Uczestnicy rynku kapitałowego

Transkrypt

1 Uczestnicy rynku kapitałowego

2 Klasyfikacja uczestników rynku kapitałowego Firmy inwestycyjne Agenci firm inwestycyjnych Banki powiernicze Kluby inwestorów Maklerzy i doradcy inwestycyjni Inwestorzy Emitenci papierów wartościowych 2

3 Czynności maklerskie Działalność maklerska obejmuje wykonywanie czynności polegających na: 1) przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych; 2) wykonywaniu zleceń, o których mowa w pkt. 1, na rachunek dającego zlecenie; 3) nabywaniu lub zbywaniu na własny rachunek instrumentów finansowych; 4) zarządzaniu portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba maklerskich instrumentów finansowych; 5) doradztwie inwestycyjnym; 6) oferowaniu instrumentów finansowych; 7) świadczeniu usług w wykonaniu zawartych umów o subemisje inwestycyjne i usługowe lub zawieraniu i wykonywaniu innych umów o podobnym charakterze, jeŝeli ich przedmiotem są maklerskie instrumenty finansowe; 8) organizowaniu alternatywnego systemu obrotu. 3

4 Usługi dodatkowe firm inwestycyjnych 1) przechowywanie lub rejestrowanie instrumentów finansowych, w tym prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz prowadzenie rachunków pienięŝnych; 2) udzielanie poŝyczek pienięŝnych w celu dokonania transakcji, której przedmiotem jest jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, jeŝeli transakcja ma być dokonana za pośrednictwem firmy inwestycyjnej udzielającej poŝyczki; 3) doradztwo dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii przedsiębiorstwa lub innych zagadnień związanych z taką strukturą lub strategią; 4) doradztwo i inne usługi w zakresie łączenia, podziału oraz przejmowania przedsiębiorstw; 5) wymiana walutowa, w przypadku gdy jest to związane z działalnością maklerską; 6) sporządzanie analiz inwestycyjnych, analiz finansowych oraz innych rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczących transakcji w zakresie instrumentów finansowych; 7) świadczenie usług dodatkowych związanych z subemisją usługową lub inwestycyjną; 8) wykonywanie czynności określonych w pkt 1-7 oraz w ust. 2 (podstawowe czynności maklerskie), których przedmiotem są instrumenty bazowe instrumentów pochodnych, wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d-f oraz i, jeŝeli czynności te pozostają w związku z działalnością maklerską. 4

5 Oferowanie instrumentów finansowych W ramach oferowania maklerskich instrumentów finansowych firma inwestycyjna zobowiązuje się do pośrednictwa w: 1) proponowaniu przez emitenta nabycia papierów wartościowych nowej emisji lub w zbywaniu tych papierów, 2) proponowaniu przez podmiot wystawiający maklerskie instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi nabycia tych instrumentów lub w ich zbywaniu w wyniku tej propozycji, 3) proponowaniu przez wprowadzającego nabycia papierów wartościowych lub w ich zbywaniu w wyniku tej propozycji lub 4) proponowaniu nabycia instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi przez podmiot wprowadzający te instrumenty do obrotu na rynku regulowanym lub do alternatywnego systemu obrotu lub w ich zbywaniu w wyniku tej propozycji. 5

6 Usługi brokerskie W umowie o świadczenie usług brokerskich firma inwestycyjna: 1) zobowiązuje się do przyjmowania i wykonywania, na warunkach określonych w tej umowie, zleceń nabycia lub zbycia we własnym imieniu na rachunek dającego zlecenie papierów wartościowych: a) w obrocie na rynku regulowanym lub b) w alternatywnym systemie obrotu; 2) moŝe równieŝ zobowiązać się do: a) przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu zorganizowanego, lub b) prowadzenia rachunku papierów wartościowych lub rachunku pienięŝnego słuŝącego do obsługi rachunku papierów wartościowych, jak równieŝ do obsługi realizacji innych zobowiązań firmy inwestycyjnej wobec klienta lub zobowiązań klienta wobec firmy inwestycyjnej z tytułu usług świadczonych przez tę firmę inwestycyjną na jego rzecz. Przyjmując do wykonania zlecenie, o którym mowa w ust. 1, firma inwestycyjna zobowiązuje się wobec dającego zlecenie do nabycia lub zbycia oznaczonych papierów wartościowych w imieniu własnym, lecz na rachunek dającego zlecenie. Firma inwestycyjna odpowiada wobec dającego zlecenie zbycia za zapłatę ceny przez nabywcę papierów wartościowych. 6

