Kiedy dziecko idzie do szkoły - diagnoza gotowości szkolnej dla rodziców.

Transkrypt

1 Elżbieta Chmielewska Kiedy dziecko idzie do szkoły - diagnoza gotowości szkolnej dla rodziców. Moment, gdy dziecko idzie po raz pierwszy do szkoły, jest ważny zarówno dla dziecka jak i jego rodziców. Cała rodzina jest pełna nadziei, ale także obaw. Sukces dziecka na starcie edukacji jest niezwykle ważny! Dzieci, które od początku czują się w szkole dobrze, nie przejawiają trudności w adaptacji do nowych warunków wykształcają w sobie poczucie pozytywnej motywacji do uczenia się, są zadowolone, otwarte na nowe kontakty z rówieśnikami, chętne do podejmowania obowiązków szkolnych, są szczęśliwe. Natomiast dzieci, które już na początku kariery szkolnej spotykają się z trudnościami bardzo szybko się zniechęcają i utwierdzają w przekonaniu, że nigdy sobie nie poradzą, że nie nadają się do niczego, a chodzenie do szkoły wiąże się dla nich z przykrościami i porażkami. Jeżeli takie przekonanie towarzyszy dziecku przez dłuższy czas, może doprowadzić do wielu zaburzeń, negatywnych zachowań, a także wpłynąć ujemnie na stosunek do otoczenia i samego siebie. Jest również jedną z przyczyn występowania fobii szkolnej. Aby zapobiec niepowodzeniom szkolnym naszych dzieci już na starcie, musimy odpowiedzieć sobie na pytanie: Co to jest gotowość szkolna? Gotowość/Dojrzałość szkolna jest to gotowość dziecka do podjęcia nauki szkolnej. Według W. Okonia gotowość szkolna określona jest jako osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, który umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy pierwszej. Natomiast E. Waszkiewicz uważa, że gotowość szkolna to moment równowagi między wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dziecka. M. Przetacznikowa "gotowością szkolną nazywa zespół cech psychofizycznych ukształtowanych w okresie pierwszych 6 lat życia, które umożliwiają dziecku przystosowanie się do nauki w szkole. W badaniach nad gotowością, które prowadzi się obecnie, szczególnie akcentuje się jako ważną, umiejętność nawiązywania przez dziecko kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem. Gotowość szkolna nie jest uwarunkowana biologicznie i nie następuje samorzutnie w określonym czasie, ale jest osiągana poprzez różnorodne doświadczenia dziecka w sferze umysłowej, społecznej, emocjonalnej i fizycznej, na drodze długotrwałego procesu przemian, który prowadzi do przystosowania się dziecka do szkolnego systemu nauczania. S t r o n a 1

2 Wskaźniki gotowości szkolnej dziecka. Dziecko gotowe do szkoły zna: - swoje imię i nazwisko, - adres zamieszkania, - imiona rodziców, - nazwę zawodu rodziców, jeśli pracują, - nazwy zwierząt domowych, - nazwy dni tygodnia, pór roku. Dziecko gotowe do szkoły umie: - prawidłowo trzymać ołówek (pomiędzy palcami wskazującym, środkowym i kciukiem), - posługiwać się przyborami do rysowania, kolorowania i pisania zawsze tą samą ręką (prawą lub lewą), - kolorować obrazek bez wychodzenia za linię, - narysować postać człowieka z zachowaniem odpowiednich proporcji, szczegółów, - poprawnie odwzorować kształty geometryczne, szlaczki literopodobne, - lepić z plasteliny, gliny lub masy solnej, - ciąć nożyczkami wzdłuż wyznaczonej linii prostej, falistej i łamanej, - sprawnie wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne, np.: skakać na jednej nodze, rzucać i łapać piłkę, - samodzielnie się rozebrać i ubrać, - zawiązać sznurowadła i zapiąć guziki, - odróżnić prawą i lewą stronę ciała u siebie oraz osoby stojącej naprzeciwko, - wymienić kilka różnic w dwu pozornie podobnych do siebie przedmiotach lub obrazkach, - grupować przedmioty według, np.: barwy, kształtu, wielkości, - sortować znane przedmioty lub ich obrazki wg określonej zasady, np.: owoce, zwierzęta, zabawki, - wybrać takie same obrazki, litery, wyrazy, - złożyć widokówkę pociętą na kilka części, - dobrać w pary obrazki lub przedmioty z uwzględnieniem jakiejś cechy wspólnej, np.: igła- nitka, koło- samochód, - odróżniać dźwięki różnych pojazdów, instrumentów, głosy zwierząt, - odtworzyć prosty układ rytmiczny wystukany przez dorosłego, np.: ( - - _), (- - _), - dokonać analizy (podzielić wyraz na sylaby), np.: mo ty le, - dokonać syntezy (złożyć w całość) wyraz wypowiedziany sylabami: motyle, - wyróżnić głoskę ( zarówno samogłoskę, jak i spółgłoskę) na początku i na końcu wyrazu,( m otyle, motyl e) - zróżnicować wyrazy dźwiękopodobne, np.: pas - bas, kasza - kasa, - swobodnie liczyć do 10, także wspak, - przeliczyć elementy w zbiorze i powiedzieć ile ich jest, S t r o n a 2

