Trójkąty Zad. 0 W trójkącie ABC, AB=40, BC=23, wyznacz AC wiedząc że jest ono sześcianem liczby naturalnej.



Podobne dokumenty
Planimetria poziom podstawowy (opracowanie: Mirosława Gałdyś na bazie

Planimetria VII. Wymagania egzaminacyjne:

Klasa 3. Trójkąty. 1. Trójkąt prostokątny ma przyprostokątne p i q oraz przeciwprostokątną r. Z twierdzenia Pitagorasa wynika równość:

Kurs ZDAJ MATURĘ Z MATEMATYKI MODUŁ 11 Zadania planimetria

Zadanie PP-GP-1 Punkty A, B, C, D i E leżą na okręgu (zob. rysunek). Wiadomo, że DBE = 10

PLANIMETRIA pp 2015/16. WŁASNOŚCI TRÓJKĄTÓW (nierówność trójkąta, odcinek łączący środki boków, środkowe, wysokość z kąta prostego)

Matematyka podstawowa VII Planimetria Teoria

KURS MATURA PODSTAWOWA Część 2

GEOMETRIA ELEMENTARNA

KONKURS ZOSTAŃ PITAGORASEM MUM. Podstawowe własności figur geometrycznych na płaszczyźnie

Planimetria Uczeń: a) stosuje zależności między kątem środkowym i kątem wpisanym, b) korzysta z własności stycznej do okręgu i własności okręgów

Ćwiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

2. Wykaż, że dla dowolnej wartości zmiennej x wartość liczbowa wyrażenia (x 6)(x + 8) 2(x 25) jest dodatnia.

Zadania przygotowawcze do konkursu o tytuł NAJLEPSZEGO MATEMATYKA KLAS PIERWSZYCH I DRUGICH POWIATU BOCHEŃSKIEGO rok szk. 2017/2018.

Mini tablice matematyczne. Figury geometryczne

ZADANIE 2 Czy istnieje taki wielokat, który ma 2 razy więcej przekatnych niż boków?

11. Znajdż równanie prostej prostopadłej do prostej k i przechodzącej przez punkt A = (2;2).

Klasa III technikum Egzamin poprawkowy z matematyki sierpień I. CIĄGI LICZBOWE 1. Pojęcie ciągu liczbowego. b) a n =

7. PLANIMETRIA.GEOMETRIA ANALITYCZNA

Zadania otwarte krótkiej odpowiedzi na dowodzenie

Zadanie 1. W trapezie ABCD poprowadzono przekątne, które podzieliły go na cztery trójkąty. Mając dane pole S 1

Praca klasowa nr 2 - figury geometryczne (klasa 6)

PLANIMETRIA CZYLI GEOMETRIA PŁASZCZYZNY CZ. 3

PLANIMETRIA CZYLI GEOMETRIA PŁASZCZYZNY CZ. 1

Wielokąty na płaszczyźnie obliczenia z zastosowaniem trygonometrii

Międzyszkolne Zawody Matematyczne Klasa I LO i I Technikum - zakres podstawowy Etap wojewódzki rok Czas rozwiązywania zadań 150 minut

STEREOMETRIA CZYLI GEOMETRIA W 3 WYMIARACH

9. PLANIMETRIA zadania

Pytania do spr / Własności figur (płaskich i przestrzennych) (waga: 0,5 lub 0,3)

Wielokąty na płaszczyźnie obliczenia z zastosowaniem trygonometrii. Trójkąty. Trójkąt dowolny. Wielokąty trygonometria 1.

Klasówka gr. A str. 1/3

Trójkąty jako figury geometryczne płaskie i ich najważniejsze elementy

ZBIÓR ZADAŃ - ROZUMOWANIE I ARGUMENTACJA

SPRAWDZIAN NR Zaznacz poprawne dokończenie zdania. 2. Narysuj dowolny kąt rozwarty ABC, a następnie przy pomocy dwusiecznych skonstruuj kąt o

Projekt Innowacyjny program nauczania matematyki dla liceów ogólnokształcących

PODSTAWY > Figury płaskie (1) KĄTY. Kąt składa się z ramion i wierzchołka. Jego wielkość jest mierzona w stopniach:

