierające wszelkie informacje techniczne o produkcie a także certyfikaty i inne dokumenty potwierdzające parametry oraz zgodność z obowiązującymi normami, wszystkie dokumenty w języku polskim, d) słupy, wysięgniki, wsporniki, uchwyty i inne elementy wykonane ze stali w tym również stalowe części słupów ozdobnych muszą być ocynkowane obustronnie. 2. Wymagania stawiane oprawom LED. a) napięcie znamionowe oprawy 230V+/- 5%, 50Hz, współczynnik mocy oprawy cos fi>=0,9, b) oprawa musi posiadać zabezpieczenia przed przepięciami o napięciu co najmniej 10kV, c) zakres temperatury pracy oprawy: od -40 C do +35 C, d) oprawa musi być wyposażona w diody LED o wydajności nie mniejszej niż 1301m/W, trwałość źródeł LED nie mniej niż 100 OOOh, wartość strumienia świetlnego w tym okresie nie może być mniejsza niż 80% strumienia początkowego, temperatura barwowa LED w zakresie 4000K-4500K(neutralny biały) różnice dopuszczalne +/- 1 % w wymaganym zakresie temperatury barwowej, wymagany wskaźnik oddawania barw LED Ra>/=70, e) nominalny strumień świetlny, bryła fotometryczna, napięcie i natężenie prądu zasilania, moc nominalna oraz sprawność lm/w musi być potwierdzona poprzez dostarczenie raportu LM-79, LM-80, raporty mają być wykonane przez akredytowane laboratorium, f) obudowa (korpus) oprawy wykonana z ciśnieniowego odlewu aluminiowego malowana proszkowo lub anodowana na żądany kolor z palety RAL, oprawa powinna posiadać budowę dwukomorową z termicznym oddzieleniem komory osprzętu elektrycznego od komory optycznej, oprawa musi poosiadać poziom szczelności nie mniejszy niż (IP 66) dla komory optycznej jak i komory osprzętu, źródło światła musi być zabezpieczone szybą hartowaną płaską o udarności min. IK 09; oprawa wykonana w I lub II klasie ochronności; konstrukcja oprawy musi umożliwiać łatwą modułową wymianę LED oraz bez narzędziową wymianę układów zasilających, dla zwiększenia bezpieczeństwa obsługi, oprawy powinny być wyposażone w rozłącznik odcinający zasilanie w momencie otwarcia pokrywy osprzętu, oprawa musi posiadać zintegrowany z obudową uchwyt umożliwiający jej pionowy lub poziomy montaż na wysięgniku lub bezpośrednio na słupie o średnicy wewnętrznej 048-6Omm, z możliwością regulacji pochylenia od 0 do min. 10, g) oprawy muszą posiadać zasilacz źródła światła wyposażony w funkcję utrzymania strumienia świetlnego w czasie; zasilacz musi posiadać interfejs 1-10V lub DALI do płynnego sterowania natężeniem oświetlenia, sprawność oprawy LED wraz z zasilaczem musi być większa niż 100 lm/w; h) dane fotometryczne oprawy, pozwalające zweryfikować możliwość zastosowania opraw w danym projekcie modernizacji oświetlenia muszą być, umieszczone na stronie internetowej producenta oraz w ogólnodostępnych programach stworzonych do tego celu ; i) oprawa musi być oznakowana znakiem CE oraz posiadać stosowne deklaracje, 81

