Mamy tylko jedną Ziemię, a jej przyszłość zależy od każdego na pozór niewielkiego działania, zależy od każdego z nas Florian Plit.

Transkrypt

1 Mamy tylko jedną Ziemię, a jej przyszłość zależy od każdego na pozór niewielkiego działania, zależy od każdego z nas Florian Plit Koło przyrodnicze JESTEM CZĘŚCIĄ NATURY Program pedagogiczny realizowany od listopada 2011 w ramach kół zainteresowań w Przedszkolu Niepublicznym Promyk. Program ten poszerza zakres celów i treści kształcenia wychowania przedszkolnego i opieki ujętych w programie wychowania przedszkolnego Od przedszkolaka do pierwszaka Iwony Brody. Program zawiera rozwiązania programowe oraz propozycje zajęć zaczerpnięte z programu Dziecko bliżej przyrody Ewy Łazur. Opracowała: mgr Daria Barabasz

2 Spis treści 1. Edukacja przyrodnicza w przedszkolu Charakter programu Cele i zadania programu Realizacja treści Przewidywane efekty programu Jestem częścią natury Formy, metody i środki dydaktyczne Współpraca ze środowiskiem lokalnym i rodzicami BIBLIOGRAFIA... 12

3 1.Edukacja przyrodnicza w przedszkolu Celem edukacji przyrodniczej w przedszkolu jest zbliżenie dziecka do przyrody, ukształtowanie właściwego, opiekuńczego stosunku do roślin i zwierząt, doprowadzenie do zrozumienia stanowiska i roli człowieka w przyrodzie. Życie przyrody jest bardzo zróżnicowane, istnieje niezliczona ilość roślin i zwierząt a zadaniem nauczyciela jest umożliwienie dziecku poznawanie tej różnorodności. Doprowadzenie poprzez obserwacje do zrozumienia, że rośliny i zwierzęta przy całej swej odmienności posiadają wspólne cechy, podlegają tym samym prawom rosną, rozwijają się i rozmnażają. na etapie przedszkolnym powinno zdobyć elementarne wiadomości o różnorodności i jedności świata oraz poznać podstawowe procesy życiowe. Poznawanie przyrody dostarcza dziecku wiele możliwości przeżywania nowych doznań i wzbogacania wiedzy, sprzyja także rozwojowi umysłowemu i emocjonalnemu, wpływa na rozwój uczuć estetycznych, dziecko uczy się odczuwania i podziwiania piękna przyrody, a także uzewnętrzniania uczuć. Podstawowym zadaniem nauczyciela jest dostarczenie dziecku możliwości poznawania przyrody poprzez aktywny i bezpośredni kontakt z nią i jej zjawiskami. Dziecko powinno oglądać, szukać, zbierać, porządkować, porównywać, mierzyć, liczyć, obserwować, badać i eksperymentować. Tylko dzięki tym działaniom ma szansę w pełni poznać otaczający je świat. Obserwując przyrodę, dziecko dokonuje szeregu operacji umysłowych, takich jak: analiza, synteza, porównanie, poszukiwanie cech różniących i wspólnych, aż wreszcie dochodzi do uogólnienia, które jest podstawą tworzenia pojęć przyrodniczych o charakterze ogólniejszym. W związku z tym, rolą nauczyciela jest nauczanie dokładnego obserwowania za pomocą kilku zmysłów, stworzenie warunków do dokładnej obserwacji, kształtowanie uwagi dziecka (koncentracji, zainteresowania, właściwego zachowania, itp.), wspomaganie w dokonywaniu właściwych spostrzeżeń. Tam gdzie nie ma możliwości bezpośredniego kontaktu z danym środowiskiem przyrodniczym trzeba wykorzystać możliwość pośredniego poznawania przyrody.