WOJEWÓDZKI KONKURS MATEMATYCZNY

2 Figury geometryczne

Projekt Zobaczę-dotknę-wiem i umiem, dofinansowany przez Fundację mbanku w partnerstwie z Fundacją Dobra Sieć

MATURA Przygotowanie do matury z matematyki

9. Funkcje trygonometryczne. Elementy geometrii: twierdzenie

Bukiety matematyczne dla gimnazjum

PLANIMETRIA - TRÓJKATY (2) ZDANIA ŁATWE

Jarosław Wróblewski Matematyka Elementarna, zima 2014/15

Wielokąty i Okręgi- zagadnienia

Kąty, trójkąty i czworokąty.

Skrypt 33. Powtórzenie do matury:

SPIS TREŚCI. Do Nauczyciela Regulamin konkursu Zadania

Zadania na dowodzenie Opracowała: Ewa Ślubowska

Podstawowe pojęcia geometryczne

Wymagania na egzamin poprawkowy z matematyki dla klasy I C LO (Rok szkolny 2015/16) Wykaz zakładanych osiągnięć ucznia klasy I liceum

Wymagania na egzamin poprawkowy z matematyki dla klasy I A LO (Rok szkolny 2015/16)

Tematy: zadania tematyczne

Ostrosłupy ( ) Zad. 4: Jedna z krawędzi ostrosłupa trójkątnego ma długość 2, a pozostałe 4. Znajdź objętość tego ostrosłupa. Odp.: V =

ZADANIA MATURALNE PLANIMETRIA POZIOM PODSTAWOWY Opracowała mgr Danuta Brzezińska

Dydaktyka matematyki (III etap edukacyjny) IV rok matematyki Semestr letni 2017/2018 Ćwiczenia nr 6

XII. GEOMETRIA PRZESTRZENNA GRANIASTOSŁUPY

3 zawartości szklanki obliczył, że w pozostałej

Równania prostych i krzywych; współrzędne punktu

KONKURS MATEMATYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM Etap Wojewódzki

Bank zadań na egzamin pisemny (wymagania podstawowe; na ocenę dopuszczającą i dostateczną)

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI Z TRYGONOMETRII

Sprawdzian całoroczny kl. II Gr. A x

Geometria płaska - matura Przyprostokątne trójkąta prostokątnego mają długości 3 7cm poprowadzona z wierzchołka kąta prostego ma długość: 12

KONKURS MATEMATYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ETAP WOJEWÓDZKI

9. Funkcje trygonometryczne. Elementy geometrii: twierdzenie

1 Odległość od punktu, odległość od prostej

Dydaktyka matematyki (II etap edukacyjny) II rok matematyki Semestr letni 2016/2017 Ćwiczenia nr 9

Zadanie 2. ( 4p ) Czworokąt ABCD ma kąty proste przy wierzchołkach B i D. Ponadto AB = BC i BH = 1.

Odległośc w układzie współrzędnych. Środek odcinka.

TABELA ODPOWIEDZI. kod ucznia

Internetowe Kółko Matematyczne 2003/2004

WYPEŁNIA KOMISJA KONKURSOWA

I. Funkcja kwadratowa

Treści zadań Obozu Naukowego OMG

ETAP 3 GEOMETRIA NA PŁASZCZYŹNIE ZADANIA PRZYGOTOWAWCZE

MATURA PRÓBNA PODSTAWOWA GEOMETRIA Z TRYGONOMETRIA

XXXVIII Regionalny Konkurs Rozkosze łamania Głowy

Stereometria poziom podstawowy (opracowanie: Mirosława Gałdyś na bazie

Skrypt 30. Przygotowanie do egzaminu Okrąg wpisany i opisany na wielokącie

Geometria. Zadanie 1. Liczba przekątnych pięciokąta foremnego jest równa A. 4 B. 5 C. 6 D. 7

IX Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego ETAP WOJEWÓDZKI rok szkolny 2018/2019

Klasa 3.Graniastosłupy.

Jarosław Wróblewski Matematyka Elementarna, zima 2011/12

Grudziądzki Konkurs Matematyczny 2009 Klasy drugie poziom rozszerzony

Geometria. Planimetria. Podstawowe figury geometryczne

Sprawdzian 2. MATEMATYKA. Przed próbną maturą. (poziom podstawowy) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 26. Imię i nazwisko ...