3 - dodawać i odejmować na konkretach, np.: liczmanach lub palcach do 10, - porównać ze sobą dwa zbiory, powiedzieć gdzie jest więcej, a gdzie mniej, - opowiedzieć, co przedstawia dany obrazek, - poprawnie wymawiać wszystkie głoski oraz dłuższe wyrazy, np.: kalafior, kolorowy, suszony, szosa - budować zdania poprawne pod względem gramatycznym, - przez dłuższą chwilę skupić się na słuchaniu opowiadania, bajki lub muzyki, - zapamiętać teksty krótkich wierszyków i piosenek, - zgodnie bawić się w grupie, zaczekać na swoją kolej, - doprowadzić rozpoczętą pracę lub zabawę do końca, - posprzątać po sobie po zakończeniu pracy lub zabawy, - podporządkować się poleceniom, - wykonać 3-4 polecenia wg kolejności podanej przez dorosłego, - bez problemu rozstać się z rodzicami lub opiekunami, - łatwo nawiązywać kontakt z dorosłymi i rówieśnikami. O powodzeniu szkolnym dziecka decyduje więc w dużej mierze jego gotowość szkolna, ale nie tylko. Losy szkolne dziecka zależą również od technik i metod pracy dydaktycznej, a także od postawy rodziców, którzy niejednokrotnie chcąc pomóc dziecku,popełniają błędy. S t r o n a 3

4 Najczęstsze błędy rodziców: Straszenie szkołą Dziecko będzie traktować pójście do szkoły jako przykry obowiązek, a samą szkołę postrzegać będzie jako miejsce, w którym będzie mu źle. Likwidacja zabawek Często także całkowite zburzenie dotychczasowej organizacji życia w domu. Powoduje to utratę poczucia bezpieczeństwa, które zastępuje niepewność, a nawet zagrożenie. Od dziecka zaczyna wymagać się zbyt dużej odpowiedzialności i dorosłości. Okazywanie lęku przed szkołą przez samych rodziców Coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których to rodzice przejawiają strach przed szkołą i po prostu zarażają nim dzieci. Stosunek do oceny szkolnej Dzieci nie zdają sobie sprawy z wartości oceny. Jest ona kształtowana przez dom rodzinny i najbliższe otoczenie dziecka. Przykre dla dziecka przeżycia mogą wywołać nadmierne ambicje rodziców, nastawionych na zdobywanie przez dziecko najlepszych stopni. Otrzymanie każdej innej oceny spowoduje napięcie, wywoła lęk, a z czasem doprowadzi do zachwiania wiary dziecka we własne możliwości i poczucia niższej wartości. Strach przed pójściem do szkoły wywoła z pewnością zapowiedź przykrych konsekwencji z powodu złych ocen. Zadania dla rodziców w zakresie kształtowania dojrzałości szkolnej. 1. Wyrabianie u dziecka samodzielności w zakresie czynności samoobsługowych (mycie, ubieranie się, jedzenie, dbanie o swoje zabawki, przybory do rysowania, porządek w pokoju i na biurku, stawianie prostych zadań związanych z pomocą dorosłym w czynnościach i pracach domowych). Wyręczanie dziecka powinno następować wyłącznie w sytuacjach przerastających jego możliwości. Zbyt częste wyręczanie prowadzi do wytworzenia bezradności w sytuacjach wymagających samodzielności. Należy chwalić dziecko za udane wykonanie zadania. 2. Budowanie wytrwałości i systematyczności. Należy przydzielać dziecku pewne stałe obowiązki (prace domowe np.. sprzątanie, pomoc przy przygotowywaniu posiłków, opieka nad roślinami, zwierzętami, współpraca z rodzeństwem w zakresie czynności samoobsługowych i podczas zabawy ) oraz zwracać uwagę, aby doprowadzało je do końca. Ważne jest, aby doceniać przejawy aktywności i starania dziecka. S t r o n a 4