j) oprawa musi posiadać certyfikat wydany przez laboratorium badawcze posiadające akredytację na terenie UE Certyfikat ENEC potwierdzający jej wykonanie według norm europejskim k) wartości wskaźnika udziału światła wysyłanego ku górze (ULOR) zgodne z Rozporządzeniem WE nr 245/2009. 3. Wymagania stawiane słupom i masztom oświetleniowym. a) aminimalna wymagana grubość ścianki słupów metalowych - 4 milimetry, b) możliwość wprowadzenia minimum trzech kabli pięciożyłowych o przekrój u do 35 mm - oraz umieszczenia kompletu złączek typu sintur", c) wyposażenie we wnękę z dostateczną ilością miejsca na połączenie kabli i umieszczenie odpowiedniej liczby zabezpieczeń, d) zabezpieczenie wnęk przed dostępem osób postronnych, e) na słupie musi być umieszczona tabliczka znamionowa z podanym typem słupa, datą produkcji, nazwą producenta oraz tabliczka ostrzegawcza, f) wszystkie słupy i maszty metalowe muszą być montowane na fundamentach prefabrykowanych, g) słupy ozdobne żeliwne i odlewane muszą posiadać wewnątrz w dolnej części rurę stalową dla wzmocnienia i zapobiegnięcia gwałtownemu upadkowi słupa w przypadku jego złamania, h) metalowe drzwiczki i pokrywy wnęk kablowych słupów muszą być wyposażone w zacisk do przyłączenia przewodu ochronnego. 4. Wymaganie stawiane szafom oświetleniowym. a) obudowa z tworzywa sztucznego, materiał niepalny, posiadająca świadectwo bezpieczeństwa, b) szafa dwuczęściowa z wydzieloną i osobno zamykaną częścią ZE dla przyłączenia zasilania i zamontowania układu pomiarowego energii elektrycznej oraz częścią użytkownika, c) każde drzwi muszą posiadać rygle dolny i górny, zamykanie szafy za pomocą wkładek zamka patentowego, d) nowa szafa musi być pomalowana środkiem typu anty plakat w kolorze ciemnozielonym (RAL 6009), e) stopień ochrony minimum IP 54 (dla szaf na odkrytej przestrzeni). f) w części użytkownika wyposażona w rozłącznik umożliwiający uzyskanie widocznej przerwy w torze zasilania, g) zgodność z normą PN-IEC 60364 (ochrona przeciwporażeniowa), h) wysoki stopień zabezpieczenia przed korozją elementów metalowych, i) wandaloodporność (odporność na uszkodzenia mechaniczne), j) montaż z zastosowaniem fundamentów prefabrykowanych, k) zainstalowana ochrona przeciwprzepięciowa urządzeń sterowania, l) sterowanie - za pomocą zegara astronomicznego z analizatorem sieci, z możliwością zdalnego sterowania i odczytu parametrów sieci, dodatkowo wspomagane fotokomórką cyfrową pozwalającą na ustawienie danego poziomu natężenia oświetlenia, czasy wyłączania i włączania zgodne z kalendarzem świecenia, m) zabezpieczenie przed licznikowe z rozłączeniem bezpiecznikowym np. RP 00, n) zabezpieczenie obwodów oświetleniowych - bezpieczniki topikowe Bi zintegrowane z rozłącznikiem, o) wyposażenie szafy w gniazdo serwisowe, p) zastosowanie nowoczesnych: technologii, układów sterowania, pomiaru energii ikontroli stanu elementów sieci, q) miejsce na oznakowania, r) miejsce na umieszczenie dokumentacji w szafie. 5. Wymagania stawiane liniom kablowym. b) stosować kable o izolacji z polietylenu usieciowanego, umożliwiające ich układanie w temperaturze do -5 0 C, bez konieczności podgrzewania, c) stosować kable o przekroju do 35 mm2. 82

6. Wymagania stawiane nowym rozwiązaniom technicznym. Obok wyżej wymienionych wymagań, stawianych oświetleniu oraz poszczególnym elementom oświetlenia ulicznego, w szczególności należy uwzględnić wymagania przedstawione w niniejszym punkcie. a) zgodność z obowiązującymi Polskimi Normami (m. in. : PN-EN 13201, PN-IEC 60364, PN- EN 60598, PN-EN 40, PN-EN 60439, PN-EN 60529, PN-EN ISO 1461), b) zapewnienie skutecznej ochrony przed porażeniem, c) zgodność wyrobów z wymaganiami bezpieczeństwa, d) niewielki poziom zakłóceń wyższymi harmonicznymi, e) ograniczenie olśnienia, f) polskie certyfikaty i świadectwa bezpieczeństwa dla wszystkich elementów, g) odporność na korozję, h) energooszczędność, i) wysoka sprawność urządzeń i całego systemu oświetlenia, j) odporność na przepięcia, k) zabezpieczenie urządzeń przed dostępem osób postronnych, l) odporność na próby uszkodzenia (wandaloodpomość), m) odporność na drgania i wstrząsy, n) wysoki stopień ochrony urządzeń instalowanych na wolnym powietrzu (IP, IK), o) łatwość przeprowadzania napraw i konserwacji. 83

Załącznik nr 7 PFU 84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98