III Etap egzaminu na doradcę inwestycyjnego Marzec 2014

III Etap egzaminu na doradcę inwestycyjnego Marzec 2014 Opracował Marcin Reszka Doradca Inwestycyjny nr 335 www.reszka.edu.pl www.goldenline.pl/grupy/gielda_i_inwestycje/doradca-inwestycyjny-egzamin-z-reszkaedu-pl/ Wszystkie prawa zastrzeżone. Nie zezwala się na kopiowania, wykorzystywanie bez pisemnej zgody autora. Zadanie 1 W świetle etyki zawodowej, zawartej w Zasadach Etyki Zawodowej Maklerów i Doradców oraz ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, dokonaj oceny postępowania Adama B., Roberta K., Jana G., Mariusza M., Eugeniusza D. oraz Arkadiusza P., posiadających tytuł zawodowy doradcy inwestycyjnego oraz będących Członkami Zwyczajnymi Związku Maklerów i Doradców, w opisanych poniżej w punktach 1.1-1.4 przypadkach, uwzględniając pytania zawarte pod każdym z poniższych punktów. Jeżeli Twoim zdaniem doszło do naruszenia zasad etyki zawodowej i przepisów prawa, wskaż i uzasadnij na czym polegało naruszenie. Jeśli Twoim zdaniem nie doszło do naruszenia zasad etyki zawodowej i przepisów prawa, uzasadnij swoją odpowiedź. 1.1. Zarząd Domu Maklerskiego ABC tworzą Adam B. i Robert K., doradcy inwestycyjni. Dom Maklerski ABC posiada zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego wyłącznie na świadczenie usług maklerskich w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych. Dom Maklerski zawiera w tym zakresie umowy z klientami detalicznymi i oferuje im strategie inwestycyjne oparte na instrumentach finansowych dopuszczonych do obrotu zorganizowanego w Polsce i za granicą. Aby móc zawierać transakcje w związku z zarządzaniem portfelami, Dom Maklerski na podstawie pełnomocnictw otrzymanych od klientów, zawarł w ich imieniu i na ich rzecz umowy o prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz wykonywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych na rachunek dającego zlecenie z innymi domami maklerskimi, które świadczą takie usługi. W Tabeli opłat i prowizji, którą Dom Maklerski ABC załączył do umów zarządzania portfelami, podano ogólną wysokość opłaty z tytułu świadczenia usługi zarządzania (tzw. management fee) oraz ewentualnej prowizji dla Domu Maklerskiego ABC od wypracowanego zysku ze środków pieniężnych klientów powierzonych do zarządzania (tzw. success fee). Tabela opłat i prowizji została przyjęta do stosowania uchwałą zarządu Domu Maklerskiego ABC. 1

Oceń i uzasadnij, czy jako doradcy inwestycyjni będący członkami zarządu Domu Maklerskiego ABC, Adam B. i Robert K. postępują zgodnie z Zasadami Etyki Maklerów i Doradców w związku ze sposobem poinformowania klientów o opłatach i prowizjach z tytułu świadczenia usług zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych. Doradcy inwestycyjni, którzy należą do ZMiD są zobowiązani do postępowania zgodnie z zasadami etyki tego związku. Zgodnie z zasadami etyki doradcy inwestycyjni powinni uprzedzić klientów o wszelkich ponoszonych przez nich opłatach z tytułu świadczonych usług oraz o obowiązuje ich szczególna skrupulatność w rozliczeniach finansowych z klientami. Powinni także mieć na względzie słuszne interesy klientów. Adam B. i Robert K. naruszyli zasady etyki. Nie dokonali szczegółowego przedstawienia wszelkich opłat ponoszonych przez klientów. Opłaty były przedstawione tylko ogólnie i nie można nazwać tego nazwać informowaniem klienta o wszelkich opłatach z tytułu świadczonych usług ani nie jest to szczególna skrupulatność w rozliczeniach finansowych z klientami. 1.2. W Domu Maklerskim XYZ, który świadczy usługi maklerskie w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych dla klientów detalicznych, w Dziale Zarządzania zatrudniono dwóch doradców inwestycyjnych, Jana G. i Mariusza M. Zgodnie z regulaminem świadczenia usług maklerskich w zakresie zarządzania portfelami, w Domu Maklerskim XYZ powołano Komitet Inwestycyjny, którego skład tworzą: obaj doradcy inwestycyjni oraz osoby nieposiadające takiego tytułu zawodowego, tj. prezes zarządu Domu Maklerskiego XYZ, dyrektor Działu Zarządzania, analityk rynku. Komitet Inwestycyjny zbiera się raz w miesiącu i podejmuje zwykłą większością głosów wszystkie decyzje inwestycyjne, które następnie są realizowane przez doradców inwestycyjnych. Doradcy inwestycyjni nie mogą ich modyfikować ani anulować bez zgody Komitetu Inwestycyjnego. W razie równowagi głosów na Komitecie Inwestycyjnym, rozstrzygnięcie w zakresie podjęcia określonej decyzji inwestycyjnej przez Komitet Inwestycyjny należy do prezesa zarządu Domu Maklerskiego. Oceń i uzasadnij, czy takie rozwiązanie w zakresie wykonywania czynności zarządzania portfelami przez doradców inwestycyjnych, dopuszczają Zasady Etyki Maklerów i Doradców oraz ustawa o obrocie instrumentami finansowymi. (od 0 do 25 pkt) 2

Zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi do świadczenia usługi maklerskiej w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych dla klientów detalicznych firma inwestycyjna musi zatrudniać co najmniej dwóch doradców inwestycyjnych. To te osoby powinny zajmować się zarządzaniem portfelami. W Domu Maklerskim XYZ doradcy inwestycyjni nie mieli decydującego wpływu na decyzje inwestycyjne dotyczące tej usługi maklerskiej. Jest to niezgodne z ustawą o obrocie. Naruszenie ustawy o obrocie jest także złamaniem zasad etyki. Zgodnie z zasadami etyki doradcy obowiązani są działać zgodnie z przepisami prawa i zasadami uczciwego obrotu. Według zasad etyki doradcy powinni wykonywać swoje obowiązki według najlepszej wiedzy i z należytą starannością, dążąc do osiągnięcia najwyższych standardów pracy oraz kierując się niezależnym osądem zawodowym. W podanym przykładzie ten niezależny osąd nie był zachowany. Jest to załamanie zasad etyki. Doradcy nie wykazywali się także niezależnością, a zgodnie z zasadami etyki - podejmując decyzje inwestycyjne w imieniu klienta, doradcy powinni w szczególności wykazywać się niezależnością, starannością i sumiennością. 1.3. Eugeniusz D. jest zatrudniony jako doradca inwestycyjny w Domu Maklerskim XY. Dom Maklerski świadczy usługi maklerskie w zakresie doradztwa inwestycyjnego. Eugeniusz D. zawarł z Domem Maklerskim BETA jako klient detaliczny umowę o świadczenie usług maklerskich w zakresie zarządzania portfelem, w skład którego wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych. Po pewnym czasie Eugeniusz D., niezadowolony z wyników zarządzania na jego portfelu, na jednym z publicznych internetowych forów dyskusyjnych zaczął się bardzo negatywnie, choć merytorycznie i z poszanowaniem godności zawodu, wypowiadać o doradcach inwestycyjnych zatrudnionych w Domu Maklerskim BETA oraz o sposobie świadczenia usług maklerskich przez tę firmę. Swoje wypowiedzi Eugeniusz D. podpisywał nickiem doradca inwestycyjny. Oceń i uzasadnij, czy Eugeniusz D. naruszył Zasady Etyki Maklerów i Doradców. (od 0 do 25 pkt) Zgodnie z Zasadami Etyki Maklerów i Doradców doradcy nie powinni udzielać anonimowych wypowiedzi dla środków masowego przekazu. Eugeniusz D. na publicznym forum dyskusyjnym nie podpisywał się imieniem i nazwiskiem i w związku z tym złamał zasady etyki. 3

