Struktury rynku - konkurencja doskonała i monopol Zadanie 1 Opisz w tabeli struktury rynku

Transkrypt

1 Struktury rynku - konkurencja doskonała i monopol Zadanie 1 Opisz w tabeli struktury rynku Cecha Struktura Konkurencja doskonała Konkurencja monopolistyczna Oligopol Monopol pełny Ilość kupujących Ilość sprzedających Rodzaj produktu Wejście i wyjście z rynku Informacja o rynku Wpływ producenta na cenę Warunek optimum ekonomicznego Zadanie 2 Konkurencja doskonała Na podstawie rysunku: podaj alternatywne oznaczenia krzywych, uzupełnij zdania odpowiedz na poniższe pytania : 1) Produkcja maksymalizująca zysk w krótkim okresie wynosi: 2) Warunek optima ekonomicznego (. =..) spełniony jest dla produkcji równej 3) Warunek optima technicznego (. =..) spełniony jest dla produkcji równej 4) Przedsiębiorstwo znajduje się w stanie równowagi krótkookresowej jeśli cena wynosi., sprzedaje wówczas. szt./dzień. 5) Przedsiębiorstwo znajduje się w stanie równowagi długookresowej jeśli cena wynosi., sprzedaje wówczas. szt./dzień. 6) Przedsiębiorstwo powinno zakończyć produkcję, jeśli cena spadnie do., ponieważ tzw. punkt zamknięcia przedsiębiorstwa jest osiągany gdy cena = 7) Przedsiębiorstwo może produkować w krótkim okresie ze stratą jeśli cena znajduje się w przedziale ponieważ wówczas pokrywa ono koszty.. i część kosztów.. cena 1

2 1. Przedsiębiorstwo znajdzie się w stanie równowagi krótkookresowej wówczas, gdy rozmiary produkcji ustali na poziomie: a) 8 tys. szt. dziennie, b) 12 tys. szt. dziennie, c) 15 tys. szt. dziennie, d) 17 tys. szt. dziennie. 2. W stanie równowagi krótkookresowej przedsiębiorstwo będzie generowało: a)utarg całkowity na poziomie 136 tys. zł, koszt całkowity zaś w wysokości 24 tys. zł, b)utarg całkowity na poziomie 204 tys. zł, koszt całkowity zaś w wysokości 72 tys. zł, c) utarg całkowity na pozioni 255 tys. zł, koszt całkowity zaś w wysokości 165 tys. zł, d) utarg całkowity na poziomie 289 tys. zł, koszt całkowity zaś w wysokości 204 tys. zł. 3. Wyznaczając rozmiary produkcji na poziomie odpowiadającym punktowi optimum ekonomicznego przedsiębiorstwo osiągnie zysk ekonomiczny w wysokości: a) 85 tys. zł b) 124 tys. zł c) 204 tys. zł d) 289 tys. zł 4. Przedsiębiorstwo wstrzyma proces produkcji, jeżeli cena rynkowa wytwarzanego przez nie dobra spadnie poniżej: a) 3zł, b) 6zł, c) 11 zł, d) 17 zł. 5. Gdyby cena rynkowa produktu spadła z 17 zł do 11 zł, a przedsiębiorstwo dostosowałoby rozmiary produkcji do nowego punktu optimum ekonomicznego, to wówczas: a) zmniejszyłby się utarg krańcowy ze sprzedaży produktu, b) wzrósłby jednostkowy koszt wytwarzania produktu, c) przedsiębiorstwo osiągałoby jedynie zysk normalny, d) wielkość produkcji przedsiębiorstwa odpowiadałaby punktowi optimum technicznego. Zadanie 3 Istnieją (cztery/sześć) podstawowych/e struktur/y rynkowych/e. Najszerszy zakres konkurencji istnieje w modelu określanym jako (oligopol /doskonała konkurencja). Strukturę tę charakteryzuje tak (wielka /mała) ilość kupujących i sprzedających, że wszyscy sprzedający i kupujący są (cenobiorcami /cenodawcami). Producenci sprzedają wyroby (homogeniczne /zróżnicowane). Doskonale konkurencyjny rynek, w przeciwieństwie do pozostałych rynków, cechuje także (największa /najmniejsza) swoboda wejścia i opuszczenia rynku. Ponieważ producent, uczestnik rynku doskonałej konkurencji, jest cenobiorcą, firma stoi w obliczu doskonale (elastycznej /nieelastycznej) krzywej popytu przy danej cenie rynkowej (tzn. prostopadłej do osi cen w punkcie ceny rynkowej). Owa (pozioma /pionowa) krzywa popytu stanowi także krzywą (utargu krańcowego /kosztów