MAŁOPOLSKI KONKURS MATEMATYCZNY dla gimnazjalistów Rok szkolny 2010 / 2011 ETAP SZKOLNY - 7 października 2010 roku

Matematyka. Zadanie 1. Zadanie 2. Oblicz. Zadanie 3. Zadanie 4. Wykaż, że liczba. 2 2 jest podzielna przez 5. Zadanie 5.

VIII. ZBIÓR PRZYKŁADOWYCH ZADAŃ MATURALNYCH

Tomasz Zamek-Gliszczyński. Zadania powtórkowe przed maturą. Zakres podstawowy. Matematyka. atematyka

ZADANIA PRZED EGZAMINEM KLASA I LICEUM

XI Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów

ZBIÓR PRZYKŁADOWYCH ZADAŃ Z MATEMATYKI POZIOM PODSTAWOWY ZADANIA ZAMKNIĘTE

2 PLANIMETRIA 1 Α O. Rys.2.9

Pole trójkata, trapezu

Elżbieta Świda Elżbieta Kurczab Marcin Kurczab. Zadania otwarte krótkiej odpowiedzi na dowodzenie na obowiązkowej maturze z matematyki

Treści zadań Obozu Naukowego OMG

Wymagania edukacyjne dla klasy VI z matematyki. Opracowane na podstawie programu nauczania Matematyka z plusem LICZBY NATURALNE I UŁAMKI

Transkrypt:

C Trójkąty Zad. 0 W trójkącie ABC, AB=40, BC=23, wyznacz AC wiedząc że jest ono sześcianem liczby naturalnej. Zad. 1 Oblicz pole trójkąta o bokach 13 cm, 14 cm, 15cm. Zad. 2 W trójkącie ABC rys. 1 kąty BDC i ABC są przystające, oraz BC=4 AC=12, AB=15. Oblicz długość odcinka BD. Zad. 3 W trójkącie ABC o danych bokach AB=12, BC=8, AC=10cm, poprowadzono prostą równoległą do boku AC, która połowi obwód trójkąta ABC. Oblicz odcinki na bokach AB i BC wyznaczone przez tą prostą. A D B Zad. 4 W trójkącie ABC bok AB=8cm bok AC=10cm, a bok BC=12cm. Z punktu O środka boku BC zakreślono okrąg o promieniu OB., który przecina boki AB i AC w punktach D i E. Oblicz długość odcinków DB i EC. Zad. 5 Prosta równoległa do jednego z boków trójkąta dzieli go na dwie części o równych polach. W jakim stosunku dzieli ta prosta boki trójkąta? Zad. 6 Przyjmij ze trójkąt ABC jest ostrokątny, C jest punktem symetrycznym do C względem A, B jest punktem symetrycznym do punktu B względem C, a punkt A jest punktem symetrycznym do A względem punktu B. Sporządź rysunek. Ile razy pole trójkąta A B C jest większe od pola trójkąta ABC? Zad. 7 Oblicz pole x. Zad. 8 W trójkącie równoramiennym jeden z kątów jest cztery razy większy od jednego z pozostałych kątów trójkąta. Wyznacz miary kątów tego trójkąta. Zad. 9 Wyspa ma kształt trójkąta różnobocznego. Punktem najbardziej oddalonym od morza jest punkt przecięcia? Zad. 10 Piła ma 60 cm długości i ząbki będące trójkątami równoramiennymi. Wysokość 2 każdego z tych ząbków jest równa 3 jego podstawy. Po pile maszeruje mrówka pokonując kolejne ząbki. Jaką przebędzie drogę? Zad. 11 W trójkącie o długościach boków 12, 8, 6 poprowadzono prostą równoległą do boku najdłuższego, która podzieliła ten trójkąt na dwie figury o jednakowych obwodach. Oblicz długość boku wspólnego dla obu figur. - 1 -