5 3. Kształcenie prawidłowej wymowy. Podczas zabaw i rozmów z dzieckiem samemu prezentować prawidłowe wzorce mowne, wyraźnie artykułować głoski, mówić wolno, nie naśladować mowy dziecięcej, nie używać spieszczeń i zdrobnień, ponieważ nieprawidłowe wzorce utrwalają się przyczyniając się potem do błędów w pisaniu. Można stosować róże zabawy słowne: np. zabawy z sylabami, głoskami, oglądanie i opowiadanie historyjek, ilustracji oraz czytanie książek dla dzieci. 4. Doskonalenie sprawności manualnej i grafomotorycznej ręki. Warto organizować dziecku zabawy plastyczne (malowanie, wycinanie, wyklejanie, lepienie, rysowanie, wydzieranie, składanie), które rozwijają niezbędną przy pisaniu, sprawność ręki. 5. Wypracowywanie umiejętności uważnego słuchania i koncentrowania się. Oglądanie wspólnie z dzieckiem bajek i filmów dla dzieci. Czytanie dziecku dostosowanych do jego możliwości percepcyjnych utworów literatury dziecięcej i korzystanie z czasopism dziecięcych (zawierają one właściwie dobraną tematykę, ćwiczenia i pomysły zabaw, które we właściwym kierunku rozwijają dziecko) oraz wzbogacają słownik czynny i bierny, uczą skupienia uwagi, rozwijają myślenie i wyobraźnię dziecka. 6. Ćwiczenie pamięci, słuchu i poczucia rytmu poprzez uczenie na pamięć wierszy i piosenek. Zachęcanie do występów przed publicznością, brania udziału w teatrzykach przedszkolnych, występach tanecznych i wokalnych- grupowo i solowo. Zachęcanie do tworzenia i kreowania wybranych przez dziecko postaci. 7. Rozwijanie aktywności poznawczej. Wspólne oglądanie programów telewizyjnych, kontrolowane gry i zabawy z komputerem, słuchanie płyt, audycji radiowych, chodzenie do kina, teatru, wspólne spacery, spotkania rodzinne, okolicznościowe- dostarczają dziecku wiedzy o otaczającym świecie i są okazją do obserwowania. Dają możliwość wspólnej rozmowy oraz ćwiczą umiejętność wyrażania myśli i sądów. 8. Rozbudzanie pozytywnej motywacji do uczenia się. Zaciekawianie dziecka otaczającym światem, inspirowanie swoją aktywną i afirmującą postawą do otoczenia i ludzi. Organizowanie interesujących dla dziecka zdarzeń i sytuacji w środowisku rodzinnym i otoczeniu społeczno-przyrodniczym. Zachęcanie, poprzez nagradzanie jego wysiłków i dobrze wykonanych zadań. Nie należy zmuszać dziecka do ćwiczeń, krytykować, ośmieszać, ale nagradzać i zachęcać do aktywności poprzez zapewnienie ciekawych, atrakcyjnych materiałów pomocniczych do nauki czytania, pisania i liczenia. S t r o n a 5

6 Wnioski: Właściwie każdą czynność czy wydarzenie dnia codziennego można wykorzystać do rozwijania umiejętności i pogłębiania wiedzy naszego dziecka - do odpowiedniego przygotowania go do szkoły. Wszystko zależy od instrukcji i komentarza dorosłego, od pokierowania działaniem dziecka, sprowokowania go pytaniami do obserwacji i myślenia oraz od nagrodzenia jego wysiłków własnym entuzjazmem i aplauzem. Elżbieta Chmielewska S t r o n a 6