krańcowych) firmy. Łącząc analizę struktury kosztów firmy z analizą krzywej popytu (utargu krańcowego), (można /nie można) określić wielkość produkcji, zapewniającą maksymalizację zysków (minimalizację strat) oraz rzeczywiście uzyskane przez firmę zyski (poniesione straty). Jakakolwiek firma maksymalizująca w krótkim okresie zyski powinna produkować ilość wyrobów, zapewniających zrównanie się utargu krańcowego z (kosztami krańcowymi /przeciętnymi kosztami całkowitymi). Zważywszy, że przedsiębiorstwo, operujące na doskonale konkurencyjnym rynku, jest w stanie sprzedać całą swoją produkcję po stałej cenie rynkowej, utarg krańcowy jest równy (cenie rynkowej /kosztom krańcowym). Dlatego też przedsiębiorstwo, uczestnik rynku doskonałej konkurencji, rozwija produkcję, aż do zrównania się ceny z (kosztami krańcowymi /przeciętnymi kosztami całkowitymi). Jeżeli cena przekracza przeciętne koszty całkowite, to firma (uzyskuje zyski ekonomiczne/ponosi straty). Jeżeli cena równa się przeciętnym kosztom całkowitym, to firma uzyskuje (zyski ekonomiczne /straty /zerowe zyski ekonomiczne). Jeśli cena spada poniżej punktu 2

3 minimum przeciętnych kosztów całkowitych, wtedy firma (uzyskuje zyski ekonomiczne /ponosi straty). Celem zminimalizowania strat krótkookresowych firma powinna kontynuować produkcję dopóty, dopóki cena kształtuje się (powyżej /poniżej) minimum przeciętnych kosztów zmiennych. W tym przypadku bowiem utarg krańcowy (pokryje / nie pokryje) koszty/ów zmiennych produkcji i pewną część kosztów stałych. Jednakże, gdy cena spadnie poniżej minimum przeciętnych kosztów zmiennych, firma powinna (kontynuować /zakończyć) swoją działalność ekonomiczną, gdyż utarg krańcowy (wystarczy/nie wystarczy) do pokrycia zmiennych kosztów produkcji. Innymi słowy, jeśli cena spada poniżej minimum przeciętnych kosztów zmiennych, straty firmy będą (większe / mniejsze) od jej kosztów stałych. Jeśli firma zakończy swoją działalność i zostanie zamknięta, straty będą równe jedynie jej kosztom (stałym /zmiennym). Zważywszy, że firma kontynuuje produkcję tak długo, dopóki cena kształtuje się powyżej minimum przeciętnych kosztów (zmiennych /całkowitych), krzywa (utargu krańcowego /kosztów krańcowych) firmy powyżej minimum przeciętnych kosztów (zmiennych/całkowitych) stanowi krzywą krótkookresowej podaży firmy. Ponieważ w tym przedziale produkcji koszty krańcowe są rosnące, firma zawsze produkuje w przedziale, w którym (nie pojawia się /pojawia się) efekt działania prawa malejących przychodów krańcowych. Ponadto, skoro krzywa podaży rynkowej stanowi sumę krzywych (utargu krańcowego /kosztu krańcowego) wszystkich firm, krzywa ta jest odchylona (w prawo w górę /w prawo w dół), co wynika także z prawa malejących przychodów krańcowych. W długim okresie jakiekolwiek zyski ekonomiczne czy straty poniesione przez firmę mają tendencję do (powiększania się /zanikania). Dzieje się tak, gdyż firmy cieszą się całkowitą swobodą wejścia i opuszczenia rynku. Wejście lub opuszczenie rynku przez jakąś firmę zmienia (popyt /podaż) na tym rynku, co powoduje zmianę ceny i ilości równowagi. Jeśli na jakimś rynku osiągane są zyski ekonomiczne, to w okresie długim inwestorzy będą (wchodzili na /opuszczali) ten rynek. Spowoduje to (wzrost /spadek) podaży na tym rynku. Cena równowagi (spadnie /podniesie się), a ilość równowagi (wzrośnie /spadnie). Obniżanie się ceny rynkowej spowoduje (wzrost/spadek) ekonomicznych zysków przedsiębiorstw. Proces ten będzie trwał, dopóki nie zostaną uzyskane (zyski ekonomiczne /zerowe zyski ekonomiczne/straty ekonomiczne). Jeśli na jakimś rynku ponoszone są straty