Założenia upraszczające W symulacji modelu tradycyjnego kanału dystrybucji występują 3 podmioty: 1. Producent. 2. Hurtownik. 3. Detalista. Sytuacja wyjściowa producenta BROWARU BROWAR produkuje od 15 lat jeden gatunek piwa o nazwie Piwo kochanków. Poziom produkcji oraz poziom popytu na piwo, w długim okresie czasu kształtował się na stabilnym poziomie dziesięciu tanko-fermentatorów na tydzień (+/- 10%). Proces produkcji piwa zdeterminowany wymogami technologicznymi trwa trzy tygodnie. Z każdego jednego tanko-fermentatora uzyskuje się 1000 skrzynek piwa (10 ciężarówek, 20 000 butelek) jako produktu finalnego. Producent dystrybuuje swoje produkty poprzez sieć autonomicznych hurtowni konkurujących ze sobą na analizowanym rynku. Dostawy do tych hurtowni realizuje się w cyklu tygodniowym rozwożąc własnym transportem zamówioną ilość piwa do odpowiednich hurtowni. Jednostką podstawową realizacji zamówienia jest 100 skrzynek piwa, gdyż tyle mieści się na środku transportu (ciężarówce). Hurtownie składają zamówienie (ilość ciężarówek, albo wielokrotność pakietu 100 skrzynek) raz w tygodniu na ręce kierowcy, który przywiózł transport Piwa kochanków. Powracające z hurtowni ciężarówki przywożą ze sobą zwrotną informację ile Piwa kochanków zamawiają poszczególne hurtownie na za tydzień. W oparciu o te dane dokonuje się załadunku i transportu odpowiedniej ilości ciężarówek do kolejnych hurtowni. Dostawy odbywają się w poniedziałek rano. Od kilku lat obserwuje się stabilną sytuację na lokalnym rynku popyt na Piwo kochanków zgłaszany przez hurtownie jest na poziomie 10 tanko-fermentatorów tygodniowo. W tej sytuacji wielkość produkcji również jest bardzo stabilna i odpowiada wysokości popytu produkuje się 10 tanko-fermentatorów tygodniowo. BROWAR dysponuje ilością 25 własnych tanko-fermentatatorów, które są rotacyjnie używane do produkcji piwa. Sytuacja taka oznacza utrzymywanie nadwyżki niewykorzystanych mocy produkcyjnych, jednakże jest to korzystne z powodu przyjmowania zleceń od innych konkurencyjnych browarów na wytworzenie (uwarzenie) ich piwa. Sytuacja taka występuje 1
nieregularnie w momentach zwiększonego popytu na wyroby konkurencyjnych browarów. W ramach obustronnych umów o udostępnianiu wolnych mocy produkcyjnych browar wytwarzający piwo może skorzystać z 5 obcych tanko-fermentatorów. Są to dzierżawione tankofermentatory będące własnością konkurencyjnych browarów, w których można uwarzyć Piwo kochanków wg własnej receptury. BROWAR potencjalnie ma do dyspozycji maksymalnie 30 tanko-fermaentatorów (25 własnych i 5 obcych (koszt produkcji jest tu wyższy o 10 gr/szt w stosunku do własnej produkcji ). 2
Arkusz kontroli producenta (tanko-fermentatory) Tygodnie -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Zamówienia od hurtowników 10 10 10 10 Wychodząca dostawa do hurtowników Zapas Braki 10 10 10 10 10 Produkcja 10 10 10 10 10 10 10 Ilość nowonastawionych tankofermentatorów 10 10 10 10 Koszt zapasów Koszt produkcji piwa 3
Przychody ze sprzedaży Zysk Niezrealizowany przychód ze sprzedaży-zapas Utracony przychód ze sprzedaży-braki 4