TRÓJKĄT RÓWNOBOCZNY Zad 1 W trójkąt równoboczny o boku a wpisano kwadrat. Oblicz stosunek obwodów tych figur. Zad 2 Oblicz sumę odległości dowolnego punktu trójkąta równobocznego o boku a od jego boków. Zad 3 Brzeg trójkąta równobocznego o boku długości 10 cm "otoczono" zbiorem wszystkich punktów, które są odległe od co najmniej jednego z boków nie więcej niż o 1 cm. Oblicz pole tego zbioru oraz długość jego brzegu. TRÓJKĄT PROSTOKĄTNY Zad. 1 W trójkąt prostokątny ABC o przyprostokątnych długości 7 i 8 wpisano kwadrat w ten sposób, że jeden wierzchołek kwadratu pokrywa się z wierzchołkiem kąta prostego trójkąta ABC. Oblicz długość boku tego kwadratu. Zad. 2 Przyprostokątne trójkąta prostokątnego mają długości 12 cm i 16cm. Prowadzimy wysokość na przeciwprostokątną i przez jej koniec równoległe do przyprostokątnych. Oblicz obwód otrzymanego prostokąta. Zad. 3 Czy istnieje trójkąt prostokątny o przeciwprostokątnej długości 8 i wysokości spuszczonej z wierzchołka kąta prostego mającej długość 5? Zad. 4 W trójkąt prostokątny równoramienny o ramieniu długości a wpisano kwadrat w ten sposób, że dwa jego wierzchołki znajdują się na przeciwprostokątnej. Oblicz pole tego prostokąta. Zad. 5 Dwusieczna kąta ostrego trójkąta prostokątnego dzieli przyprostokątną na odcinki 5cm i 3cm. Oblicz pole tego trójkąta. Zad. 6 Oblicz obwód trójkąta prostokątnego, którego pole wynosi 30 cm 2, a kwadrat zbudowany na przeciwprostokątnej ma pole 169 cm 2. Zad. 7 W trójkącie prostokątnym dwusieczna kąta prostego dzieli przeciwprostokątną na odcinki o długościach 20cm i 15cm. Oblicz długość odcinka dwusiecznej łączącej wierzchołek z przeciwprostokątną. Zad. 8 W trójkącie prostokątnym miara kąta ostrego wynosi 32 0. Z wierzchołka kąta prostego poprowadzono środkową, dwusieczną i wysokość. Znajdź miary kątów miedzy: a) środkową i dwusieczną b) dwusieczną i wysokością; Co zauważasz? Uzasadnij sformułowany wniosek dla dowolnego trójkąta prostokątnego. Zad. 9 Symetralna przeciwprostokątnej AC trójkąta ABC dzieli bok AB na dwa odcinki o długościach 1 i 3. Oblicz długości boków tego trójkąta Zad. 10 Długości boków pewnego trójkąta prostokątnego wyrażają się liczbami naturalnymi, oraz wiadomo że jedna z przyprostokątnych wynosi 10. Znajdź długości pozostałych boków. FIGURY I OKRĘGI Zad. 1 Oblicz długość promienia okręgu wpisanego w trójkąt równoramienny o podstawie długości 8 i ramionach długości 5. - 2 -