Zgodnie z Zasadami Etyki Maklerów i Doradców w kontaktach ze środkami masowego przekazu doradców powinny cechować szczególna dbałość o godność zawodu, rzetelność i odpowiedni poziom merytoryczny wypowiedzi, rozsądek i umiarkowanie. Jeżeli chodzi o ten punkt zasad etyki to należy zastanowić się czy postępowanie Eugeniusza D. było rozsądne i umiarkowane. Zgodnie z zasadami etyki doradcy powinni postępować w sposób etyczny i profesjonalny w swoich kontaktach zawodowych, w szczególności z klientami, pracodawcami, współpracownikami oraz innymi maklerami i doradcami. Uważam, że postępowanie Eugeniusza D. nie było profesjonalne. W pierwszej kolejności powinien zwrócić uwagę doradcom z opisywanego Domu Maklerskiego i poprosić ich o wyjaśnienie, a nie od razu opisywać sytuację na publicznym forum. Zgodnie z zasadami etyki doradcy nie mogą wypowiadać wobec osób trzecich opinii o innych maklerach lub doradcach ani o ich pracy, które mogą zostać przyjęte jako obraźliwe lub dyskredytujące. Nie dotyczy to sytuacji, w której dokonywana jest uzasadniona okolicznościami, ściśle merytoryczna ocena pracy lub postępowania innego maklera lub doradcy. Wypowiedzi Eugeniusza D. były dyskredytujące dla doradców z opisywanego Domu Maklerskiego i nie było to uzasadnione okolicznościami. Jest to kolejne złamanie zasad etyki przez Eugeniusza D. 1.4. Arkadiusz P. jest doradcą inwestycyjnym zatrudnionym w Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych GOOD MONEY na stanowisku członka zarządu tego Towarzystwa, odpowiedzialnym za promocję funduszy inwestycyjnych tworzonych i zarządzanych przez Towarzystwo. Arkadiusz P. jest również wykładowcą akademickim zatrudnionym na umowę zlecenie na wyższej uczelni ekonomicznej, gdzie prowadzi zajęcia podyplomowe z zakresu przygotowania kandydatów do egzaminu na doradcę inwestycyjnego. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych GOOD MONEY jako pracodawca Arkadiusza P. nie zostało o tym fakcie poinformowane. Oceń i uzasadnij, czy w opisanej sytuacji Arkadiusz P. postępuje zgodnie z Zasadami Etyki Maklerów i Doradców. (od 0 do 25 pkt) Zgodnie z zasadami etyki działalność dydaktyczna doradcy inwestycyjnego nie wymaga zgody o ile umowa z pracodawcą nie stanowi inaczej i pod warunkiem, że nie wiąże się ona z wykorzystaniem informacji stanowiących własność pracodawcy. Bez zgody pracodawcy doradcy nie mogą wykorzystywać miejsca pracy, wyposażenia, znaków firmy lub jej renomy do prowadzenia innej działalności na własny rachunek. Jeżeli umowa Arkadiusza P. pracodawcą GOOD MONEY nie wymaga zgody dla działalności dydaktycznej i Arkadiusz P. podczas swoich wykładów nie wykorzystuje informacji stanowiących własność pracodawcy, ani nie wykorzystuje znaków firmy lub jej renomy (np. nie reklamuje swoich zajęć szyldem pracodawcy i nie pisze na swoich reklamach/stronach internetowych iż jest pracownikiem GOOD MONEY) to nie narusza zasad etyki. 4

Zadanie 2 2.1. Na rynku giełdowym notowane są akcje spółki BBB oraz europejskie opcje kupna (cali) i sprzedaży (put) wystawione na te akcje. Inwestor A jest zainteresowany inwestycją kapitałową z wykorzystaniem strategii opcyjnej, która wymagałaby jednak niewielkiej inwestycji początkowej. Obecna cena rynkowa akcji spółki BBB wynosi 35 PLN i w najbliższym czasie inwestor nie przewiduje dużej zmiany tej ceny. Zarekomenduj inwestorowi jedną z podanych poniżej strategii wykorzystującą europejskie opcje na akcje spółki BBB o podanych parametrach i spełniającą założenia inwestora. Przedstaw diagram tej strategii oraz wykres jej całkowitego dochodu. Do konstrukcji strategii użyj wszystkich z podanych poniżej opcji, uwzględniając wymaganą ich liczbę. Strategie opcyjne: vertical bull call, vertical bear call, long butterfly, long condor, long strangle, short butterfly, short strangle, short condor, long strap. Opcje do konstrukcji strategii: call z ceną wykonania 25 PLN, premią 15 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015, call z ceną wykonania 35 PLN, premią 10 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015, call z ceną wykonania 45 PLN, premią 8 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015. Odpowiednią strategią opcyjną, która przyniesie zysk w przypadku braku, bądź małej zmiany ceny akcji spółki i która wymaga użycia wszystkich z podanych opcji jest strategia long butterfly. Strategia ta polega na zakupie opcji call (lub opcji put) z niską ceną wykonania, wystawieniu dwóch opcji call (lub opcji put) ze średnią ceną wykonania i zakupie opcji call (lub opcji put) z wysoka ceną wykonania. Inwestor powinien zająć następujące pozycje w opcjach: Kupno call z ceną wykonania 25 PLN, premią 15 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015. 5