Sytuacja wyjściowa pośrednika HURTOWNI napojów alkoholowych HUTROWNIA jest jedną z wielu hurtowni na lokalnym rynku. W skład jej asortymentu wchodzi bogaty wachlarz napoi alkoholowych: piw, wódek, likierów i win. Piwo kochanków nie jest więc strategicznym asortymentem, a jedynie jednym z wielu, dla tych hurtowni. Zaopatrzenie w Piwo kochanków realizuje się według standardowego schematu w cyklu tygodniowym. W momencie dostawy z BROWARU nowej partii Piwa kochanków na ręce kierowcy (kierownika transportu) jest przekazywane zamówienie na Piwo kochanków na przyszły tydzień. Od kilku lat obserwuje się stabilną sytuację na lokalnym rynku stabilny popyt na Piwo kochanków zgłaszany przez detalistów wynosi łącznie 10 ciężarówek (1 000 skrzynek piwa) tygodniowo (+/- 10% ). Zamówienia dostaw z BROWARU wykazują stały poziom HURTOWNIA od zawsze zamawia 10 ciężarówek tygodniowo. HURTOWNIA rozwozi do detalistów zamówiony towar w cyklu tygodniowym własnym transportem. Proces ten można opisać następująco. Na własne ciężarówki załadowywany jest towar zamówiony przez kolejnych detalistów, w tym ilość skrzynek Piwa kochanków, jakie zamówili tydzień temu odpowiedni detaliści. Piwo kochanków pobiera się do załadunku na własne ciężarówki w poniedziałek po południu. Następnie jest ono rozwożone do zamawiających je detalistów. Kierowca ciężarówki rozładowuje zamówioną ilość skrzynek piwa u konkretnego detalisty, a następnie przyjmuje od niego zamówienie ile skrzynek Piwa kochanków ma przywieźć za tydzień. Ciężarówki powracając do HURTOWNI przywożą pakiet zamówień od kolejnych detalistów na przyszły tydzień. 5
Arkusz kontroli hurtownika (ciężarówki piwa) Tygodnie -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Zamówienia od detalistów Wychodząca dostawa do detalistów 10 10 10 10 10 10 10 10 10 Zapas 0 0 0 0 Braki 0 0 0 0 Przychodząca dostawa z 10 10 10 10 10 browaru Zamówienie dostaw w 10 10 10 10 browarze Symbol Dostawcy Koszt zakupu piwa 6
Przychody ze sprzedaży Zysk Niezrealizowany przychód ze sprzedaży-zapas Utracony przychód ze sprzedaży-braki 7
Sytuacja wyjściowa DETALISTY sklepu wielobranżowego Piwo kochanków dla detalisty jest jednym z bardzo wielu produktów, jakie sprzedaje on we własnym sklepie. Zaopatrzenie w napoje alkoholowe u detalisty realizowane jest według standardowego schematu. W poniedziałek każdego tygodnia pojawia się ciężarówka z hurtowni. Kierowca wyładowuje zamówione tydzień wcześniej przez detalistę towary: skrzynki wódki, wina, piwa, w tym Piwo kochanków. Po ustaleniu zgodności dostarczonego towaru z wielkością zamówienia detalista podpisuje pokwitowanie przyjęcia towaru oraz przekazuje kierowcy wielkość zamówienia na następny tydzień. Detalista określa ile skrzynek chce otrzymać w poniedziałek następnego tygodnia. Kierowca zapisuje zamówienie detalisty na karcie zamówień i po powrocie do hurtowni przekazuje tą informację do działu zamówień. Od kilku lat obserwuje się stabilną sytuację na lokalnym rynku popyt konsumentów Piwa kochanków wynosi łącznie 10 skrzynek piwa tygodniowo (+/- 10%). Oznacza to, ze pod koniec tygodnia, dajmy na to w sobotę, klienci wykupują regularnie 10 skrzynek Piwa kochanków (+/- 10%). W tej sytuacji zamówienia dostaw z hurtowni również wykazują stały poziom detalista od zawsze zamawia 10 skrzynek Piwa kochanków tygodniowo (+/- 10%, czyli jedna skrzynka). W przypadku detalisty należy zauważyć również fakt, iż w stosunku do piwa niektóre artykuły wykazują wysoki poziom komplementarności paluszki, orzeszki, chipsy i inne przekąski. Zatem zwykle marża na tego typu produktach jest wysoka, dlatego czym większa sprzedaż piwa (w tym Piwa kochanków) tym większy zarobek na marży z każdej butelki piwa oraz na marży produktów komplementarnych. 8