ekonomiczne, to w okresie długim inwestorzy będą (wchodzili na/ opuszczali) ten rynek. Spowoduje to (wzrost/spadek) podaży na rynku. Cena równowagi (spadnie/podniesie się), a ilość równowagi (wzrośnie/spadnie). Obniżanie się ceny rynkowej spowoduje (wzrost/spadek) ekonomicznych zysków przedsiębiorstw. Proces ten będzie trwał, dopóki nie zostaną osiągnięte (zyski ekonomiczne /zerowe zyski ekonomiczne /straty ekonomiczne). W okresie długim przedsiębiorstwa, uczestnicy rynku doskonałej konkurencji (koniecznie /nie koniecznie) muszą wykorzystać istniejące korzyści skali. Jeśli firma w okresie długim nie będzie produkować w punkcie minimalnych, długookresowych przeciętnych kosztów całkowitych, to zostanie ona przebita (niższą /wyższą) ofertą cenową innych przedsiębiorstw i zostanie zmuszona do opuszczenia rynku przez przedsiębiorstwa produkujące taniej i na większą skalę. Doskonała konkurencja (jest /nie jest) efektywna. Efektywność wolnej konkurencji polega na tym, że produkcja na tym rynku jest wyznaczana przez zrównanie się ceny z (utargiem krańcowym /kosztami krańcowymi). Oznacza to, że korzyść krańcowa z ostatniej wyprodukowanej jednostki jest równa kosztom krańcowym wytworzenia tej jednostki. Produkcja i konsumpcja towarów aż do tego miejsca stwarza rodzaj (nadwyżki /niedoboru). 3

4 Doskonale konkurencyjny rynek jest efektywny także dlatego, że przedsiębiorstwa są zmuszane do produkowania w punkcie (minimalnych /maksymalnych), długookresowych przeciętnych kosztów całkowitych i wykorzystywania wszelkich (korzyści /dyzekonomii) skali. Podane powyżej fakty, a także to, że zyski ekonomiczne w okresie długim są (dodatnie/zerowe/ujemne) oznaczają, iż konsument otrzymuje produkt o najniższej możliwej cenie. Zadanie 4 Poniższe rysunki przedstawiają cztery różne przypadki przedsiębiorstw działających w konkurencji doskonałej. Przedstawiono na nich m.in. krzywe kosztów całkowitego przeciętnego i zmiennego przeciętnego. Opisz te rysunki, określ jakie sytuacje przedstawiają. Wprowadź na rysunki odpowiednie oznaczenia krzywych kosztów i utargów. Zaznacz poła zysków lub ponoszonych strat

5 Monopol Zadanie 5 Na podstawie rysunku: podaj alternatywne oznaczenia krzywych, uzupełnij zdania odpowiedz na poniższe pytania : 1) Przy cenie monopolowej =.., produkcja maksymalizująca zysk w krótkim okresie wynosi 2) Warunek optima ekonomicznego (. =..) spełniony jest dla produkcji równej 3) Warunek optima technicznego (. =..) spełniony jest dla produkcji równej 1. Przecięcie się jakich krzywych wyznacza graficznie, w przypadku przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach absolutnego monopolu: a) jego punkt równowagi (optimum ekonomiczne)? b) optimum techniczne? 2. Korzystając z rysunku 7.1, wskaż różnicę pomiędzy technicznym a ekonomicznym optimum produkcji w warunkach pełnego monopolu. W tym celu oznacz na tym rysunku: literą A punkt określający techniczne optimum produkcji analizowanego przedsiębiorstwa, a literą B punkt określający jego optimum ekonomiczne. W jakiej relacji względem siebie pozostają w rozpatrywanym przypadku te dwie wielkości ekonomiczne? 3. Dysponując danymi z rysunku 7.1 uzupełnij poniższe zdania. A. Optymalny poziom produkcji zapewniający równowagę monopolu wynosi..tys. szt. B. Utarg całkowity w punkcie optimum ekonomicznego wynosi zł. C. Koszt całkowity odpowiadający optimum ekonomicznemu firmy wynosi zł. D. W stanie równowagi monopol osiąga zysk ekonomiczny w wysokości.. zł. E. Przedsiębiorstwo osiąga optimum techniczne przy rozmiarach produkcji wy noszących.tys. szt. 4. Zakreskuj na analizowanym rysunku obszar reprezentujący zysk monopolowy. Zadanie 6 Poniższe wykresy przedstawiają 3 sytuacje przedsiębiorstwa działającego w monopolu pełnym. Rozstrzygnij, który z rysunków przedstawia sytuację zysku nadzwyczajnego, zysku normalnego, a który straty. Wprowadź na rysunku odpowiednie oznaczenia krzywych kosztów i utargów. Zaznacz na rysunkach odpowiednie obszary zysku, straty lub poziom zysku normalnego