Zad. 2 Oblicz długość promienia okręgu opisanego na trójkącie równoramiennym o bokach długości: 5, 5, 6. Zad. 3 Dany jest trójkąta równoramienny, w którym podstawa ma długość 24 cm, a ramię - długość 15 cm. Obliczyć odległość między środkiem okręgu wpisanego w ten trójkąta i okręgu opisanego na tym trójkącie Zad. 4 Oblicz długość okręgu wpisanego w trójkąt prostokątny o przyprostokątnych długości a i b. Zad. 5 Wyznaczyć pole i obwód trójkąta prostokątnego, w którym promień okręgu wpisanego jest równy 8 cm a promień okręgu opisanego na tym trójkącie wynosi 20 cm Zad. 6 Trójkąt prostokątny o przyprostokątnych 1 i 3 podzielono wysokością opuszczoną z wierzchołka kąta prostego na dwa trójkąty, w które wpisano okręgi. Jaka jest odległość między ich środkami. Zad. 7 W trójkąt prostokątny został wpisany okrąg o promieniu r. Oblicz pole tego trójkąta, jeżeli długość przeciwprostokątnej wynosi c. Zad. 8 Trójkąt prostokątny ma przyprostokątne 6cm i 8cm. Na trójkącie tym opisano koło i w trójkąt wpisano koło. Oblicz sumę długości średnic obu tych kół. Zad. 9 Punkty A, B, C, D są kolejnymi wierzchołkami trapezu wpisanego w okrąg, przy czym AB Jest średnicą tego okręgu. Oblicz różnicę miar kątów ADC i ACD Zad. 10 W trójkąt równoboczny o boku 12 wpisano trzy jednakowe koła. Oblicz promień koła. Zad. 11 W okrąg wpisano czworokąt foremny na tym kole opisano trójkąt foremny. Różnica boków tych wielokątów jest równa 10. oblicz promień tego okręgu. Zad. 12 Wyznaczyć stosunek pól kwadratu i ośmiokąta foremnego wpisanych w okrąg o promieniu r. Kwadrat Zad. 1 Kwadrat o boku 15 podzielono prostymi wychodzącymi z jednego wierzchołka na trzy figury o równych polach. Oblicz obwody tych figur. Zad. 2 Kwadrat o boku a podziel na trójkąty tak, aby powstała siatka ostrosłupa. Oblicz pole powierzchni i objętość tego ostrosłupa. Zad. 3 W kwadracie o boku a ścięto naroża tak, że powstał ośmiokąt o równych bokach. Oblicz pole tego ośmiokąta. Zad. 4 W kwadracie ABCD poprowadzono dwa okręgi o środkach w wierzchołkach A i B i o promieniu równym bokowi kwadratu. Okręgi te podzieliły kwadrat na cztery obszary. Oblicz pola i obwody tych obszarów, jeśli długość boku kwadratu jest równa 5 cm. Zad. 5 Niech punkt (0,0) będzie środkiem kwadratu a punkt (1,3) niech będzie jednym z jego wierzchołków. Wyznaczyć pozostałe wierzchołki tego kwadratu oraz obliczyć pole i obwód tego kwadratu. Prostokąt Zad. 1 Z przeciwległych wierzchołków prostokąta prowadzimy odcinki prostopadle do przekątnej, dzielące ją na trzy jednakowe odcinki o długościach po 4 cm. Oblicz miary boków tego prostokąta - 3 -

Zad. 2 Bok prostokąta ma długość 24 cm, a przekątna 26 cm. Przekątna dzieli prostokąt na dwa trójkąty. W każdy z nich wpisujemy koło. Oblicz odległość między środkami tych kół. Zad. 3 Jeżeli długość prostokąta zwiększymy o 2 cm i szerokość także o 2 cm, to pole zwiększy się o 20 cm 2. Oblicz, o ile zwiększyłoby się pole tego samego prostokąta, gdybyśmy jego długość i szerokość zwiększyli o 3 cm. Zad. 4 Punkt O dzieli przekątną prostokąta ABCD w stosunku 2:3. Przez punkt O poprowadzono proste równoległe do boków prostokąta, które utworzyły na bokach punkty K,L,M,N. Oblicz pole prostokąta KBLO wiedząc, że pole prostokąta ABCD wynosi 50. Zad. 5 Ile prostokątów znajduje się na rysunku? Zad. 6 Obwód prostokąta jest równy L, a jego pole P. Oblicz długość przekątnej tego prostokąta. Zad. 7 W prostokącie ABCD bok AB jest dwa razy dłuższy od boku BC. Zbudowano trójkąt równoboczny ABE, zakrywający częściowo prostokąt ABCD. Jaką część prostokąta zakrywa trójkąt ABE? Trapez Trapez równoramienny Zad. 1 W trapezie równoramiennym dolna podstawa ma długość 25 cm, górna 7 cm, a przekątna 20cm. Oblicz odległości punktu przecięcia się przekątnych od podstaw trapezu. Zad. 2 Podstawy trapezu równoramiennego mają długości 22 cm i 12 cm a ramię 13 cm. Oblicz pole i obwód trójkąta dobudowanego do trapezu przez przedłużenie ramion Zad 3 Trapez o obwodzie 7cm ma podstawy o długościach 2cm i 3cm. Oblicz obwód trójkąta powstałego poprzez przedłużenie ramion Zad 4 W trapezie dane są długości podstaw 10 cm i 30 cm oraz długości przekątnych 24 cm i 32 cm. Oblicz pole tego trapezu jeśli przekątne przecinają się pod kątem prostym. Zad 5 Oblicz pole trapezu równoramiennego o przekątnej 13cm i wysokości 5cm. Zad 6 W trapezie ABCD o podstawie AB przekątne przecinają się w punkcie O. Wiedząc, że pole trójkąta AOB jest równe 10, a pole trójkąta BOC jest równe 6, oblicz pole trapezu ABCD. Zad 7 Przekątne trapezu ABCD o podstawach AB i CD przecinają się w punkcie O. Oblicz pole trapezu wiedząc, że pole trójkąta ABO jest równe p, a pole trójkąta CDO jest równe q. Wielokąty Zad 1 Dowolny czworokąt podzielić na trzy czworokąty o równych polach. Zad 2 Ile przekątnych wychodzi z jednego wierzchołka w-kąta? Ile przekątnych ma n-kąt? Liczba przekątnych pewnego wielokąta jest 2 razy większa od liczby jego boków. Ile wierzchołków ma ten wielokąt? - 4 -

