Podsumowanie wyników kontroli przeprowadzonych

Transkrypt

1 Podsumowanie wyników kontroli przeprowadzonych w szkołach i placówkach województwa lubelskiego w roku szkolnym 2006/2007 A. Liczba i zakres zaplanowanych w roku szkolnym 2006/2007 kontroli W roku szkolnym 2006/2007 przeprowadzono następujące kontrole szkół i placówek oświatowych: 1/ kontrolę zgodności funkcjonowania szkoły z arkuszem organizacyjnym; 2/ kontrolę zgodności zatrudniania nauczycieli z posiadanymi przez nich kwalifikacjami; 3/ kontrole działalności placówek niepublicznych w zakresie: a) przestrzegania art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty (w przypadku szkół niepublicznych z uprawnieniami szkoły publicznej; b) zgodności prowadzonej działalności z zapisami statutu (w przypadku placówek niepublicznych bez uprawnień szkoły publicznej; c) zgodności prowadzonej działalności z wpisem do ewidencji i postanowieniami statutu (w przypadku placówek kształcenia ustawicznego 4/ kontrola pracy państwowych komisji przeprowadzających egzaminy eksternistyczne; 5/ kontrola pracy państwowych komisji przeprowadzających egzaminy na tytuły zawodowe; 6/ kontrola realizacji kursów kwalifikacyjnych na prowadzenie których zgodę wydał LKO; 7/ kontrola realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego przez dyrektorów wojewódzkich ośrodków doskonalenia nauczycieli 8/ kontrola zaleceń wydawanych w trybie nadzoru.

2 B. Wyniki przeprowadzonych w roku szkolnym 2006/2007 kontroli 1. Kontrola zgodności funkcjonowania szkoły z arkuszem organizacyjnym Kontrola realizowana była jako odrębna czynność nadzoru, jak również przeprowadzona została w ramach wizytacji szkół i placówek. Kontrolą, zgodnie z planem, łącznie objęto następującą liczbę placówek podlegających nadzorowi poszczególnych wydziałów i delegatur Kuratorium Oświaty w Lublinie: Wydział/delegatua Del. Zamość Del. Chełm Del. Biała P. Liczba przeprowadzonych kontroli szkół (jednostki pedagogiczne) Liczba skontrolowanych szkół, w których stwierdzono uchybienia WKO WKZiU WES WPDN RAZEM Wyniki kontroli. Mimo wnikliwego opiniowania arkuszy organizacyjnych szkół i placówek i informowania, zarówno organów prowadzących, jak i dyrektorów szkół i placówek o konieczności organizacji pracy placówek zgodnej z przepisami prawa, wciąż stwierdza się niezgodność funkcjonowania szkół z arkuszami organizacyjnymi. Na 2138 wizytowanych i kontrolowanych szkół problemy stwierdzono w 207 szkołach (w tym: 55 przedszkolach, 95 szkołach podstawowych, 20 gimnazjach, 36 szkołach ponadgimnazjalnych, 1 SOSW). Do uchybień szczególnie rażących w tym zakresie, stwierdzonych podczas wizytacji i przeprowadzonych kontroli należy zaliczyć: a) przekroczoną liczbę dzieci w oddziałach (53 przedszkola); b) niezgodność realizowanego wymiaru godzin z ramowym planem w oddziałach przedszkolnych (2 szkoły podstawowe); c) za mało dziennego czasu na realizację podstawy programowej w oddziałach 0 (6 szkół podstawowych); d) brak wymaganego podziału na grupy na lekcjach języków obcych i informatyki (łącznie 42 szkoły, w tym: 17 szkół podstawowych, 20 szkół ponadgimnazjalnych i 5 gimnazjów); e) przekroczenie tygodniowego wymiaru godzin dla uczniów (łącznie 26 szkół, w tym: 13 szkół podstawowych, 9 gimnazjów, 4 szkoły ponadgimnazjalne); f) realizację zaniżonej liczby godzin rewalidacji indywidualnej (1 SOSW) i nauczania indywidualnego (2 szkoły podstawowe) g) przekroczoną liczbę uczniów niepełnosprawnych w oddziale integracyjnych (1 ponadgimnazjalna szkoła zawodowa). Ponadto istotnym problemem organizacji pracy szkół wydaje się także odpowiednie (przede wszystkim zgodne z zasadami higieny pracy umysłowej i bezpieczeństwa) projektowanie planów zajęć dla uczniów. Niedopuszczalna jest realizacja planów z tzw. okienkami dla uczniów (uchybienia stwierdzono w 11 placówkach, w tym 7 szkołach podstawowych, 3 gimnazjach), łączenie przedmiotów w