6 Zadanie 7 Uzupełnij tekst Siła monopolowa powoduje (wzrost /spadek) produkcji oraz nakładanie (wyższych /niższych) cen, niżeli miałoby to miejsce w przypadku doskonałej konkurencji. Siła monopolowa wynika z istnienia (barier wejścia /konkurencji). W rzeczywistym świecie gospodarczym siła monopolowa różni się (znacznie /nieznacznie) w poszczególnych branżach i gałęziach. Wielkość siły monopolowej zależy od (natężenia/ilości) barier wejścia. Czysty monopol tworzy (najsilniejsze/najsłabsze) bariery wejścia i dlatego osiąga on (największy /najmniejszy) zakres siły monopolowej. W przypadku braku ingerencji rządu siła monopolowa (jest /nigdy nie jest) całkowita i doskonała. Ludzie mogą nabyć substytuty dóbr oferowanych przez monopolistę, a on sam musi zważać na warunki rynkowe. Ponadto wytworzone przez monopolistę bariery wejścia (są /nie są) możliwe do pokonania w długim okresie. Ze względu na to, że firma monopolistyczna jest jedynym producentem danego towaru, jej krzywa kosztów krańcowych stanowi krzywą (popytu rynkowego /podaży rynkowej). Monopolista stoi w obliczu (poziomej /rynkowej) krzywej popytu na swe wyroby. Firma monopolistyczna (produkuje /nie produkuje) ilość/i towarów wyznaczoną/ej przez punkt przecięcia się rynkowych krzywych popytu i podaży, tak jak ma to miejsce na doskonale konkurencyjnym rynku. Cena nakładana przez firmę monopolistyczną jest (wyższa /równa / niższa) od ceny wyznaczonej przez przecięcie się rynkowych krzywych popytu i podaży. Dlatego też można stwierdzić, że firma monopolistyczna nakłada (wyższą /niższa) cenę na swoje wyroby, niżeli uczyniłaby to, operując na doskonale konkurencyjnym rynku. Poziom produkcji firmy monopolistycznej jest (wyższy od /równy /niższy od) poziomu/owi produkcji, wyznaczonego/mu przez przecięcie się rynkowych krzywych: popytu i podaży. Poziom produkcji firmy monopolistycznej jest więc (wyższy/niższy) niżeli poziom produkcji doskonale konkurencyjnego rynku. Przedsiębiorstwo monopolistyczne nakłada wyższą cenę i obniża poziom produkcji w stosunku do doskonale konkurencyjnego rynku, gdyż firma ta wyznacza swój poziom produkcji oraz cenę poprzez zrównanie (utargu krańcowego / popytu rynkowego) z kosztami krańcowymi. Innymi słowy, monopolista nakłada większą cenę i obniża poziom produkcji, gdyż dzięki temu maksymalizuje swoje zyski. Po prostu firma monopolistyczna wytwarza taką ilość towarów, która pozwała zrównać utarg (krańcowy /całkowity) z kosztem (krańcowym /całkowitym). Firma monopolistyczna, jako jedyny producent, stoi w obliczu rynkowej krzywej popytu na swoje wyroby. Aby zachęcić konsumentów do kupna większej ilości towarów firma ta musi zatem (podnosić /obniżać) cenę. Redukcja cen obejmuje obniżenie ceny (ostatniej /wszystkich) sprzedanej/ych jednostki/ek - przy założeniu nieistnienia doskonałego różnicowania cen. Tak więc utarg krańcowy (rośnie /maleje) dla każdej dodatkowo sprzedanej jednostki i kształtuje się on (powyżej /poniżej) ceny dla każdej (oprócz pierwszej) sprzedanej jednostki. Oznacza to, że krzywa utargu krańcowego, w obliczu której stoi firma monopolistyczna, jest nachylona w prawo (w dół/w górę) i leży (powyżej /poniżej) krzywej popytu rynkowego, w obliczu którego stoi to przedsiębiorstwo. Punkt przecięcia się utargu krańcowego z kosztami krańcowymi oznacza zrównanie się obu tych wielkości i punkt ten wskazuje (cenę /poziom produkcji), którą/y firma winna (nałożyć /osiągnąć). Po wyznaczeniu owego maksymalizującego zyski poziomu produkcji, firma monopolistyczna nakłada (najniższą /najwyższą) możliwą do zaakceptowania przez rynek (popyt) cenę, pozwalającą na sprzedaż owego, maksymalizującego zyski poziomu produkcji. Jest to możliwe na podstawie odczytania krzywej (popytu /utargu krańcowego). 6