4 2. Charakter programu Przedszkole Niepubliczne Promyk W Szczecinie Podjuchach położone jest na skraju Puszczy Bukowej. Las, zagajniki, łąka stanowią doskonałe miejsce do obserwacji przyrody o każdej porze roku. Wymienione ekosystemy to bogate źródło w realizacji tematyki przyrodniczej i zarazem dające bezpośredni kontakt z przyrodą. Edukacja przyrodnicza dzieci odbywać się będzie poprzez kształcenie zintegrowane rozumiane jako łączenie wszystkich zabiegów wychowawczych i dydaktycznych wokół osoby dziecka i jego wszechstronnego rozwoju.integracja treści będzie miała odzwierciedlenie w metodach, formach i środkach dydaktycznych, które uwzględniają potrzeby i możliwości dzieci. Wśród metod dominujących we wszystkich formach pracy z dzieckiem będą metody poszukujące, praktycznego działania, eksperymentowania, zawierające dużo obserwacji i doświadczeń. wycieczki, prace hodowlane i porządkowe. Program będzie realizowany we wszystkich grupach wiekowych przy współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym.

5 3.Cele i zadania programu: Nadrzędnym celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie dziecka w jego całościowym rozwoju. Cele szczegółowe: rozwijanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy Rozszerzanie wiedzy ekologicznej; Rozwijanie aktywności twórczej, kreatywności i indywidualnych zainteresowań Przebywanie i działanie w świecie przyrody Uwrażliwianie na piękno przyrody Kształtowanie poczucia własnej wartości i przydatności dla środowiska Rozbudzanie motywacji do działania, obserwowania, doświadczania i tworzenia Wyrabianie tolerancji do wszystkiego co żyje;

6 Realizowane zadania: - dbanie o wszystko co żyje w przyrodzie; - przyzwyczajanie dzieci do obserwacji przyrody; - uczenie właściwego zachowania się w parku, w lesie, w sadzie, w kąciku przyrody itd.; - wytwarzanie potrzeby obcowania w czystym, nie skażonym cywilizacją środowisku; - wdrażanie do zdrowego stylu życia. 4.Realizacja treści W proponowanym programie nie ma podziału na grupy wiekowe. Treści programu pogrupowane są w obrębie miesięcy roku szkolnego. Miesiąc Październik Treści programowe - odloty ptaków: pokaz na ilustracji, słuchanie głosów ptaków, obserwacja odlotu dzikich kaczek ( klucz), rysowanie drogi palcem na globusie; - zbieranie liści i innych darów jesieni : badanie budowy liścia lupą, suszenie liści, rozpoznawanie ich i nazywanie, porównywanie szyszek i określanie z jakiego drzewa pochodzą; sadzenie do piasku owoców kasztanowca; - przygotowanie zwierząt do zimy: gromadzenie zapasów, zmiana futra, upierzenia, zapadanie w sen zimowy; Listopad - badanie ziemi: rozróżnianie różnych rodzajów ziemi,porównywanie przez dotyk, lupę polewanie wodą, dobór roślin do rodzaju ziemi naturalne okazy; - stopniowe obniżanie się temperatury, krótszy dzień, szybki zmrok, szary, smutny dzień, prowadzenie kalendarza pogody Grudzień - śnieg: badanie czystości śniegu, topnienie; pokaz multimedialny - drzewa iglaste: oglądanie ilustracji, czasopism.; poznawanie pierwszych roślin na ziemi, poznawanie roślin na różnych kontynentach; wpływ klimatu na rodzaj roślinności

