POJĘCIA ZWIĄZANE Z KULTURĄ I ARTETERAPIĄ

Transkrypt

1 POJĘCIA ZWIĄZANE Z KULTURĄ I ARTETERAPIĄ Kultura to konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy składowe są podzielone i przekazywane przez członków danego społeczeństwa Ralph Linton Kultura to zintegrowana całość obejmująca wartości, obyczaje, normy, wzory zachowań ukształtowane w rozwoju historycznym i przekazywane społeczeństwu. Termin ten wywodzi się od łacińskiego czasownika corele co znaczy uprawiać czy pielęgnować. Pierwotnie słowo to odnosiło się do uprawy roli, ale już w starożytności zaczęto go używać w znaczeniu metaforycznym. Kultura to wszystko co jest stworzone przez człowieka, co jest przez niego nabywane, uczenie się i przekazywanie innym ludziom, a także następnym pokoleniom na drodze informacji. Kultura jest związana z człowiekiem na wiele sposobów: człowiek jest przede wszystkim jej twórcą. Za jej pomocą wyraża głównie swoje potrzeby, emocje, wrażenia. W codziennym życiu słowo kultura kojarzy się nam z pewnymi formami sztuki: operą, baletem, teatrem, muzeami, malarstwem czy rzeźbą. Za osobę kulturalną uważa się kogoś, kto stosuje się do zasad dobrego zachowania, zna sztukę oraz docenia jej wartość. Najogólniej mówiąc zachowanie człowieka stanowi o jego kulturze. Jednak ludzie nie zawsze zachowują się tak, jak powinni i jak się od nich oczekuje. Nie zawsze postępuje się według ideałów, które są zdefiniowane poprzez normy. Dlatego można rozróżnić kulturę idealną i rzeczywistą. Kultura jest tym, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone w odróżnieniu od tego, co biologicznie odziedziczone.

2 Współcześnie, w naukach społecznych kultura obejmuje: 1) wytwory materialne i duchowe ludzkości, jej dorobek gromadzony i utrwalony w procesie historii, stale wzbogacany nowymi działami twórczymi, pracą wszystkich społeczeństw wyrażający określający poziom rozwoju ludzkości, danych społeczeństw i grup społecznych lub jednostek. 2) całokształt historycznie ukształtowanych wartości, zasad i norm współżycia, które stanowią podstawę wychowania. 3) całokształt wytworów duchowych ludzkości lub określonych społeczeństw, narodów, grup społecznych Kultura składa się z kultury materialnej i kultury niematerialnej. Kultura materialna, to wszystkie dotykalne i konkretne wytwory społeczeństwa. Każdy fizyczny przejaw życia ludzi jest częścią kultury materialnej, np. ubrania, telewizory, pralki automatyczne, drapacze chmur, a także odkrycia archeologiczne jak biżuteria, broń, gliniane przedmioty. Wytwory kultury materialnej są modernizowane, niekiedy ustępuje miejsca nowościom technicznym. Kultura materialna jest przekazywana kolejnym pokoleniom. Kultura niematerialna, to duchowe wytwory społeczeństwa przekazywane przez pokolenia. Wytwory te stanowią ośrodek życia społecznego. Socjologowie koncentrują się na wytworach kultury niematerialnej. Należą do nich: 1. wiedza i przekonania 2. wartości 3. normy ( zwyczaje i obyczaje) 4. znaki i symbole ( języki i gesty Kulturoterapia to terapia osób niepełnosprawnych, która polega na ich uczestnictwie w życiu kulturalnym społeczeństwa. Jest to również jeden z elementów rehabilitacji leczniczej, zawodowej, społecznej oraz psychologicznej. Kulturoterapia jest jednym z działań ukierunkowanych na człowieka i środowisko, podejmowanych przede wszystkim w celu przywrócenia lub potęgowania zdrowia i zmierzających przede wszystkim do poprawy jakości życia. Jej swoistość polega przede wszystkim na tym, że do osiągnięcia zamierzonego celu wykorzystuje się kulturę, sztukę. Głównym założeniem kulturoterapii jest przede wszystkim korzystanie z kulturalnego dorobku

3 społeczeństwa oraz jego współtworzenie. W skład kulturoterapii wchodzi przede wszystkim arteterapia, która jest w swym założeniu terapią przez twórczość. Jako metoda lecznicza jest formą psychoterapii, która ma na celu doprowadzenie do zmian pozwalających na usunięcie lub zmniejszenie nasilenia objawów chorobowych. Zasadniczą rolą arteterapii jest przede wszystkim wyzwalanie aktywności twórczej osoby niepełnosprawnej wyrównując przy tym jego braki i ograniczenia psychofizyczne. Arteterapia daje możliwość w pełni zaakceptowania siebie jak i innych osób. Głównym założeniem jest wzbogacenie życia osoby niepełnosprawnej nadając mu przy tym sens. Do elementów arteterapii należą: teatroterapia ( terapia przez sztuki teatralne), choreoterapia ( terapia przez taniec), dramoterapia ( terapia przez teatr), biblioterapia ( terapia przez literaturę), ludoterapia ( terapia zabawą), poezjoterapia ( leczenie przez poezję słuchanie, czytanie wierszy, chromoterapia ( leczenie barwami, kolorami), Celem głównym każdej terapii jest niesienie pomocy w odnalezieniu się w nowej trudnej sytuacji ( np. choroba i jej ograniczenia) Biblioterapia jest jednym z działań terapeutycznych opartych na stosowaniu materiałów czytelniczych książek lub materiałów niedrukowanych ( obrazów, filmów) prowadzącym do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych, ogólnorozwojowych. Jest to technika psychoterapeutyczna, która polega przede wszystkim na oddziaływaniu na psychikę drugiego człowieka odpowiednio dobraną przez terapeutę literaturą. Literatura piękna w znacznym stopniu oddziaływuje na każdego człowieka, wyrabia w nim nowe spojrzenie na świat, daje wzory