Zad.3 Jak zmieni się suma miar kątów wielokąta wypukłego, Jeśli liczbę boków zwiększymy o 1?, a jak Jeśli zwiększymy o: 2,3,...? Podaj wzór na przyrost sumy miar kątów, gdy liczbę jego boków zwiększymy o k, gdzie k = 0, 1, 2, 3 Zad. 4 Suma kątów wewnętrznych wielokąta wynosi 1800 0. Ile przekątnych posiada ten wielokąt Zad.5 Stosunek długości wysokości równoległoboku jest równy 5 7. Oblicz długości boków równoległoboku, jeżeli jego obwód wynosi 24. Okrąg Zad 1 W okręgu o średnicy 26 cm poprowadzono cięciwę prostopadłą do średnicy która dzieli ją w stosunku 4:9. Oblicz długość tej cięciwy. Zad 2 Oblicz pole pierścienia w którym styczna do mniejszego okręgu ma długość 20cm. Zad. 3 Wstążkę o długości 25 m grubości 0,1 mm nawinięto na kartonową i rurkę. Powstał wałek o średnicy 1 dm. Jaka jest średnica rurki? UWAGA: Przyjmujemy, że przekrój wałka jest pierścieniem kołowym. Zad 4 W okręgu o promieniu 10 cm prowadzimy cięciwę o długości 16 cm, przez jej koniec styczną do okręgu. Oblicz odległość drugiego końca cięciwy od stycznej. Odległość między środkami okręgów o promieniach 8cm i 5cm Zadania na dowodzenie Zad. 1 W czworokącie ABCD przekątne są do siebie prostopadłe. Wykaż że pole tego czworokąta jest równe połowie iloczynu długości przekątnych. Zad. 2 Wykaż, że gdy połączymy środki boków w dowolnym czworokącie to otrzymamy równoległobok, którego pole jest równe połowie pola czworokąta. Zad. 3 Wykaż że suma pól trójkątów równobocznych zbudowanych na przyprostokątnych dowolnego trójkąta prostokątnego jest równa polu trójkąta równobocznego zbudowanego na przeciwprostokątnej tego trójkąta. Zad.4 Udowodnij, że punkty przecięcia się czterech dwusiecznych kątów wewnętrznych równoległoboku są wierzchołkami pewnego prostokąta. Zad. 5 Wykaż, że pole wielokąta jest równe połowie iloczynu jego obwodu i promienia okręgu wpisanego w ten wielokąt. Zad. 6 W trapezie równoramiennym przekątna jest prostopadła do ramienia i dzieli na połowy kąt ostry trapezu. Uzasadnij, że długość górnej podstawy jest równa długości ramienia i jest dwa razy krótsza od długości podstawy dolnej. Zad. 7 W trapezie ABCD punkt K jest środkiem boku BC. Uzasadnij, że pole trójkąta AKD jest równe połowie pola trapezu. Odcinek AD jest wysokością poprowadzoną z wierzchołka kąta prostego trójkąta prostokątnego ABC. Zad. 8 Znajdź w tym trójkącie wszystkie pary trójkątów podobnych, a następnie uzasadnij, że AD BD CD, czyli, że długość odcinka AD jest średnią geometryczną liczb BD i CD. - 5 -