Artykuł został opublikowany w książce Wybrane aspekty zarządzania jakością II Pod redakcją Marka Salerno-Kochana Kraków 2010 ISBN:

Transkrypt

1 Artykuł został opublikowany w książce Wybrane aspekty zarządzania jakością II Pod redakcją Marka Salerno-Kochana Kraków 2010 ISBN: Wydawca: Wydawnictwo AGH

2 W USA metodologia Six Sigma zyskała wielką popularność, gdyż wykazano jej skuteczność w osiąganiu poważnych oszczędności wynikających z podwyższenia jakości. Jack Welch, dyrektor generalny General Electric stwierdził: Six Sigma to najważniejsza z kiedykolwiek podjętych przez GE inicjatyw, jest ona już częścią kodu genetycznego naszej przyszłości. Czy jest to więc idealny sposób na poprawę zarówno efektywności, jak i jakości produktów i usług? Czym jest Six Sigma Trudno o jednoznaczną definicję czym tak naprawdę jest Six Sigma. Trudność polega na tym, że Six Sigma mocno oddziałuje z kulturą organizacyjną przedsiębiorstwa i może przez to przyjmować różne formy. Jest to jednak przede wszystkim doskonalenie biznesowe, ukierunkowane na uzyskanie skokowej poprawy ekonomicznej firmy. Można dostrzec 3 poziomy zastosowania inicjatywy Six Sigma: jako filozofii, strategii i narzędzia. Rys. 1. Poziomy funkcjonowania 6 Sigma Źródło: [5] Six Sigma określa światowy standard zmienności charakteryzującej procesy, wyrażonej odchyleniem standardowym σ (sigma), oznaczający, że w procesie można oczekiwać nie więcej niż 3.4 wad/błędów na milion możliwości ich wystąpienia [1]. 2

3 Fundamentalną zasadą w metodzie Six Sigma jest dokładne zdefiniowanie wymagań klienta (ang. critical to quality) oraz obliczanie ujawnionych wad (czyli zdarzeń, w których procesy nie spełniają wymagań klientów) [7]. Charakterystyczna dla 6σ jest nowa definicja jakości, wg której jakość to:,,prawo do wartości. Oznacza to, że klient ma prawo otrzymać wyrób, który będzie dla niego stanowił wartość w sensie cech estetycznych, funkcjonalnych, użytkowych, za które będzie gotów zapłacić. Wytwórca wyrobu czy usługi ma natomiast prawo oczekiwać, że wytworzony wyrób o dużej wartości przyniesie firmie zysk ze sprzedaży. 6 Sigma opiera się na cyklu podobnym do PDCA, jednak jest on bardziej rygorystyczny i zdyscyplinowany. Cykl ten nosi nazwę DMAIC. Do każdej z faz procesu doskonalenia przypisane są techniki, metody oraz narzędzia wspierające odpowiednie działania. Rys. 2. Cykl DMAIC Źródło: [ 6, s. 15 ] 3

4 Tab. 1. Zestawienie poszczególnych faz cyklu DMAIC z opisem postępowania i narzędziami używanymi w danej fazie. Mierz ustalenie planu zbierania danych, bardzo dokładne zmierzenie procesu za pomocą różnych miar, określenie zdolności procesu, wyznaczenie zbioru cech procesów na podstawie wymagań klientów statystyki opisowe tabele liczebności plany zbierania danych karty kontrolne histogramy wykres Pareto Analizuj wykorzystanie różnych metod statystycznych przy analizie otrzymanych danych i stwierdzenie ich przydatności do badania problemu identyfikacja odchyleń, poszukiwanie ich przyczyn i możliwości ich eliminacji FMEA burza mózgów analiza regresji ANOVA teoria kolejek DOE Popraw doskonalenie procesów, w których pojawiły się odchylenia, poszukiwanie rozwiązań, przeprojektowanie lub ponowne zaprojektowanie procesu benchmarking 5S burza mózgów Poka Yoke testy pilotażowe Kontroluj kontrola, czy zaszła poprawa, określenie zakresu zadań i odpowiedzialności właścicieli procesów, zapewnienie stałości lepszych rozwiązań poprzez ciągle monitorowanie procesu produkcji i świadczenia usług instrukcje SPC plany komunikacji plany szkoleń analiza kosztów błędów Źródło: [opracowanie własne] 4

