NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH U MAŁYCH DZIECI TO ZMIANY W ICH ŻYCIU:

Transkrypt

1 Nie można dzielić dzieci na agresywne i nieagresywne. W każdym drzemią zadatki na agresywne formy reakcji. To, czy (i kiedy) zostaną one dopuszczone do głosu, zależy od częstotliwości czynników, które mogą wywołać agresję. Agresja jest zjawiskiem, które pojawia się na każdym etapie życia ludzkiego. Jednak szczególnie niepokoi nas wówczas, gdy obserwujemy ją u małych dzieci. Złość, jej napady, są normalnym zjawiskiem u małych dzieci. To ważny etap w ich rozwoju. Mówiąc nie, próbując postawić na swoim, uczą się niezależności i poznają reguły rządzące światem. NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH U MAŁYCH DZIECI TO ZMIANY W ICH ŻYCIU: 1. Początek przedszkola - dziecko, które przekracza pierwszy raz progi przedszkola napotyka na różnorodne trudności, jakie niesie ze sobą zmiana środowiska. Niestety nie każde dziecko potrafi pokonać je w sposób łagodny. Wszyscy oczekują od dziecka, że będzie samodzielne, poradzi sobie ze swoimi sprawami, ale dla malucha jest to zbyt trudne. Często pierwsze zetknięcie małego dziecka z przedszkolem przeżywane jest w sposób dramatyczny. Dziecko czuje się wówczas zagrożone. Wszystko wokół niego jest nowe, obce i nieznane. Lęk sprawia, że dziecko broni się przed zmianą warunków i na zaistniałą sytuację reaguje różnie: płaczem, 1 / 6

2 krzykiem, agresją. Wywołuje to trudności wychowawcze, wśród których największą grupę stanowią konflikty. Prowadzą one do uzewnętrzniania dziecięcych przeżyć w postaci bójek, przezwisk, plucia, gryzienia kolegów, skarżenia, niszczenie cudzej pracy, zabierania zabawek, kłótni. Dzieci zachowują się impulsywnie, gdyż nie znają alternatywnych zachowań, takich jak wycofanie się lub pertraktowanie. Na nauczycielach przedszkola i rodzicach dzieci spoczywa więc obowiązek nauczenia dzieci rozpoznawania własnych emocji, radzenia sobie z tymi emocjami i ugodowego rozwiązywania konfliktów. 2. Brak jasnych zasad i norm - czasami nie zwracamy uwagi dziecku, kiedy robi coś źle, myśląc, że samo to odkryje. Ale małe dzieci potrzebują wsparcia dorosłych i nie można zostawić ich samych z kłótniami, konfliktami i rywalizacją. Jasno określone normy i zasady budują bezpieczeństwo wokół dziecka. Pobłażliwość rodziców czy wychowawców, brak treningu do życia z zasadami, może być źródłem przemocy. Dorosły, który nie stawia wymagań, nie odmawia, nie wyraża opinii, nie wymaga też tego od dziecka. Dziecko naruszając zasady nie ponosi konsekwencji. Takie dziecko stoi na stanowisku ja chcę, więc muszę to dostać i gdy znajdzie się w sytuacji ograniczającej jego swobodę, będzie agresywnie naruszało te zasady. 3. Brak rodzinnego ciepła i czasu dla dziecka - zauważamy niestety coraz częściej niewystarczający, a niekiedy drastycznie mały udział rodziców w procesie wychowawczym, podczas kiedy to właśnie rodzina w największym stopniu wpływa na rozwój emocjonalny i psychiczny każdego dziecka. Świat dziecka na przestrzeni kilku lat znacznie się zmienił. Aktywność dużej części społeczeństwa skupiona jest na walce o zabezpieczenie właściwego standardu życiowego i socjalnego. Dorośli coraz mniej czasu poświęcają wychowaniu dzieci, których potrzeby psychiczne pozostały niezmienione. One jak zawsze oczekują od rodziców akceptacji, poczucia bezpieczeństwa, miłości i ciepła. Jeśli tego kontaktu jest za mało, dziecko przestaje czuć się kochane i chronione, rodzą się problemy natury emocjonalnej. Aby uniknąć przeżywania smutku i żalu, stają się agresywne i złe na cały świat. 4. Kryzys rodzinny - wtedy, gdy rodzice nie mogą porozumieć się ze sobą lub się rozstają, to zazwyczaj zapominają o dziecku lub przeciwnie staje się ono kartą przetargową. Dziecko zaś jest wówczas zdezorientowane, czuje się zagrożone, zaniedbane, opuszczone. W konsekwencji reaguje agresją poza domem np. w przedszkolu. 5. Pojawienie się młodszego rodzeństwa - rodzice wtedy częściej strofują dziecko, oczekując od niego nagle dorosłości. Starsze dziecko odczuwa zazdrość, nagłą utratę swojej pozycji w rodzinie i sercu rodziców. Efektem tego jest złość, zwłaszcza na małego brata lub siostrę i zachowania agresywne. 2 / 6