7 Transakcje bezpośrednie Firma inwestycyjna moŝe wykonać zlecenie nabycia lub zbycia papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu zorganizowanego, poprzez zawarcie na własny rachunek umowy sprzedaŝy (transakcji bezpośredniej) ze zleceniodawcą. Wykonywanie transakcji wewnętrznych odbywa się na podstawie umowy o świadczenie usług brokerskich. Firma inwestycyjna przyjmuje i przekazuje zlecenia nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych poprzez: 1) przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych do innego podmiotu, w celu ich wykonania, lub 2) podejmowanie czynności mających na celu znalezienie podmiotu zainteresowanego zawarciem umowy sprzedaŝy maklerskich instrumentów finansowych ze zleceniodawcą. 7

8 Zarządzanie portfelem W ramach zarządzania portfelem, w którego skład wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, firma inwestycyjna zobowiązuje się do odpłatnego podejmowania i realizacji decyzji inwestycyjnych na rachunek klienta, w ramach pozostawionych przez zleceniodawcę do dyspozycji zarządzającego środków pienięŝnych lub maklerskich instrumentów finansowych. 8

9 Doradztwo inwestycyjne W umowie o doradztwo inwestycyjne firma inwestycyjna zobowiązuje się do przygotowywania w oparciu o potrzeby i sytuację klienta i przekazywania mu pisemnej lub ustnej rekomendacji dotyczącej: 1) kupna, sprzedaŝy, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu określonych instrumentów finansowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej tych instrumentów; 2) wykonania lub powstrzymania się od wykonania uprawnień wynikających z określonego instrumentu finansowego do zakupu, sprzedaŝy, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu instrumentu finansowego. 9

10 Wymiana walutowa Usługa wymiany walutowej rozumie się przyjmowanie przez firmę inwestycyjną walut obcych i dokonywanie ich sprzedaŝy na rachunek klienta, jak równieŝ kupno walut obcych na rachunek klienta, w związku z obsługą realizacji zobowiązań firmy inwestycyjnej wobec klienta lub zobowiązań klienta wobec firmy inwestycyjnej z tytułu usług świadczonych przez tę firmę inwestycyjną na jego rzecz, lub zobowiązań klienta wobec emitenta papierów wartościowych, w przypadku gdy firma inwestycyjna działa w imieniu i na rachunek emitenta, lub zobowiązań emitenta papierów wartościowych wobec klienta, w przypadku gdy firma inwestycyjna działa w imieniu i na rachunek klienta w zakresie podstawowych czynności maklerskich. 10

11 Firma inwestycyjna W rozumieniu przepisów prawa polskiego firma inwestycyjna to: dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczna firma inwestycyjna prowadząca działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa naleŝącego do OECD lub WTO, prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską. Zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej wydaje KNF w ciągu 2 miesięcy od daty złoŝenia wniosku. 11