5 Korzyści płynące z implementacji Six Sigma Firmy funkcjonujące na poziomie 3 sigma mogą po upływie roku spodziewać się poprawy jakości o 1 sigma, pod warunkiem jednak, że na realizację strategii Six Sigma przeznaczyły wszystkie dostępne zasoby. W ciągu roku w takich firmach pojawia się: przyrost marży zysku o 20% wzrost wydajności o 12-18% redukcja koniecznego zatrudnienia o 12% obniżenie niezbędnego kapitału obrotowego o 10-30% [2, s.16].,,efektem ubocznym poprawy sprawności procesu i redukcji liczby wad jest poprawa jakości. Przekłada się to na tzw.,,wielką niewiadomą, tj. na korzyści związane z polepszeniem jakości, a mające duży wpływ na powiązanie z klientami. Jak wiadomo, utrzymanie klienta zadowolonego z wyrobu danej firmy jest aż pięciokrotnie tańsze niż pozyskanie nowego, a dzięki podwyższonej jakości jest o wiele łatwiejsze. Niedoskonałości inicjatywy Six Sigma W Six Sigma można dostrzec wiele mankamentów, które mogą spowodować szereg trudności i stać się powodem zmniejszenia satysfakcji z implementacji tej koncepcji w przedsiębiorstwie. Chodzi tu m.in. o następujące kwestie: stosowanie wyłącznie zasad 6σ nie prowadzi do redukcji zaangażowanego kapitału [3], w wielu przedsiębiorstwach, które z sukcesem dokonały wdrożenia Six Sigma odnotowuje się brak lub jedynie bardzo skromną poprawę szybkości przebiegu procesów produkcyjnych, czy też marginalne zmiany stanów magazynowych [3], 5

6 jak pokazują doświadczenia firm najbardziej znanych z promowania tej metodyki, nie przyniosła ona im oczekiwanych, istotnych, systematycznych postępów w eliminowaniu problemów o znaczeniu strategicznym [1], jest udowodnione, że przy metodzie Six Sigma trudno jest przekroczyć poziom 4,9-5 sigma[4], Six Sigma może okazać się nieprzydatna, gdy koszty przeszkolenia są większe od uzyskanych efektów [4], przed wdrażaniem należy rozważyć problem czasu i odpowiedzialności. CIA zrezygnowało z wprowadzenia Six Sigma w walce z terroryzmem, ponieważ w trakcie szkolenia pracowników wiele poufnych informacji mogłoby ujrzeć światło dzienne [4], w metodzie Six Sigma należy wyłożyć dużo pieniędzy; w USA jest to koszt rzędu ponad dwustu tysięcy dolarów [4]. Podsumowanie Pomimo niewątpliwych korzyści dla firm, jakie niesie ze sobą wdrożenie 6σ, nie jest ona idealnym rozwiązaniem i posiada pewne mankamenty. 6σ stosuje się, gdy kierownictwo uzna celowość zwiększenia skuteczności procesów w firmie. Czasem jednak, jeśli wziąć za punkt odniesienia zarządzanie procesami, nie ma sensu czy potrzeby poprawiać wyniku, lub też jego poprawa wiązałaby się z niewielkim wzrostem satysfakcji klienta przy ogromnym wzroście kosztów. Warto zastanowić się zatem nad połączeniem założeń 6σ i Lean Management, czyli tzw. odchudzonego wytwarzania. Pomimo różnic w pochodzeniu metod, obie pozwalają na obniżenie kosztów, większe zaspokojenie potrzeb klienta i produkcję wyrobu/ świadczenie usługi o lepszej jakości. Lean Management ukierunkowany jest na procesy wytwórcze, które usprawnia oraz przyspiesza, skraca czas, zmniejsza zaangażowanie ludzi i urządzeń, jednakże nie chroni organizacji przed problemami związanymi z nieumiejętnym użyciem SPC, czy kulturą organizacyjną co z kolei zapewnić może 6σ. Dlatego też coraz powszechniejsza staje 6

7 się praktyka wdrażania Lean Six Sigma, a GE, IBM, Nokia, Sony i Canon to tylko niektóre z setek firm, które już zaimplementowały założenia tej koncepcji. Literatura: Grudowski P., 1. Uwarunkowania aplikacyjne koncepcji Six Sigma w sektorze MŚP,,,Problemy Jakości, 2008,1,s Harry M., Schroeder R., 2. Six Sigma. Wykorzystanie program jakości do poprawy wyników finansowych, Oficyna Ekonomiczna, Kraków Karaszewski R., 3. Lean Six Sigma,,,Problemy Jakości, 2006, 7, s Modliński W., 4. Firma na poziomie 6 czyli prawdy i mity o metodzie Six Sigma, firma_ na_poziomie_6_czyli_mity_i_prawdy_o_metodzie_six_sigma html 5. (dostęp z ). 5. Modliński W., 6. Sześć Sigma,,,Przegląd techniczny. Gazeta inżynierska, 2008, 12-13, s Pande P., Neuman R., Cavanagh R., 7. The Six Sigma Way, McGraw-Hill, New York Wodecka-Hyjek A., 8. Zastosowanie metody Six Sigma do doskonalenia wybranego procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie, Zeszyty naukowe nr 736, AE w Krakowie 2007, s