3 6. Oglądanie nieodpowiednich programów telewizyjnych - w telewizji widzimy znacznie więcej przemocy niż jest jej w życiu codziennym. Każda scena zawierająca agresję jest trudna do przyjęcia przez dziecko i powoduje uraz. Ponieważ zdolności selekcyjne dzieci są ograniczone, bezkrytycznie ulegają one prezentowanym wzorcom i identyfikują się z negatywnymi bohaterami gier i filmów. Obcowanie ze scenami przemocy, agresji powoduje zobojętnienie na te bodźce i stają się one źródłem modelowania zachowań antyspołecznych wywołując reakcję agresji u dzieci. 7. Inne przyczyny, to m.in. śmierć lub poważna choroba bliskiego członka rodziny, choroba dziecka, przeprowadzka itp. ALE AGRESYWNOŚĆ MOŻE TEŻ BYĆ PRZEZ DZIECI DEMONSTROWANA, KIEDY: - nie potrafią nawiązać kontaktu z innymi dziećmi w grupie, chcą zwrócić na siebie uwagę, 3 / 6

4 - wierzą, że bicie, gryzienie i drapanie jest czymś normalnym, ponieważ nie nauczyły się innych metod i sposobów rozwiązywania problemów w grupie, - czują się odrzucone, niesprawiedliwie traktowane przez grupę, opiekuna, rodziców, - czują się niekochane, np. z powodu problemów małżeńskich rodziców lub zazdrości o rodzeństwo, - mówi się im, że są głupie i do niczego się nie nadają, nie są zauważane osiągnięcia dziecka, - kiedy stawia się im zbyt wygórowane wymagania, albo nie wierzą, że są w stanie sprostać wymaganiom, - nie mają zaspokojonej w stopniu wystarczającym potrzeby aktywności i ruchu (szczególnie np. kiedy w małych mieszkaniach i przed domem jest brak odpowiedniego miejsca do zabawy), - wymuszona została rezygnacja z czegoś lub ze spełnienia pragnienia bez odpowiedniej przekonywującej argumentacji, - doświadczają osobiście lub widzą przemoc, agresję dorosłych i traktują to jako zachowanie normalne. 4 / 6

5 SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI UŁATWIAJĄCE ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW 1. Przede wszystkim należy wytyczyć jasne reguły postępowania, jednoznacznie określone w języku zrozumiałym dla dziecka lub wspólnie z nim ustalić zasady i normy postępowania. Powinno ono znać granice i być uprzedzone o konsekwencjach ich przekroczenia. 2. Dziecku trzeba mówić co jest dobre, a co złe, co pożądane, a co zabronione, tak wcześnie jak to możliwe, rozmawiać z nim na temat wartości cenionych wśród ludzi. 3. W domu musi panować atmosfera ciepła, życzliwości, akceptacji i zainteresowania sprawami dziecka. Jego potrzeby psychiczne powinny być bezwarunkowo zaspokajane - nie wolno zapewniać poczucia bezpieczeństwa i miłości tylko pod warunkiem spełnienia przez dziecko naszych oczekiwań. 4. Rodzice muszą być świadomi tego, że ogromny wpływ na psychikę ich dziecka ma telewizja. Dobrze jest, gdy programy telewizyjne oraz gry komputerowe są traktowane wybiórczo, a dzieci oglądają je wspólnie z rodzicami i prowadzone są na ich temat rozmowy. Należy ograniczyć czas oglądania telewizji, czy korzystania z internetu do minimum. 5. W całokształcie oddziaływania na postawę społeczną dzieci, w dążeniu do zmniejszenia wśród nich konfliktów, nie można zapomnieć o literaturze dziecięcej. Przyczynia się ona w znacznej mierze do rozwoju wyobraźni, wrażliwości oraz więzi uczuciowej wśród dzieci. Dzięki bohaterom literackim, dzieci kształtują własne postawy moralne i normy postępowania. Należy pamiętać, aby w miarę możliwości po wysłuchaniu bajki czy opowiadania dziecko miało okazję aby wyrazić swoją opinię na temat postępowania bohaterów, nazwania własnych uczuć i emocji, jakie mu towarzyszyły podczas słuchania. 6. Godne uwagi jest zastosowanie muzykoterapii jako środka leczniczego wobec dzieci z zaburzeniami zachowania. Likwidowanie tych negatywnych zjawisk u dzieci możliwe jest poprzez wprowadzenie form relaksacyjnych przy muzyce. W czasie ćwiczeń relaksacyjnych następuje odprężenie i uspokojenie organizmu. Do ćwiczeń relaksacyjnych należy dobrać taką muzykę, która pozwoli odreagować stres i pozbyć się stanów lękowych. Przez trafnie dobrane 5 / 6

6 tempo muzyki możemy regulować emocje dzieci - nadmierne pobudzenie niwelować wolniejszą i wyciszoną muzyką, stany pasywnych postaw - pobudzać muzyką głośniejszą i bardziej dynamiczną. Muzykę taką, powszechnie dostępną w sklepach, możemy wykorzystać jako tło do różnych zabaw, prac plastycznych lub wyciszenia organizmu podczas odpoczynku np. dzieci leżą na dywanie, zamykają oczy i słuchają cichej muzyki, a za pomocą wyobraźni przenoszą się w miejsca, o których opowiada lub czyta nauczyciel czy rodzic. 7. Zapewnienie dziecku odpowiedniej ilości ruchu - czasami agresja rodzi się z powodu nagromadzonej energii, która musi znaleźć ujście. Szczególnie wskazany jest ruch na świeżym powietrzu, ponieważ dotlenienie organizmu poprawia samopoczucie i ogólną kondycję dzieci, a przy tym powoduje radość i śmiech, rozładowuje napięcia, wprowadza ciepłą, pełną zabawy atmosferę, jednoczy z innymi dziećmi. 6 / 6