4 do myślenia, przeżywania i zachowania. Literatura ma znaczący wpływ na rozwój osobowości, pomaga utrzymać równowagę emocjonalną, chroni przed negatywnymi emocjami, smutkiem, żalem, gniewem, daje wzory osobowe. Podstawową funkcją biblioterapii jest przede wszystkim kształtowanie postaw społecznie oczekiwanych. Bajkoterapia - jest jedną z form rehabilitacji, która celem jest lepsze zrozumienie problemów osoby niepełnosprawnej. Metoda ta opiera się przede wszystkim na wykorzystywaniu terapeutycznych wartości literatury, a jej celem jest niesienie pomocy uczestnikowi terapii w odnalezieniu się w nowej, trudnej często dla niego sytuacji. Dostarczenie takim osobom niezbędnej wiedzy, pozytywnych wzorców zachowania. Terapia pozwala odreagować różnego rodzaju napięcia psychiczne oraz spojrzeć na swój problem z innej strony. Bajkoterapia jest częścią biblioterapii. Bajki mają pozytywny wpływ na sfery osobowościowe osoby niepełnosprawnej: społeczną, emocjonalną, poznawczą, twórczą. Wyróżnić można 3 rodzaje bajek terapeutycznych: 1. Bajki relaksacyjne, których celem jest wywołanie u odbiorcy odprężenia i uspokojenia poprzez wizualizację, 2. Bajki psychoedukacyjne, celem jest wprowadzenie zmian w szeroko rozumianym zachowaniu osoby niepełnosprawnej- rozszerzenie możliwego repertuaru zachowań. Bajki te powinny rozwijać przede wszystkim inteligencję emocjonalną, 3. Bajki psychoterapeutyczne, których celem jest dowartościowanie osoby, która jest w trudnej sytuacji, zapewnienie odpowiedniego wsparcia poprzez budowanie pozytywnych emocji, nadziei, przekazywanie odpowiedniej wiedzy o sytuacji lękotwórczej, wskazanie sposobów radzenia sobie.

5 Muzykoterapia jest metodą postępowania, wielostronnie wykorzystującą wieloraki wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój człowieka Muzykoterapia jest jedną z form terapii, która wykorzystując muzykę lub jej elementy ma na celu przywrócenie zdrowia lub poprawy funkcjonowania osób z różnorodnymi problemami natury emocjonalnej, fizycznej lub umysłowej. Podstawowym środkiem oddziaływania w muzykoterapii jest dźwięk, muzyka. Wyróżnić można muzykoterapię aktywną czyli śpiew, gra na instrumentach, ruch przy muzyce, improwizacja oraz muzykoterapię receptywną, której podstawą jest słuchanie muzyki, relaksacja, wizualizacja. Muzykoterapia zaliczana jest do arteterapii, stanowi jedną z form oddziaływania psychoterapeutycznego, fizjoterapeutycznego. Wykorzystuje materiał muzyczny i inne zjawiska akustyczne dźwiękowe w celu stymulowania rozwoju osoby niepełnosprawnej jak również korygowania i kompensowania zaburzonych funkcji jego organizmu. Filmoterapia - jest jedną z form terapii, którą stosuje się przede wszystkim do celów rewalidacyjnych. Zalicza się ją do autowizualnej odmiany biblioterapii.funkcja terapeutyczna filmu polega przede wszystkim na dostarczeniu pacjentowi wielu pozytywnych uczuć, związanych głównie z estetycznym przeżywaniem sztuki filmowej. Filmoterapia ma przede wszystkim na celu dostarczenie wsparcia psychicznego osobie niepełnosprawnej, co pozwoli takiej osobie lepiej radzić sobie ze swoją chorobą czy niedomaganiem. Stawia sobie głównie za cel rozwój ogólny jednostki, dążenie do estetycznego wychowania poprzez kontakt ze słowem i obrazem. Filmoterapię można podzielić na grupową i indywidualną. Indywidualna terapia polega przede wszystkim na obejrzeniu filmu przez uczestnika, i dokonanie autoanalizy na podstawie jego treści. Z kolei grupowa polega na obejrzeniu filmu przez uczestników i dyskusji po jego obejrzeniu.