3 kilkugodzinne bloki (problem wystąpił w 11 szkołach podstawowych i 1 gimnazjum), nierównomierne rozłożenie godzin w tygodniowych planach zajęć (problem dotyczył 9 szkół 5 szkół podstawowych, 1 gimnazjum, 3 szkół ponadgimnazjalnych). Jakkolwiek ogólna liczba szkół, w których stwierdzono powyższe uchybienia w stosunku do ogółu badanych placówek stanowi zaledwie 2 %, nie można ich bagatelizować ze względu na istotny wpływ warunków pracy uczniów na ich rozwój i bezpieczeństwo. Dyrektorzy i rady pedagogiczne szkół, w których zdiagnozowano powyższe problemy wydają się tej zależności nie rozumieć lub też świadomie lekceważyć przedkładając nad interes uczniów interes nauczycieli, o czym dodatkowo świadczą stwierdzone w 7 szkołach przypadki takiego układania planu zajęć, by nauczycieli przewidziane dla nich godziny dydaktyczne realizowali w ciągu czterech dni w tygodniu. Istotnym problemem wpływającym na ocenę działalności szkół w zakresie organizacji pracy są także zaniedbania formalne organów prowadzących, polegające na wprowadzaniu zmian w zaopiniowanych pozytywnie przez organ nadzoru arkuszach organizacyjnych bez sporządzania stosownych aneksów i informowania o zmianach organu nadzoru (uchybienia stwierdzono w przypadku 5 placówek). 2. Kontrola zgodności zatrudniania nauczycieli z posiadanymi przez nich kwalifikacjami Kontrola realizowana była jako odrębna czynność nadzoru, jak również przeprowadzona została w ramach wizytacji szkół i placówek. Kontrolą, zgodnie z planem, łącznie objęto następującą liczbę placówek podlegających nadzorowi poszczególnych wydziałów i delegatur Kuratorium Oświaty w Lublinie: Wydział/delegatura Del. Zamość Del. Chełm Del. Biała P. Liczba przeprowadzonych kontroli szkół (kontrola wyłącznie w ramach wizytacji) Liczba skontrolowanych szkół, w których stwierdzono uchybienia WKO WKZiU WES WPDN RAZEM 5 (kontrola wyłącznie w ramach wizytacji) 1 (kontrola wyłącznie w ramach wizytacji) Wyniki kontroli. Analiza zgodności zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami, przeprowadzona podczas wizytacji i kontroli, wykazała, że problemem nierozwiązanym nadal pozostaje w szkołach przydział zajęć. Brak nauczycieli, których przygotowanie merytoryczne w pełni gwarantowałoby realizację zajęć zgodną z ich kwalifikacjami, skutkuje przydziałami przypadkowymi i niezgodnymi z prawem. Jak pokazują uzyskane wyniki problem ten, z wyjątkiem przedszkoli, dotyczy wszystkich typów szkół; najbardziej nasilony jest jednak w wiejskich szkołach podstawowych. Problemy związane z zatrudnianiem i przydziałami czynności nauczycieli zauważono w 107 szkołach na 678 badanych placówek. Niezgodność przydziałów czynności z kwalifikacjami nauczycieli stwierdzono łącznie w 102 szkołach (75 szkół podstawowych, 25