Arkusz kontroli detalisty (skrzynki piwa) Tygodnie -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Popyt konsumentów 10 10 10 10 Sprzedane piwo 10 10 10 10 10 Zapas 0 0 0 0 Braki 0 0 0 0 Przychodząca dostawa z hurtowni 10 10 10 10 10 Zamówienie dostaw z hurtowni 10 10 10 10 Symbol Dostawcy Koszt zapasów 0 0 0 0 9
Koszt zakupu piwa Przychody ze sprzedaży piwa Przychody ze sprzedaży dóbr komplementarnych Zysk łącznie Niezrealizowany przychód ze sprzedaży-zapas Utracony przychód ze sprzedaży-braki 10
Założenia upraszczające dla symulacji 1) Zamówienia i dostawy pomiędzy ogniwami łańcucha logistycznego producenthurtownik- detalista realizowane są w cyklu tygodniowym w poniedziałki. Zagregowany popyt konsumentów jest wielkością mierzoną w ujęciu tygodniowym w soboty, przy czym sprzedaż odnotowywana na kartach w uproszczeniu dotyczy sytuacji z zeszłego tygodnia. 2) Osoby reprezentujące hurtownię i detalistę należy traktować, jako przedstawicieli grupy hurtowni i populacji sklepów detalicznych. Modelowo można przedstawić, że w opisywanym kanale logistycznym działa jeden BROWAR, dostarczający po 10 ciężarówek piwa do każdej z 10 hurtowni co tydzień. Każda z 10 hurtowni dystrybuuje Piwo kochanków do swoich 100 detalistów. Łańcuch logistyczny składa się więc z jednego producenta, 10 hurtowni i 1 000 sklepów detalicznych. Uwaga: na potrzeby zajęć to założenie nie zgadza się ze zdolnościami wytwórczymi browaru, jednak dla ułatwienia przeprowadzenia obliczeń pomija się tą nieścisłość. 3) Pomiędzy ogniwami łańcucha logistycznego konieczne jest zastosowanie przeskalowania. Wynika to z wcześniejszego założenia upraszczającego, gdzie ustalono, że hurtownia reprezentuje sieć 10 podobnych hurtowni, a detalista reprezentuje 1 000 sklepów detalicznych na rynku lokalnym. Wtedy zamówienia jakie generuje detalista w skrzynkach Piwa kochanków do hurtowni trafiają w jednostkach transportowych (ciężarówka o ładowności 100 skrzynek Piwa kochanków). 4) Technologiczny czas warzenia piwa kochanków trwa trzy tygodnie. 5) Termin ważności do spożycia Piwa kochanków wynosi jeden rok od momentu zakończenia procesu produkcyjnego. 6) Każda z wykorzystywanych w przykładzie ciężarówek ma taką samą ładowność wynoszącą 100 skrzynek piwa ( w tym również Piwa kochanków). 7) Skrzynka Piwa kochanków zawiera standardowo 20 butelek. 8) Pojemności i wydajności wszystkich tanko-fermentatorów są takie same. Tankofermentatory są używane w procesach produkcyjnych w całym czasie technologicznym warzenia każdej partii Piwa kochanków, czyli przez cztery tygodnie. Koszty produkcji 11
Piwa kochanków we własnych tanko-fermentatorach są takie same jak koszty produkcji tego piwa w dzierżawionych tankofermentaratorach. 9) Piwo kochanków należy traktować jako produkt markowy, co oznacza że możliwości substytucji tego piwa innymi gatunkami oraz innymi napojami alkoholowymi jest ograniczona. Uwaga: koszty są przypisane do danego wariantu A, B, C lub D. W opisie szczegółowo przedstawiono wariant A. Reszta wariantów jest analogiczna. BROWAR Hurtownia Detalista A B C D k. zapasu 3 000 zł 3 000 zł 3 000 zł 3 000 zł produkcja 0,60 zł 0,65 zł 0,70 zł 0,75 zł sprzedaż 1,20 zł 1,25 zł 1,30 zł 1,40 zł k. zapasu 300 zł 300 zł 300 zł 300 zł k. zakupu 1,20 zł 1,25 zł 1,30 zł 1,40 zł sprzedaż 1,70 zł 1,80 zł 1,75 zł 1,80 zł k. zapasu 3 zł 3 zł 3 zł 3 zł k.zakupu 1,70 zł 1,80 zł 1,75 zł 1,80 zł sprzedaż 2,20 zł 2,20 zł 2,20 zł 2,40 zł 10) Należy przyjąć standardowy koszt utrzymywania jednostki zapasu Piwa kochanków u każdego uczestnika łańcucha logistycznego. Dla browaru koszt utrzymania partii Piwa kochanków, pochodzącej z jednego tanko-fermentatora w magazynie wynosi 3 000 zł na tydzień. Dla hurtowni koszt utrzymania jednej ciężarówki (100 skrzynek Piwa kochanków) na magazynie wynosi 300 zł na tydzień. Dla detalisty koszt utrzymania jednej skrzynki Piwa kochanków na magazynie wynosi 3 zł na tydzień. Koszt magazynowania nie zalicza się do kosztów wytworzenia Piwa kochanków. 