7 Firma monopolistyczna (ma /nie ma) zapewnione/ych zyski/ów ekonomiczne/ych. Monopolista (może /nie może) ponosić strat/y w krótkim okresie. Dzieje się tak, jeśli popyt na jego wyroby jest relatywnie (wysoki miski), a jego koszty produkcji są względnie (wysokie /niskie). Podobnie jak pozostali producenci, monopolistyczne przedsiębiorstwo będzie jednak kontynuowało produkcję, dopóki utarg całkowity pozwala na pokrycie całkowitych kosztów (zmiennych /stałych). Inaczej rzecz ujmując, firma monopolistyczna ponosząca straty krótkookresowe, nie zaprzestanie produkcji, dopóki straty te są (mniejsze /większe), niżeli całkowite koszty stałe. Jednakże przedsiębiorstwo monopolistyczne przeważnie osiąga zyski ekonomiczne zarówno w okresie długim, jak i w krótkim, co wynika z istnienia barier utrudniających (uniemożliwiających) potencjalnym konkurentom wejście na zmonopolizowany rynek. Monopolista jest w stanie stosować różnicowanie cen. Różnicowanie cen wymaga istnienia siły monopolowej oraz (możności/niemożności) odsprzedania przez nabywców wcześniej zakupionych towarów. Różnicowanie cen przyczynia się do (wzrostu dobrobytu konsumentów /wzrostu zysków monopolisty). Doskonałe różnicowanie cen jest bardzo (częste /rzadkie). Polega ono na możliwości sprzedaży każdej jednostki danego dobra za (maksymalną /minimalną), możliwą do uzyskania cenę. W przypadku doskonałego różnicowania cen krzywa utargu krańcowego firmy (leży poniżej /pokrywa się z /leży powyżej) krzywej/ą popytu rynkowego na wyroby tej firmy. Zważywszy, że krzywa kosztów krańcowych firmy monopolistycznej jest zarazem krzywą podaży rynkowej tej firmy, a jej krzywa utargu krańcowego jest zarazem krzywą popytu rynkowego, w obliczu którego stoi to przedsiębiorstwo, i zważywszy zarazem, że poziom produkcji tej firmy jest wyznaczony przez zrównanie się MR = MC, można stwierdzić, iż firma monopolistyczna doskonale różnicująca ceny, wytwarza (mniejszą /tę samą) ilość towarów, jaką by wytworzył doskonale konkurencyjny rynek. Oznacza to, że firma monopolistyczna doskonale różnicująca ceny, przyjmując poziom produkcji, dla którego korzyści krańcowe z ostatniej skonsumowanej jednostki są (większe od / równe /mniejsze od) krańcowych/ym kosztów/om produkcji, może być uznana pod tym względem za efektywną. Jednakże nadwyżka konsumenta zostaje przechwycona przez (sprzedawcę /nabywcę) i jest przez niego zawłaszczana w formie (zysków /strat). Niedoskonałe różnicowanie cen polega na nakładaniu (kilku różnych cen /tej samej ceny) dla (różnego /tego samego) poziomu konsumpcji lub różnych segmentów rynku. Dla przykładu: firma monopolistyczna może nałożyć (wyższą /niższą) cenę jednostkową dla nabywców kupujących dużą ilość towarów. Przedsiębiorstwo monopolistyczne może także podzielić rynek swego wyrobu na segmenty charakteryzujące się (różnymi /podobnymi) krzywymi popytu. Wyższą cenę monopolista nałoży w segmencie, w którym popyt rynkowy jest (bardziej /mniej) elastyczny. Przedsiębiorstwo monopolistyczne poprzez przesuwanie sprzedaży między segmentami jest w stanie zwiększać swoje zyski, dopóki utarg krańcowy