4 gimnazjów, 2 szkoły ponadgimnazjalne); w przypadku szkół podstawowych stwierdzono ponadto, w odniesieniu do 5 placówek, zatrudnianie nauczycieli języka angielskiego bez wymaganych kwalifikacji, przy jednoczesnym braku zgody kuratora na ich zatrudnienie. Wydaje się, że w pewnej mierze stwierdzone problemy są wypadkową niewłaściwej polityki kadrowej dyrektorów szkół, zwłaszcza zaś ich decyzji dotyczących uzupełniania kwalifikacji i dofinansowywania studiów nauczycieli, w których uwidacznia się przypadkowość działania, a nie przemyślana koncepcja rozwoju kadry placówki. 3. Kontrola działalności placówek niepublicznych w zakresie: a) przestrzegania art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty (w przypadku szkół niepublicznych z uprawnieniami szkoły publicznej); b) zgodności prowadzonej działalności z zapisami statutu (w przypadku placówek niepublicznych bez uprawnień szkoły publicznej); c) zgodności prowadzonej działalności z wpisem do ewidencji i postanowieniami statutu (w przypadku placówek kształcenia ustawicznego) W zakresie przestrzegania art. 7 ust. 3 skontrolowano 19 szkół niepublicznych z uprawnieniami szkoły publicznej (7 kontroli zrealizował WKO, 4 kontrole WKZiU, 1 kontrolę Delegatura w Chełmie, 4 kontrole Delegatura w Zamościu, 3 kontrole Delegatura w Białej Podlaskiej). Wyniki przeprowadzonych kontroli wskazują na istotne uchybienia pracy 2 szkół. W jednej z nich stwierdzono niewłaściwe prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania oraz niezgodne z prawem zapisy w statucie, w drugiej natomiast ocenianie niezgodne z zapisami statutu. W przypadku 4 szkół ujawniono ponadto problemy o charakterze raczej technicznym, a mianowicie brak właściwych pieczęci urzędowych szkół (3 placówki) oraz braki wpisów w drukach ścisłego zarachowania (1 szkoła). Zgodność prowadzonej działalności z zapisami statutu skontrolowano w 3 szkołach niepublicznych bez uprawnień szkoły publicznej (1 w WKZiU, 2 placówki w Delegaturze w Białej Podlaskiej). Nie stwierdzono uchybień w ich pracy w zakresie objętym kontrolą. Zgodność prowadzonej działalności z wpisem do ewidencji i postanowieniami statutu skontrolowano w 44 placówkach kształcenia ustawicznego (40 kontroli WKZiU, 4 kontrole w Delegaturze w Białej Podlaskiej). Nie stwierdzono uchybień w działalności 19 placówek. W pozostałych 25 placówkach zwrócono uwagę na następujące nieprawidłowości: 1) w przypadku 7 kontrolowanych placówek wydawane zaświadczenia ukończenia danej formy pozaszkolnej niezgodne były z 2) 3) 4) obowiązującymi wzorami; w 5 placówkach stwierdzono nieaktualność danych o placówce w prowadzonej ewidencji (placówki nie przesłały zaktualizowanych danych); w 12 placówkach w ich statutach nie określono prowadzonych form kształcenia pozaszkolnego; w 1 placówce zwrócono uwagę na brak pisemnego zobowiązania dyrektora lub kierowników poszczególnych kursów do przechowywania pytań egzaminacyjnych.

5 Jednocześnie w wyniku przeprowadzonej kontroli oraz dodatkowo badania ankietowego (ankietę dotyczącą danych o placówce przesłano do wszystkich placówek umieszczonych w ewidencji) stwierdzono, że 22 zarejestrowane placówki nie funkcjonują pod wskazanymi w ewidencji adresami. W związku z powyższym wystąpiono do organu prowadzącego z wnioskami o wykreślenie tych placówek z ewidencji. 4. Kontrola pracy państwowych komisji przeprowadzających egzaminy eksternistyczne Przeprowadzono kontrole pracy 20 komisji (11 komisji skontrolował WKZiU, 4 komisje Delegatura w Zamościu, 1 komisję Delegatura w Chełmie, 4 komisje Delegatura w Białej Podlaskiej). Kontrolą objęto organizację komisji, dostosowanie aktów powołania komisji do wymogów obowiązującego prawa, przebieg prac komisji. Nie stwierdzono żadnych uchybień w pracach skontrolowanych komisji. 5. Kontrola pracy państwowych komisji przeprowadzających egzaminy na tytuły zawodowe Przeprowadzono kontrole pracy 6 komisji (2 kontrole przeprowadził WKZiU, 4 kontrole Delegatura w Zamościu). Nie stwierdzono żadnych uchybień w organizacji prac komisji i przebiegu egzaminów. 6. Kontrola realizacji kursów kwalifikacyjnych Kontrolę przeprowadzono w 4 wojewódzkich placówkach doskonalenia nauczycieli oraz jednej placówce niepublicznej, które w latach 2006 i 2007 na podstawie zgody wydanej przez LKO realizowały kursy kwalifikacyjne dla nauczycieli. Skontrolowano łącznie 42 kursy, w tym 22 zrealizowane w roku 2006 oraz 20 realizowanych w roku W przypadku kursów z roku 2006 kontrolą objęto ich dokumentację, w odniesieniu do kursów z roku 2007 kontrolę dodatkowo wsparto lustracją wybranych zajęć. Analizie poddano zgodność realizacji kursów z obowiązującym prawem oraz wymaganiami określonymi w ministerialnych ramowych programach kursów, a także procedury ewaluacyjne kursów przyjęte przez organizatorów. Przeprowadzone kontrole wykazały zadawalający poziom realizacji treści kursów określonych w ministerialnych programach ramowych. Na wszystkich kontrolowanych kursach realizowano je zgodnie z założeniami programów, a w przypadku dwóch kursów poszerzono je o dodatkowe punkty programowe istotne dla praktyki szkolnej. Uchybienia stwierdzone podczas przeprowadzonych kontroli dotyczyły przede wszystkim niewłaściwej realizacji założeń organizacyjnych określonych w programach ramowych kursów oraz dokumentowania przebiegu kursów. Istotne jest to, że dotyczyły one większości kontrolowanych form, na 42 kursy stwierdzono je w przypadku 23. Za najważniejsze należy uznać:

6 1/ nieuwzględnianie wymaganej w ramowych planach kursów liczebności grup ćwiczeniowych i przekraczanie limitów liczebności (14 kursów); 2/ przyjmowanie na kursy osób nieuprawnionych do uczestnictwa, tj. osób nie będących czynnymi nauczycielami bądź nie posiadającymi wymaganego przygotowania (8 kursów); 3/ nieprawidłowości związane z dokumentowaniem przeprowadzonych zajęć w dziennikach nie odnotowywano liczby przeprowadzonych wykładów i ćwiczeń (7 kursów), niekonsekwentnie odnotowywano obecność uczestników (3 kursy), w przypadku kursów z zakresu zarządzania w dokumentacji brak dzienników praktyk (6 kursów). Stosownie do stwierdzonych uchybień wydano placówkom doraźne zalecenia ich usunięcia w przypadku kursów trwających oraz zalecenia przestrzegania określonych w przepisach wymagań w realizacji kolejnych edycji kursów. Poza stwierdzonymi nieprawidłowościami stricte formalnymi zaobserwowano, jakkolwiek w przypadku mniejszej liczby kursów, brak staranności organizatorów w egzekwowaniu wymagań stawianych uczestnikom. Przejawiało się to m.in.brakiem merytorycznej oceny prac wykonywanych przez uczestników (np. prac dyplomowych w 4 kursach z zakresu zarządzania oświatą), akceptowaniem prac, których temat nie był związany lub był związany bardzo luźno z treściami kursu, brakiem kryteriów oceniania na egzaminach i zaliczeniach. Kursów kwalifikacyjnych nie można traktować jako łatwej, nie obwarowanej żadnymi wymaganiami drogi uzyskiwania kwalifikacji, ośrodki organizujące kursy nie mogą postrzegać ich wyłącznie jako źródła dodatkowych dochodów placówki. Wyniki przeprowadzonych kontroli wskazują jednak, że świadomość tej zasady nie zawsze była podstawą podejmowanych przez placówki doskonalenia działań organizacyjnych i programowych przy realizacji kursów kwalifikacyjnych. Fakt bardzo częstego przekraczania wymaganej liczebności grup (w przypadku niektórych kursów dość znaczne), a ponadto stwierdzone nieprawidłowości w merytorycznym ocenianiu przygotowywanych przez uczestników prac dyplomowych, przypadkowy dobór tematyki tych prac, liberalne podejście do obecności na zajęciach czy pozakryterialne ocenianie osiągnięć uczestników wydają się tę ocenę potwierdzać. 7. Kontrola realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego przez dyrektorów wojewódzkich ośrodków doskonalenia nauczycieli Kontrolę przeprowadzono w 4 wojewódzkich placówkach doskonalenia nauczycieli. Zakresem kontroli objęto nadzór dyrektorów nad pracownikami pedagogicznymi placówki doskonalenia oraz nadzór nad doradcami metodycznymi sprawowany w roku 2006 oraz Analizie poddano planowanie nadzoru i jego zgodność z przepisami prawa, zgodność realizacji nadzoru z przyjętym planem oraz wnioski, uwagi i zalecenia wydawane przez dyrektorów w trybie nadzoru. W procedurze kontroli uwzględniono analizę dokumentacji nadzoru oraz hospitację zajęć hospitowanych przez dyrektorów. W wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono następujące uchybienia związane z realizacją nadzoru dyrektorów placówek doskonalenia nad pracą konsultantów: 1/ w jednej placówce nie został opracowany plan nadzoru pedagogicznego według wymagań nowego rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru; zalecono jego opracowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami;