11) Koszt produkcji jednej butelki Piwa kochanków wynosi 60 groszy. Cena za jaką producent sprzedaje Piwo kochanków do hurtowni wynosi 1,2 zł w przeliczeniu na jedną butelkę. Hurtownia zakupuje od producenta butelkę Piwa kochanków za 1,2 zł. Cena hurtowa butelki Piwa kochanków wynosi 1,70 zł. 12) Cena detaliczna butelki Piwa kochanków wynosi 2,2 zł, a detaliści się do niej stosują. Oznacza to, że na każdej butelce Piwa kochanków detaliści realizują 50 gr. marży, Do tego należy doliczyć uśrednioną marżę realizowaną na sprzedaży komplementarnych produktów (orzeszki, chipsy, paluszki i inne przekąski). Załóżmy, że wynosi ona (w 12
każdym wariancie tyle ile marża na sprzedaży piwa) 50 gr. na każdą sprzedaną butelkę Piwa kochanków. W takiej sytuacji każdy detalista z tytułu sprzedaży jednej butelki Piwa kochanków może liczyć na zarobek w wysokości 1 zł. Inaczej 20 zł na skrzynce tego piwa. 13) Do ceny produktu nie są doliczane żadne podatki (ani dochodowy, ani akcyzowy, ani VAT), aby nie komplikować rozliczeń i szacunków zysku. Z tych samych przyczyn nie stosuje się również żadnych systemów rabatowych (za ilość, lojalność). 14) Koszt produkcji tankofermentatora w Browarze nalicza się z dołu czyli w momencie kiedy tankofermentator jest już gotowy do sprzedaży (piwo jest już uwarzone). Rozpoczęcie symulacji Symulacja rozpoczyna się w tygodniu 0 i trwa przez kolejne 30 tygodni. Nie zaczyna się nagle, lecz jest kontynuacją stabilnej dotąd sytuacji na lokalnym rynku, gdzie od dawna sprzedawane jest Piwo kochanków. Sytuację historyczną przedstawiają zaznaczone na czerwono tygodnie ujemne (-1, -2, -3, -4) na kartach. Rozpoczynając od tygodnia 0 popyt zaczyna przyjmować charakter odbiegający od wcześniejszej sytuacji tj. przestaje mieć charakter stabilny. Decyzja o wielkości zapasów buforowych Piwa kochanków, bądź rezygnacji z zapasu (zapas kosztuje) ma charakter autonomiczny. Dotyczy to tylko okresu 0, potem wynika już z wcześniej podjętych decyzji dotyczących wielkości zamówień i sprzedaży. Ilość tę wpisuje się w odpowiednią rubrykę arkuszy o nazwie Zapas. Cel kontroli Przeprowadzenie analizy wahań: a) poziomu zamówień b) realizacji dostaw, c) ilości zapasów, d) wielkości zysku, e) wielkości kosztów, w każdym ogniwie łańcucha logistycznego. Każdy drukuje 2 razy kartę zamówień i 2 razy arkusz kontrolny dla właściwego sobie ogniwa w łańcuchu logistycznym!!! 13
Notatki: 14
Tygodnie -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Karta producenta (tanko-fermentatory) Zamówienia od hurtowników 10 10 10 10 Wychodząca dostawa do hurtowników 10 10 10 10 10 Osoba odpowiedzialna za realizację zamówień 15
Tygodnie -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Karta hurtownika (ciężarówki piwa) Zamówienia od detalistów 10 10 10 10 Wychodząca dostawa do detalistów 10 10 10 10 10 Osoba odpowiedzialna za realizację zamówień 16
Tygodnie -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Karta detalisty (skrzynki piwa) Zamówienie dostaw z hurtowni 10 10 10 10 10 Osoba odpowiedzialna za realizację zamówień 17