12 Dom maklerski Domem maklerskim moŝe być wyłącznie: 1) spółka akcyjna, 2) spółka komandytowo-akcyjna, w której komplementariuszami są wyłącznie osoby mające prawo wykonywania zawodu maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego, w liczbie co najmniej dwóch, 3) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 4) spółka komandytowa, w której komplementariuszami są wyłącznie osoby mające prawo wykonywania zawodu maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego, w liczbie co najmniej dwóch, 5) spółka partnerska, w której wspólnikami (partnerami) są wyłącznie osoby mające prawo wykonywania zawodu maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego, w liczbie co najmniej dwóch, 6) spółka jawna, w której wspólnikami są wyłącznie osoby mające prawo wykonywania zawodu maklera papierów wartościowych lub doradcy inwestycyjnego, w liczbie co najmniej dwóch z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Przy czym spółki komandytowo-akcyjne mogą prowadzić działalność tylko w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń, zarządzania portfelem i doradztwa inwestycyjnego oraz usługi dodatkowe w zakresie doradztwa inwestycyjnego, doradztwa dla przedsiębiorstw, doradztwa w zakresie fuzji i przejęć oraz usług dodatkowych związanych z gwarantowaniem emisji natomiast spółki komandytowe, partnerskie i jawne mogą prowadzić działalność tylko w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń i doradztwa inwestycyjnego oraz usługi dodatkowe w zakresie doradztwa inwestycyjnego, doradztwa dla przedsiębiorstw oraz doradztwa w zakresie fuzji i przejęć. 12

13 Minimalne kapitały własne domów maklerskich Podstawowy równowartość EUR, Bez prowadzenia rachunków równowartość EUR, Zawieranie transakcji na rachunek własny i gwarantowanie emisji równowartość EUR, W przypadku działalności wyłącznie w zakresie przyjmowania zleceń i doradztwa inwestycyjne zamiast posiadania kapitału minimalnego moŝna zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. 13

14 Bank prowadzący działalność maklerską Bank moŝe prowadzić działalność maklerską po uzyskaniu zezwolenia KNF i pod warunkiem jej wydzielenia w ramach banku, polegającego na prowadzeniu tej działalności w sposób pozwalający na jej organizacyjne wyodrębnienie od pozostałej działalności banku (wydzielenie organizacyjne). Niektóre czynności maklerskie mogą być wykonywane przez banki poza wyodrębnioną jednostką organizacyjną. 14

15 Zagraniczna osoba prawna prowadząca na terytorium Polski działalność maklerską Zagraniczna osoba prawna prowadząca działalność maklerską na terytorium państwa naleŝącego do OECD lub WTO z siedzibą na terytorium tego państwa moŝe prowadzić w Polsce działalność maklerską w formie oddziału po uzyskaniu zezwolenia KNF. Wymóg uzyskania zezwolenia nie dotyczy podmiotów objętych jednolitym paszportem. Firmy takie mogą prowadzić działalność maklerską na terenie Polski albo w formie oddziału albo bez otwierania oddziału. Firmy takie mają obowiązek notyfikacji w KNF rozpoczęcia działalności na terenie Polski. Zagraniczna firma inwestycyjna moŝe otworzyć przedstawicielstwo na terytorium Polski. Przedstawicielstwo to wyodrębniona w strukturach tej firmy jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi działalność wyłącznie w zakresie reklamy i promocji zagranicznej firmy inwestycyjnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. O otwarciu przedstawicielstwa naleŝy powiadomić KNF. 15

16 Rejestr firm inwestycyjnych Rejestr firm inwestycyjnych prowadzi KNF. Na koniec września 2010 roku w rejestrze znajdowały się: 47 domów maklerskich, 8 banków z wydzieloną działalnością maklerską, 6 banków bez wydzielonej działalności maklerskiej. Ponadto do listopada 2009 notyfikację działalności na terenie Polski złoŝyły 1234 firmy inwestycyjne z państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Z tej liczby 14 firm otworzyło w Polsce swoje oddziały. 16

17 Agent firmy inwestycyjnej Agent firmy inwestycyjnej to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której firma inwestycyjna w drodze umowy zawartej w formie pisemnej powierza wykonywanie stałe lub okresowe w imieniu i na rachunek firmy inwestycyjnej czynności pośrednictwa w zakresie działalności prowadzonej przez tę firmę inwestycyjną. 17

18 Zakres czynności agentów Wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umów o świadczenie usług przez firmę inwestycyjną lub umoŝliwiające realizację tych umów, w szczególności polegające na doradzaniu klientowi lub potencjalnemu klientowi w zakresie usług danej firmy inwestycyjnej, przyjmowaniu zleceń nabycia lub zbycia maklerskich instrumentów finansowych oraz odbieranie innych oświadczeń woli dla firmy inwestycyjnej. Agent moŝe reprezentować tylko jedną firmę inwestycyjną. Agent nie moŝe przyjmować Ŝadnych wpłat, w związku z czynnościami wykonywanymi na podstawie umowy agencyjnej od osób, na rzecz których firma inwestycyjna świadczy usługi, ani dokonywanych przez firmę inwestycyjną na rzecz tych osób. 18