7 2/ w jednej placówce stwierdzono brak hospitacji zajęć konsultantów; nadzór sprawowano jedynie poprzez analizę dokumentacji doskonalenia prowadzonego przez konsultantów oraz analizę ich sprawozdań z pracy, o poziomie pracy konsultantów wnioskowano ponadto na podstawie wyników ewaluacji prowadzonych przez nich form doskonalenia, rezygnując z bezpośredniej obserwacji ich pracy; 3/ w jednej placówce zwrócono uwagę na brak pełnej realizacji założonego planu hospitacji; 4/ w jednej placówce opracowany na podstawie nowego rozporządzenia plan nadzoru, w części dotyczącej wspomagania konsultantów zawierał zapisy niezgodne z opracowanym wieloletnim planem doskonalenia; 5/ w przypadku 3 placówek zwrócono uwagę na nieprzemyślaną koncepcję prowadzenia hospitacji zajęć konsultantów; formułowane przez dyrektorów oceny zajęć nie znajdowały poparcia w spostrzeżeniach z prowadzonych obserwacji i nie uwzględniały wszystkich założonych celów hospitacji; 6/ w przypadku dwóch ośrodków stwierdzono ponadto brak w placówkach dokumentacji nadzoru z okresu do września 2006 r.;, tj. z okresu kiedy stanowiska dyrektorów tych placówek zajmowały inne osoby; nowo powołanym dyrektorom nie przekazano stosownej dokumentacji. W zakresie nadzoru nad pracą doradców, spośród dwóch placówek, których dyrektorzy sprawowali nad nimi nadzór (w przypadku dwóch pozostałych placówek brak nadzoru wiązał się z brakiem doradców w rejonie działania ośrodków doskonalenia), w jednej stwierdzono niezgodne z prawem zlecanie hospitacji zajęć doradców zatrudnionym w ośrodku konsultantom. Dyrektor ośrodka wystawiając cząstkowe oceny pracy doradców metodycznych formułował oceny wyłącznie w oparciu o analizę sprawozdań przygotowywanych przez doradców, a także wykorzystując przygotowywane przez konsultantów opinie, z pominięciem własnych, bezpośrednich obserwacji pracy doradców. Uzyskane wyniki dowodzą, że nadzór nad pracownikami doskonalenia oraz doradcami metodycznymi wymaga wprowadzenia działań korygujących. Zdiagnozowane problemy wydają się tym istotniejsze, że dotyczą placówek, których działania, z racji przypisanych im zadań statutowych, powinny stanowić wzorzec dla innych. 8. Kontrola zaleceń wydawanych w trybie nadzoru W roku szkolnym 2006/2007 przeprowadzano kontrole zaleceń wydanych we wcześniejszych latach szkolnych po tzw. mierzeniu jakości nadzorowanych szkół i placówek, a także kontrole zaleceń wydanych w roku szkolnym 2006/2007 w ramach sprawowanego nadzoru. Kontrolami objęto następującą liczbę placówek podlegających nadzorowi poszczególnych wydziałów i delegatur Kuratorium Oświaty w Lublinie: Wydział/delegatura Del. Zamość Liczba przeprowadzonych kontroli realizacji zaleceń wydanych w trybie nadzoru w roku Del. Chełm Del. Biała P (realizację zaleceń WKO WKZiU WES WPDN RAZEM (realizację zaleceń 72

8 2006/2007 stwierdzano na podstawie pisemnych i ustnych informacji od dyrektorów szkół) Liczba przeprowadzonych kontroli realizacji zaleceń wydanych po tzw. mierzeniu jakości stwierdzano na podstawie pisemnych i ustnych informacji od dyrektorów szkół) RAZEM Wyniki kontroli wskazują, że dyrektorzy systematycznie realizują wydane zalecenia. W przypadku zaleceń związanych z organizacją pracy szkoły/placówki, których realizacja jest uzależniona od decyzji organu prowadzącego i niemożliwa do przeprowadzenia w czasie trwającego roku szkolnego (np. zaleceń dotyczących przekroczenia liczby dzieci w oddziałach przedszkolnych), ich weryfikacja będzie możliwa po rozpoczęciu nowego roku szkolnego 2007/2008