Wystawienie dwóch opcji call z ceną wykonania 35 PLN, premią 10 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015. Kupno call z ceną wykonania 45 PLN, premią 8 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015. Wykres dochodowości: Cena strategii: -15-8 + 10 + 10 = -3 PLN Koszt inwestora wyniesie 3 PLN i tyle wyniesie też maksymalna strata. Jeśli cena akcji będzie równa lub niższa 25 PLN to strata inwestora wyniesie 3 PLN. Po przekroczeniu przez cenę akcji 25 PLN strata inwestora zacznie maleć, aby przy cenie akcji 28 PLN być zerowa. Następnie do 35 PLN zysk inwestora będzie rozsnąć do 7 PLN przy cenie akcji 35 PLN. Od 35 PLN zyska zacznie maleć aż do 42 PLN i wtedy zysk będzie zerowy. Od 42 PLN do 45 PLN zacznie rosnąć strata. Przy 45 PLN i więcej strata wyniesie 3 PLN. 6

2.2. Sytuacja finansowa spółki ABC jest uzależniona od wyniku postępowania sądowego, który może mieć istotny wpływ na wycenę akcji tej spółki. W związku z powyższym, inwestor zakłada, że po ogłoszeniu wyroku sądu nastąpi znaczna zmiana ceny akcji, ale nie ma pewności co do kierunku tej zmiany. Aktualna cena akcji spółki ABC wynosi 23 PLN. Inwestor zwrócił się do doradcy inwestycyjnego o rekomendację dotyczącą wyboru strategii opcyjnej, która będzie najpełniej odpowiadała jego założeniom. Aktualnie na rynku giełdowym notowane są europejskie opcje kupna (cali) i sprzedaży (put) na akcje spółki ABC o poniższych parametrach: call z ceną wykonania 22 PLN, premią 1 PLN, terminem wygaśnięcia czerwiec 2015, call z ceną wykonania 25 PLN, premią 5 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015, put z ceną wykonania 20 PLN, premią 2 PLN, terminem wygaśnięcia grudzień 2015, put z ceną wykonania 21 PLN, premią 1 PLN, terminem wygaśnięcia wrzesień 2015. Którą z poniższych strategii zaproponowałbyś inwestorowi w celu realizacji jego celu inwestycyjnego? Strategie opcyjne: vertical bull call, long strangle, short butterfly, short strangle, long strip, short strip, long strap, short strap, long condor. Do konstrukcji strategii użyj wybrane opcje spośród wyżej wymienionych. Przedstaw diagram tej strategii oraz wykres jej całkowitego dochodu. (od 0 do 35 pkt) Odpowiednią strategią opcyjną dla inwestora jest strategia long strangle, która polega na zakupie opcji call i opcji put z różnymi cenami wykonania. Zakładam, że postępowanie sądowe będzie miała swój finał do grudnia 2015. Zarekomenduje inwestorowi: - długą pozycje w opcji call z ceną wykonania 25 PLN, premią 5 PLN i terminem wygaśnięcia grudzień 2015, - długą pozycję w opcji put z ceną wykonania 20 PLN, premią 2 PLN i terminem wygaśnięcia grudzień 2015. 7

Wykres dochodowości: Cena strategii: -5-2 = -7 PLN Koszt inwestora wyniesie 7 PLN i tyle wyniesie też maksymalna strata. Jeśli cena akcji będzie równa lub niższa niż 13 PLN to inwestor osiągnie zysk. Zysk będzie tym większy im cena akcji będzie niższa. Przy cenie akcji od 13 PLN do 32 PLN inwestor osiągnie stratę. Strata ta będzie najwyższa w przedziale 18 PLN 25 PLN i wyniesie 7 PLN. Im cena akcji będzie wyższa niż 32 PLN tym inwestor osiągnie wyższy zysk. 8

2.3. Inwestor zakłada, że w najbliższym czasie nastąpi znaczna zmiana ceny akcji, przy czym sądzi, że prawdopodobieństwo wzrostu ceny akcji jest wyższe niż prawdopodobieństwo jej spadku. Inwestor zwrócił się do doradcy inwestycyjnego o rekomendację dotyczącą wyboru strategii opcyjnej, która realizowałaby jego założenia. Którą z poniższych strategii rekomendowałbyś inwestorowi, przy założeniu, że na rynku giełdowym są dostępne wszystkie instrumenty finansowe konieczne do jej budowy? Strategie opcyjne: spread kalendarzowy, long strangle, strip, strap, bottom straddle, purchase straddle. Uzasadnij swoją rekomendację. Przedstaw dokładny wykres rekomendowanej strategii oraz wyznacz krzywą jej całkowitego dochodu. (od 0 do 25 punktów) Odpowiednią strategią opcyjną dla inwestora będzie strategia long strap, polegająca na zakupie dwóch opcji call i jednej opcji put z tą samą (lub różnymi) cenami wykonania. Koszt strategi: cena kupnaopcji put + cena kupna dwóch opcji call W przypadku wzrostu ceny akcji zysk inwestora będzie większy niż w przypadku spadku ceny akcji. 9