19 Rejestr agentów Rejestr agentów firm inwestycyjnych prowadzi KNF. Osoba fizyczna moŝe zostać wpisana na listę agentów jeśli zda odpowiedni egzamin lub jeśli posiada licencję maklera lub doradcy inwestycyjnego. Na koniec września 2010 roku w rejestrze agentów firm inwestycyjnych znajdowało się 22 osoby prawne i 42 osoby fizyczne. 19

20 Banki powiernicze Za zezwoleniem KNF bank z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej moŝe prowadzićdziałalność powierniczą czyli działalność polegającą na prowadzeniu rachunków papierów wartościowych. Zezwolenie moŝe być udzielone równieŝ w przypadku, gdy bank otrzymał juŝ zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej. W takim przypadku prowadzenie rachunków papierów wartościowych odbywa się poza jednostką organizacyjną banku prowadzącą działalność maklerską. Według stanu na wrzesień 2010 roku zezwolenie na prowadzenie działalności powierniczej posiada 13 banków. 20

21 Kluby inwestorów Osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych mogą, na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem niewaŝności, zrzeszać się w klubach inwestora. W jednym klubie inwestora moŝe być zrzeszonych nie mniej niŝ 3 i nie więcej niŝ 20 osób. Członkowie klubu inwestora zobowiązują się do: 1) wspólnego działania w celu zdobywania wiedzy o zasadach inwestowania w obrocie zorganizowanym, w szczególności poprzez wspólne inwestowanie w zdematerializowane papiery wartościowe lub inne maklerskie instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym; 2) nieuczestniczenia w innych klubach inwestora; 3) niezaciągania w związku z działalnością klubu inwestora zobowiązań o łącznej wartości przewyŝszającej wartość aktywów zgromadzonych na prowadzonych dla klubu inwestora rachunkach papierów wartościowych i rachunkach pienięŝnych słuŝących do ich obsługi. KaŜdemu członkowi klubu inwestora przysługuje prawo wniesienia w ciągu roku kalendarzowego na rachunki pienięŝne słuŝące do obsługi prowadzonych dla tego klubu rachunków papierów wartościowych środków pienięŝnych w łącznej wysokości nie wyŝszej niŝ zł. 21

22 Maklerzy papierów wartościowych i doradcy inwestycyjni Przez wykonywanie zawodu maklera papierów wartościowych, zwanego dalej maklerem, lub doradcy inwestycyjnego, zwanego dalej doradcą, rozumie się wykonywanie funkcji w organach zarządzających lub nadzorczych firmy inwestycyjnej bądź wykonywanie lub nadzorowanie wykonywania: 1) czynności stanowiących działalność maklerską, 2) związanych z rynkiem finansowym czynności niestanowiących działalności maklerskiej, 3) innych czynności związanych z obsługą klientów lub dostępem do rachunków prowadzonych dla klientów w ramach pozostawania tej osoby w stosunku pracy, zlecenia lub w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze z firmą inwestycyjną. 22

23 Maklerzy papierów wartościowych i doradcy inwestycyjni 2 Podmioty wskazane w przepisach prawa (firmy inwestycyjne, banki powiernicze, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, powszechne towarzystwa emerytalne) mają obowiązek zatrudniania minimalnej liczby maklerów lub doradców do wykonywania kaŝdej czynności maklerskiej w zakresie której prowadzą działalności. KNF dokonuje wpisów na listy maklerów i doradców na podstawie zdanego egzaminu maklerskiego lub doradczego. 23