7 Styczeń - lód: topnienie lodu i jego objętość- doświadczenia; pokaz lodowców na biegunach ilustracje; Luty - hodowle roślin: sadzenie i obserwacja roślin: rzeżucha, cebula, fasola; Badanie budowy rośliny cebula i szczypior i porównanie z kwiatem tulipan. Marzec - woda: rodzaje zbiorników wodnych, czystość wody, oszczędzanie wody, obieg wody w przyrodzie oglądanie ilustracji w książkach, zabawy badawcza - - obserwowanie się zmieniającej się przyrody dłuższe dni, siła promieni słonecznych, pierwsze wiosenne kwiaty, powrót ptaków, budzenie się zwierząt ze snu zimowego Kwiecień Maj Czerwiec - zdrowa żywność : układanie jadłospisu, pokaz na ilustracji wzrostu niektórych roślin od nasionka do dojrzałej postaci; wysiew w ziemię nasion, sadzenie sadzonek ( rozsada), bulwa ( ziemniak) ; badanie koloru warzyw: buraczek, marchew, ziemniak;; kwitnienie drzew, rola owadów, pylenie drzew alergie. - zwierzęta małe i duże: rozmnażanie i pożywienie, budowa i warunki życia; książki Owady, Ssaki, Płazy ; - zachowania w sytuacjach niebezpiecznych: pożar, wypadek drogowy, atak psa, oparzenia, ukąszenia owadów, zasłabnięcie dorosłego członka rodziny historyjki, opowieść nauczyciela, znajomość numerów alarmowych, ilustracje pokaz udzielania pomocy. poznajemy zwierzęta chronione w Polsce ilustracje, encyklopedie, słuchanie - wakacyjne rady: poznajemy zagrożenia nad wodą, w lesie, na polu, na drodze

8 5.Przewidywane efekty programu Jestem częścią natury Dziecko: Kojarzy zdobytą wiedzę o zjawiskach przyrodniczych z systematyczną obserwacją. Rozumie podstawowe pojęcia i zjawiska przyrodnicze.. Odróżnia pozytywne i negatywne działania człowieka na środowisko, nabywa wiadomości na temat sposobów zapobiegania dewastacji środowiska naturalnego. Potrafi pracować samodzielnie i w grupie. W działaniu wykazuje się odpowiedzialnością i znajomością zasad dobrego zachowania. Potrafi postępować bezpiecznie i rozważnie. Chętnie przebywa w naturalnym środowisku i potrafi się nim cieszyć. Dostrzega piękno przyrody. Dba o zdrowie, higienę własną i otoczenia. Wypowiada się na tematy związane z bezpośrednim przeżywaniem, doświadczaniem, odkrywaniem i badaniem. 6. Formy, metody i środki dydaktyczne Typologię form i metod K. Żuchelkowskiej i M. Studzińskiej, które pozwolą dziecku zrozumieć świat przyrody i rozbudzą wrażliwość na jej piękno. Formy: - wycieczki i spacery do różnych ekosystemów, - prace praktyczne na rzecz ochrony i kształtowania środowiska, - udział w akcjach związanych z ochroną naturalnego środowiska człowieka, - konkursy i uroczystości o tematyce ekologicznej, - propagowanie idei ochrony i kształtowania środowiska człowieka, - odbiór audycji radiowych, telewizyjnych, przeglądanie czasopism, albumów przyrodniczych oraz innych źródeł wiedzy o stanie i pięknie środowiska

9 przyrodniczego oraz jego ochronie i kształtowaniu. Równie ważny, w edukacji przyrodniczej dzieci, jest dobór stosowanych metod. Istotne jest, by były to metody wynikające z koncepcji wielostronnego kształcenia. Metody: 1. metody asymilacji wiedzy oparte na aktywności poznawczej o charakterze reproduktywnym, 2. metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy oparte na aktywności poznawczej, związanej z rozwiązywaniem problemów, 3. metody waloryzacyjne (eksponujące) cechujące się przewagą aktywności emocjonalnej i artystycznej, 4. metody praktyczne oparte na aktywności praktyczno - technicznej. Inne metody: a) w grupie metod asymilacji wiedzy - pogadanka - rozmowa nauczyciela z dziećmi polegająca na tym, że nauczyciel zadając pytania przewiduje odpowiedzi dzieci, - praca z książką - omawianie ilustracji zawartych w książce; b) w grupie metod samodzielnego dochodzenia do wiedzy - metoda problemowa - rozwiązywanie problemów ekologicznych w ciągłej interakcji między nauczycielem a dziećmi, stosowana z dziećmi 5-6-letnimi, - metoda sytuacyjna - wprowadzenie dzieci w konkretną sytuację, dzieci muszą ją zrozumieć i podjąć decyzje związane z jej rozwiązaniem oraz przewidzieć skutki tych decyzji, stosowana z dziećmi 5-6-letnimi, - burza mózgów - rozwiązywanie określonego zadania lub problemu zespołowo, dzieci podają jak najwięcej pomysłów, z których wybiera się najlepszy, stosowana z dziećmi 5-, 6-letnimi,