ze sprzedaży ostatniej jednostki w każdym z segmentów nie będzie (maksymalny /taki sam). Ocena efektywności monopolu przez porównanie z efektami generowanymi przez doskonale konkurencyjny rynek pozwala na stwierdzenie, że firma monopolistyczna nakłada (wyższą /niższą) cenę i produkuje (większą /mniejszą) ilość towarów, niż miałoby to miejsce w przypadku doskonale konkurencyjnego rynku. Wybierana przez monopolistę kombinacja cenowo-ilościowa charakteryzuje się (mniejszą /większą) efektywnością w stosunku do doskonale konkurencyjnego rynku. Rozmiar tej nieefektywności jest mierzony przez jałową stratę. Strata ta jest równa wielkości, o jaką korzyści krańcowe są (większe od /mniejsze od) kosztów krańcowych produkcji tych jednostek towaru, które nie zostały wyprodukowane przez firmę monopolistyczną, a które zostałyby wytworzone doskonale konkurencyjnym rynku. Upraszczając zagadnienie można stwierdzić, że monopolista produkuje zbyt (dużo/mało).powoduje to zbyt (duże /małe) wykorzystanie zasobów w zmonopolizowanych dziedzinach i zbyt (duże/małe) w dziedzinach pozostałych. Monopol powoduje więc (efektywną/nieprawidłowa) alokację zasobów. 7

8 Ponadto (nie istnieją/istnieją) jeszcze inne niedostatki, niedogodności i mankamenty związane z działaniem monopoli. Budowa barier wejścia wymaga zasobów, które są odciągane od wytwarzania innych produktów. Podobnie polityka antymonopolowa, przeciwdziałająca monopolizacji lub likwidująca ją w rażących przypadkach, wymaga sporych zasobów, które mogłyby znaleźć produkcyjne zastosowanie gdzieś indziej. Oznacza to, że przy braku monopolizacji, gospodarka wytwarzałaby (więcej /mniej) produktów. Monopol może wywoływać także (korzystną/niekorzystną) ze społecznego punktu widzenia redystrybucję dochodów. Ta z kolei może zmienić strukturę popytu w danej gospodarce i w ten sposób spowodować (bardziej efektywną /nieprawidłowa) alokację zasobów. A ponadto monopolista nie musi (minimalizować /maksymalizować) swych kosztów. Sytuacja ta może prowadzić do (efektywnego /nieefektywnego) wykorzystania zasobów. Zadanie 8 Które z poniższych krótkookresowych sytuacji dotyczą konkurencji doskonałej, które monopolu pełnego, które obydwu sytuacji, a które nie występują w żadnej z wymienionych struktur: a) Koszt marginalny równy utargowi marginalnemu. b) Cena równa utargowi przeciętnemu, c) Minimum kosztu całkowitego przeciętnego równe kosztowi marginalnemu. d) Krzywa popytu pokrywa się z krzywą utargu marginalnego. e) Cena równa utargowi marginalnemu. f) Zysk całkowity równy kosztowi marginalnemu. g) Cena równa kosztowi marginalnemu. h) Utarg marginalny równy kosztowi całkowitemu przeciętnemu. i) Utarg przeciętny równy utargowi marginalnemu. j) Koszt całkowity równy utargowi marginalnemu. Źródło: opracowanie własne oraz: E. Mossakowska, M. Zajączkowska, A. Zawojska: Testy sprawdzające z mikroekonomii. Warszawa 1998; T. Zalega: Mikroekonomia. Ćwiczenia. Wyd. WSPiZ, Warszawa 1999; Z. Dach, A. Pollok, K. Przybylska: Zbiór zadań z mikroekonomii. Wyd. Naukowe SYNABA, Kraków 1999; H.G. Adamkiewicz: Podręcznik samodzielnej nauki mikroekonomii. Przedsiębiorstwo. Gdańsk. H.G. Adamkiewicz, K. Jędrzejewska: Podręcznik samodzielnej nauki mikroekonomii. Gdańsk 1997; M. Nasiłowski: System rynkowy. Wyd. Key Text, Warszawa 1996; W. Bronowska, R.R. Daigle, M. Pawłowska, M. Zając: Podstawy ekonomii. Ćwiczenia cz. 1 i cz. 2; Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997; E. Jankowska, P. Siemiątkowski: Mikroekonomia. Zadania. Toruń 2006; D.W. Copeland: Ekonomia. Przewodnik studiowania ćwiczenia. Fundacja Gospodarcza NSZZ Solidarność, Gdańsk