24 Inwestorzy Inwestorzy detaliczni Inwestorzy kwalifikowani 24

25 Inwestorzy kwalifikowani Inwestor kwalifikowany to podmiot dysponujący środkami finansowymi i wiedzą fachową, umoŝliwiającymi ocenę ryzyka inwestycyjnego związanego z danym instrumentem finansowym. Inwestorem kwalifikowanym w rozumieniu polskiego prawa jest: 1) instytucja finansowa lub inna osoba prawna uprawniona, na podstawie właściwych przepisów prawa regulujących jej działalność, do działania na rynkach finansowych, w tym: a) dom maklerski, bank, zagraniczna firma inwestycyjna, b) fundusz inwestycyjny, towarzystwo funduszy inwestycyjnych, otwarty fundusz emerytalny, towarzystwo emerytalne, jak równieŝ inna instytucja zbiorowego inwestowania lub podmiot nią zarządzający, c) zakład ubezpieczeń, lub 2) inna osoba prawna, której jedynym przedmiotem działalności statutowej jest inwestowanie w papiery wartościowe, lub 3) państwo, jednostka władz regionalnych lub lokalnych, w tym jednostka samorządu terytorialnego, bank centralny państwa, międzynarodowa instytucja finansowa, w szczególności: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny, lub 4) osoba prawna niebędąca małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu ust. 3, lub 5) osoba fizyczna: a) mająca miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeŝeli jest wpisana do rejestru inwestorów kwalifikowanych, b) mająca miejsce zamieszkania w państwie członkowskim innym niŝ Rzeczpospolita Polska, jeŝeli zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w tym państwie posiada status inwestora kwalifikowanego, lub 6) mały lub średni przedsiębiorca w rozumieniu ust. 3: a) mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeŝeli jest wpisany do rejestru inwestorów kwalifikowanych, b) mający siedzibę w innym państwie członkowskim, jeŝeli zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w tym państwie posiada status inwestora kwalifikowanego. 25

26 Rejestr inwestorów kwalifikowanych KNF prowadzi jawny rejestr inwestorów kwalifikowanych osób fizycznych oraz małych i średnich przedsiębiorców. Oferta publiczna kierowana wyłącznie do inwestorów kwalifikowanych moŝe być dokonywana na uproszczonych zasadach (na podstawie memorandum informacyjnego a nie prospektu emisyjnego). 26

27 Osoby fizyczne Warunkiem wpisu osoby fizycznej, o której mowa w ust. 1 pkt 5 lit. a, do rejestru inwestorów kwalifikowanych jest spełnienie przez nią co najmniej dwóch z następujących warunków: 1) w okresie 12 kolejnych miesięcy poprzedzających datę złoŝenia wniosku o wpis do rejestru inwestorów kwalifikowanych zawarła, na własny rachunek, w obrocie zorganizowanym w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi lub w toŝsamym z nim obrocie dokonywanym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, transakcje papierami wartościowymi w liczbie co najmniej 10 transakcji w kaŝdym trzymiesięcznym okresie, kaŝda o wartości co najmniej euro lub równowartości tej kwoty w złotych ustalonej przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień poprzedzający datę złoŝenia wniosku o wpis do rejestru inwestorów kwalifikowanych; 2) wartość jej portfela papierów wartościowych w dniu poprzedzającym datę złoŝenia wniosku o wpis do rejestru inwestorów kwalifikowanych wynosi co najmniej euro lub równowartość tej kwoty w złotych ustaloną przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień poprzedzający datę złoŝenia wniosku o wpis do rejestru inwestorów kwalifikowanych; 3) pracuje lub pracowała w sektorze finansowym przez co najmniej rok na stanowisku wymagającym wiedzy z zakresu inwestycji w papiery wartościowe. 27

28 Mały lub średni przedsiębiorca Małym lub średnim przedsiębiorcą jest spółka handlowa, która zgodnie z ostatnim rocznym sprawozdaniem finansowym lub rocznym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym spełnia co najmniej dwa z następujących warunków: 1) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło mniej niŝ 250 osób; 2) suma aktywów bilansu nie przekracza równowartości w złotych euro, ustalonej przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień bilansowy sprawozdania finansowego; 3) przychody netto ze sprzedaŝy nie przekraczają równowartości w złotych euro, ustalonej w sposób określony w pkt 2. 28