10 - gry dydaktyczne - wykorzystywane na zajęciach i podczas samodzielnego działania dzieci, występuje w nich element zabawowy, c) w grupie metod waloryzacyjnych ( eksponujących ) - metody impresyjne - polegają one na uczestniczeniu dzieci w eksponowanych wartościach związanych z ochroną i kształtowaniem naturalnego środowiska, - metody ekspresyjne - polegają one na wyrażaniu własnych przeżyć, doznań, uczuć w konkretnej działalności na rzecz środowiska a także w twórczości plastycznej, konstrukcyjnej i słownej, d) w grupie metod praktycznych - eksperyment - prowadzony przez dzieci w warunkach naturalnych lub w kąciku przyrody. Za szczególnie przydatne do realizacji programu w przedszkolu uważam też : 1) metody kierowania samodzielną pracą dzieci tj. a) obserwacja, b) praca w ogrodzie przedszkolnym i kąciku przyrody, c) praca z książką, d) zajęcia plastyczne, 2) metody poszukujące tj. a) rozmowa, b) pogadanka heurystyczna, 3) metody podające tj. a) opowiadanie i opis, b) czytanie.

11 Dobór określonych metod zależy od treści przekazywanych dzieciom. W celu uatrakcyjnienia zajęć warto łączyć dwie lub trzy metody na jednym zajęciu. W procesie edukacji przyrodniczej ważnym czynnikiem są środki dydaktyczne. Pełnią one wiele funkcji. Służą zdobywaniu wiadomości i wyrabianiu właściwych postaw wobec przyrody i kształtowania środowiska. W przedszkolu można wykorzystać następujące środki dydaktyczne: - okazy naturalne, - środki wizualne: filmy, fotografie, ilustracje, obrazy, reprodukcje obrazów, rysunki, - środki słuchowe: audycje radiowe, piosenki, wiersze, opowiadania, inscenizacje i inne teksty literackie, odgłosy zwierząt, ptaków, - środki manipulacyjne: karty, domino, gry planszowe, loteryjki itp., - środki i urządzenia techniczne: lupa, mikroskop, akwaria, terraria, różne naczynia i sprzęt do obserwacji. 7. Współpraca ze środowiskiem lokalnym i rodzicami Współpraca z rodzicami: - Zapoznanie z programem przyrodniczym i celowością jego realizacji w przedszkolu oraz zachęcenie do współpracy; - Uczestniczenie rodziców w zajęciach i zabawach o tematyce przyrodniczej organizowanych w grupach; - Podnoszenie kultury ekologicznej rodziców; - Włączanie rodziców urządzania kącików przyrodniczych. Współpraca np. z leśnikiem działającym na naszym terenie, spotkania z leśnikiem w środowisku leśnym i w przedszkolu, Ośrodkiem Zdrowia, branie udziału w konkursach przyrodniczych i galerii twórczości dzieci o tematyce przyrodniczoekologicznej na terenie placówek opiekuńczych i oświatowych na terenie gminy i na zewnątrz.

12 BIBLIOGRAFIA 1. Kolekcje przyrodnicze w edukacji ekologicznej dzieci przedszkolnych, K. Żuchelkowska, wyd. Tanan, Bydgoszcz Ekologia w przedszkolu, G. Kutyłowska, wyd. Didasko, Warszawa 1997.